МКҚК «Қошақан» балабақшасы
Психолог: Бегалиева У.М.
Қиындықпен тәрбиеленетін балалар және
жасөспірімдер .
Ұғым « қиын » бала , қиын оқушы - . А.С.
Макаренко тәжірибеде және теорияда дәлелдеген, қиын тәрбиеленген
баланың қоғаммен, жанұямен, мектеппен нормалы
байланыстарының бұзылуына байланысты . Қиындықпен тәрбиеленетін -
бұл жай ғана дұрыс емес тәрбиеленген бала . Макаренко жазған ,
«ешқандай ерекше құқық бұзушылар жоқ , бар адамдар , қиын жайға тап
болғандар, мен сондай да болар едім , олар сияқты . Әрбір нормалы
бала , көшеде көмексіз , қоғамсыз , ұжымсыз , достарсыз ,
тәжірибесіз , түтелген жүйкелермен , дәл осылай болашақсыз көшеде
қалған әрбір нормалы бала өзін-өзі нашар ұстайды.»
Макаренко осы мәселені бойынша жеңу жолдары
туралы маңызды жолдар тааып, қорытынды жасады : ең алдымен, балалар
өздірінің жағымсыз өткен шағын ұмытып, өздерінің жақсы келешегіне
сенулері керек. Қиындықпен тәрбиеленетіндер - әдеттегі балалар, тек
қана олардың әр түрлі жағдайларға байланысты басқа адамдармен
қарым-қатынастарының бұзулы, демек , олардың толық құнды күшті
ұжыммен байланыстарын күшейту керек, сол кезде қиын бала қысқа
мезгілде дұрыс әлеуметтік байланыстарды қалпына келтіреді .
Сондықтан, балалар ұжымының қалыптасуына үлкен мән беру
қажет.
Осы шақта психологияда "қиын" бала категориясына
әр түрлі балар түседі, олар: үлгермі нашар , тәртіпсіз ,
психикасында ауытқұшылығы бар балар, тіркеуде тұрған жасөспірімдер,
шырқы бұзылған отабының балалары. Бұл қиын баламен жұмыс жасау
проблемасын қиындатады.
Қиын балалардың белгілері :
1) негізгі белгі, белсенді «тәрбиелеуге қарсылық
білдіру», педагогикалық әрекеттерге белсенді түрде
қарсыласу.
2) басқа маңызды белгі, отбасында, балалар
ұжымындағы адамдармен қарым-қатынастын бұзылуы. Бұл, қиын балалар
тәртіпті жиі бұзады, қарапайым мінез-құлық нормаларын орындамайды,
мұғалімдермен, құрбылармен үнемі дауласады, ата-ананың беделін
менсінбейді - бұл айналадағы әлеммен қарым-қатынасының бұзылу
белгісі.
3) қиын балаларды ажырататын үшінші белгі -
психика дамуының ауытқушылығы. Мысалы, дене құрылысының жылдам
зерделі дамуымен қатар ой-өрісінің дамуының тоқтауы , немесе
жылдамдатылған жыныстық жетілуімен қатар, эммоционалдық саланың
әлсіз дамуы.
4) қиын балаларды педагогикалық салғырттық
айырады . Олардың мінез-құлықтарына сондай жағымсыз қасиеттер
қалыптасады, қырсықтық сияқты , тыңдамау , тәртіпсіздік ,
өтірікшілік, жалқаулық , ықылассыздық , батылдықсыз , эгоизм ,
төбелескіштік , қыңырлық , ұрлық , адалдықсыз, өрескелдік ,
екіжүзділік .