Материалдар / С есебі Сын тұрғысынан ойлауды оқу үдерісінде қолданудың нәтижелілігі.

С есебі Сын тұрғысынан ойлауды оқу үдерісінде қолданудың нәтижелілігі.

Материал туралы қысқаша түсінік

материал мектептегі бастауыш сынып мұғалімдеріне тиімді

Сапарбаева Калима Жуманазаровна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

02 Ақпан 2019

341

0 рет жүктелген

Жаңартылған бағдарлама Тәлімгерлерге Барлық сыныптар

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Сын тұрғысынан ойлауды оқу үдерісінде қолданудың нәтижелілігі.«Жақсы дерлік те, жаман дерлік те бір әдіс жоқ, олақтықтың белгісі-бір ғана әдісті болу, шеберліктің белгісі-түрлі әдісті болу, керек орында жоқ әдісті табу да қолынан келу. Мұғалім әдісті көп білуге тырысу керек, оларды өзіне сүйеніш, қолғабыс нәрсе есебінде қолдану керек.» Л.Н.Толстой.Қазіргі таңда оқу үдерісінің басты ерекшелігі жаңа әдістерді үйрену және меңгере отырып, оқушылардың жан-жақты, сапалы білім алып, саналы, тәрбиелі азамат болып қалыптасуына нақты және орынды әдіс-тәсілдерді сабақ жоспарының өн бойында пайдаланып отыруымыз өз нәтижесін бермек. Кез келген әдіс мұғалімнен терең теориялық, психологиялық, әдістемелік білімді, үлкен педагогикалық шеберлікті, оқушылардың жан дүниесіне терең үңіліп, оны ұғына білуді талап етеді. Бүгінгі таңда қолданып жүрген педагогикалық әдістердің «Сын тұрғысынан ойлау, диалог арқылы сын тұрғысынан ойлау, рефлексиялық оқытудың» элементтерін сабақта пайдалана отырып, оқушылардың ой-өрісін, тіл байлықтарын дамытып, ізденімпаздыққа, білімді өздігінен меңгеруге жағдай жасап, білім мен тәрбиені оқушылардың бойына сіңіруі, болашақта білім негізі қаланған, шығармашыл жеке тұлғаны қалыптастыру. Осы мақсатқа жету үшін алдыма мынадай міндеттер қоямын.

Білім сапасын жетілдіру, А,В,С тобындағы оқушыларды анықтау, олардың білім мен тәрбие арқылы дамуына жағдай жасау.

Әлеуметтік кеңістікте өзін еркін ұстай алатын, өз ойын нақты, дәйекті жеткізіп, қиындықтан шығуға жол іздеу, барлық мүмкіндіктерді қарастыру.

Оқушылардың даралығын дамыту. Психологиялық қолайлылықты қамтамасыз ету.

Денсаулығын сақтау және қолдау.

Жанама білім беру мазмұны негізінде оқыту жүйесінің маңызды бір ерекшелігі-сынып оқушыларын «жақсы», «нашар» оқушылар деп бөлмей, барлық баланың дамуы үшін қолайлы жағдайды туғызуды мақсат етуі. Нашар оқушының да өз шамасы келгенінше, қабілеті жеткен жерге дейін еңбек етуі қарастырылады, ал қабілетті оқушылардың ізденуіне, зерттеушілігіне, өз бетінше жұмыс арқылы шығармашылық деңгейге көтерілуіне жол ашылған. Шығармашылық жұмыстың бастамасы-өз бетінше жұмыс. Өзіндік жұмыстың бала дамуындағы рөлін жете көре білген және ол жөнінде еңбек жазған қазақ зиялыларының бірі А.Байтұрсынұлының «Қазақша оқу жайынан» атты еңбегінде: «Бала білімді тәжірибе арқылы алу керек. Мұғалімнің қызметі балаға орындалатын жұмыстың түрін шағындап беру және қойылған мақсатқа жету үшін бағыт-бағдар беріп отыруы керек»-деген. Өз тәжірибемде сын тұрғысынан ойлауды оқу үдерісінде пайдаланып, әдіс-тәсілдерді әдебиеттік оқу, қазақ тілі, дүниетану сабақтарында қолданудағы мақсатым: оқушыларды өз бетінше оқып, көп пікірдің ішінен өзіне маңыздысын ала білетін, біреудің пікірін тыңдай білетін және одан өзіне керектісін алатын, еркін сөйлейтін, батыл, өз пікірітін қорғап шығатын тұлға тәрбиелеу. «Сын тұрғысынан ойлау «ойлау туралы ойлану» деп сипатталады». Ойлануға түрткі болатын құрал-тіл. «Тіл қаруы-сөз, сөз қаруы-ой. Ақылды ой алғыр сөз адамның ең жоғары қасиеті»,- дейді Ғ.Мүсірепов. Оқушылардың ойын диалог арқылы пікір туғызуға бейімдей отырып, сын тұрғысынан ойлаудың нәтижесінде, білімді игеру белсенділігі артып, зияткерлік білімдері жоғары болатындығы дәлелденген пікір. «Диалог арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту, білімді игерудегі бірлескен іс-әрекетке тартумен қатар, жоғары деңгейдегі ойлау қабілеттерін өрістетіп, зияткерлік қырларының дамуына ықпалын тигізетінін көрсетеді». МАН. Ендеше сыныпта мұғалім мен оқушының бірігіп тапсырманы орындауы, бірін-бірі тыңдап, жаңа идеялармен бөлісіп, болжамдарды қарастырып және оқушылар қате жауап бергені үшін қорықпай, өз ойын еркін жеткізіп, бір-біріне түсіністікпен көмектесуін қарастыратын әдіс-диалогтік оқыту. Диалог сөзінің мағынасы екі немесе одан көп адамның кезекпен сөйлеу мен әңгімелесу екенін ескерсек, бұл үнемі оқу үдерісінде қолданылатын ұғым. Диалогтік оқытуды дамыту, сыныпта оқушыларды топқа біріктіріп, топ аттарын белгілеп, оқушылармен бірлесе отырып топ ережесін құрып, сабақта меңгеретін білім мақсаттарын табыс критерийіне енгізіп, оқушылардың өздеріне деген сенімділігін арттырып, алған білімдерін топта талқылып, өз ортасында пікір алысып, өз ойын нақты, дұрыс жеткізе алу мүмкіндіктерін көздеуге жұмылдыру. Оқушы өзінің пікірін басқалармен бөліскенде, достарының сыни бағалауына және ойлаған пікірінің қате болуына дайын болуға, идеяларды тексеріп, «шындықты» іздеуге деген ұмтылысы, оқушының сыни тұрғыдан ойлау дағдысын дамытады. Жаңа оқу үдерісінде қолданылатын әдіс-тәсілдерге тоқталатын болсақ, олар «топқа біріктіру, ойлану, топта талқылау, тірек сөздер, кейіпкерге хат, бірін-бірі өзара бағалау, бес жолды өлең құрастыру, «Лимерик» Эдвард Лир, «Сұрақ-жауапқа құрылған хат» Дж. Родари, «Дананың кілттері» Тони Райан, Эдвард де Бононың «Ақылдың алты қалпағы», «Аукцион», «Өрмекші торы», «Көпірше», «Болжау», «Рефлексиялық бағалау», т.б. «Дананың кілттері» Тони Райан жасаған әдіс, бірқатар ойлауды талап ететін тапсырмаларды орындауға оқушыларды қызықтыру және тарту үшін арнайы әзірлеген жиырма шақты іс-әрекет (кілттер) кешені болып табылады. Бірқатар көмекші сұрақтар немесе тапсырмалар оқушылардың талдау жасау, сын тұрғысынан және креативті ойлау қабілетін жасауға арналған кілт түрінде ұсынылған.«Лимерик» ағылшын Эдвард Лирдің ойлап тапқан әдісі, белгілі бір құрылымға бағынатын әзіл, күлдіргі өлең шығару. Ол құрылым бойынша өлең бес тармақтан тұруы шарт. Сонымен бірге әр тармаққа сілтеме беріледі. Айталық бірінші тармақ-кейіпкер, екінші тармақ-кейіпкерге мінездеме, үшінші, төртінші тармақ-қимыл-әрекет, оқиға, бесінші тармақ-оқиғаға автордың көзқарасы, кейіпкердің іс-әрекетіне бағасы. Көңілді әрі әзілге арналған өлеңді құрастыру оқушылар үшін өте қызықты, әсерлі болды. Итальян жазушысы Дж. Родаридің ойлап тапқан әдісі «Сұрақ-жауапқа құрылған хат». Алты оқушыға алты түрлі сұрақ беріледі. Сол сұрақтарға оқушылар жазбаша түрде жауап береді. Бірақ бұлар кез келген сұрақтар емес. Белгілі бір қалыпқа түскен тұрақты сұрақтар. Бірінші сұрақ: «Кім?, Не?» (яғни бір оқушы зат есімнен кез келген сөзді қағазға жазады). Екінші сұрақ: «Қай жерде?» (жатыс септігінде тұрған кез келген сөзді қағазға жазады). Үшінші сұрақ: «Не істеді» (оны үшінші оқушы жазады). Төртінші сұрақ: «Ол не айтты?» (бұл сөйлем төл сөз түрінде берілуі қажет). Оны төртінші оқушы орындайды. Бесінші сұрақ: «Адамдар не деді?» (бұл сөйлемде төл сөз түрінде берілуі шарт). Ол бесінші оқушының міндеті. Алтыншы сұрақ: «Оқиға немен тынды?» (бастауышы жоқ, бір-ақ сөйлем, оны алтыншы оқушы орындайды). Бір қызығы әр оқушы жолдастарына қандай сұрақ берілгенін білсе де, олардың қандай жауап жазғанын білмеуі тиіс. Аяқталғаннан кейін, әр оқушының жауаптарын біріктіріп, тұтас мәтін құрып, балаларға оқып бергенде, қызықты, әрі күлкілі оқиға шығады. Жауап барлық уақытта ұтқыр шыға бермеуі мүмкін, дегенмен тартымды әдіс, сабақ үстінде жүргізсе, оқушылар серігіп қалады. Сабаққа зейіні арта түседі. Білім стандарты негізінде балалардың жас ерекшеліктеріне сай даярланып бекітілген білім мақсаттарын оқушылардың меңгеруін, одан әрі іздене отырып зерттеушілікке жол ашатын түрлі әдіс, стратегияларды әр сабақта тиімді қолданудың нәтижесінде, оқушылардың не үйренгені туралы сын тұрғысынан ойлаудың негізгі ерекшеліктеріне назар аудара отырып, оқушылардың ең жақсы түсініктемені табуға ұмтылуын, сұрақ қою, дәлелдерді талап етуі, кез келген дәлелді есепке алуын, себепке негізделуге көмектесу. Сыңаржақтылықтың болмауы, барлық қорытындыларды бағалау, пайым-дәлелдердің деңгейі мен маңызын мойындап, болжамдар мен мүмкіндіктердің орынды екендігін немесе артықшылығын мойындауына көмектесемін. Тәртіп: тиянақты, нақты және жан-жақты болу. «Жалпы сын тұрғысынан ойлайтын оқушылар белсенді болады, олар бір-біріне сұрақтар қойып, дәлелдерді талдайды, зерттейді, салыстырады, мағынаны тану үшін саналы түрде қолданады. Олар ауызша, жазбаша, көзбен шолу дәелдеріне сенімсіздікпен қарап, ештеңеге сенбейді, мұндай адамдар жаңашыл идеялар мен келешекке ашық қылады» МАН. Ендеше, оқушыларды сын тұрғысынан ойлауға бейімдеу, ғылымда тәжірибеде сыналған , әлеуметтік ортада қызу талқыланып, кең таралған. Әр сабақта жоғарыда аталған стратегиялар мен әдістерді өз сабағымда тиімді қолдануды ойластыратын боламын.

Пайдаланылған әдебиеттерБастауыш мектеп №4, 2010жАна тілі оқу-әдістемелік құрал, «Атамұра» баспасы 2000жБ.А.Тұрғынбаева «Дамыта оқыту технологиялары» Алматы 2000жМұғалімдерге арналған нұсқаулық

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!