Қазақ тілі сабағында жиындық бағалау әдісінің тиімділігі

Бүгінгі күні Қазақстандық білім беру жүйесіне сындарлы оқыту теориясының енгізілуі- игілікті істердің бірі болуда.

« Ұстаз үздіксіз ізденгендә ғана шәкірт жанына нұр құя алады»-деп педагог-жазушы А.Байтұрсынов айтқандай, мұғалім үнемі ізденіс үстінде болып, өз кәсіби шеберлігін арттыру мақсатында курс кезінде және курстан кейінгі уақытта да даму жұмыстарының көшбасшысы болуда. Жеке тұлға тәрбиелеуде тіл құзыреттілігінің маңызы ереше екені белгілі.Әлеуметтік топтарда, қоғамдық түрлі әлеуметтік орындарда тұлғалармен қарым-қатынас жасауды және әрекет етуді қамтамасыз ететін ана тілін және басқа тілдерді меңгеру-заман талабы.Бүгінгі күні оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау-оқу үдерісінің маңызды да салмақты бөлігі болып табылады. Сол себептен, бүгінгі күннің талабына сай жаңаша бағалау жүйесі қажет етіледі.Бұл белсенді қатысушы бола алады.Дәстүрлі бағалауда оқушының жетістігімен салыстырмалы түрде бағаланып келді.Мұғалім оқушыға жауап бергені үшін немесе сабақ оқымағаны үшін баға қоятын.Сонда оқушы қаншалықты әділ баға алғанын білмейтін.Бағалаудың жаңа әдісінде оқушы бағаны қандай критерийлер бойынша алғанын,келесі сабақтарға қандай критерийлерге көңіл бөлу керектігін ұғынады.Бұл жүйеде оқушының нәтижесімен бірге іс-әрекеті де бағаланады.Одан басқа оқушыларды бағалауда мұғалім түрлі әдіс-тәсілдерді қолдана алады. Біріншіден оқушының қызығушылығы артады, екіншіден мұғалімнің жұмысы да жеңілдеуі де мүмкін.Көптеген мектептерде төрт баллдық жүйеге негізделген бағалаудың дәстүрлік жүйесі сақталып келеді: - ( «қанағаттанарлықсыз»), 3 («қанағаттанарлық»), 4 («жақсы»), 5 («өте жақсы»). Теория жүзінде 1 (бірлік) баллы бар болғанымен, тәжірбие жүзінде тіпті қолданылмайды. Баға әр уақытта субъективті.Бағалаудың бұл түрі мұғалімнің толық билігіндегі құралы болып табылып, білім беруде авторитарлық әдіс қолданылады.Осыған орай, мұғалім талассыз бедел мен ақиқат иесі болып табылмақ.Алайда бұл іс жүзінде шындыққа сай келе бермейді.Бес баллдық бағалау шкаласы басқа да таза нормативтік бағалау құралы сияқты дәлдігі жетіспейтін құрал ретінде ұсынылатындығы күмән туғызбайды.

Жоғарыда аталған кемшіліктерді болдыртпау үшін, бүгінгі күнде халықаралық деңгейде бағалаудың жаңа түрлері анықталды.Негізінен бағалаудың екі түрі көрсетілген: оқыту үшінбағалау (формативті) және оқу үшін бағалау (суммативті).Тағы бағалаудың ішкі,сыртқы және мұғалімнің бағалауы сияқты түрлері кең тараған.

Оқыту үшін бағалау-бұл білім алушылар өздерінің оқудың қандай сатысында тұрғанын, қандай бағытта даму керек және қажетті деңгейге қалай жету керек екендігін анықтау үшіноқушылар және олардың мұғалімдері қолданатын мәліметтерді іздеу және түсіндіру үдерісі.Оқыту үшін бағалауда оқушылар өздерін-өздері, сыныптастар бір-бірін, критериялы бағалау арқылы жүргізіледі.Өзін-өзі бағалау нәтижесін мұғалім бақылау арқылы жиындық баға ретінде оқу журналына баға қояды.Оқуды бағалаудың мақсаты,керсінше,оқушы қазіргі уақытта не оқып білгенін жинақтау болып табылады.