Сабақ жоспарлары дүниетану

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Адам ағзалары және олардың қызметі

Мақсаты

Мақсаты: 1. Оқушылардың адам табиғаттың бір бөлігі екендігі туралы білімдерін кеңейту, жетілдіру. Адам денесіндегі мүшелердің өзара байланысымен таныстыру.

2. Жаңа материалды талдау, қорытынды жасау дағдыларын, ойлау және есте сақтау қабілеттерін дамыту.

3. Денсаулықтарын сақтауға, салауатты өмір салтын ұстануға, өз ойын айта отырып, өзгені де тыңдай білуге, алған білімін күнделікті өмірде қолдана білуге тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже

+Психологиялық ахуал

Орманның бiз емшiсiмiз,

Тоқ, тоқ, тоқ (партаны үш рет ұрады).

Құрт бiткендi жоқ етемiз,

Жоқ, жоқ, жоқ (қимыл көрсетедi).

Тоқ, тоқ, тоқ,

Жоқ, жоқ, жоқ.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Сурет бойынша адам дене мүшелерін атап көриік.

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Адам табиғаттыңм бір бөлігі.Ол басқа тіршілік иелері сияқты тыныс алады,тамақтанады,өседі,дүниеге ұрпақ әкеледі,өмір сүруін тоқтатады.Адам тіршілік ету үшін ауағсу,тамақ,жылу және жарыққажет.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді, 
Саңырауқұлақ тереді. 
Кездесті, міне, керегі: 
Екеуі қайың астынан. 
Біреуі терек қасынан. 
Қанша олар болмақ есепте, 
Тоқылған салса себетке? 

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Сұрақ жауап

1-топ Адам организмі нелерден тұрады?

2-топ Ми қандай мүше атқарады?

3-топ Адамға өмір сүру үшін не қажет?

Үйге тапсырма

Адам ағзалары қалай жұмыс жасайды.

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Сабақтың атауы

Тері және оның атқаратын қызметі

Күні:

Мақсаты

1. Терінің адам өміріндегі маңызын ұғыну, терінің құрылысымен танысу

2. Асқорыту, зәр шығару зат алмасу жөніндегі ұғымдарын дамыту; дүниетанымдарын кеңейту; 3. Өз ағзаларын күте білуге, салауаттылыққа, өз денсаулықтарын, жеке бас гигиенасын сақтауға тәрбиелеу; Тез ойлауға, алған білімдерін өмірде жүзеге асыра білуге

тәрбиелеу;

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Добым, добым домалақ (екі қолынды айналдыру)

Тоқтамайсын домалап (тезірек екі қолды айналдыру)

Үстел үстін бүлдірдің (көлымен үстел үстін көрсету)

Тәрелкені сындырдың (екі қол алақанымен тарелкені жасау, екі жаққа жылдам шашу)

Тентек болып кеттің деп(Сұқ саусақпен ескерту)

Тұрмын сені тепкім кеп (екі қол белде, оң аяқпен тебу)

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Терінің атқаратын қызметі қандай

1. Қорғаныш 2. Сезімталдық 3. Ыдырау өнімдерін шығару. 4. Жылу реттеуші. 5. Тыныс алу

Сыртқы қабат Эпителий ұлпасынан тұрады. Үстіңгі қабат өлі жасушалардан тұрады. Ол теріні қатты бөлшектердің газдардың, сұйықтардың әсерінен сақтайды. Ескірген өлі жасушалар орнына жаңасы келіп отырады

Ортаңғы қабат

Дәнекер ұлпадан тұрады. Терінің бұл қабаты қан тамырлар мен жүйке талшықтардың таралған ұштарымен торланған.

Ішкі қабат

Май ұлпасынан түзіледі, ол ағза мүшелері үшін оқшаулағыш қабат, “төсеніш” қызметін атқарып, қоректік заттар мен энергияға қойма болып есептеледі.

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Тері адам денесінің сыртқы жабыны.Ол мықты,серпімді болады.Бұл адамның жеңіл және еркін қозғалуына мүмкіндіктерін береді.Тері арқылы біз ыстық пен суықты,тегіс пен бұдырды,үшкір заттарды,ауырғанды және денеге тиген нәрсені сеземіз.Тері сиап сезу мүшесі.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді, 
Саңырауқұлақ тереді. 
Кездесті, міне, керегі: 
Екеуі қайың астынан. 
Біреуі терек қасынан. 
Қанша олар болмақ есепте, 
Тоқылған салса себетке? 

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Сезім мүшелері:

Көру мүшесі – КӨЗ

Иіс сезу мүшесі - МҰРЫН

Есту мүшесі - ҚҰЛАҚ

Сипап сезу мүшесі - ТЕРІ

Дәм сезу мүшесі - ТІЛ

Үйге тапсырма

Терінің атқаратын қызметі қандай?

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Тірек –Қймыл жүйесі.Қаңқа және бұлшық ет

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1.Тірек - қимыл жүйесі жайлы меңгерген білімдерін

одан әрі тереңдету, толықтыру.

2. Бұлшық еттердің атқаратын қызметін салыстыра

отырып, оқушылардың ойлау қабілеттерін Қалыптастыру.

3. Адамгершіліке, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Психологиялық ахуал

Той болғанда ауылда,(екі қолды екі жаққа жайады)

Биші шықты ортаға.(бишінің қимыл қозғалыстарын жасау)

Не киіпті басына? (басын екі қолымен көрсету)

Та-қи-я ()

Не киіпті үстіне?

Көй-лек

Ал көйлектің үстінен...

Қам-зол

Аяғына не киген?

Мә-сі

Мұң бұралған тамаша

Сол бишіні кім көрді?

Мен!!!

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Адам қанқасы неден басталады?

1.Бас сүйек

2.Қабырғалар

3.Жамбас сүйек

4.Омыртқа

5.Төс сүйегі

6.Қол сүйектері

7.жамбас сүйек

8.Аяқ сүйектеті

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Қаңқа-адам денесінің негізгі,тірегі.Ол ішкі мүшелерді зақымдаудан қорғайды.Қаңқа сүйектерден тұрады.Сүйектердің жалпы сыны бірдей болмайды.Ересек адамдарда 206шамасында пішінімен көлемі әртүрлі сүйектер болады.Олар-бас,мойын,кеуде,қол және аяқ сүйектері.Бас мықты сүйектен тұрады.Оның астында ми орналасқан.Бас сүйек миді зақымдаудан сақтайды.Омыртқа жотасында 33-34 омыртқа бар.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді, 
Саңырауқұлақ тереді. 
Кездесті, міне, керегі: 
Екеуі қайың астынан. 
Біреуі терек қасынан. 
Қанша олар болмақ есепте, 
Тоқылған салса себетке? 

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Сұрақтарға жауап бериік

Адам қаңқасы қанша сүйектен құралған? (200 ден аса)

Кеуде қуысында қандай ішкі мүшелер болдады? (Өкпе, жүрек)

Сүйектің пішініне қарай атап жаз?А (жалпақ) Ә (Ұзын) Б (Қысқа)

Сүйектің қозғалмалы байланынысы ... дейміз (буын)

Сүйек қандай ұлпадан тұрады? (Дәнекер)

Тірек – қимыл апаратын не құрайды? (Сүйек, бұлшық ет)

Қысқа сүйектерді ата (Омыртқа, білезік, алақан)

Жалпақ сүйектерді ата (жауырын, бас сүйектің ми және бет сүйектер, қабырғалар, жамбас)

Ұзын сүйектерді ата (жіліктер)

Үйге тапсырма

Бас қандай сүйектен тұрады?

Мықты

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Қан айналым жүйесі

Мақсаты

1. Қан айналым мүшелері туралы түсінік беру. Жүрек құрылысы, қызметі туралы ұғымын тереңдету.

2. Қанның қызметі, тамыр түрлері жөнінде қарапайым мағлұмат беріп, ағзадағы қан айналым жүйесі жөнінде ұғымын жүйелеу.

Тәрбиелік:

Салауатты өмір салтын насихаттай отырып, спортпен шұғылдануға ықпал ету, жүректі шынықтыруда еңбектің маңызын оқушы санасына сіңіру.

Дамытушылық:

Ақпаратты өздігінен ізденіп игеруге, мәліметтерді сұрыптауға, талдай білуге, салыстыруға, ой тұжырымдауға машықтану, логикасын дамыту.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Күннің шыққаны жақсы ма? (күнді бейнелейді)

Жақсы! (алақандарын соғады)

Желдің соққаны жақсы ма? (желді бейнелейді)

Жақсы! (алақандарын соғады)

Достарыңмен жүрген жақсы ма? (адымдайды)

Анаңды құшақтаған жақсы ма? (өздерін құшақтайды)

Жақсы! (алақандарын соғады)

Туған өлкеде жақсы ма? (құшақтарын жаяды)

Жақсы! (алақандарын соғады)

Үйіміз бар жерде жақсы ма? (үйді бейнелейді)

Жақсы! (алақандарын соғады)

Биде айналған жақсы ма? (айналады)

Жақсы! (алақандарын соғады)

Қазақстандық болған жақсы ма?

(бас бармақтарын көрсетеді)

Жақсы! (алақандарын соғады)

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Қан айналым жүйесін атайық

1.Жүрек

2.Күретамыр

3.Артерия

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Қанайналым жүйесі — денедегі қан немесе гемолимфаның үздіксіз қозғалысын қамтамасыз ететін тамырлар мен қуыстардың жүйесі. Көптеген омыртқасыз жәндіктерде қанайналым жүйесі тұйықталмаған, яғни қан тамырларының аралықтарында қан құйылатын саңылаулы қуыстар болады. Адам мен барлық омыртқалы жануарларда және кейбір жоғары сатыдағы омыртқасыз жәндіктерде қанайналым жүйесі тұйықталған, яғни қан тек бір-бірімен толық байланысып жалғасып жатқан қан тамырлары арқылы ғана қозғалады.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді, 
Саңырауқұлақ тереді. 
Кездесті, міне, керегі: 
Екеуі қайың астынан. 
Біреуі терек қасынан. 
Қанша олар болмақ есепте, 
Тоқылған салса себетке? 

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Қан тамыр туралы не білеміз?

Тарам - тарам бір ғалам,

Айқыш - ұйқыш шырғалаң.

Толған ағыс тоқтаса,

Жоғалады бірге адам. (Қан тамырлар)

Үйге тапсырма

Қан айналым жүйесі

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жүрек және оның қызметі

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Білімділік: жүрек қызметінің гуморальді реттелу туралы білімді қалыптастыру;

Дамытушылық: оқушылардың білімділік, салыстыра білу, талдау, танымдық қабілеттерін дамыту;

Тәрбиелік: адамгершілік, еңбек тәрбиесін беру;

Психологиялық ахуал

Атамның алып күрегін

Ауланың қарын күредім

Апама барып құдықтан

Су әкеліп беремін

Еденді де жуамын

Шаң тозаңды қуамын

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Жүрек туралы не білеміз?

Жүрек пен өкпедегі жетіспеушілік — егер жүректің қызмет етуге мүмкіндігі шамалы болса, онда мұндай жағдайда қызмет етуге әкелінбейтін қосымша компенсаторлы механизмнің қатысуынсыз жүректің мүшелері бірдей қанмен жабдықтауға қабілетсіздігі.

Жүрек пен өкпе коэффициенті — қазіргі телерентген сәулесі арқылы зерттеуден анықталған жүрек көлденеңінің, көкірек қуысы көлденеңіне байланыстылығы; жүрек ауруында ұлғаяды рентген көлеңкесінде ұлғайтылып көрсетеді, өкпе альвеоларының эмфиземасында кемиді.

Жүрек пен өкпе ауруы — өкпеде қан кернегеннен жүректің оң жақ қан қуысының қалыптан тыс ұлғаятын және (немесе) кеңейетін ауруы; әдетте кеңірдек тарамдарының, өкпенің, өкпе қан тамырларының, диафрагманың, сірі қабықтың және көкірек қуысының бұзылуынан пайда болады.

Жүрек пен өкпенің созылмалы түрде ауруы — өкпенің созылмалы ауруында, мысалы, өкпе тканінің араласып, дәнекер тканьге айналып қатаюында, өкпе кеңеюінде, өкпенің созылмалы қабынуында, көп жыл бойына бірте-бірте дамиды.

Жүрек-өкпе препараты. Жүрек пен өкпе жұмыстарын зерттеу мақсатында қан айналысын бұзбастан өкпе мен жүректі үлкен қан айналу шеңберінен ажыратуды жүрек-өкпе препараты дейді. Жүрек-өкпе препараты арқылы жылы қанды жасанды жолмен айдауға болады. Бұл әдісті бірінші рет И. П. Павлов қолданған.

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Оқулықпен жұмыс:

Жүрек – пішіні конус тәрізді, кеуде қуысының сол жақ жартысына жақын, екінші-бесінші қабырға деңгейінде орналасқан қуыс бұлшықет мүшесі. Жүрек массасы 250-300 г. Жүрек төрт қуысты: екі жүрекше мен екі қарыншадан тұрады. Жүрекшелер мен қарыншалар жақтаулы қақпашамен өзара байланысты болады. Жүрек қабырғасы үш қабаттан тұрады: эпикард, миокард, эндокард. Адамда қантамырлардың екі тұйық жүйесі – Жүрек — іші қуыс бұлшықетті мүше. Ересек адам жүрегінің салмағы 250-300 грамм. Жүрек кеуде қуысының сол жағына таман орналасқан. Оның дәнекер тканінен түзілген жүрек қабы қаптап тұрады. Жүрек қабының ішкі беті жүректі ылғалдайтын және жиырылу кезінде үйкелісті кемітетін сұйықтық бөліп шығарады. Жүрек бұлшықеті (гр. myocardiummys — бұлшықет, kardia — жүрек) - жүректің жүрекшелері мен қарыншаларының бұлшықет қабығы (миокард). Жүрекшенің бұлшықет қабығы беткей және терең ет қабаттарынан тұрады. Беткей ет қабатының кардиомиоциттері көлденеңінен орналасады. Ол оң және сол жүрекшелерді сыртынан қаптап, оларға ортақ қабат болып келеді. Терең ет қабаты әрбір жүрекшеде жекелей орналқанайналымның үлкен және кіші шеңберлері бойынша қозғалады.

Сергіту сәті

Қатар, қатар тұрайық

Кәне, кәне сұрайық

Кімнің болсы бойы ұзын

Паравозы поездің

Пш-пш-пш-пш біз кеттік

Жүрісті біз үдетт

Гу-гу-гу гуілде

Қалып қойма біріңде.? 

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Жүректің қызметі дегеніміз - жүрек циклінің үш фазасы: құлақшаның жиырылуы, қарыншаның жиырылуы және жүректің жалпы босаңсуының ырғақты түрде алмасуы.

Жүрек циклінің жалпы ұзақтығы шамамен 0,8 секунд. Жүректің жалпы босаңсу фазасына 0,4 секундтай уақыт кетеді. Жиырылу аралығындағы мұндай тынығу жүрек бұлшық еттерінің жұмысын толық қалпына келтіруге жеткілікті болады.

Үйге тапсырма

Жүрек қызметінің реттелуі

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Тыныс алу жүйесі

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Білімділік: Оқушыларға тірі ағзаларға тән қасиет - тыныс алудың маңызын, тыныс алу мүшелерінің құрылысы туралы білімді меңгерту, ғылыми дүние танымын қалыптастыру.

Дамытушылық: Ойлау қабілеттерін дамыту, өз бетінше ізденуін қалыптастыр. Сабаққа белсенділіктер мен қызығушылығын арттыру.

Тәрбиелік: Салауатты, саналы тұлғаны қалыптастыру.

Психологиялық ахуал

семiз бiз күлiп-ойнап,

Он саусақтың саласындай,

Өсемiз бiз күлiп-ойнап,

Бiр адамның баласындай.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Тыныс алу жүйесі мүшелерінің құрылысы

Менг қызметі

Тыныс алу жүйесінің құрылысы мен қызметі адамның жасына, жынысына байланысты ерекшеліктері порн болады.

Тыныс алу жүйесінің мүшелері қызметтеріне қарай екіге бөлінеді:

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

2. Тыныс алу мүшелерінің құрылысы

Тыныс алу - тірі ағзаларға тән қасиет. Бұл сабақты гректің ұлы ақыны Овидийдің «Тынысым барда, үміттенемін» сөзімен бастасақ, тыныс алудың маңызын түсінеміз. Адам аштыққа, шөлге, ұйқысыздыққа шыдай алуы мүмкін бірақ, адам ауасыз бір минутта өмір сүре алмайды. Биологиялық тұрғыда тыныс алу дегеніміз мүшелер мен қоршаған ортаның арасындағы газ алмасуды айтады. Жер бетіндегі тіршілік ететін тірі ағзалардың барлығы тыныс алу кезінде оттегін қабылдап, көмірқышқыл газын бөледі. Ағзаның әрбір жасушасының жұмысы(бұлшық еттердің жиырылуы, тердің, сілекейдің бөлінуі, қозудың берілуі) энергияны жұмсауға тікелей байланысты.

Энергия ағзалық заттардың тотығуы мен ыдырауынан босап шығады. Тотығуға оттегі жұмсалады. Ағзада оттегінің қоры болмайды. Ағза таныс алғанда оттегін қабылдайды, ыдырау өнімдері ағзадан сыртқа шығарылады. Тыныс алу мүшелері, қан айналым жүйесі, ағза мен қоршаған орта арасындағы газ алмасуды қамтамасыз етеді. Ағзалық заттардан энергия босау үшін оттегі қажет.

Мұрын қуысының құрылысы. Ауа танау тесіктері арқылы кеңсірікке барады. Кеңсірікті сүйекті - шеміршекті перде оң және сол жақ жартыға бөліп тұрады. Кеңсіріктің қабырғаларын эпителий ұлпасынан түзілген кірпікшелері мен түктері бар сілекейлі қабықша қаптайды. Онда көптеген ұсақ бездер болады. Безді жасушалардан бөлінген шырыш шаң мен тозаңдарды ұстап қалады. Әрі ауа ылғалданады. Сілемейлі қабықша қантамырларына бай. Мұрын қуысындағы ұсақ көптеген қантамырлардың әсерінен ауа біршама жылынып, одан әрі өтеді. Қан жасушалары - лейкоциттер мұрын қуысына енген микробтарды жояды.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді, 
Саңырауқұлақ тереді. 
Кездесті, міне, керегі: 
Екеуі қайың астынан. 
Біреуі терек қасынан. 
Қанша олар болмақ есепте, 
Тоқылған салса себетке? 

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Жаңа сабақты пысықтау:

1. Тыныс алу мүшелеріне нелер жатады?

2. Көмекей қандай қызмет атқарады?

3. Кеңірдек қайда орналасқан?

Үйге тапсырма

Тыныс алу мүшелерінің құрылысын оқу, әңгімелеу.

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Тыныс алу мүшелері

Мақсаты

Білімділік: Оқушыларға тірі ағзаларға тән қасиет - тыныс алудың маңызын, тыныс алу мүшелерінің құрылысы туралы білімді меңгерту, ғылыми дүние танымын қалыптастыру.

Дамытушылық: Ойлау қабілеттерін дамыту, өз бетінше ізденуін қалыптастыр. Сабаққа белсенділіктер мен қызығушылығын арттыру.

Тәрбиелік: Салауатты, саналы тұлғаны қалыптастыру.

Күтілетін нәтиже

+Психологиялық ахуал

Қатты нөсер басылды (жаймен тырсылдатады)

Күн жарқырай ашылды (қолдарымен күн жасайды)

Көктен төмен әдемi кемпiрқосақ шашылды (жарты доға жасайды)

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Тыныс алу дегеніміз организмнің қоршаған ортадан оттегін сіңіріп, өзінен көмір қышқыл газды бөлуін қамтамасыз ететін процестер жиынтығы. Демек тыныс алудың мәні организм торшаларын оттегімен қамтамасыз ету арқылы қоректік заттар құрамындағы энергияны биологиялық құнды тұрге айналдырып, денеде пайда болған көмір қышқыл газды бөліп шығаруда.

Адам мен жоғары сатыда дамығын омыртқалыларда тыныс алу процесі бірнеше кезеңде атқарылады: 1) сыртқы орта мен өкпе альвеолалары арасындағы ауа алмасуы, немесе сыртқы тыныс; 2) өкпе альвеолалары мен кіші қан айналым шеңбері капиллярлары арасын-дағы газ алмасу, немесе өкпедегі газ алмасу; 3) газдардың қанмен тасымалдануы; 4) үлкен қан айналым шеңбері капиллярлары мен ұлпа және мүше торшалары арасындағы газ алмасу - ішкі тыныс; 5) торшалардың оттегін пайдаланып, көмір қышқыл газды бөлуі, немесе торшалар митохондрияларындағы биологиялық тотығу.

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Тыныс алу дегеніміз организмнің қоршаған ортадан оттегін сіңіріп, өзінен көмір қышқыл газды бөлуін қамтамасыз ететін процестер жиынтығы. Демек тыныс алудың мәні организм торшаларын оттегімен қамтамасыз ету арқылы қоректік заттар құрамындағы энергияны биологиялық құнды тұрге айналдырып, денеде пайда болған көмір қышқыл газды бөліп шығаруда.

Адам мен жоғары сатыда дамығын омыртқалыларда тыныс алу процесі бірнеше кезеңде атқарылады: 1) сыртқы орта мен өкпе альвеолалары арасындағы ауа алмасуы, немесе сыртқы тыныс; 2) өкпе альвеолалары мен кіші қан айналым шеңбері капиллярлары арасын-дағы газ алмасу, немесе өкпедегі газ алмасу; 3) газдардың қанмен тасымалдануы; 4) үлкен қан айналым шеңбері капиллярлары мен ұлпа және мүше торшалары арасындағы газ алмасу - ішкі тыныс; 5) торшалардың оттегін пайдаланып, көмір қышқыл газды бөлуі, немесе торшалар митохондрияларындағы биологиялық тотығу.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді, 
Саңырауқұлақ тереді. 
Кездесті, міне, керегі: 
Екеуі қайың астынан. 
Біреуі терек қасынан. 
Қанша олар болмақ есепте, 
Тоқылған салса себетке? 

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Сұрақ жауап

1. Тыныс алу процесі

2. Тыныс алу мүшелерінің құрылысы

Үйге тапсырма

Тыныс алу мүшелерінің құрылысын оқу, әңгімелеу.

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ас қорыту жүйесі

Мақсаты

Білімділігі: Оқушыларға ас қорыту мүшелері туралы таныстырып білімдерін жетілдіру, білімдерін шыңдау, ұғындыру. Ас қорыту жүйесі құрылысының ерекшелігін көрсету, құрылысын түсіндіру, асқорыту бездері мен ферменттердің рөлін ашу.

Тәрбиелілігі: Тамақ ішу, оның сапасын және сақталу жөнінде өзін - өзі бақылау дағдысын қалыптастыру. Санитарлық гигиеналық дағдыға үйрету. Салауатты өмір сүру салтын насихаттау.

Дамытушылығы: Оқушыларға ас қорыту мүшелерінің тірек - кесте сызбалармен түсіндіріп білімдерін одан әрі дамыту.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Топ-топ-топ

Топылдатып билейміз

Тонса біздің денеміз

Тонды киіп аламыз

Зу-зу-зу

Шанамен зулаймыз

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Асқазан туралы не білеміз

Асқазан – ішек ауруларының туындау салдары

Өмір бірақ рет беріледі

Адам мүшесін улайды

Тамақ жеу үшін өмір сүрмейміз,

тіршілік ету үшін тамақ жейміз!

Денім сау болсын десең?!

Рефлексия. Табан сырын білейік.

Ас қорыту мүшелерінің құрылысы Маңызы Қызметі

1 Ауыз қуысы

2 Жұтқыншақ

3 Өңеш

4 Асқазан (қарын)

5 Аш ішек

6 Тоқ ішек

7 Ұйқы безі

8 Бауыр

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Адам бір тәулікте 4 мезгіл тамақтануы қажет. Неге? (себебі, біздің асқорыту жүйеміздің жақсы жұмыс істеуі үшін, организмде әр уақытта қоректік заттар болу керек)

2. Ал қоректік заттар дегеніміз не? (нәруыздар, көмірсулар, майлар, минералдар, тұздар, су мен витаминдер)

3. Азықтық заттардың, қоректік заттардан айырмашылығы неде? (Құрамында нәруыздар, майлар және көмірсулар бар өсімдіктекті және жануартекті өнім; Нәруыздар, көмірсулар, майлар, минералды заттар, су, витаминдер, күрделі өңдеуге ұшырайтын органикалық қосылыстар)

4. Адамның қалыпты өмір сүріп, дұрыс жұмыс атқаруына, адам организммін құрастырушы бір күндік нәруыз мөлшері 100 - 120 гр. Осы нәруыз тағы нелер түзеді? (ферменттер мен гормондар)

5. Ас тағамдары әр түрлі болу керек? Себебін айт (үнемі бір түрлі тағамдар ішкенде оның сіңімділігі төмендейді және адамның тамаққа деген тәбеті тартпайды)Ас қорыту дегеніміз не? (тамақ өнімдерінің едәуір қарапайым, организмге сіңірілетін заттарға ұсақталу және ыдырау процесі)

Сергіту сәті

әулiк бойы тынбайтын,

Болайықшы ақ жаңбыр (Ақырын жауған жауын тырсылын жасайды)

Астан-кестен жауатын

Өткiншi ендi бiз жаңбыр (Тез-тез жауған жаңбыр тырсылын келтiредi)

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Ас қорыту мүшелеріне сипаттама

1. Ауыз қуысы

2. Жұтқыншақ

3. Өңеш

4. Асқазан (қарын)

5. Аш ішек

6. Тоқ ішек

7. Ұйқы без

8. Бауыр

Үйге тапсырма

Ас қорыту мүшесінің

Құрлысы

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ас қорыту жүйесінің ағзалары

Мақсаты

Асқорыту жүйесі бойынша алған білімдерін ақпаратты коммуникативтік технологияны пайдалану арқылы оқушылардың жұмыс жасауы мен білімін саралап, аталған технологиямен ұштастыра білу;

Оқушылардың талдау, салыстыру, қорытындылау, ойлау қабілеттері мен сөйлеу дағдыларын дамыту;

Тамақ ішу ережесін сақтауда өзін - өзі бақылау дағдысын қалыптастыру, тамақтың сапасын, сақталу мерзімін, ыдыстың таза болуын, санитарлық – гигиеналық дағдысын, сонымен бірге салауатты өмір сүруге тәрбиелеу

Күтілетін нәтиже

+Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Ас қорыту жұмысы жақсы жұмыс істеуі үшін

1.Тамақтану тәртібін,тазалықережелерін сақтау?

2.Тамақты уақытымен ішу?

4.Көкөніс пен жемісті жуып жеу?

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Ауыз қуысының құрылысы және астың қорытылуы

Ауыз қуысының төменгі жағынан бұлшық етпен, алдыңғы жағы тіспен, иекпен көмкеріліп, ұрт құрайды, үстіңгі жағы қатты және Жұмсақ таңдаймен қапталған. Жұмсақ таңдайдың артқы бөлімі томпайып, кішкене тілшікке (бөбешік) айналады. Жұмсақ таңдай ауыздың артында және екі жағында қалтарыстарға айналады. Таңдай доғасы, олардың арасында көмей бездері бар. Бұл бездердің қатпарында тамақпен бірге ауызға түскен микробтар залалсызданады. Ол көлденең жолақты бұлшық еттен тұрады. Оның үсті сілемейлі қабықшамен қапталады. Қабықшаның үстінде дәм сезу клеткалары бар. Тілдің ұшындағы клеткалар, екі жағындағы клеткалар және түбіндегі клеткалар қандай дәмдерді сезетінін естеріңе түсіріндер.

Ауыз қуысының қызметі: қоректі механикалық ұсақтау; қорек жентегі пайда болуы; көмірсулардың ыдырауы; қоректін, сапасы мен температурасын анықтау.Ac қорыту жолы. Ұзындығы 25 см, бұлшық еттік түтікше өңеш пен қарынды (асқазан) жалғастырады. Сақиналы бұлшық еттердің толқынды жиырылуынан ас жентегі жылжиды. Ac қорыту жолының жоғарғы қабырғасы көлденең жолақты бұлшық еттен, ал ортаңғы және төменгі жағы тегіс бұлшық еттен тұрады.

Қарынның құрылысы және астың қорытылуы.

Сергіту сәті

Қатар, қатар тұрайық

Кәне, кәне сұрайық

Кімнің болсы бойы ұзын

Паравозы поездің

Пш-пш-пш-пш біз кеттік

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Тамақ ішудің ережелері:

«Тоя тамақ жеу, сенің ағзаң үшін зиян екенін ұмытпа» (А. Джами)

«Көп шайнаған – ұзақ өмір сүреді»

Түнге қарай тамақ жеу дене салмағының артуына алып келеді.

Күніне 4 рет тамақтанған жөн. Ересек адамдар күніне 3 рет тамақтанса да болады.

Төрт мезгіл тамақтану төмендегідей бөлінеді:

Таңғы ас – 25%

Түскі ас – 40%

Түстен кейінгі ас – 15%

Кешкі ас – 20%

Үйге тапсырма

Ас қорыту дегеніміз не? (тамақ өнімдерінің едәуір қарапайым, организмге сіңірілетін заттарға ұсақталу және ыдырау процесі)

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жүйке жүйесі

Мақсаты

білімділік: Оқу тәрбие үрдісіне жаңа технология енгізе отырып, оқыту мен тәрбиелеудің тиімділігін арттырып, оқушылардың білім деңгейін көтеру. Дамытушылық: Оқушылардың ойлау, есте сақтау, есту, көру сезімдерін жетілдіру, сөздік қорларын байыту. Түрлі әдістерді қолдана отырып, оқушылардың ой - өрісін кеңейту.

Тәрбиелік: Жүйке жүйесінің бөлімдерінің маңызын түсіндіру арқылы оқушылардың дүниетанымын кеңейтіп, еңбек дағдысын қалыптастырып, салауатты өмір салтына тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Жұлын туралы таныстырылым көрсету.

Мағынаны тану

Жұлын - орталық жүйке жүйесіне жатады. Жұлын цилиндр пішінді омыртқа жотасының өзегінде орналасқан, ұзындығы 42 - 45см, салмағы 34 - 38 г. Жоғарғы шеті сопақша мимен жалғасады, төменгі шеті екінші арқа омыртқаға дейін созылын жатады. Жұлынның алдыңғы және артқы жағында ұзынынан созылған тік жүлгелері болады. Ол жұлынды оң және сол жақ жартыға бөліп тұрады. Жұлынның дәл ортасында іші жұлын сұйықтығына толы жұлын өзегі бар. Өзектің айналасында пішіні көбелекке ұқсаған жұлынның сұр заты (нейронның денесі мен қысқа өсінділерінің жиынтығы) бар. Сұр заттың сыртын ақ заты (нейронның ұзын өсіндісінің жиынтығы) қоршап жатады. Сонымен жұлын құрылысында ақ заты сыртында, сұр заты ішкі жағында орналасады.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді, 
Саңырауқұлақ тереді. 
Кездесті, міне, керегі: 
Екеуі қайың астынан. 
Біреуі терек қасынан. 
Қанша олар болмақ есепте, 
Тоқылған салса себетке? 

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Сұраққа жауап беру

Жүйке жүйесінің қандай маңызы бар?

Жүйке жүйесі неден тұрады?

Үйге тапсырма

Жүйке жүйесінің бөлімдері

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Сезім мүшелері:Көз,құлақ,мұрын,тіл,тері.Олардың адам өміріндегі маңызы мен қызметі

Мақсаты

1) Сезім мүшелерінің түрлері, олардың құрылысы, атқаратын қызметі, ағзадағы маңызына тоқтала отырып, таным білімділігін арттыру.

2) Сезім мүшелерінің құрылысын, атқаратын қызметін, ағзадағы маңызын іс жүзінде көрсете отырып, пәнге деген қызығушылықтарын ояту арқылы дамыта оқыту.

3) Сезім мүшелерінің гигиенасымен таныстыру арқылы әр түрлі аурулардың алдын алуға баулу, өз денсаулықтарын қадірлеуге, құрметтеуге баулу.

Күтілетін нәтиже

+Психологиялық ахуал

Көзге арналған жаттығулар орындау.

1)Отырып жасалады. 3-5 секунд созылған оң қолыңның сұқ саусағына қара, содан сол қолыңның алақанымен сол жақ көзіңді 3-5 секундқа жаба тұр, осы арада оң жақ қолыңды бүгіп және жазып тұр. Ал енді керісінше оң қолыңмен оң жақ көзіңді жауып орында.

2)Екі көзімізбен бірге мұрын ұшына қарап, осылай 5 секунд тұрамыз.

3)Екі көзімізбен бірге оң жақ иығымызға қараймызда, 5 секунд тұрамыз

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Егер көз шаршаса мынадай жаттығуларды орында:

-Көзді қатты қысып,қайта аш (5рет)

-Көзді айналдыра қозғалт (солға-жоғары-оңға-төмен),(10рет)

-Қолыңды алға соз.Қолдың саусағына қара,жайлап қол ұшын мұрныңа жақындат,содан кейін жайлап,керісінше алыстат. (5рет)

-Терезеден алысқа 1 минут қара.

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Жұмбақ шешкізу.

Жақсы –жаман нәрсенің

Ол бәрін де көреді.

Жақсыларын ішінен

Саған айтып береді. (Көз)

Көз туралы не білеміз?

Біз көреміз,естиміз,әртүрлі иістерді,дәмді,ыстық пен суықты сезе аламыз.

Осы бір ғажайып қабілеттер бізге бес сезім мүшесі арқылы беріледі.

Олар:

-көз-көру мүшесі;

-құлақ-есту мүшесі;

-мұрын-иіс сезу мүшесі;

-тіл-дәм сезу мүшесі;

-тері-ыстық пен суықты сезу мүшесі;

Осы бес сезім мүшесі арқылы біз өзімізді,қоршаған әлемді танып білеміз.

Жұмбақ.

Жолдың екі жағында тұратын екі ағайынды бірін-бірі көрмейді.

(көз)

Көз-қандай мүше?

Көз –көру мүшесі.

Ендеше,бүгінгі біздің жаңа тақырыбымыз: « Сезім мүшелері.Көз –көру мүшесі».Көз-көру мүшесі,адамның негізгі көмекшісі.Ол айналадағы заттың барлығын көруге,түрін,түсін,пішінін ажырата білуге көмектеседі.Егер көзді зерттеп қарайтын болсақ,оның ортасында нұрлы қабықшасы бар екенін көреміз.Нұрлы қабықшаның ортасында қарашық орналасқан.Ол көзге жарық өтетін терезеше тәрізді.Жарық көз бұршағы арқылы өтіп,бейне көздің торлы қабықшасына түседі.Бұдан кейін көру жүйесі оны миға жеткізеді.Содан барып,біз бейнені көреміз.Көзді шаршаудан,зақымданудан сақтау керек.

Сергіту сәті

Ал, қанеки ойнайық,

Ойнайық та, ойлайық.

Байлап қойып көзіңді,

Қоршап тұрмыз айнала.

Атыңды атап шақырған, арамызда қай бала?

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Көз туралы қызықты мәліметтер

-Жағымды заттар көргенде адамның қарашығы 45% дейін ұлғаяды.

-Ер балаларға қарағанда қыз балалар көзін екі есе жыпылықтатады екен.

-Көзді ашып түшкіру мүмкін емес.

-Көк көзділер ауруға сезімталдау.

-Тез оқығанда көз аздау шаршайды.

-Көз астына қарағанда үстінде кірпік көптеу.

-Аралардың көзі бесеу болады. Екі үлкен,үш кішкентай.

-Ал құмырсқалар болса жұлдыздарды күндізде көре алады екен.

-Шаянның көзі антенна сияқты шошайып шығып тұратын бұтақшаларында орналасқан.Тіпті құйрығында да орналасқан көзі бар екен.

Үйге тапсырма

Үйден мәтінді оқу және көз туралы мақал-мәтелдер жинау,жаттау.

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Адам табиғатты қалай зерттейді?

Мақсаты

1.Оқушылардың табиғаттың бір бөлігі екендігі туралы білімдерін кеңейту, жетілдіру.

2.Жаңа материалдарды талдау,қорытынды жасау дағдыларын ,ойлау және есте сақтау қабілеттерін дамыту.

3.Денсаулықтарын сақтауға,салауатты өмір салтын ұстануға,өз ойын айта отыпып,өзгені де тыңдай білуге тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Сен не білесің және не істей аласың?

1.Адам табиғатты қалай зерттейді?

2.Қандай құралдар қоршаған дүниені зерттеуге көмектеседі?

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Оқулықпен жұмыс:

Табиғатты оқып үйренудің бірнеше әдістері бар. Оның біріншісі – бақылау. Алғаш ұшып келетін құс – Наурызек, алғаш өсіп шығатын гүл – Бәйшешек көктем хабаршылары болса, құстардың қайтуы – күннің суып, қыстың келетінің білдіреді. Күннің қызара батуы ертеңгі күннің жылы болатындығын, тауық биікте қонақтаса жауын жауады, қоқиқаз былтырғы ұясын жөндемей жұмыртқаласа, жазда құрғақшылық болады, егер керісінше жөндеп биіктететін болса жаз жаңбырлы болады деп болжаған ата - бабаларымыз. Ол көп жылдық бақылаудың жемісі екендігін түсіндіру.

Күнделікті ауа райын теледидар, радио арқылы тыңдаудың өзі бақылаудың нәтижесіне жатады. Олар арнайы аспап - құралдар арқылы іске асады.

Сергіту сәті

Жаза, жаза, саусағым,

Әлсіредім шаршадым.

Бір, екі, үш,

Қолға жинап күш!

Қане, қалам алайық,

Әдемілеп жазайық.

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Топпен жұмыс

1-топ.зертханалық жұмыс деген не?

2-топ.Бақылау деген не?

Үйге тапсырма

Адам табиғатты қалай зерттейді?

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Бақылыу.Зертханалық жұмыс

Мақсаты

1Оқушылырдың зертханалық жұмыс жүргізу мен бақылдау жасау туралы білімдерін терендету.

2.Бақылау мен зертханалық жұмысты жоспарлау біліктіліктерін дамыту.

3.Бақылау мен зертханалық жұмыс жасау кезінде қауіпсіздік ережесі мен теникалық қауіпсіздікті сақтай білуге үйрету.

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Сен бақылай білесіңбе ?

Сен өсімдіктің тұқымынан қалай өсіп-өнетінің білгін келеме?

Гүлге тәжірибе жасап көриік

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Сең бақылай білесіңбе?

Сен жол бойы мен қураған өсімдік сабақтары мен тамақ қалдықтарын арқалап,жосылып бара жатқан құмырысқаларды көрдің.жолдың бойымен оларды бақылап,табыстарын қайда алып баратының көр.Найзағайлы нөсердіде бақылауына болады.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді, 
Саңырауқұлақ тереді. 
Кездесті, міне, керегі: 
Екеуі қайың астынан. 
Біреуі терек қасынан. 
Қанша олар болмақ есепте, 
Тоқылған салса себетке? 

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Топпен жұмыс

1-топ қандай бақылаулар болады?

2-топ зертханалық жұмыс деген не?

3-топ Бақылау барысын жазып отыру не үшін керек?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Мтематиканың дүниетанумен байланысы

Мақсаты

1.Пән аралық байланыстуралы оқшылардыңтүсініктерін қалыптастыру.

2.Оқушылардың өз бетімен өз білімдерін толықтыру,сыни тұрғыдан ойлау,пән аралық байланыс орната білу қабілеттерін дамыту.

3.Айналасындағы адамдарды сыйлауға және олардың көз қарасын құрметтеуге тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже

+Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Математика сабағында уақыттың өлшембірліктерін оқып үйрендік.

1 жылда 12 ай,1 айда30-31тәулік,1тәулікте 24сағат,1сағатта 60 минут,1 минутта 60 секунд және 1аптада 7 тәулік,1 ғасырда 100жыл болатының білесіңдер.

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Оқулықпен жұмыс:

Сергіту сәті

Тарсылдатпай едендi

Орнымыздан тұрып ап

Жүгiрейiк бiр уақ.

Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш.

Аяқты алға созайық

Тiк көтерiп, қозғайық.

Тым сылбыр да болмайық

Алға қарай озбайық.

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Сұрақ

1.Температураны өлшеу үшін арнаулы құрал қандай құрал пайдаланады? (термометрді)

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Табиғат құбылыстары

Мақсаты

1.Табиғаттағы өзгерістердің барлығын табиғат құбылыстары екенін түсінеді;

2) Оқушыларды қоршаған ортадағы дүниелер мен құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсінуге, зерттеуге бақылау жасау;

3) Жыл мезгілдеріне байланысты табиғат құбылыстарын көреді және түсінеді.

Күтілетін нәтиже

+Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық:

«Мен атқан таңды сүйемін, таңды сүйемін

Шуағын шашқан күнді сүйемін, күнді сүйемін.

Аялаған табиғатты сүйемін, табиғатты сүйемін.

Қоршаған бар әлемді, өзімді сүйемін»

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Ойын

- Күз қандай?

- Күзде не болып жатады?

- Қандай құбылыстарды байқауға болады - деген сұрақтарға жауап беретін тірек сызбаларды жасайды. Кім жылдам, жүйрік және дұрыс жауап берген болса, сол жеңімпаз деп аталады. Қыз болса, қамшысын алып шығады, ұл болса қызға әдемі гүл сыйлап береді. Балалардың пікірлеріне мынандай сызба жасалады.

Күз?

Жапырақтар түсіп жатыр,

жеміс жидек жиналады,

алтын жиналды, берекелді, бай

түн ұзарды, суық

аспан қорғасындай ауыр болады

жыл құстары ұшып кетеді

күн қысқарды,

жаңбырлы,

- Өте жақсы, балалар. «Қоңырқай күз болыпты, қурап жапырақ солыпты»- дегендей Абай Құнанбаевтың «Күз» өлең шумақтарың кім айтып береді екен? (мәнерлеп оқыту).

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Табиғат - адам тәрбиешісі. Оның құрамдас бөлігі болып саналатын өсімдіктер мен жануарлар әлемі, биік таулар мен сарқыраған өзендер, кең дала барлығы да адам баласына ой салып, денесіне қуат, бойына күш, көңіліне шабыт береді. Адам да, қоғам да - табиғаттың төл баласы., жалғасы. Тіпті, адам ауасыз, сусыз өмір сүре алмайды дейтін болсақ, сол ауа мен судың өзі жан - жануарлар, адамзатқа табиғаттың тарту еткен ғажайып сыйы.

Табиғатта үздіксіз өзгерістер болып жатады. Мысалы, жанартаудың атқылауы , найзағайдың жарқылы, судың мұзға айналуы сияқты құбылыстар табиғаттағы өзгерістерді көрсетеді.

Аспан денелерінің қозғалысы, гүлдердің шешек атуы, ағаштың жайкалып өсуі, өзеннің тасуы немесе көлдердің тартылып суалуы - осылардың барлығы да қоршаған ортадағы өзгерістер.

Әлемде орын алатын сан алуан өзгерістер табиғат құбылыстары деп аталады.

Табиғат қүбылыстары бір-бірімен тығыз байланысты. Оларды физика, астрономия, география, геология, биология, химия сияқты ғылымдар зерттейді. Әр ғылымның табиғатты зерттеуде өз мақсаты мен міндеті бар. Мысалы, физика негізінен механикалық қозғалысты, жылу, электр, жарық құбылыстарын зерттейді. Физика ғылымы зерттейтін табиғат құбылыстары физикалық құбылыстар деп аталады.

Сергіту сәті

Өсемiз бiз күлiп-ойнап,

Он саусақтың саласындай,

Өсемiз бiз күлiп-ойнап,

Бiр адамның баласындай., 

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Сұрақ жауап

1.Қандай табиғат құбылыстарын білесің?

2.Өзімізді қоршаған заттарды қалай атаймыз?

3.Заттың қасиеті деген не?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Денелер.Заттар

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1.Табиғи және жасанды денелердің айырмашылығын ажырату, заттардың бір - бірінен қасиеті жағынан айыра білуге, табиғи құбылыстардың өзгеруі жайлы түсінік беру. 2) Ойлау қабілетін дамыту, 3) Ұқыптылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Түрі.

Психологиялық ахуал

Болайықшы ақ жаңбыр (Ақырын жауған жауын тырсылын жасайды)

Астан-кестен жауатын

Өткiншi ендi бiз жаңбыр (Тез-тез жауған жаңбыр тырсылын келтiредi)

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Қарама - қарсы сұрақтар:

1. Бұрынғы уақыттарда жүргізілген бақылаулар мен тәжірибелерді жазып алу үшін нені жетілдіру қажет болды? Өз білімін

2. Әсіресе нені үйрену қажет? Жаза, оқи білуге, математикалық есептеу әдістерін

3. Бүгінгі күнге дейін жеткен қандай жұмыстарын білеміз? Тасқа салған суреттер, зерделеу жұмыстары

4. Бақылау құралының негізгісі не? Көз

5. Түрлі тәжірибелерді жасаған кезде кімдер аспаптарды қолдана білді? Адамдар

6. Күннің шығуы мен батуына қарай нені анықтады? Уақыт

7. Бара - бара не ойлап тапты? Сағат

8. Қандай белгілер бойынша бақылап - сағатты айыруға тырысты? Табиғи өсімдіктерде кездесетін

9. Қандай сағатты ойлап тапты? Су, құм, күн, гүл сағаттар

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Тақтамен жұмыс оқулықтан табиғи, жасанды денелерді ажырату

2 - топ: Денелер қатты, сұйық, газ тәріздес болады. Үстелдің үстіндегі тас, целлофандағы ауа, стақандағы суды көрсетіп қайсысына жататындығын айту.

3 - топ: Дене заттардан тұрады. Үстелдің үстіне 2 сызғыш ( ағаш, пластмасса), 1 қант, стақандағы су, өсімдік, ауа. Өсімдіктің құрамы күрделі.(су, крахмал, қант және басқа заттар бар. Адамдар мен жануарлар да әр түрлі заттардан тұрады. Кітап пен дәптер, қаламды дәлелдеу.

4 - топ: Сен білесің бе? айдары бойынша (балаларға қосымша карточка тарату)

Қайсы дене? Қайсы зат? Ажырат. Үстелдің үстіне сабын қою.

Сабын неден жасалған? Ерте кезде қазақ халқы қара сабынды алабота деген өсімдікті өртеп, малдың сүйектерін өртеп, өсімдіктің күлін және сүйектің майын қосып жасаған. Жасалған нәрсе түнімен тұрған. Сабынның мынадай пайдасы бар:

Егер жара шықса сол жерді сабынмен жуу керек. Иіс сабыннан гөрі кір сабынды пайдаланған дұрыс екен.

3 минут уақыт беру. Топтың жауаптарын тыңдау.

Енді біраз шаршаған шығармыз, сергіп дем алайық.

Сергіту сәті

Орманда кірпі келеді, 
Саңырауқұлақ тереді. 
Кездесті, міне, керегі: 
Екеуі қайың астынан. 
Біреуі терек қасынан. 
Қанша олар болмақ есепте, 
Тоқылған салса себетке? 

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Ал, балалар бүгін сабақта не үйренгендеріңді тексеріп көрейін. Бәріміз тақтаға назар аударайық• Тапсырма: Денелер қандай заттардан тұрады? Жаңбыр судан,

• Тапсырма: Денелер қандай заттардан тұрады? Ұшақ металлдан

• Тапсырма: Не неден жасалады? Ауызша

• Логикалық тапсырма. Алабота мен шырпының суретін көрсету. Қандай байланысы бар?

( шырпымен алаботаны өртеп сабын жасайды)

Үйге тапсырма

Бір дененің жасалу жолын қарастыру.

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ауа.су.Ауа райы

Мақсаты

Білімділік: ауаны сезінуге болатындығын дәлелдей отырып, жер бетін ауа қоршағанын, оның тірі табиғат үшін пайдасын ашу. Ауаның орын алатындығын, серпімді, сығымды екенін дәлелдеу.

Дамытушылық: Оқушылардың өмір тәжірибесін орынды қолдануын сабақ барысында одан әрі дамыту.

Тәрбиелік: Ауаны таза сақтауға тәрбиелеу. Оқушылардың қызығушылығын ояту

Күтілетін нәтиже

Психологиялық ахуал

Жер байлығы көп екен

Меңгеруді қалайды

Осының бәрін білдірген

Дүниетану сабағы.

Адам өміріне қажетті 5 жағдайды топтастыру.

(ауа, су, қорек, жарық, жылу)

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Сөзұмбақ жасыру арқылы жаңа сабақтың тақырыбын ашу.

1. Түсі бар көрінбейді

Біртұтас бөлінбейді

Тынысы ол тіршіліктің

Ешқашан желінбейтін.(ауа)

2. Адам өміріне қажетті бір жағдай?(су)

3. Жерасты суының жер бетіне шыққан жерін не дейді? (бұлақ)

4. Құрамында минералды тұздар бар су? (минералды)

5. Каспий теңізінің суы қандай?(ащы)

6. Минералды бұлақтар маңына не салынады? (шипажай)

7. Каспий теңізіне қай өзен құяды?(Жайық)

Жаңа сабаққа деген қызығушылықтары оянып,ерекше ынтамен кіріседі.

Мағынаны тану

Біздің планетамыз жер - мөлдір ауа қабатымен қоршалған. Ауа - жер бетіндегі тіршіліктің көзі. Өзіміз оны әдетте байқамаймыз. Алайда ол кенет жоқ болып кетсе біз бірнеше секундта тіршілік ете алмас едік. Адам өміріне ең қажетті ауа дедік.

Сондай – ақ ауа физикалық дене. Сондықтан ол құбылыста болып отырады. Сол себепті оны арнайы мамандар күнделікті алдын ала бақылап зерттеп отыратын орталық бар. Оны метеорологиялық орталық дейміз Ал климат – бұл ауа қысымының құбылысы. Біздің еліміздің ауа райы континентті деп аталады. Оның себебі оңтүстік тропиктен жылы ауа келеді, солтүстіктен мұзды мұхиттың суық ауасы әсер етеді. Сондықтан құбылмалы болып келеді.

Сергіту сәті

Орманның бiз емшiсiмiз

Тоқ, тоқ, тоқ (Партаны үш рет ұрады)

Құрт бiткендi жоқ етемiз

Жоқ, жоқ, жоқ, (Қимыл көрсетедi)

Тоқ, тоқ, тоқ,

Жоқ, жоқ, жоқ.

Ой сергітеді,шашағандары

басылады

Ой толғаныс

Сұрақ

Ауаның температурасын өлшейтін құрал – термометр.

Ауаның қысымын өлшейтін құралы – барометр.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ауа

Мақсаты

Білімділігі. Тақырып мазмұнын меңгерту. Ауаның орын алатындығын, серпімді, сығымды екенін дәлелдеу.

2. Дамытушылығы. Оқушыларға ауа жайында ғылыми түсінік беру.Қорытынды шығара білу қасиетін, шығармашылық ізденістерін дамыту.

3. Тәрбиелік. Ауаны таза сақтауға тәрбиелеу. Балаларға бағыт-бағдар бере отырып, өздіктерінен жұмыс істеуге машықтандыру, тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже

+Психологиялық ахуал