қмж 5 сынып қаз тарихы 4-тоқсан

Бөлім:
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:5
Сабақтың тақырыбы
Оқу бағдарламасына сәйкес
оқыту мақсаттары
Сабақтың мақсаты

Қысқа мерзімді жоспар5.4. Ғұндар
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Ғұн тайпаларының бірігуі.
Зерттеу сұрағы: Неге Мөде шаньюй «Жер - мемлекеттің негізі» деді?
5.3.1.1 картада тайпалық одақтардың орналасуын көрсету;
5.3.1.2 ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылуын түсіндіру
Барлық оқушылар:
тарихи фактілерге және карталық мәліметтерге сүйене отырып,
тарихи оқиғаның даму желісін құрастырады
тарихи кезеңдердің ерекшеліктерін анықтайды және салыстырады
Оқушылардың басым бөлігі:
тарихи фактілердің маңыздылығын түсінеді.
Кейбір оқушылар:
тарихи кезеңдердің негізгі ерекшеліктерін анықтайды және
салыстырады

Сабақтың барысы
Сабақтың
Педагогтің әрекеті
кезеңі/ уақыт
Ұйымдастыру
Бастапқы ынталандыру. Сыныпта жағымды
кезеңі
ахуал қалыптастыру. Оқушылармен
амандасу. Оқушыларды түгелдеу.
Ой шақыру:
Сабақ тақырыбына шығу (бейнематериал
арқылы сыни тұрғыда ойландыра отырып).
Бейнематериалды қарап отырып оқушылар
тірек сөздерді жазып отырады.
Оқушылардың болжам жауаптары арқылы
сабақ тақырыбы анықталады.
Оқушыларды сабақтың тақырыбы және
мақсатымен таныстыру.
Жаңа сабақ
«Білу және түсіну» дағдысына негізделген
тапсырма.
Зерттеу сұрақтары:
• Ғұндар мемлекеттік дәрежеге қалай жетті?
• «Халықтардың қоныс аударуы» деп нені
атайды?
• Сыртқы саясатта ғұндар қандай саяси
бағыттарды ұстанды?
«Ақпараттық карточкалар»
Оқушылар ғұндар жайлы деректерді
пайдалана отырып, ғұндардың бет әлпетіне,
тұрмыс-тіршілігіне ақпараттық карточкалар
түрінде қысқаша мәлімет жазуды ұсынамын
.Бұл жерде критерий ретінде: нақтылық,
мәліметтің құндылығын көрсетемін.
«Деректер сөйлейді»
Аммиан Марцеллин:

Оқушының
әрекеті
Оқушылар
жауаптарын
ұсынады: бұл
суреттер ежелгі
адамдардың
тұрмысымен
және мәдени
жетістіктерімен
байланысты.

Баға
лау
мадақт
ау

Ресурс
тар
Ғұндар
туралы
http://w
ww.yout
ube.com/
watch?v
=GpNiL
w6YP0w

Оқушылар
сыныпта
талқылау
жүргізеді.
Критерийлер:
1) Тақырып
аясында
нақтылықтың
болуы
2)оқушыларын
ың
барлығының
жұмыс істеуі,
сөйлеуі
3) Жұмысты
қорғауға 3 мин
беріледі

ҚБ
Мұғалі
м
оқушы
лар
жауаб
ын
мұқият
тыңдап
кері
байлан
ыс
беріп
отырад
ы

9,10,11слайд
Мөде
қаған
туралы:
http://ehistory.k
z/kz/boo
ks/educat
ion/read/
235
Ежелгі
Қазақста
н.

«Ертелі –кеш ат үстінен түспейді. Маңызды
істер туралы кеңесетін болса,кеңесті де ат
үстінде отырып өткізеді»,- дейді.
Византия елшісі Прииск:
«Олар соғыстан кейін тыныш әрі қамсыз
тіршілік етеді, әркім қолында барымен
қанағат етеді», дейді.
Аттиланың бір замандасы:
«Аттила таңертең үйден шығысымен, есік
алдында тұрып, халықтың мұң-мұқтажын
тыңдады, күні бойы әлемнің әр түрлі
елдерінен келген елшілерді қабылдады», дейді.
ЕББҚ: оқушыға тапсырманың нақты бір
бөлігін ерекшелеп көрсетіп беріледі
Картамен жұмыс.
Ғұндар жайлы және Мөде шанью жайлы
қысқаша ақпараттар беремін.
Ғұндар және Мөде шанью
Мемлекет
Жер аумағы Жорық
құрылымы
бағыттары
Картамен жұмыс жасау.
ғұндардың территориясын басқа тайпалық
бірлестіктердің жер аумағымен салыстырып,
кескін картаға түсіруі тиіс.

«Ең
үздік
жауап»

«Алақа
нжұдыр
ық»
Қосымша
ақпараттармен
жұмыс жасау.
Дескрипторлар
:
ақпараттың
ішінен
маңызды деген
3 тарихи
тұлғаны, 3
негізгі тарихи
оқиғаны
анықтау. Өз
таңдауларын
дәйектер
келтіре
отырып,
дәлелдеулері
тиіс.

Тарихи байланыс
Себеп және салдарды анықтау.
•
қоныс аударудың екі негізгі себебін
және екі салдарын анықтайды;
•
ғұндардың көрші мемлекеттермен
жүргізген саясатын талдап, оның нәтижелерін
анықтайды;
•
ғұндардың әскери өнері мен
жаугершілік қасиеттерін сипаттайды.
ЕББҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде
қасындағы сыныптастары және мұғалім
диалог арқылы қолдау жасайды
Қорытынды

Кері байланыс
Бүгінгі сабақтан мен не білдім?
Сабақ барысында қандай қиындыққа
кездестің?

Балалар
энцикло
педиясы
.–
Алматы:
«Аруна»
, 2002 ж.

http://okt.ru/studo
pediaru/b
«Жұлд aza8/824
ызшала 2595382
р»
87.files/i
mage028
.jpg
«Екі
жұлды
з,бір
ұсыны 1с»
қосым
ша
«Барма
қпен»

«Қазақст
ан тас
дәуіріні
ң
ескерткі
штерінің
зерттелу
і»
мәтін
http://his
tory.tarsu
.kz/index
.php/lekt
sii?id=72
Ғұндар
туралы
http://w
ww.yout
ube.com/
watch?v
=GpNiL
w6YP0w

Тақырып
бойынша не
білетінін, не
білгісі

ҚБ –
сабақта А4,
ғы өз
конспек
әрекеті т

Сабақ барысында қандай сұрақ туындады?
келетінін, не
Үй тапсырмасы
білгенін
Мөде қағанға «хат» жазып, өздеріңнің
жазады
көкейлеріңдегі сұрақтарға жауап алыңдар. 5060 сөз көлемінде.
Оқушыларға көмек болатын қажетті сөз
тіркестері:
Мысалы,
Құрметті Мөде шаньюй...,
менің ойымша...,
сізден сұрағым келгені...,
жауынгерлердің әскери қарулары...,
қытай деректерінде....

не
рефлек
сия
жасау;

Қысқа мерзімді жоспар-2
Бөлім:
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:5
Сабақтың тақырыбы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту
мақсаттары
Сабақтың мақсаты

5.4.Ғұндар
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Ғұндардың көрші мемлекеттермен қарым-қатынастары.
Зерттеу сұрағы: Ғұндармен Ұлы Қытай қорғанының салынуы
арасында қандай байланыс бар?
5.3.2.2 Қазақстан аумағындағы алғашқы мемлекеттік
бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасын анықтау
Барлық оқушылар: Ғұндардың көрші елдермен қарымқатынасын түсінеді.
Оқушылардың басым бөлігі: Ғұндардың Қытайларға үлкен
қауіп төндіргенін анықтайды.
Кейбір оқушылар:Қытай елінің ғұндардан қорғану үшін Ұлы
Қытай қорғанын салуға мәжбүр болғанын түсінеді, осыған
қатысты өз пікірін білдіреді

Сабақтың барысы
Сабақтың
Педагогтің әрекеті
кезеңі/ уақыт
Ұйымдастыру
Ой шақыру:
кезеңі

-Ғұндар державасының тарихта алатын орны
қандай?
«БББ» кестесін толтыр
Оқушыларды сабақтың тақырыбы және
мақсатымен таныстыру.
Жаңа сабақ

Оқулықпен жұмыс. Тақырыбы: Ғұндардың
көрші мемлекеттермен қарым-қатынасы
1.Ұлы Қытай қорғаны және Мөде туралы дерек.
2.: Маңызды шайқас және Қытай дерегі туралы
оқып талдайды

Оқушының
әрекеті
Оқушылар
жауаптарын
ұсынады:
бұл суреттер
ежелгі
адамдардың
тұрмысымен
және мәдени
жетістіктері
мен
байланысты.
Мәтінмен
жұмыс
Дескриптор
лар:

Бағала
у
мадақт
ау

Ресурст
ар
Мұғалім
презента
циясы

ҚБ
Мұғалі
м
оқушы
лар
жауаб

Оқулық,
Қазақста
н
тарихы
5сынып.

Қорытынды

«Сұхбаттасқан жұп» әдісі арқылы сұраққа
жауап береді.
1.
Ұлы Қытай қорғаны жайлы негізгі
ақпаратты түсіндіріңдер.
2.
Мәтінде Мөде шанью туралы қандай
дерек кетірілген.
3.
Мөде шанью қарсыластарын қалай
жеңді?
4.
Ғұндар көршілермен қарым-қатынасында
бейбітшілікті сақтауда қандай қадамдарға
барды?
«Конверттегі сұрақ» әдісі
1.Ғұндар көрші мемлекттерге неліктен шабуыл
жасады?
2.Ұлы Қытай қорғаны не үшін салынды?
3.Деректер негізінде қандай қорытынды
шығаруға болады?
4.Ең маңызды шайқас қашан болды және оның
жетістігі неде?
5.Ғұндар жорығының бағытын картадан көсет.
ЕББҚ оқушы өз таңдауы бойынша қалаған
сұрағына жазбаша жауап жазады.
Кестемен жұмыс
Сұрағы: Ғұндар неліктен Қытайға қауіп
төндірді?
Жауабы:
1.______________________________________
_______________________________________
2.______________________________________
_______________________________________
Интерпритация
Ғұндармен Ұлы Қытай қорғаны салынуы
арасында қандай байланыс бар?
ЕББҚ оқушы (есту, көру, ойлау қабілеті)
тапсырманы саралау арқылы орындайды.
Кері байланыс
«БББ» кестесін толтыр
Білемін
Білдім
Білгім келеді
Ғұндар,
Қытай
қорғаны
жайлы
білгенін
жазады
Үй тапсырмасы
Ғұндардың көрші мемлекеттермен қарымқатынастар

Қысқа мерзімді жоспар-3

- Ұлы Қытай
қорғаны
жайлы
негізгі
ақпараттард
ы
анықтайды;
- Мөде
шанью
туралы
мәліметтер
жинақтайды;
- Ғұндар
көршілермен
қарымқатынасына
талдау
жасайды;

ын
мұқият
тыңдап
кері
байлан
ыс
беріп
отырад
ы

Дескриптор
лар:
-Ғұндардың
көрші
мемлекет
терге басқын
шылық
борықтарын
анықтайды;
- Ғұндармен
Ұлы Қытай
қорғаны
салынуы
арасындағы
байланысын
сипаттайды;
Тақырып
бойынша не
білетінін, не
білгісі
келетінін,
не білгенін
жазады

«Жұлд
ызшала
р»

«Ең
үздік
жауап»
«Алақа
нжұдыр
ық»

«Екі
жұлды
з,бір
ұсы
ныс»

Жоба.
Авторла
ры:
С.Р.Ахм
етова,
А.М.Иб
раева,
А.А.Құл
ымбетов
а,
А.С.Мағ
зұмова,
А.М.Ма
рқабааев
а

Тапсыр
малар
салынға
н
конвертт
ер

ҚБ –
сабақта А4,
ғы өз
конспек
әрекеті т
не
рефлек
сия
жасау;

Бөлім:
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:5
Сабақтың тақырыбы

5.4.Ғұндар
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Ғұндардың Батысқа қоныс аударуы.
Зерттеу сұрағы: Ғұндардың Батысқа қоныстануы қандай
өзгерістерге әкелді?
5.1.1.3 ғұндардың қоныс аудару бағыттарын тарихи картадан
көрсету

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту
мақсаттары
Сабақтың мақсаты
Сабақтың барысы
Сабақтың Педагогтің әрекеті
кезеңі/
уақыт
Ұйымдаст Ой шақыру:
ыру
СУРЕТТЕР ЖИНАҒЫМЕН ЖҰМЫС:
кезеңі

Жаңа
сабақ

1.Суретте не көріп отырсыздар?
2.Бұл суретте кімдер ерекшеленіп тұр деп
ойлайсыздар?
3.Бұл тайпалық одақтар туралы не білесіздер?
4.Тақырыпты болжап көріңіздер....
Болжамдарын негіздейді.
Оқушыларды сабақтың тақырыбы және
мақсатымен таныстыру.
1-тапсырма: Ғұн тайпаларының қоныс аударуы
туралы жалпы ақпарат алу үшін оқушылар
бейнебаянды көріп, төмендегі кестені толтырады.
Кім?
Не?
Неге?
Қашан? Қалай?

ЕББоқушыға тапсырма шығарылып беріледі.
2-тапсырма. Мәтінмен жұмыс
1.Ғұндардың қоныс аударуы Қазақстанның
этникалық құрамына, саяси жағдайына, тіліне,
антропологиялық ерекшеліктеріне қалайша әсер
етті?
Мысалы, этникалық құрамындағы орын алған
өзгерістер:
Ғұндар Қазақстан жерін бұрыннан мекендеген
сақтармен, үйсіндермен араласты. Олар бір-бірімен
тұрмыс-тіршілігі, тілі жағынан жақындасты. Ғұн

Оқушының
әрекеті

Бағала Ресурст
у
ар

Оқушылар
мадақт
жауаптарын
ау
ұсынады: бұл
суреттер ежелгі
адамдардың
тұрмысымен
және мәдени
жетістіктерімен
байланысты.

Мұғалім
презента
циясы

Дескрипторла
р:
-Кем дегенде 3
бағанды
толтырады

http://w
ww.nci.k
z/history/
view?f=1
13&id=6
&lang=k
az

Дескрипторла
р:
-Ғұндардың
этникалық
құрамындағы
өзгерістерді
сипаттайды;
- Ғұн
тайпаларының

ҚБ
Мұғалі
м
оқушы
лар
жауаб
ын
мұқият
тыңдап
кері
байлан
ыс
беріп
отырад
ы

Қазақста
н
тарихы
(көне

тайпаларының шығыстан батысқа қарай жылжуы
тек ғұндарға ғана тән құбылыс емес, басқа да ірі
тайпаларға әсерін тигізді. Бұл оқиға әсіресе
Қазақстанға үлкен әсерін тигізді: жергілікті сақ,
юэчжи, үйсін, қаңлы сияқты тайпалардың шығыстан
батысқа қарай орын ауыстыруына әкелді.
Тілі мен антропологияға әкелген өзгерістер:
1.
2.
Саяси картаға әкелген өзгерістер:
1
2.
ЕББҚ оқушы (есту, көру, ойлау қабілеті)
тапсырманы саралау арқылы орындайды.
Интерпритация
Тарихтағы «Ұлы қоныс аудару» Орталың Азияның
саяси картасына, этникалық құрамына қандай
өзгерістер әкелді?

Қорытын
ды

3-тапсырма.Шағын ой-толғау
Көлемі 30-50 сөз.
Ғұндар – қазақ халқының арғы атасы
ЕББҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде қасындағы
сыныптастары және мұғалім диалог арқылы қолдау
жасайды
«Үлкен шеңбер» тәсілі
- Бүгін не білдіңіз? Сіз үшін не жаңалық болды?
- Сабаққа қатысуыңызды қалай бағалайсыз?
- Сабақта қандай қиындықтар туындады?
- Сабақ аяғындағы көңіл-күйіңіз қандай болды?
Неліктен?
Үй тапсырмасы
Ғұндардың Қазақстан территориясына қоныстануы
қандай өзгерістерге әкелді?

шығыстан
батысқа қарай
жылжу
тарихина
талдау
жасайды,

«Ең
үздік
жауап»

заманна
н
бүгінге
дейін).
Бас ред.
М.Х.Ас
ылбеков
«Алақа ,
Критерийлері: нҚ.С.Алд
1. Сабақ
жұдыр ажұмано
барысында
ық»
в,
меңгерген
К.М.Бай
білімдерін
«Жұлд пақов
пайдалану;
ызшала Бес
2. Оқиғалардың р»
томдық.
себеп және
1-том. –
салдарын
Алматы,
ажырата білу;
«Екі
2010 ж.
3. Өз ойын
жұлды
жинақты әрі
з,бір
нақты түрде
ұсыны
білдіре алу.
с»

Тақырып
бойынша не
білетінін, не
білгісі
келетінін, не
білгенін
жазады

ҚБ –
сабақта А4,
ғы өз
конспек
әрекеті т
не
рефлек
сия
жасау;

Қысқа мерзімді жоспар-4
Бөлім:
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:5
Сабақтың тақырыбы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту
мақсаттары
Сабақтың мақсаты

5.4.Ғұндар
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Аттила және оның жаулаушылық жорықтары
Зерттеу сұрағы: Ежелгі авторлар Аттилаға қандай баға береді?
5.1.1.3 ғұндардың қоныс аудару бағыттарын тарихи картадан
көрсету;
Оқушылар ғұндардың қоныс аудару бағыттарын тарихи
картадан көрсету

Сабақтың барысы
Сабақтың
Педагогтің әрекеті
кезеңі/ уақыт
Ұйымдастыру
Ұйымдастыру кезеңі.
кезеңі
Қызығушылықты ояты

Оқушының
әрекеті
Оқушылар
жауаптарын

Бағала
у
мадақт
ау

Ресурст
ар
А4 мәтін
«Ежелгі

Жаңа сабақ

-Ғұн тайпаларының негізгі ата мекені қай
аумақтарды алып жатырды?
-Қазақ жеріне ғұн тайпаларының көшіп келуі
тарихта қандай тарихи оқиғалармен
байланысты?
Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен
таныстыру
Оқушылардың қызығушылығын ояту үшін
Аттила туралы бейнебаяннан үзінді
көрсетемін. Бейнебаяннан кілт сөздерді
жазып отыруды тапсырамын. Оқушылардың
алған әсерлерімен бөлісуін сұраймын.
Бейнебаян арқылы тақырыпқа шығамын.
Еділ (Аттила) патшаны білесің бе?
Оқушыларға дүниежүзі тарихынан атақты
әскери қолбасшылар мен Аттиланың суретін
көрсетемін. Осы тұлғаларды не
байланыстыруы мүмкін? деген сұрағын
қоямын. Аттила тұлғасына тоқталып, суретке
негізделе отырып оқушыларды оған
мінездеме беруді сұраймын. Аттила әйгілі
қолбасшы болу үшін қандай қасиеттерді өз
бойына сіңірген?
Бүкілсыныптық талқылау ұйымдастырамын.
ЕББҚ оқушылар маңызды тірек сөздерді
жазып алады;
Зерттеу мен талдау
Қосымша 1.
Оқушылардың міндеті: Аттилаға жан-жақты
мінездеме беру.
«Аттила шайқас кезінде аяусыз болғанымен,
табиғатынан жауыз болған емес»
«Константинопольмен келіссөз бастаған
Аттила бірінші кезекте соғысқа емес,
бейбітшілік орнатуға ұмтылды»
Г.В.Вернадский.
Ғұн империясының территориясы
бейнеленген картаны
сыныпқа көрсетемін.
Оқушыларға келесі
сұрақты қоямын: Аттила
қалайша орасан зор жер
аумағын иелене алды?
Оқушылардың ой пікірлерін тыңдаймын.
Аттиланың көрші елдермен қарымқатынасын зерттеу
1. Аттиланың батысқа жасаған
жорықтарын қарастырады;
2. Каталаун шайқасын сипаттайды;
3. Ғұн империясының ыдырау себептерін
анықтайды.

ұсынады: бұл
суреттер ежелгі
адамдардың
тұрмысымен
және мәдени
жетістіктерімен
байланысты.
Критерийлері:
Аттиланың
тарихи орны,
іс–әрекеті,
тұлға ретіндегі
қызметі;
Аттиланың
тұлға ретіндегі
қасиеті,
ерекшеліктері;
Аттила туралы
оқушының
пікірі.

авторлар
Аттилағ
а қандай
баға
береді?»
.
ҚБ
Мұғалі
м
оқушы
лар
жауаб
ын
мұқият
тыңдап
кері
байлан
ыс
беріп
отырад
ы

https://w
ww.yout
ube.com/
watch?v
=6ZdMU
XOOpn
Y

А.Т.
Апендие
в «Батыс
Ғұн
империя
Дескрипторла
сының
р:
тарихын
Аттиланың
«Ең
дағы
өмір сүріп
үздік
Аттилан
отырған
жауап» ың рөлі»
дәуіріне
мақалас
сипаттама
ына
жазу;
сілтеме
Аттиланың
http://jou
өмір сүрген
«Алақа rnal.kazn
ортасы,
нu.kz/Con
өмірбаяны;
жұдыр tent/uplo
Дескриптор:
ық»
ad_files/
Аттила
28advr8n
қалайша орасан «Жұлд swgxhbz
зор жер
ызшала j9e6_635
аумағын
р»
1509296
иеленгенін
4429308
көрсетеді
1.pdf#pa
Дескриптор:
«Екі
ge=146
Аттиланың
жұлды Сен
батысқа
з,бір
білесің
жасаған
ұсыны бе?
жорықтарын
с»
Аттила
қарастырады
туралы
Каталаун
https://w
шайқасын
ww.yout
сипаттайды
ube.com/
Ғұн
watch?v
империясының
=K6C

Қорытынды

ЕББҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде
қасындағы сыныптастары және мұғалім
диалог арқылы қолдау жасайды

ыдырау
себептерін
анықтайды

« Білімді стикер». Мына сұрақтар бойынша
жауап береді.
- Не білдім?
- Не білемін?
- Не білгім келеді?
Үй тапсырмасы
Аттила және оның жаулаушылық жорықтары

Тақырып
бойынша не
білетінін, не
білгісі
келетінін, не
білгенін
жазады

ҚБ –
сабақта А4,
ғы өз
конспек
әрекеті т
не
рефлек
сия
жасау;

Қысқа мерзімді жоспар-5
Бөлім:
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:5
Сабақтың тақырыбы

5.4.Ғұндар
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Аттила және оның жаулаушылық жорықтары.
Зерттеу сұрағы: Ежелгі авторлар Аттилаға қандай баға береді?
5.3.2.2 Қазақстан аумағындағы алғашқы мемлекеттік
бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасын анықтау
Ғұндардың Батысқа жасаған жорықтарын талдау.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту
мақсаттары
Сабақтың мақсаты
Сабақтың барысы
Сабақтың
Педагогтің әрекеті
кезеңі/ уақыт
Ұйымдастыру
1.
Ұйымдастыру кезеңі.
кезеңі
Ой-шақыру.Мұғалім оқушыларға дүниежүзі
тарихынан атақты әскери қолбасшылар мен
Аттиланың суретін көрсетеді. Аттила тұлғасына
тоқталып, суретке негізделе отырып
оқушыларды оған мінездеме беруді сұрайды.
Осы тұлғаларды не байланыстыруы мүмкін?
Аттила әйгілі қолбасшы болу үшін қандай
қасиеттерді өз бойына сіңірген? деген
сұрақтарды қояды.

Жаңа сабақ

Оқу мақсаттарымен таныстыру. Мұғалім
оқушыларды оқу мақсаттарымен және бағалау
критерийлерімен таныстырады.
Мәтінмен жұмыс
Тапсырма:Ғұндардың Батысқа жасаған
жорықтарын талдаңыз.

Оқушының
әрекеті
Оқушылар
жауаптарын
ұсынады: бұл
суреттер
ежелгі
адамдардың
тұрмысымен
және мәдени
жетістіктерім
ен
байланысты.

Бағала
у
мадақт
ау

Ресурст
ар
Мұғалім
презента
циясы

Дескрипторла
ры:
Ғұндардың
Батысқа

ҚБ
Мұғалі
м
оқушы

Ақпарат
тық
мәтін

Тапсырма:«Аттила шайқас кезінде аяусыз
болғанымен, табиғатынан жауыз болған емес»
деген Г.В.Вернадскийдің сөздеріне баға беріңіз.
Атилла билік еткен кезіндегі Римде болған
өзгерістерге баға береді.
Дискуссиялық карта. «Иа», «Жоқ».
№
Иа
Ж
оқ
1. Ғұндар 370 жылы
+
аландарды,375 жылы
остготтар мен
вестготтарды
талқандады.
2. 430 жылы Сақтар
(Ғұндар) Шығыс Рим
империясын алым-салық
төлеуге мәжбүр болды.
3 445 жылы жеке дара
+
билік құрды.
.
Ғұндар Балқан түбегіне
жорық жасап,40 (70ке)
жуық қаланы тонады.
5. Мөде (Аттила) Ү
нцияға ғасырда Румыния мен
өтті.
Венгрияны бағындырған
соң, Рим империясының
аудандары Паннония
мен Мезияны басып
алды, Фр
ЕББҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен)
сұрақтарға жауапты жазбаша ұсынады.
Сәйкестендіру.
№Тұлғала Айтылған сөздер Дұрыс
р
жауабы
1 Аттила 400-453жж әйгілі ушісі.
ғұн ұлысының бил Еділ
атанған.
2 Прииск 448 жылы Римнен нін бірден
шыққан елші,
айтады.
тілмаш Аттила
Басы
сарайына барған. үлкен,
«Бір көргеннен
орта
оның нағыз
бойлы,
азиялық ек
мығым
денелі».
3 Д.Верди Италияның атақты
компазиторы.
«Аттила»
операсын жазды.
4 В.Иорда Ғұндар жеңімпаз
н
қолбасшыларын,ж

жасаған
жорықтарыны
ң себептерін
анықтайды.
Дескрипторла
р
«Аттила
шайқас
кезінде
аяусыз
болғанымен,
табиғатынан
жауыз болған
емес» деген
Г.В.Вернадск
ийдің
сөздеріне баға
береді.
Дескриптор
ы:
Тапсырманың
дұрыс
бұрысын
анықтайды;
Жаулап алған
жерлерін
біледі.

лар
жауаб
ын
мұқият
тыңдап
кері
байлан
ыс
беріп
отырад
ы
«Ең
үздік
жауап»

«Алақа
нжұдыр
ық»
«Жұлд
ызшала
р»

Тақыры
птық
кесте

Дискусс
иялық
карта

Сәйкест
ендіру
кестесі

Карта

«Екі
жұлды
з,бір
ұсыны
с»
Қосымш
а 1,2
Дескриптор
ы
Аттила
жөнінде
толық
меңгереді;
Аттила
жөнінде
ежелгі
авторлар
пікірін
сәйкестендіре
ді;
Ғұндардың
қандай халық

«Барма
қпен»

артылай құдай
ретінде
мойындады.
5 Марцелл Ертелі-кеш ат
ин
үстінен түспейді.
Маңызды істер
туралы кеңесетін
болса, кеңесті де
ат үстінде отырып
өткізеді. Ғұндар
жақсы шыныққан,
олар отты да
қажет етпейді. Тау
мен орманда
көшіп жүреді, жас
кезінен ыстықсуыққа үйренген.
ЕББҚ оқушыға қолдау көрсету мақсатында
суреттің үлкен нұсқасын ұсынамын.
Қорытынды
❖
Қиын болды…
❖
Бүгін мен білдім…
❖
Қызықты болды…
Үй тапсырмасы
Қосымша ақпарат оқып келу

Бөлім:
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:5
Сабақтың тақырыбы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту
мақсаттары
Сабақтың мақсаты

Сабақтың барысы
Сабақтың
Педагогтің әрекеті
кезеңі/ уақыт

екеніне
көздері
жетеді.

Тақырып
бойынша не
білетінін, не
білгісі
келетінін, не
білгенін
жазады

Үлестір
мелі
карточка
лар

ҚБ –
сабақта А4,
ғы өз
конспек
әрекеті т
не
рефлек
сия
жасау;

5.4 Сарматтар

Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сарматтардың қоғамдық құрылысы мен шаруашылық
өмірі.
Зерттеу сұрақтары: Сармат қоғамы несімен ерекшеленеді?
5.2.2.1 археологиялық ескерткіштерді сипаттау;
5.2.2.3 ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін
сипаттау;
Барлық оқушылар:Оқулықта берілген тапсырмаларды
орындайды. Тақырыпты меңгереді.
Оқушылардың басым бөлігі:Тақырыптың маңызы туралы
дәлелдеп айтып бере алады.
Кейбір оқушылар:Білімді сыныптастарына түсіндіріп
оқулықтан тыс ресурстар қоса алады.
Оқушының
әрекеті

Бағала Ресурст
у
ар

Ұйымдастыру
кезеңі

Жаңа сабақ

Ой
шақыру:

-Оқушылар Темір дәуіріндегі тайпалық
одақтардың картадан орналасу аймағын
анықтаңыздар?
Оқушыларды сабақтың тақырыбы және
мақсатымен таныстыру.
Мәтінмен жұмыс
Сарматтардың қоғамдық құрылысы мен
шаруашылық өмірі
«Интервью» әдісі
Жалпыға арналған тапсырма:
Оқушылар тақырып аясында сұрақтар
құрастырады. Сұрақтар тақтаға ілінеді.
Оқушылар бір-бірінің сұрақтарына жауап
береді.
Зерттеу сұрақтары: Сармат қоғамы несімен
ерекшеленеді?
Сөйлемді толықтыр.
Обаларда ___________ жасалған ыдыстар да
кездесен, бірақ бұл ыдыстарды олар өздері
жасамаған, _____________ елдерінен
алғызған.Сарматтарда
__________ және ______________________
___ тұрмыспен қатар __________________
__ та дамыды.
Ескерткіштердің көпшілігі _________ ,
__________ , ________ өзендерінің бойында.
Зерттеушілердің пікіріне қарағанда _______________________ отқа табыну рәсімі
болған.
Жауабы: шыныдан, шығыс, көшпелі,
жартылай көшпелі, отырықшылық, Жайық,
Елек, Жем, дай-массагеттерде.
Сөз жұмбақ (Сарматтар)
С-ынатас
А-ралтөбе
Зе-Р-гер
Сар-М-ат
А-қтөбе
Бәй-Т-е
1/ Батыс Қазақстан жерінен табылған қорым?
2/ Атырау облысы, Жылой ауданынан
табылған ескерткіш?

Оқушылар
мадақт
жауаптарын
ау
ұсынады: бұл
суреттер ежелгі
адамдардың
тұрмысымен
және мәдени
жетістіктерімен
байланысты.

Мұғалім
презента
циясы

Танымдық
мәтінмен
жұмыс

Ақпарат
тық
мәтін

ҚБ
Мұғалі
м
оқушы
лар
жауаб
Дискрипторлар ын
:
мұқият
-мәтіннен
тыңдап
негізгі ойды
кері
анықтайды;
байлан
-мәтіндегі
ыс
сарматтардың
беріп
қоғамдық
отырад
құрылысын
ы
анықтайды;
-сарматтардың
шаруашылығы «Ең
на талдау
үздік
жасайды;
жауап»

«Алақа
нжұдыр
ық»
Дескрипторлар
:
-сарматтардық
көшпелі
шаруашылығы
на мәліметтер
жинақтайды;
-сарматтардың
қолөнер

«Жұлд
ызшала
р»
«Екі
жұлды
з,бір

карта

Үлестір
мелі
қағаздар

Сәйкест
ендіру
кестесі

Сөзжұм
бақ

Қорытынды

3/ Әшекей бұйымдар жасайтын адамды қалай
атаған?
4/ Батыс Қазақстан жерін мекендеген тайпа?
5/ Бесоба қорымы, Қазақстанның қай
облысынан табылды?
6/ Мінажат жасау үшін салынған
ғибадатхана?
ЕББҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде
қасындағы сыныптастары және мұғалім
диалог арқылы қолдау жасайды
« Білімді стикер». Мына сұрақтар бойынша
жауап береді.
- Не білдім?
- Не білемін?
- Не білгім келеді?
Үй тапсырмасы
Сарматтардық қоғамдық құрылысы мен
шаруашылығы

Бөлім:
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:5
Сабақтың тақырыбы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту
мақсаттары
Сабақтың мақсаты

ұсыны
с»
«Барма
қпен»

Тақырып
бойынша не
білетінін, не
білгісі
келетінін, не
білгенін
жазады

Ақпарат
тық
карточка
лар

ҚБ –
сабақта А4,
ғы өз
конспек
әрекеті т
не
рефлек
сия
жасау;

5.4.Сарматтар
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сарматтардың қоғамдық құрылысы мен шаруашылық
өмірі.
Зерттеу сұрақтары: Сармат қоғамы несімен ерекшеленеді?
5.3.1.1 картада тайпалық одақтардың орналасуын көрсету;
Барлық оқушылар:Сармат тайпаларының мекендеген
орындарын картадан көрсетіп,
тарихшылар жазған деректермен танысады.
Оқушылардың басым бөлігі:
Сарматтардың құрамына енген тайпаларға талдау жасайды
Кейбір оқушылар:
Сарматтардың қоғамдық құрылысындағы әлеуметтік
теңсіздікті ажырата сипаттайды.

Сабақтың барысы
Сабақтың
Педагогтің әрекеті
кезеңі/ уақыт
Ұйымдастыру
«Ой қозғау»
кезеңі
«Конвертті сұрақ»
-Сарматтардың негізгі шаруашылығы
қандай?
Сармат қоғамының ерекшелігі қандай?
Оқушыларды сабақтың тақырыбы және
мақсатымен таныстыру.
Жаңа сабақ

бұйымдарын
ажыратады;

Мәтінмен жұмысЗерттеу
тақырыбы:Сармат қоғамы несімен
ерекшеленеді?

Оқушының
әрекеті
Оқушылар
жауаптарын
ұсынады: бұл
суреттер ежелгі
адамдардың
тұрмысымен
және мәдени
жетістіктерімен
байланысты.
Оқушылар
ойына келген
жауаптарды

Бағала
у
мадақт
ау

Ресурст
ар
Мұғалім
презента
циясы

ҚБ
Мұғалі
м

Ақпарат
тық
мәтін

Мағынаны тану
"Маңызды дерек " әдісі арқылы оқулықтан
тапсырма беру.
1. "Сарматтардың қоныстануы" Кесте
толтыру
2. "Савромат, дай тайпалары " Сатылай
кешенді талдау әдісі бойынша
3. "Сарматтардың қоғамдық құрылысы "
Тірек-сызба арқылы талқылайды.
4. " Әскери демократия" Тірек-сызба арқылы
қоғамдық құрылысына талдау жасайды
5. "Әлеуметтік теңсіздік" Сатылай кешенді
талдау әдісі арқылы әлеуметтік теңсіздікті
талқылайды.
Жазылым бойынша :
"Сарматтар туралы деректер" тірек сызбамен
жұмыс
ЕББҚ: оқушыға жеке жұмыс кезінде
қасындағы сыныптастары және мұғалім
диалог арқылы қолдау жасайды
«Автобус аялдамасы» әдісі арқылы ой
қорыту. Оқушыларға сұрақтар даярлауды
ұсыныңыз, әр аялдамаға тоқтап сұрақтарға
жауап береді.
Картамен жұмыс
Кескін картадар сарматтардың орналасу
аумағын белгілеп,көрсетуді тапсырыңыз
Қосымша 2-гі мәтінді қолданып,
сарматтардың саяси байланысын кескін
картадан көрсетіңдер

Қорытынды

ЕББҚоқушыға суреттер/иллюстрациялар
ұсынылады;
"ББҮ" әдісі бойынша кері байланыс жасау
Мен бүгін сабақты білдім
Білгім келеді
Үйрендім
Үй тапсырмасы
Сарматтардың қоныстануы тақырыбында тест
құрастыру.

Қысқа мерзімді жоспар-7

немесе
идеяларды
барынша көп
жазады Одан
кейін олар өз
идеяларын
әріптестерімен
біріктіреді
және соңында
мұғалім бүкіл
сыныптың
идеяларын
талқылауды
бастайды
Дескриптор:
1. Сарматтар
туралы
деректерді
табады
2.Орналасқан
территориясын
анықтайды.
3.Солтүстік
Кавказ бен
алдыңғы
Азияға
жаулаушылық
жорықтарды
көрсетеді
4.
Сарматтардың
санын
анықтайды
5.сарматтардың
картада
орналасу
аймағын
көрсетеді.

оқушы
лар
жауаб
ын
мұқият
тыңдап
кері
байлан
ыс
беріп
отырад
ы

Тақырып
бойынша не
білетінін, не
білгісі
келетінін, не
білгенін
жазады

ҚБ –
сабақта А4,
ғы өз
конспек
әрекеті т
не
рефлек
сия
жасау;

Үлестір
мелі
қағаздар

"Басба
рмақ"
әдісіме
н
кестес
бағала
у
«Жұлд
ызшала
р»
суреттер
«Екі
жұлды
з,бір
ұсыны
с»

кескін
карта
Ақпарат
тық
карточка
лар

Бөлім:
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:5
Сабақтың тақырыбы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту
мақсаттары
Сабақтың мақсаты

5.4.Сарматтар
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сарматтардың қоғамдық құрылысы мен шаруашылық
өмірі.
Зерттеу сұрақтары: Сармат қоғамы несімен ерекшеленеді?
5.1.2.2 әлеуметтік топтардың ерекшеліктерін түсіндіру
Қазақстанның батыс аймағында орналасқан сармат дәуірінің
археологиялық ескерткіштерін зерделеп салыстыру, сипаттау
; шаруашылығы мен әлеуметтік құрылымын анықтау

Сабақтың барысы
Сабақтың
Педагогтің әрекеті
кезеңі/ уақыт
Ұйымдастыру
Оқушыларды түгендеу.Сәлемдесу
кезеңі
Оқушылардың зейінін сабаққа аудару
«Ой қозғау» әдісі
•
Сақ, ғұн тайпаларының қорымдары
Қазақстанның қай территориясында
кездеседі?
•
Жетісу мен Оңтүстік Қазақстанда,
Шығыс Қазақстанда;
•
Аң стилі таралған тайпалар туралы не
білеміз?
Сақ, ғұн, сармат тайпаларының ұқсастығына
тоқталып, оқушыларды жаңа тақырыппен
таныстырамын
Оқушыларды сабақтың тақырыбы және
мақсатымен таныстыру.
Жаңа сабақ
Оқушыларға жаңа сабаққа дайындау
мақсатында ортақ сұрақ: әр тайпаның,
мемлекеттің қоғамы болады. «қоғам» деген
сөзді қалай түсінеміз? - оқушылар өз
жауаптарын айтады.
1-тапсырма.Оқушыларға сарматтар туралы
бейнебаян көрсетіледі. Оқушылар
бейнебаянды көріп болғаннан кейін
Сармат қоғамы несімен ерекшеленеді? деген
зерттеу сұрағына жауап береді. Зерттеу мен
талдау:
І.сармат тайпаларының географиялық
орналасқан аймағын көрсету керек.
ІІ.Сарматтардың шаруашылығын әңгімелеу
керек.
ІІІ.Сармат қоғамының ерекшеліктерін
анықтайды
«Әлеуметтік теңсіздік, әскербасылар,
савроматтар, әйелдер, абыздар» деген
сөздерді: пайдаланып, «Сармат қоғамының

Оқушының
әрекеті
Оқушылар
жауаптарын
ұсынады: бұл
суреттер ежелгі
адамдардың
тұрмысымен
және мәдени
жетістіктерімен
байланысты.

Бағала
у
мадақт
ау

Дескриптор:
1.Берілген
сөздерді
міндетті түрде
пайдалану
керек
2.Сармат
қоғамындағы
әлеуметтік
топтардың
ерекшеліктерін
көрсетуі керек.
3.Әңгіме он
шақты
сөйлемнен
аспауы керек.

ҚБ
Мұғалі
м
оқушы
лар
жауаб
ын
мұқият
тыңдап
кері
байлан
ыс
беріп
отырад
ы
Бағала
у: әр
оқушы
стикер
ге
ұсыны

Дескрипторлар
:
-сарматтардық
қоғамындағы

Ресурст
ар
Мұғалім
презента
циясы

Ims.nci/h
istory
сайтына
н

Ақпарат
тық
карточка
лар
Кесте

ерекшелігі» деген тақырыпта қысқаша
әңгіме жазады.
ЕББҚ оқушылар маңызды тірек сөздерді
жазып алады;
Кестемен жұмыс
Сарматтардың қоғамы
ерлер
әйелдер

Қорытынды
Сәйкестендіру. Сарматтардың қоныстанған
аймағы мен ескерткіштерін сәйкестендір.
1
Атырау облысы, Сынтас
А
Жылыой ауданы ексерткіші
2
Ақтобе облысы
Аралтөбе
В
Мартөк ауданы
ескерткіші
3
Елек өзенінің
Бесоба
С
бойы
ескерткіші

ерлердің ролін
анықтайды;
-сарматтардың
қоғамында
әйелдердің
ролін
анықтады;
Дескрипторла
р:
Қазақстан
территориясын
мекендеген
сарматтардың
археологиялық
ескерткіштерін
біледі;
Сармат
қорғандарының
орналасуын
анықтайды.

с
жазып
бірінбірі
бағала
йды

Тақырып
бойынша не
білетінін, не
білгісі
келетінін, не
білгенін
жазады

ҚБ –
сабақта А4,
ғы өз
конспек
әрекеті т
не
рефлек
сия
жасау;

Сәйкест
ендіру
кестесі

«Жұлд
ызшала
р»

Жауабы
1
2
3
В
С
А
ЕББҚ оқушы өз таңдауы бойынша қалаған
сұрағына жазбаша жауап жазады.
Қорытынды
Тазалық

Қазіргі Қазақстан аумағынан сармат
тайпасының аумағын көрсет;
Сарматтардың обларына қарай отырып,
қоғамдық құрылысы туралы не айтуға
болады? Дәптерлеріне жазып алың.
Бөлім:
Педагогтің аты-жөні
Күні:
Сынып:5
Сабақтың тақырыбы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту
мақсаттары
Сабақтың мақсаты
Сабақтың барысы

5.4.Сарматтар
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сарматтардың саяси тарихы.
Зерттеу сұрағы: Сарматтар қандай мемлекеттермен өзара
қарым-қатынаста болды?
5.3.2.1 Қазақстан аумағындағы ерте көшпелілердің
халықаралық сахнадағы орнын анықтау
Сарматтардың көрші/ шалғай елдермен саяси қатынасын
зерделеп талдау.Әскериөнердегіәйелдердіңрөлінанықтау.

Сабақты
ң кезеңі/
уақыт
Ұйымдас
тыру
кезеңі

Жаңа
сабақ

Педагогтің әрекеті

Оқушыны
ң әрекеті

Бағала Ресурст
у
ар

Ой шақыру:
Сыныпқа Қазақстанның ежелгі картасын ұсыныңыз.
Картамен жұмыс жасау арқылы оқушыларға келесі
сұрақты қою:
•
Сарматтар қандай мемлекеттермен соғыс жүргізуі
мүмкін?
•
Оның себептері қандай?
Оқушылардың болжамдарын тыңдау.
Сабақ тақырыбы, сабақ мақсаты мен табыс
критерийлерімен таныстырып, сарматтардың жорықтары
туралы қысқаша айта кетіңіз
Зерттеу мен талдау Деректермен жұмысты
ұйымдастыру.
Тапсырма «Үш жақты түсіндірме күнделігі ».
Оқушылар мәтінмен жұмыстанады, сосын «Конверт
сұрақ» тәсілімен сұрақтарға жауап бе