қмж 10 сынып

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Темирбекова Ж Л

Күні 23.02.2024ж

Сынып 10

Қатысушылар саны

Қатыспағандар саны

Сабақтың тақырыбы

Геосаясаттың негізгі категориялары

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

10.5.1.2 геосаясаттың негізгі категорияларын түсіндіру

Сабақтың мақсаты

Геосаясаттың негізгі категорияларын мақсатын, міндеттерін,зерттеу нысандарын түсіндіру.

Сабақтың кезеңі/ уақыты

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Басы

Мұғалім қолайлы психологиялық климат орнату мақсатында оқушыларды шеңберге тұрғызып, бір-бірлеріне тілек білдіртуді ұйымдастырады, сабақтың тақырыбы мен оқыту мақсаттарымен таныстырады.

Өткенді қайталау.

Қалыптастырушы бағалау.

№1 тапсырма.

Төменде берілген екі елді мофологиялық ерекшелігі бойынша салыстырыңыз.

Испания , Боливия

Өзін-өзі бағалау:

Дұрыс жауап: Мүмкін болатын дұрыс жауап үлгісі

Испания: Еуропаның Оңтүстік-батысында орналасқан мемлекет. Пиреней түбегінің көп бөлігін және Жерорта теңізіндегі Балеар, Питиус аралдары мен Атлант мұхитындағы Канар аралдарын иеленеді. Жер көлемі 505,9 мың км².. Испанияға, сондай-ақ, Солтүстік Африка жағалауларындағы Сеут және Мелилья қалалары мен оларға жақын жатқан Велесде-ла-Гомера, Алусемас, Чафаринас аралдары да қарайды. Атлант мұхитымен шектеседі.

Боливия: Боливия солтүстігінде және солтүстік-шығысында Бразилиямен, оңтүстік-шығысында — Парагваймен, оңтүстігінде — Аргентинамен, оңтүстік-батысында және батысында — Чили және Перумен. Теңізге шығатын жолы Чили 1879 жылы Антофагаста портың басып алғаннан кейін жоқ.Анд тауында орналасқан мемлекет.

Оқушы өз жұбын табады

Әдіс арқылы қайталау

Сұрақ жауап орындайды

Қол шапалақ

Слайд 6-7

Дидактикалық материалдар №1

Ортасы

Термин сөздермен жұмыс

Геосаясат– келесі сұрақтарды зерттейтін ғылыми бағыт:

1) мемлекеттердің сыртқы саясаты мен халықаралық қатынастардың саяси, экономикалық, экологиялық, әскери-стратегиялық және елдің географиялық орны мен басқа да географиялық факторлардан туындайтын өзге де өзара байланыстар жүйесіне тәуелділігі;

2) кеңістікті басқару туралы ілім, білім жүйесі. Геосаясат кеңістікті саясат (мемлекет) тұрғысынан қарастырады.

«Геосаясат» ұғымын заманауи ғылымға 1916 жылы швед ғалымы Рудольф Челлен енгізді. Геосаясат өз назарын саясаттың физикалық орта факторларын белсенді пайдалану және мемлекеттің әскери-саяси, экономикалық және экологиялық қауіпсіздігі мүдделерімен оған әсер ету мүмкіншіліктерін анықтауға және зерттеуге аударады. Геосаясат мемлекеттің территориялық мәселелері, оның шекаралары, ресурстарды, оның ішінде адами ресурстарды тиімді пайдалану және таратумен байланысты барлығын зерттейді.

Мемлекеттің өмірлік маңызы бар сыртқы байланыстары жүзеге асырылатын жер шарының аймағы оның геосаяси кеңістігін құрайды. Мемлекет осы кеңістікте одақтар құруға, ұнамсыздарды бағындыруға, бәсекелесін жібермеуге тырысады.

Мемлекеттің қуаты – мемлекеттің геосаяси мақсаттарына жету үшін қолданылатын қолдағы материалдық және рухани мүмкіншіліктердің жиынтығы. Ол саяси, әскери, экономикалық, демографиялық, энергетикалық, технологиялық және ақпараттық қуатты қамтиды. Үлкен территория, энергетикалық және басқа да табиғи ресурстардың болуы, халықаралық көлік дәліздерінің құрылуын қамтамасыз ететін стратегиялық транзиттілік мемлекет қуатының маңызды факторы болып қалуда.

Мемлекеттің геосаяси қуатын бағалау келесі параметрлер бойынша жүргізіледі:

- географиялық (территория көлемі, орналасқан орны, жер бедері, шекараларының ұзындығы мен конфигурациясы, т.б.);

- геофизикалық (климат, табиғи ресурстардың болуы, су ресурстарының болуы, т.б.);

- саяси (саяси режим, басқару және мемлекеттік құрылыс ерекшеліктері, т.б.);

- әлеуметтік (өмір деңгейі, әлеуметтік құрылым ерекшеліктері, халықтың урбандалу дәрежесі, т.б.);

- экономикалық (экономиканың даму дәрежесі, экономикалық өсім қарқыны мен перспективалары, инфрақұрылым, стратегиялық қорлардың болуы, т.б.);

- әскери (қарулы күштердің әскери қабілеттілігі, заманауи қару-жарақтың болуы, әскерилер саны, ядролық қарудың болуы, т.б.);

- мәдени-діни (конфессиялық және ұлттық дәстүрлер, ғылым, білім, денсаулық, т.б. даму деңгейі);

- демографиялық (халық саны, оның құрамы, халық тығыздығы, адам туу және өлім деңгейі, т.б.);

- экологиялық (қоршаған ортаның жағдайы, т.б.).

Өркениеттер

Өркениеттер – бұл қандай да бір ортақ айқындаушы нышандары (мәдениет, тіл, дін, т.б.) бар елдердің үлкен конгломераттары. Әдетте дін ортақтығы негізгі айқындаушы нышан болып табылады. Өркениеттер елдерге қарағанда әдетте ұзақ уақыт, мың жылдан астам өмір сүреді (89-сурет).

Өркениеттер тізімі (С. Хантингтон классификациясына сәйкес):

• Батыс өркениеті

• Ислам өркениеті

• Индуист өркениеті

• Синь (қытай)өркениеті

• Жапон өркениеті

• Латынамерика өркениеті

• Православ өркениеті

• Африка өркениеті

Кейбір өркениеттердің (батыс, индуист, синь, православ, жапон және буддист) өзіндік «негізгі», яғни басты елдері (corestates) бар, ал басқа өркениеттердің (ислам, латиноамерикалықжәнеафрикалық) негізгі елдері жоқ. Құрамында corestates бар өркениеттер әдетте анағұрлым тұрақты болады.

Қазіргі өркениеттер бір-бірінен ымыраға келуге азғана мүмкіндік қалдыратын діндер және мәдени құндылықтарымен ерекшеленеді. Танымал американ ғалымы С.Хантингтон болашақтағы халықаралық қатынастардағы қарама-қайшылықтардың қайнар көзін осы деп санайды. Хантингтонның айтуынша, өркениеттердің географиялық көршілестігі олардың жиі қарама-қарсы келуіне, тіпті олардың арасында қақтығысқа да әкеліп соқтырады. Бұл қақтығыстар әдетте өркениеттер қиылысында орын алады. Кейде бұл қақтығыстарды алдын-ала болжауға болады. С.Хантингтонның ойынша, өркениетаралық қарама-қайшылықтар халықаралық қатынастардың маңызды элементі болады. Әрбір өркениет орасан адами және материалдық әлеуетке ие, өзін дүниежүзілік дамудың ықпалды орталығы ретінде бекітуге тырысады және халықаралық қақтығыстарды бәсеңдету өркениеттер көшбасшыларының диалогты қолдауға дайындығы жағдайында ғана мүмкін болады.

Хантингтонның пікірінше, 21-ғасырда батыс өркениеті ұзақ уақыт бойы көшбасшылықты сақтайды, бірақ басымдықтан айрылады. Батыстың өз құндылықтарының әмбебаптығына деген үміті оны ислам және қытай өркениеттерімен соқтығыстыруы мүмкін.

89-сурет. С.Хангтинтон бойынша әлемдік өркениеттер

Шығармашылық тапсырма

Топпен жұмыс. Осы параграфтың тақырыпшалары бойынша инфографика құрыңдар. Әр топ бір тақырыпшаны таңдайды: «Қазіргі әлем елдерінің типологиясы»; «Әлемдік өркениеттер»; «Геосаясат және геосаяси жағдай»; «Саяси география және саяси қатынастар»; «Халықаралық ұйымдар».

Инфографика түсіндіру арқылы бүкіл сыныпқа ұсынылуы тиіс. Өз инфографикаларыңның презентациясы барысында негізгі назарды тақырыптың ашылуына аударыңдар.

Инфографика дегеніміз не?

Мәтін мен графиканың кез-келген тіркесімін, ақпарат, деректер мен білімді жеткізудің графикалық тәсілін инфографика деп атауға болады. Күрделі ақпаратты жылдам және анық ұсыну қажет болған кезде қолданылады. Алайда инфографиканы пайдаланып қана қоймай, құру да керек – бұл кез-келген істе табыс үшін пайдалы.

Қолдану аясы: география, журналистика, білім беру, статистика, техникалық мәтіндер. Инфографикаүлкен көлемдегі ақпаратты ұйымдастырып қана қоймайды, сонымен қатар заттар мен фактілердің уақыт пен кеңістікке қарай қатынасын көрнекі көрсетуге, үрдістерді де ұсынуға қабілетті.

Инфографикаерекшеліктері:

Ескі дүние-Еуразия материгіндегі елдер,

Жаңа дүние- Америка материктерінде орналасқан елдер

Үшінші әлем- даму жағынан артта қалған Африка елдері

№1 тапсырма. Төменде кестеде берілген бос орындарды толтырыңыз.

Мемлекеттердің морфологиялық үлгілері

Бағалау түрі: өзін-өзі бағалау. Өзін-өзі тексеру үшін тақтаға дұрыс жауап көрсетіледі

Дұрыс жауап:

№2 тапсырма. Топтық жұмыс.

Берілген елдердің морфологиялық ерекшеліктеріне SWOT анализ жасаңдар

1-топ. Канада

2-топ. Боливия

3-топ. Украина

Материалды жүктеу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз!

Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank)

Соңғы бір жылда:

45 000 000 ₸

Авторлар тапқан ақша

Толығырақ

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру

Материал іздеу

Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз

Барлығы 663 959 материал жиналған

Пән

• Жүктелуде...

Бағыт

• Жүктелуде...

Сынып

• Жүктелуде...

Іздеу

Осы аптаның ең үздік материалдары

Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары

Аттестацияда (ПББ) 100% келетін
тақырыптармен дайындаймыз

Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз

Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады

Толығырақ