Материалдар / Қызыл кітапқа еңген өсімдіктер

Қызыл кітапқа еңген өсімдіктер

Материал туралы қысқаша түсінік

мұғалімдер

Укен Жансая Сапарбайқызы

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

19 Қараша 2018

712

0 рет жүктелген

Биология Сабақ жоспары 6 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Күні: 12.11.2018 I-топ 13.11.2018 II-топCабақтытың тақырыбы: Жыртқыш өсімдіктерСабақтың мақсаты: Білімділігі: Жыртқыш өсімдіктер туралы кең мағлұмат беру.Дамытушылығы: Оқушылардың шығармашылық, ойлау қабілетін дамыту, сабаққа қызығушылығын арттыру.Тәрбиелілігі: Адамгершілікке,ұйымшылдыққа тәрбиелеу.Сабақтың көрнекілігі: суреттер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі.Сәлемдесу,түгендеу.ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.Табиғат өзінің тылсым сырларымен қызықты. Бір өсімдіктер дүниесінің миллиардтаған құпиясы бар. Соның бірі жыртқыш және паразит өсімдіктер әлемі. Ең алғаш жыртқыш өсімдіктер 18 ғасырда белгілі бола бастаған. Ең алғаш шыбынжұт өсімдігіне ботаникалық түсінікті 1769 жылы ағылшын натуралисі Джон Эллисон өзінің Карл Линнейге жазған хатында сипаттаған болатын. Бұл хатта Джон Эллисон өсімдік өзіне қорек ретінде жәндікті ұстағанын сипаттаған болатын. Ал 1782 жылы неміс дәрігері А.В.Роттың росянка өсімдігінің жәндікті ұстап қоректенгендігі туралы жазған жазбасы Д.Эллисонның айтқанын растай түсті. Жыртқыш өсімдіктер – көпжылдық шөптесін өсімдіктер. Қалың шөптің арасында, батпақты жерлерде тіршілік етеді. Жәндіктерді түрі өзгерген жапырақтары арқылы аулайды. Жәндіктерді өзіне әдемі түсімен, исімен, шырышты қоспаларымен еліктіреді. Жапырақтарында жәндіктерді қорытатын пепсин және органикалық қышқылдар болады. Тамыр жүйесі жыртқыш өімдіктерде нашар жетілген. Бірақ олар су мен жәндіктер арқасында тез өседі, көбееді. Жыртқыш өсімдіктер Артикадан бастап тропиктік жерлерге дейін , яғни су жағалауынан бастап биік таулы аймақтарға дейін өседі.жыртқыш өсімдіктердің жәндіктерді аулау механизміне қарай 3 типке бөлеміз:

Жапырақ тақтасындағы тікеді тістері арқылы аулау.

Жапырақтарынан бөлінетін шырыш арқылы аулау.

Құмыра секілді жапырағы арқылы аулау.

Жыртқыш гүлдер әдетте Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Азияда, Африка мен Аустралияда жиі ұшырасады. Сонымен ең кең таралған жыртқыш гүлдермен танысайық: Шыбыншы-Венерина Бұл өсімдіктің атауы - өсімдіктер мен махаббаттың патшайымы Венераның құрметіне берілген. Ағылшынша атауы: Venus flytrap. Олар табиғатта өрмекші, құрт-құмырсқа және ұлулармен қоректенеді. Негізінде бұл өсімдіктер АҚШ-тың Атлантикалық жағалауындағы (Флорида штаты, Оңтүстік және Солтүстік Каролина, Нью-Джерси) ылғалды климатта өседі. Сондай-ақ, бөлме өсімдігі ретінде де өсіруге әбден болады. Шықшылдақ Шықшылдақ - ет қоректі өсімдіктердің тұқымына жатады. Шалшықта, батпақта, құмдақта, тауда – кез келген жер қыртысында өсуге бейім келеді. Шықшылдақ – көпжылдық өсімдіктер қатарына жатады және көктемде гүлдейді. Негізгі қорегі – құрт-құмырсқалар. Раффлезия таңғажайып-гүлі тоғышар өсімдіктер тұқымына жатады. Ерекше әрі сирек кездесетін бұл өсімдік Малакка түбегінде, Суматра, Ява, Калимантан, Филиппин аралдарында өседі. Гүлдің ерекшелігі – оның көлемі 60 сантиметрден 1 метрге дейін жетеді. Гүлдің атауы - өсімдікті ең алғашқы ашқан Т.С. Раффлзің және атақты натуралист Д.Арнольдтің құрметіне берілген. Олар алғаш рет өсімдікті Суматра аралының оңтүстік-батысынан тауып, дәл сол жерде оған өсімдіктер әлемінің «ұлы кереметі» деп баға береді. Раффлезияны орман шыбындары тозаңдандырады. Гүл оларды өзінің келбетімен және иісімен баурап алады. Иісі мен келбеті керемет екен деп ойлап қалмаңыз! Гүлден іріп-шіріген еттің иісі шығады, ал келбеті қызыл, улы-қызыл, қоңыр түсті, яғни бір қарағанда бұзылған етке ұқсас келеді. Африкандық гиднора – әлемнің қайталанбас өсімдіктерінің бірі. Аталған гүл өте сирек кездесетін болғандықтан, Африка шөлін жай ғана аралап жүрген адамға оны ұшырата салу өте қиынға соғады. Осы бір табиғат тамашасының кескініне қарап кәдімгі өсімдік деп айта алмайсың. Бір қарғанда саңырауқұлаққа ұқсас келеді. Жалпы өсімдіктің гүлі ашылғанша саңырауқұлақ деп атау дәстүрге айналып кеткен. Шындап келгенде гүлдің атауы саңырауқұлақтың құрметіне берілген. Гиндор – грек тілінен аударғанда «саңырауқұлақ» деген мағынаны білдіреді. Гүлдің көлемі – 10-15 сантиметрді құрайды. Дүңгіршек Жәндікқоректілер тұқымдасына жататын бұл гүл Антрактида және мұхит аралдарынан басқа әлемнің барлық жерлерінде өседі. Өсімдіктер жылдың суық маусымдарында шарпішінді бүршік кейпінде өмір сүреді. Дүңгіршектер – құрт-құмырсқамен қоректеніп суда өседі. Бір таңқаларлығы – дүңгіршектердің тамырлары жоқ. Өсімдіктің гүлсидамы немесе жапырақсыз бөлігі - 15-41 сантиметрді құрайды және өсімдік су бетіне 5-15 шақты ашық-сары түсті гүл шығарады. Дүңгіршектің тұқымы шар пішіндес болып келеді. Непентес Бүгінде Непентес гүлінің 120-ға жуық түрі анықталған. Түрлерінің көп бөлігі тропикалық Азияда, әсіресе Калимантан аралында өседі. Сонымен қатар Мадагаскарда, жаңа Гвинеяда, Солтүстік Аустралияда, Жаңа Каледонияда кең тарлаған. Өсімдік атауы – ежелгігрек мифологиясындағы «непенфа» атты ұмыту шөбінің құрметіне берілген. Мұндай өсімдіктердің басым бөлігі бұталы немесе жартылайбұталы шырмауық түрінде келіп, ылғалды климатта өседі. Қорытынды:Жыртқыш өсімдік – өздерінің арнайы қармауышымен азық аулап, жәндіктер мен ұсақ сүтқоректі жануарлармен қоректеніп, тіршілік ететін өсімдіктің бір түрі. Олардың негізгі тамағы жәндік болған соң, жәндік деп те атала береді. Бұлар жыртқыш өсімдіктер ішінде сулы және жартылай сулы деп екіге бөлінеді. Мұндай өсімдіктің ұстап алу қақпандары болады. Мысалы, төбесі пластикалық жапырақпен қапталған жартылай құманды қарастырайық. Бұл өсімдік азық құрбанын өзіне тарту үшін арнайы нектар иісін бөліп, ашық түсті келбетімен жәндікті өзіне тартады. Қақпанға түскен жәндік шыға алмай жан тапсырады. Ал өсімдік болса, оны майда бөлшектерге айналдырып, ерітінді күйінде жұта салады. Өсімдіктің қақпаны жапа шегушіні торға түскен кезінде автоматты түрде ұстап алады.

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!