Жылдың әрбір мезгілі
жануарлардың тіршілігіне өзінше әсер етеді. Жаздың соңы мен күздің
басында тиіндер, тышқандар, боршатышқандар, аламандар қысқа қорек
дайындайды. Аюлар, сарышұнақтар, борсықтар, кірпілер қысқы ұйқыға
кетеді, оған дейін олар еселеп қоректенеді. Жануарлардың қысқы
ұйқыға кетуі — күрделі
үдеріс.
Кейбір жануарлар өрістейді.
Өрістеу — бұл жануарлардың алыс қашықтыққа маусымдық қоныс
өзгертуі. Негізінен, маусымдық қоныс өзгерту құстарда жиі
кездеседі.
Бұлан-Қазақстандағы бұғылар
тұқымдасына жататын ең ірі жануар.Шоқтығының биіктігі 2 метрге
жетеді,салмағы 600 кг-дай. Түсі қыста қара қоңыр, жазда қоңырқай,
басы, аяғы ақшылдау. Жазда шөппен, қыста бұтақ, ағаш қабықтары және
бұталарымен қоректенеді.
Суырлар - орманды далада,
шөлді жерлер мен мен таулы аймақтарында кездеседі. Ашық алқапта
тереңдігі 3 м, ін жолдары 8 м-дей, бірнеше (1 – 6) аузы бар, ін
қазады. Онда топтанып тіршілік етеді. Жылына 7 айдай ұйқтайды.
Шөптесін өсімдіктермен
қоректенеді.
Құстар. Оқушылардың назарын
құстардың суреттердегі атауларына аудару. Сабаққа байланысты
деректі материалды пайдаланып, олар туралы айтылып, анықтама
беріледі.
• Құстардың бұл тобы қалай
аталады?
• Қыстап қалатын құстарға қалай
көмектесуге болады?
Құстар: Көкшымшық. Адамдар
тұратын жерде тіршілік етеді, қалаларда, бақшаларда және
саябақтарда кездеседі. Ұсақ жәндіктермен қоректеніп, табиғатқа
пайдасын тигізеді. Қыста қорек іздеп, көшіп жүреді. Оның кеудесінде
қара жолақ бар. Арқасы жасыл, кеудесі мен құрсағы сары
болады.
Сарыайдар үйрек. Суда жүзетін
өзен үйрек¬терінің қатарына жатады. Салыстырмалы түрде мойыны және
тұмсығы қысқа, шағын денелі құс. Солтүстік Қазақстанды мекендейтін
жыл құсы.
Бұлдырық. Тамағы, мойны мен
басының екіжағы қызғылт сары. Денесінің үстіңгі жағы құм түсті.
Кеудесі сарғыштау, қара жолақтары бар. Құрсағы қара. Жыл
құсы.
Шұбаршымшық. Тұрқы торғаймен
бірдей.Жыл құсы. Арқасы қоңыр, құйрық үсті сары жасыл¬. Денесінің
төменгі жағы және басының екі жағы қошқыл қызыл
түсті.
Тырна. Түсі көбінесе сұр.
Мойнының асты сұр. Бұл құстардың салмағы 3 кг-дан 6 кг-ға дейін
жетеді. Қызыл кітапқа енгізілген, жыл
құсы.
|