Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап
2 млн. ₸ табыс табыңыз!
0 / 1
Материалға шағымдану
Назар аударыңыз. Бұл материалды сайт қолданушысы жариялаған. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзса, осында жазыңыз. Біз ең жылдам уақытта материалды сайттан өшіреміз
Шағым жылдам қаралу үшін барынша толық ақпарат жіберіңіз
Сіздің сұранысыңыз сәтті жіберілді!
Жақын арада сайт әкімшілігі сізбен хабарласады
1 бонус = 1 теңге
Бонусты сайттағы қызметтерге жұмсай аласыз. Мысалы келесі материалды жеңілдікпен алуға болады
Бонусты жинап картаңызға (kaspi Gold, Halyk bank) шығарып аласыз
Бонусты жинап картаңызға (kaspi Gold, Halyk bank) шығарып аласыз
Түсінікті
2024-2025 оқу жылына арналған
қысқа мерзімді сабақ жоспарларын
Жүктеп алғыңыз келеді ме?
Қиын отбасы балаларымен жұмыс барысындағы түрлі әдіс тәсілдер
Материал туралы қысқаша түсінік
Әлеуметтік педагогтерге қиын отбасы балаларымен жұмыстану барысында қолданылатын түрлі әдіс тәсілдер
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады.
Толығырақ
22 Желтоқсан 2017
1732
3 рет жүктелген
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады
Сырым аудандық білім беру бөлімінің Ж.Досмұхамедов атындағы жалпы білім беретін орта мектеп-балабақша кешені
Өмірдің қиын жағдайына тап болған балалармен жұмыстану барысындағы түрлі әдіс- тәсілдер
2016- 2017 оқу жылы
Сырым ауданы әдістемелік кабинеттің сараптау кеңесінің шешімімен басылымға аудан педагогтары арасында таратуға ұсынылды.
Хаттама №1 25.09.2016 жыл
Құрастырушы:
А.Анесова – Сырым аудандық білім беру бөлімінің жалпы білім беретін Ж.Досмұхамедов атындағы орта мектеп-балабақша кешенінің әлеуметтік педагогы
Рецензенттер:М.Баялиев- Сырым аудандық білім беру бөлімінің әдіңстемелік кабинетінің әдіскері.
Бұл бағдарлама әлеуметтік педагогтарға арналған. Бағдарламада өмірдің қиын жағдайына тап болған балалар,қиын оқушы туралы түсінік бере отырып, бала мінез-құлқының бұзылу себептерінің әлеуметтік және психологиялық жағдайлары айтылған. Жасөспірімдік кезеңде девиантты мінез-құлықты анықтау және жұмыс барысында қолданылатын әдіс – тәсілдер жинақталған
М а з м ұ н ы
Кіріспе .....................................................................................................................3
І. Өмірдің қиын жағдайына тап болған балалар,қиын оқушы туралы теориялық негіздері
ІІ. Жасөспірімдік кезеңде девиантты мінез-құлықты анықтау және жұмыс барысында қолданылатын әдіс – тәсілдер.
Қорытынды..........................................................................................................18
Әдебиеттер тізімі..................................................................................................19
Қосымшалар..........................................................................................................20
Кіріспе
«Таяқтау оңай, тәрбиелеу қиын»Халық мақалы.
Ұрпақ тәрбиесі қай заманның, қай қоғамның болсын көкейкесті мәселелері болып келгендігі дәлелдеуді қажет етпейді. Тәрбие ана сүтінен басталып, біреудің біреуге ықпалы арқылы өмір бойы қалыптасатын күрделі құбылыс. Бала тәрбиесі – салғырттыққа, себеп-сылтау іздеуге төзбейді. Оны жүргізу үшін педагогикалық ұжымның кәсіптік білгірлігі, ата-аналардың саналық көзқарасы және осы принциптерге негізделген мектеп және отбасы арасындағы тығыз байланысқан одақ, нәтижелі жұмыс қажет. Соңғы кезде жасөспірімдер, жеткіншектер арасында мектеп қабырғасында жүріп-ақ кейбір келеңсіз оқиғаларға оқушыларымыздың көп ұрынуы, «қиын» бала есебін толықтыруы, сөз жоқ, мұғалімдер мен мектеп ұжымын ойландырады.Психолог-педагог ғалымдар А.Макаренко, С.Шацкий, А.Выготский, П.Блонский “қиын” балалар мәселелерін жан-жақты зерттеді.В.Трифанов зерттеулеріндегі “қиын” бала анықтамасы – күнделікті педагогикалық әсерге көне бермейтін, өзіне үнемі қосымша уақыт бөліп қарауды, мұғалімнің ерік-жігерін, күшін, қажырлы педагогикалық еңбегін қажетсінетін оқушы.Ал, А. Фортунов “қиын” бала ұғымына үлгірмеушілер мен тәрбие ықпалына көнбейтін балаларды жатқызады.“Қиын” балалар намысқой келеді, олар бір нәрсеге өзінің жарамсыз екенін сезіп тұрады және сол себептен қиянат жасауға физикалық күшін жұмсап, “маған бәрі жоғарыдан төмен қарайды, мені адам екен деп санамайды, мен оларға көрсетемін” деген ой тұжырымдап өзін-өзі сендіреді.Тәрбиені жас ерекшеліктеріне қарай жүргізсе, баланың ынтасын дамыта отыру арқылы әдіс-тәсілдерді жаңартып отырса нәтижелі болады. «Егер бала бұзақы бола бастаса, онда бұған бала кінәлі емес, педагогикалық әдістер кінәлі», – деген А. С. Макаренконың пікірі өте орынды. Пайдасыз әдістердің зиянды салдарын түзеу үшін, жан-жақты ойластырылған, ғылыми негізделген психологиялық – педагогикалық жүйе болуы керек. Бұл жүйенің ерекшелігі – «қиындардың» түзелу мүмкіндігіне ғана емес, сонымен бірге олардың рухани жағынан да бүтіндей қайта өзгеретіндігіне кәміл сену қажеттігінде.Қазіргі қоғамда осы проблема айқын байқалып, қиын отбасы балаларымен жұмыстану әлеуметтік педагогтің бірден бір маңызды міндеті деп санай отырып, мен өзімнің жобамның тақырыбын «Өмірдің қиын жағдайына тап болған балалармен жұмыстану барысындағы түрлі әдіс- тәсілдер» деп алдым.
Жобаның мақсаты:Өмірдің қиын жағдайына тап болған оқушылардың әлеуметтік жағдайын жақсарта отырып , білім сапасының артуына, ортаға бейімделуіне және өз – өздеріне деген сенімдерін арттыруға үлес қосу.
Жобаның міндеттері:
Күтілетін нәтиже:
І. Тарау. Өмірдің қиын жағдайына тап болған балалар,қиын оқушы туралы теориялық негіздер1.1 Қиын оқушы туралы түсінік
Тағдыр таразысының қайда қарап ауатыны,бесіктің қалай тербетілетініне байланысты»Станислав Ежи Лец.
«Қиын» оқушылар дегеніміз кімдер? Олар – «өмірі ауыр жағдайдағы балалар», «ата анасының қарауынсыз қалған балалар», «қауіпті әлеуметтік жағдайдағы балалар», «мемлекеттік көмекті қажет ететін балалар», «қоғамдық тәрбиені қажет ететін балалар» және т.б. Сонымен қоса , білім деңгейі төмен ,тәртібі нашар , сабақтан көп қалатын , ұстаздардың талабын орындамайтын,адамгершілік деңгейі төмен , сыныптастарымен үнемі тіл табыса алмайтын , ұжым мәселелері қызықтырмайтын, ойлау қабілеті кейін қалған , ашуланшақ оқушыларды қиын балалар қатарына жатқызып жүрміз.Баланың қиын мінез – құлқының себебін іздесек, көбіне баланың өз отбасындағы ата-анамен қарым - қатысына байланысты екені анықталды. Кей оқушылар ата - ана тарапынан ешқашан жүрек жылуын көрмей өсіп , осыған мектептегі өз тобындағы оқушылардың , мұғалімдердің кері көзқарасы қосылып , ұзаққа созылған қайғыру , ренжу жүйке ауруларына шалдықтырып , бала ашуланшақ,өмірге ызалы, тұйық қалыпқа түседі. Ата - ана тарапынан , мектеп қабырғасынан жылылық сезінбеген жасөспірім өмірде өзін ешкімге қажетсіз деп есептеп , уайымға шалдығады , кей жасөспірімдердің ұйқысы бұзылып,түнде қорқынышты түстер көріп, иммунитеті төмендейді,сабақ үлгерімі нашарлайды.«Қиын» оқушыны төмендегідей бөліп қарастыруға болады.
Қиын оқушы
Тән кемтарлығы Жан жарақаты
«Қиын балаларды» сен қиынсың деп кеудесінен нұқып, жалпы балалардың тобынан бөлудің қажеті жоқ. Бұндай жағдай оларды одан ары есіртіп жібереді: «Көрдіңдер ме, бізге ерекше назар аударылады» - деп басқалардың алдында әдейі көкірек қаға түседі немесе өздері жайлы төмен бағаға үйреніп, бәрібір мені ешқашан мақтамайды деп еті үйреніп кетеді.Олай болса, қиын балалармен жұмыс және тәртіп бұзушылықтың алдын алу мәселесі қазіргі кезеңде мектеп әрекеттерінің ішіндегі маңызды міндеттердің бірі болып саналады. Осы мәселе бойынша педагогикалық-психологиялық жұмыс жасай отырып, «қиын балалармен» әртүрлі іс-шаралар жүргізу жолдарын жетілдіру, оқушыларға құқықтық білім беру, жоғарғы әлеуметтік құқықтың мәдениетін қалыптастырудың тиімді әдіс-тәсілдерін табу және жүргізу қажет. Қиын оқушылармен жүргізілетін жұмыстың алғашқысы әрбір оқушыға күнделік арнау, оны бақылап, зерттеу жұмыстар жүргізу және оның нәтижесін жазып отыру қажет. Күнделік ыңғайлы, тиімді, ұзақ уақыт пайдалануға лайықты болуы тиіс. Бесіктен белі шықпай жатып, әрбір оғаш қадамына селт етпей сергек қараған балалардың жат әрекетіне баруына байланысты себеп не? Кім кінәлі? Қоршаған орта ма? Әлде мектеп пе? Әлде жүре түзеліп кетер деп жат қылық істеген баласының әрекетіне немқұрайлы қарайтын ата-ана ма? Болашақ тағдыры бейтарап қалдырмайтын кез-келген адамның осы сұраққа жауап іздеуі белгілі.Қазіргі қоғам жастардан үміт күтуде. Оларға мектеп те тәрбиеге шақырып, білім алуына жағдайлар жасауға заман талабына байланысты жастарға білім беру мемлекетіміздің басты міндеті, болашақ ұрпақтарымыз білімді, саналы азамат болып шығу, озық мемлекеттердің қатарына қосылу керек. Олай болса, тәрбиені күшейтуіміз қажет.Оқушылардың есейе келе, өздерiнiң жасаған құқық бузушылықтары үшiн үлкен өкінішпен қарау жағдайы көп болып тұрады. Олай дейтініміз - кей ата-ана ойнап жүріп қасындағы баласының қолына іліккен ойыншығын алып келген баласына қайдан алдың? – не болмаса «апарып бер» деген сұрақ – бұйрықтың орынына керісінше баласына, жат әрекетін мақұлдағандығын танытса, ол баланың санасына сенім ұялатып, келесі сондай іс-әрекетті қайталауына жол ашады. Мұндай әрекеттің бірнеше рет қайталанылуы бала бойында қызығушылық туындатып, менменшілдікке, көрсеқызарлыққа, жат қылықтың бой көтеріп, досының қолындағысын тартып немесе көрсетпей алу сияқты іс-әрекетін қалыптастырады. Бұл кішкене бала бойында байқалатын алғашқы ұрлықтың белгілері деуге болады. Оқушы жастағы балалардың құқық бұзуының өмірде болып жатқан нақты жағдайларына тікелей байланысты емес. Ол белгілі бір ортаға кездейсоқ немесе жоспарланған түрде тамырлануы. Балалар құқық бұзуының көбінесе қалада болуы, әлеуметтік тұрғыдан көптеген себептерінен түсіндіреді. Баланың өзіне, қоғамда пайдалы іспен айналыспауынан уақыттың көптігі, ауылдық клубтың жабылуы, күні бойғы бос сандалыс, көше кезу, кері қадамға алғы шарт бола алады. Осындай толып жатқан себептер жасөспірімнің таңғажайып оқиға жасауға ұмтылуына, керемет көрінуге, болашақ істейтін құқық бұзушылыққа, жоспар құруына немесе топтасып қылмыс істеуге жол ашады. Көбінесе бала бойынан, санасынан мықты орын алған қиялы ойша жетіліп арманын іске асыратын не асыруға асығатын балалар айналасындағыларды таң қалдыратындай етiп істеуге талпынады.Қазіргі таңда тәрбие нормасынан алшақ, бұзақылық қасиеттерімен ерекшеленетін балаларды қиын бала, девианттық мінез-құлықты бала, ауытқушылығы бар бала және тағы басқа топтапға жатқызамыз. Белгілі ғалым И.А.Невский еңбектерінде ауытқушылық (девианттық) мінез-құлық деп қоғамда қалыптасқан нормаларға сәйкес емес мінез-құлықты-деп анықтама берген.
1.2 Қиын оқушының мәселесіне қатысты теориялар
Қазіргі таңда қоғамда «қиын» оқушы мәселесі жиі қаралатыны хақ.Қиын оқушының шығуына әр алуан пікірлер бар.Осы тақырыпты мен өзімші пайымдап көрсем:«Қиын» балалардың шығу себебіне :
ІІ.Тарау. Жасөспірімдік кезеңде девиантты мінез-құлықты анықтау және жұмыс барысында қолданылатын әдіс – тәсілдер.
Қоғам өмiрiнiң барлық салалары көптеген өзгерiстерге, бұрынғы мінез-құлық нормалары құлдырауға ұшырап жатқан кезде девиантты мінез-құлық мәселесі елiмiздегi ерекше өзекті мәселе болып тұр. Сондықтан жасөспірімдердің жат мінез-құлықтарымен күресу мәселесі жас мемлекетіміздің алдында тұрған күрделі мәселе болып отыр. Мектептегі педагог, психологтар балаларды оқыту мен тәрбиелеуде сабақтан көп қалатын, тәртібі нашар, білім деңгейі төмен, ашуланшақ, ата-аналар мен ұстаздарды тыңдамайтын, бұзақылықтар жасайтын балалармен жиі кездеседі.Көбіне зерттеушілер мұндай оқушыларды «Қиын оқушылар», «Мінез- құлқында ауытқуы бар балалар», «Девиантты балалар» деп қарастырып жүр.Жалпы девиантты мінез-құлық және қиын балалар ұғымына келетін болсақ, ол 1920-1930 жылдары пайда бола бастадыДевиантты мінез-құлық екі үлкен категорияға бөлінеді.
Өмірдің қиын жағдайына тап болған балалармен жұмыстану барысындағы түрлі әдіс- тәсілдер
2016- 2017 оқу жылы
Сырым ауданы әдістемелік кабинеттің сараптау кеңесінің шешімімен басылымға аудан педагогтары арасында таратуға ұсынылды.
Хаттама №1 25.09.2016 жыл
Құрастырушы:
А.Анесова – Сырым аудандық білім беру бөлімінің жалпы білім беретін Ж.Досмұхамедов атындағы орта мектеп-балабақша кешенінің әлеуметтік педагогы
Рецензенттер:М.Баялиев- Сырым аудандық білім беру бөлімінің әдіңстемелік кабинетінің әдіскері.
Бұл бағдарлама әлеуметтік педагогтарға арналған. Бағдарламада өмірдің қиын жағдайына тап болған балалар,қиын оқушы туралы түсінік бере отырып, бала мінез-құлқының бұзылу себептерінің әлеуметтік және психологиялық жағдайлары айтылған. Жасөспірімдік кезеңде девиантты мінез-құлықты анықтау және жұмыс барысында қолданылатын әдіс – тәсілдер жинақталған
М а з м ұ н ы
Кіріспе .....................................................................................................................3
І. Өмірдің қиын жағдайына тап болған балалар,қиын оқушы туралы теориялық негіздері
- Қиын оқушы туралы түсінік ....................................................................................................................... 5
- Қиын оқушының мәселесіне қатысты теориялар .....................................8
ІІ. Жасөспірімдік кезеңде девиантты мінез-құлықты анықтау және жұмыс барысында қолданылатын әдіс – тәсілдер.
- Жасөспірімдік кезеңде девиантты мінез-құлықтың болу себептері ......................................................................................................................10
- Қиын отбасы балаларымен және ата – аналарымен жұмыстану барысындағы қолданылатын түрлі әдіс – тәсілдер ......................................................................................................................14
Қорытынды..........................................................................................................18
Әдебиеттер тізімі..................................................................................................19
Қосымшалар..........................................................................................................20
Кіріспе
«Таяқтау оңай, тәрбиелеу қиын»Халық мақалы.
Ұрпақ тәрбиесі қай заманның, қай қоғамның болсын көкейкесті мәселелері болып келгендігі дәлелдеуді қажет етпейді. Тәрбие ана сүтінен басталып, біреудің біреуге ықпалы арқылы өмір бойы қалыптасатын күрделі құбылыс. Бала тәрбиесі – салғырттыққа, себеп-сылтау іздеуге төзбейді. Оны жүргізу үшін педагогикалық ұжымның кәсіптік білгірлігі, ата-аналардың саналық көзқарасы және осы принциптерге негізделген мектеп және отбасы арасындағы тығыз байланысқан одақ, нәтижелі жұмыс қажет. Соңғы кезде жасөспірімдер, жеткіншектер арасында мектеп қабырғасында жүріп-ақ кейбір келеңсіз оқиғаларға оқушыларымыздың көп ұрынуы, «қиын» бала есебін толықтыруы, сөз жоқ, мұғалімдер мен мектеп ұжымын ойландырады.Психолог-педагог ғалымдар А.Макаренко, С.Шацкий, А.Выготский, П.Блонский “қиын” балалар мәселелерін жан-жақты зерттеді.В.Трифанов зерттеулеріндегі “қиын” бала анықтамасы – күнделікті педагогикалық әсерге көне бермейтін, өзіне үнемі қосымша уақыт бөліп қарауды, мұғалімнің ерік-жігерін, күшін, қажырлы педагогикалық еңбегін қажетсінетін оқушы.Ал, А. Фортунов “қиын” бала ұғымына үлгірмеушілер мен тәрбие ықпалына көнбейтін балаларды жатқызады.“Қиын” балалар намысқой келеді, олар бір нәрсеге өзінің жарамсыз екенін сезіп тұрады және сол себептен қиянат жасауға физикалық күшін жұмсап, “маған бәрі жоғарыдан төмен қарайды, мені адам екен деп санамайды, мен оларға көрсетемін” деген ой тұжырымдап өзін-өзі сендіреді.Тәрбиені жас ерекшеліктеріне қарай жүргізсе, баланың ынтасын дамыта отыру арқылы әдіс-тәсілдерді жаңартып отырса нәтижелі болады. «Егер бала бұзақы бола бастаса, онда бұған бала кінәлі емес, педагогикалық әдістер кінәлі», – деген А. С. Макаренконың пікірі өте орынды. Пайдасыз әдістердің зиянды салдарын түзеу үшін, жан-жақты ойластырылған, ғылыми негізделген психологиялық – педагогикалық жүйе болуы керек. Бұл жүйенің ерекшелігі – «қиындардың» түзелу мүмкіндігіне ғана емес, сонымен бірге олардың рухани жағынан да бүтіндей қайта өзгеретіндігіне кәміл сену қажеттігінде.Қазіргі қоғамда осы проблема айқын байқалып, қиын отбасы балаларымен жұмыстану әлеуметтік педагогтің бірден бір маңызды міндеті деп санай отырып, мен өзімнің жобамның тақырыбын «Өмірдің қиын жағдайына тап болған балалармен жұмыстану барысындағы түрлі әдіс- тәсілдер» деп алдым.
Жобаның мақсаты:Өмірдің қиын жағдайына тап болған оқушылардың әлеуметтік жағдайын жақсарта отырып , білім сапасының артуына, ортаға бейімделуіне және өз – өздеріне деген сенімдерін арттыруға үлес қосу.
Жобаның міндеттері:
- Баспа беттерінде жарияланған,әлеуметтік желілерде жария болған мақалаларды талдау және статистикалық мәліметтерді зерттеу.
- Әр түрлі әдіс - тәсілдер арқылы олармен өткізілетін жұмыс түрлерін анықтау,жұмыс барысында іске асыру.
- Оқушылармен ата - аналарға жан-жақты талдау жасай отырып, мектеп,ұстаз,ата - ана қарым - қатынасын нығайту.
- Мектеп – отбасы –қоғамдастық
- Теориямен приактиканың байланысы
- Ғылымилығы
- Жүйелілік және реттілік
- Саналылық және белсенділік
Күтілетін нәтиже:
- Оқушылардың сенімділігін арттыру,ата - анасымен қарым - қатынастарын жақсарту.
- Әлеуметтік жағдайын жақсарту арқылы сабақ қалдырмауға дағдыландыру.
- Күнделікті сабақтарына қатысуын қадағалау.
- Үлгерім,білім сапасын арттыруға үлес қосу.Cабақтан тыс шараларға қатысу барысындағы белсенділігін арттыру.
І. Тарау. Өмірдің қиын жағдайына тап болған балалар,қиын оқушы туралы теориялық негіздер1.1 Қиын оқушы туралы түсінік
Тағдыр таразысының қайда қарап ауатыны,бесіктің қалай тербетілетініне байланысты»Станислав Ежи Лец.
«Қиын» оқушылар дегеніміз кімдер? Олар – «өмірі ауыр жағдайдағы балалар», «ата анасының қарауынсыз қалған балалар», «қауіпті әлеуметтік жағдайдағы балалар», «мемлекеттік көмекті қажет ететін балалар», «қоғамдық тәрбиені қажет ететін балалар» және т.б. Сонымен қоса , білім деңгейі төмен ,тәртібі нашар , сабақтан көп қалатын , ұстаздардың талабын орындамайтын,адамгершілік деңгейі төмен , сыныптастарымен үнемі тіл табыса алмайтын , ұжым мәселелері қызықтырмайтын, ойлау қабілеті кейін қалған , ашуланшақ оқушыларды қиын балалар қатарына жатқызып жүрміз.Баланың қиын мінез – құлқының себебін іздесек, көбіне баланың өз отбасындағы ата-анамен қарым - қатысына байланысты екені анықталды. Кей оқушылар ата - ана тарапынан ешқашан жүрек жылуын көрмей өсіп , осыған мектептегі өз тобындағы оқушылардың , мұғалімдердің кері көзқарасы қосылып , ұзаққа созылған қайғыру , ренжу жүйке ауруларына шалдықтырып , бала ашуланшақ,өмірге ызалы, тұйық қалыпқа түседі. Ата - ана тарапынан , мектеп қабырғасынан жылылық сезінбеген жасөспірім өмірде өзін ешкімге қажетсіз деп есептеп , уайымға шалдығады , кей жасөспірімдердің ұйқысы бұзылып,түнде қорқынышты түстер көріп, иммунитеті төмендейді,сабақ үлгерімі нашарлайды.«Қиын» оқушыны төмендегідей бөліп қарастыруға болады.
Қиын оқушы
Тән кемтарлығы Жан жарақаты
«Қиын балаларды» сен қиынсың деп кеудесінен нұқып, жалпы балалардың тобынан бөлудің қажеті жоқ. Бұндай жағдай оларды одан ары есіртіп жібереді: «Көрдіңдер ме, бізге ерекше назар аударылады» - деп басқалардың алдында әдейі көкірек қаға түседі немесе өздері жайлы төмен бағаға үйреніп, бәрібір мені ешқашан мақтамайды деп еті үйреніп кетеді.Олай болса, қиын балалармен жұмыс және тәртіп бұзушылықтың алдын алу мәселесі қазіргі кезеңде мектеп әрекеттерінің ішіндегі маңызды міндеттердің бірі болып саналады. Осы мәселе бойынша педагогикалық-психологиялық жұмыс жасай отырып, «қиын балалармен» әртүрлі іс-шаралар жүргізу жолдарын жетілдіру, оқушыларға құқықтық білім беру, жоғарғы әлеуметтік құқықтың мәдениетін қалыптастырудың тиімді әдіс-тәсілдерін табу және жүргізу қажет. Қиын оқушылармен жүргізілетін жұмыстың алғашқысы әрбір оқушыға күнделік арнау, оны бақылап, зерттеу жұмыстар жүргізу және оның нәтижесін жазып отыру қажет. Күнделік ыңғайлы, тиімді, ұзақ уақыт пайдалануға лайықты болуы тиіс. Бесіктен белі шықпай жатып, әрбір оғаш қадамына селт етпей сергек қараған балалардың жат әрекетіне баруына байланысты себеп не? Кім кінәлі? Қоршаған орта ма? Әлде мектеп пе? Әлде жүре түзеліп кетер деп жат қылық істеген баласының әрекетіне немқұрайлы қарайтын ата-ана ма? Болашақ тағдыры бейтарап қалдырмайтын кез-келген адамның осы сұраққа жауап іздеуі белгілі.Қазіргі қоғам жастардан үміт күтуде. Оларға мектеп те тәрбиеге шақырып, білім алуына жағдайлар жасауға заман талабына байланысты жастарға білім беру мемлекетіміздің басты міндеті, болашақ ұрпақтарымыз білімді, саналы азамат болып шығу, озық мемлекеттердің қатарына қосылу керек. Олай болса, тәрбиені күшейтуіміз қажет.Оқушылардың есейе келе, өздерiнiң жасаған құқық бузушылықтары үшiн үлкен өкінішпен қарау жағдайы көп болып тұрады. Олай дейтініміз - кей ата-ана ойнап жүріп қасындағы баласының қолына іліккен ойыншығын алып келген баласына қайдан алдың? – не болмаса «апарып бер» деген сұрақ – бұйрықтың орынына керісінше баласына, жат әрекетін мақұлдағандығын танытса, ол баланың санасына сенім ұялатып, келесі сондай іс-әрекетті қайталауына жол ашады. Мұндай әрекеттің бірнеше рет қайталанылуы бала бойында қызығушылық туындатып, менменшілдікке, көрсеқызарлыққа, жат қылықтың бой көтеріп, досының қолындағысын тартып немесе көрсетпей алу сияқты іс-әрекетін қалыптастырады. Бұл кішкене бала бойында байқалатын алғашқы ұрлықтың белгілері деуге болады. Оқушы жастағы балалардың құқық бұзуының өмірде болып жатқан нақты жағдайларына тікелей байланысты емес. Ол белгілі бір ортаға кездейсоқ немесе жоспарланған түрде тамырлануы. Балалар құқық бұзуының көбінесе қалада болуы, әлеуметтік тұрғыдан көптеген себептерінен түсіндіреді. Баланың өзіне, қоғамда пайдалы іспен айналыспауынан уақыттың көптігі, ауылдық клубтың жабылуы, күні бойғы бос сандалыс, көше кезу, кері қадамға алғы шарт бола алады. Осындай толып жатқан себептер жасөспірімнің таңғажайып оқиға жасауға ұмтылуына, керемет көрінуге, болашақ істейтін құқық бұзушылыққа, жоспар құруына немесе топтасып қылмыс істеуге жол ашады. Көбінесе бала бойынан, санасынан мықты орын алған қиялы ойша жетіліп арманын іске асыратын не асыруға асығатын балалар айналасындағыларды таң қалдыратындай етiп істеуге талпынады.Қазіргі таңда тәрбие нормасынан алшақ, бұзақылық қасиеттерімен ерекшеленетін балаларды қиын бала, девианттық мінез-құлықты бала, ауытқушылығы бар бала және тағы басқа топтапға жатқызамыз. Белгілі ғалым И.А.Невский еңбектерінде ауытқушылық (девианттық) мінез-құлық деп қоғамда қалыптасқан нормаларға сәйкес емес мінез-құлықты-деп анықтама берген.
1.2 Қиын оқушының мәселесіне қатысты теориялар
Қазіргі таңда қоғамда «қиын» оқушы мәселесі жиі қаралатыны хақ.Қиын оқушының шығуына әр алуан пікірлер бар.Осы тақырыпты мен өзімші пайымдап көрсем:«Қиын» балалардың шығу себебіне :
- қоғамдық жағдай мен өмірдегі тұрмыс жағдайы себепші болады;
- балалардың мінез-құлқындағы жағымсыз ерекшеліктері мен психикасының өзгеше қалыптасуынан, немесе, қалыпты нормадан ауытқу
- педагогикалық тәрбиесінің дұрыс болмауы деп қарастырар едім.
- баланың жас ерекшелігін ескере отырып, рухани дүниесін терең зерттеп білу, жүрегіңізбен сезініп, оған қайырымды болу
- аланың ішкі дүниесі мен қылықтарын, іс-әрекеттерін білу, мінезін түсіну үшін оның дамуына қажетті не екенін білу
- мейірім мен сүйіспеншілік – екі жақты да адамдық сипатқа жеткізетінін ұғыну
ІІ.Тарау. Жасөспірімдік кезеңде девиантты мінез-құлықты анықтау және жұмыс барысында қолданылатын әдіс – тәсілдер.
- Жасөспірімдік кезеңде девиантты мінез-құлықтың болу себептері
Қоғам өмiрiнiң барлық салалары көптеген өзгерiстерге, бұрынғы мінез-құлық нормалары құлдырауға ұшырап жатқан кезде девиантты мінез-құлық мәселесі елiмiздегi ерекше өзекті мәселе болып тұр. Сондықтан жасөспірімдердің жат мінез-құлықтарымен күресу мәселесі жас мемлекетіміздің алдында тұрған күрделі мәселе болып отыр. Мектептегі педагог, психологтар балаларды оқыту мен тәрбиелеуде сабақтан көп қалатын, тәртібі нашар, білім деңгейі төмен, ашуланшақ, ата-аналар мен ұстаздарды тыңдамайтын, бұзақылықтар жасайтын балалармен жиі кездеседі.Көбіне зерттеушілер мұндай оқушыларды «Қиын оқушылар», «Мінез- құлқында ауытқуы бар балалар», «Девиантты балалар» деп қарастырып жүр.Жалпы девиантты мінез-құлық және қиын балалар ұғымына келетін болсақ, ол 1920-1930 жылдары пайда бола бастадыДевиантты мінез-құлық екі үлкен категорияға бөлінеді.
- психологиялық денсаулық нормасынан ауытқу.
- қандайда бір әлеуметтік-мәдени нормаларды, әсіресе құқықтық норманы бұзатын антиәлеуметтік іс-әрекет.
- білімінің төмендігі, мәдениет деңгейінің жеткіліксіздігі,
- қоғамдық пайдалы іске деген ниеттің жоқ болуы.
Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз
Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация
жариялап табыс табыңыз!
Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз.
(kaspi Gold, Halyk bank)