Қазақстан
тарихынан практикалық жұмыс №13
Қазақтардың ру-тайпалық
құрылымы
Аты-жөні:_______________________Тобы:____Күні:__________
1-тапсырма. Пікірлермен авторларды
сәйкестендір.
|
1
|
«  
Ш.Уалиханов
С.Аманжолов
Жүздердің құрылуына табиғи-географиялық
себептермен қатар саяси оқиғалар әсер етті, жекелеген ордалар
ерекше саяси одақтар ретінде XVI ғасырдың аяғында
қалыптасты» |
|
2
|
Ж үздердің құрылуы
жөнінде нақты деректердің тапшылығын айта келіп: XVI ғасырдың
екінші жартысында ұлыс жүйесі біртіндеп жүздерге
ауысқан»
|
|
3
|
« 
Михаил Порфирьевич
Вяткин
В.В.Бартольд
Алтын орда мемлекетінің ыдырауы кезінде
қазақтар өздері көшіп жүретін жерлердегі өз құқықтарын қамтамасыз
ету үшін осындай үлкен одақтар құрған» |
|
4
|
« Қазақ жүздерінің
пайда болуына географиялық фактор әсер етті, табиғи-географиялық
жағдайға икемделу және аумақтық оқшаулану жүздерінің мәдени –
шаруашылық ерекшеліктерін
қалыптастырды.
|
|
5
|
Қ
Тұрсын Икрамұлы
Сұлтанов
М.С.Мұқанов
азақтың жүздері этноәлеуметтік ағзаның
жоғары санаттарының бірі. «Этноәлеуметтік организм» деп этностық,
әлеуметтік, шаруашылық, саяси бірлестіктерді түсінеміз. |
|
6
|
«Қазақ елі үш жүзге
моңғолдарға дейінгі кезеңде Х-ХІІ ғасырларда
бөлінді.
|
2-тапсырма. Мәтінмен
жұмыс.
Қазақтардың рулық
бірлестіктері олардың этнос ретінде қалыптасуы мен бірлесе өмір
сүруіне мүмкіндік берді. Олардың саяси ұйымы рулардың шежірелік
сатылары түрінде құрылды. Атауларынан көрініп тұрғандай, жүздердің
өзі сатылардан тұрады. Беделді рулар қазақ мемлекетінің жетекшілері
ретінде әрекет етті. Әскери қауіп төнгенде, жүздер бір ханның
басшылығымен ұйымдасып, ортақ әскер шығарды. Бейбіт уақытта олар
барлық мәселені жүздің ішінде, қажеттігіне қарай жалпы жиналыс –
құрылтай шақыра отырып шешуге тырысты.
Үш жүздің – Ұлы жүз,
Орта жүз және Кіші жүздің әрқайсысы өз аумағында мекендеді. Үш
жүздің қазақтары өздерінің туыстығын, сондай-ақ қазақтың этникалық
аумағы мен тілінің біртұтастығын ұғынды. Бұл шежіремен бекітілді,
оған сәйкес қазақтар Алаш болып бірігеді. Ал ағайынды Ақарыс,
Бекарыс пен Жанарыс Ұлы, Орта және Кіші жүздердің түпкі аталары
саналады. Қазақтар арасында «тегі бір екендігі» туралы түсінік
сақталған.
Ұлы жүздің түпкі
атасы?................................................................................................................................................
Орта жүздің түпкі
атасы?................................................................................................................................................
Кіші жүздің түпкі
атасы?................................................................................................................................................
Қазақтар арасында
қандай түсінік
қалыптасқан?.........................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
Әскери қауіп төнгенде
жүздердің
әрекеті?..................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
3-тапсырма. Ұлы жүз,
Орта жүз және Кіші жүз тайпалары туралы әңгімеле.
4-тапсырма.
Мақал-мәтелді жалғастыр.
|
Танысаң –
адайыңмын,
............................................................................
|
Ұлы жүзді қауға беріп
малға
қой,
Орта жүзді қамшы беріп
дауға
қой.
..........................................................................................
|
|
Ас бұзылса – тұз
түзейді,
Байұлы бұзылса –
..........................................................
|
Аққу менен қаз
егіз,
.........................................................
|
|
Түйеге қатар-қатарына тұз
бермеңіз,
Табыннан қыз алмаңыз,
.......................................
|
Жаныс
кетсе,
Орнына
.....................................................
|
5-тапсырма. Сызбаны
толтыр.
6-тапсырма.
Тест
|
Кіші жүздердің иеленген
аумағы
а) Орталық Қазақстан
б) Шығыс Қазақстан
с) Батыс
Қазақстан
|
Байұлы тайпалары қай аумақты
иеленді?
а) Жайық және Ембі өзендерінің аралығы мен Үстіртті
иеленді
б) Жайық өзенін
с) Ембі
өзенін
|
|
Ұлы Жүздің ірі тайпасы
а) Найман
б) Дулат
с)
Тана
|
Әлімұлы тайпасының рулары
а) шеркеш, ысық, шөмекей
б) кете, табын, тама,
есентемір
с) кете, шөмекей,
шекті
|
|
Орта жүз рулары
а) арғын, суан, ошақты,
найман
б) арғын, найман, қоңырат
с)найман, керейт,
шеркеш, арғын
|
Далалық тайпалардың бірі- үйсіндер қайда саяси үстемдік
орнатты?
а) Алатау тауларында
б) Жетісуда
с)
Тарбағатайда
|
Айтарым
бар.
Тапсырманы
орындағанда мен
...................................................................................................................ойландым.
Тапсырманы оқып
менің есіме
..........................................................................................................................түсті.
Бұл тапсырмадан
менің
түсінгенім..............................................................................................................................
07 Қазан 2024
166
1 рет жүктелген
