Сабын мен синтетикалық жуғыш заттар

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы:

9.4 С Оттекті және азотты органикалық қосылыстар

Мұғалімнің аты-жөні: Халибек А.

Күні:

Пән: химия

Сынып: 9

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспаған оқушылар саны:

Сабақтың тақырыбы

Сабын мен синтетикалық жуғыш заттар

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

9.4.3.24 -сабынның алынуы мен оның қолданылуын білу;

9.4.3.25 -синтетикалық жуғыш заттардың қоршаған ортаға әсерін түсіндіру;

Сабақтың мақсаты:

Сабынның алынуы мен қолданылуын талқылау.

Жуғыш заттардың қоршаған ортаға әсерін түсіну.

Ойлау дағдыларының деңгейі

Білу және түсіну

Бағалау критерийі

• Сабынның алыну жолы мен қолданылуын анықтайды;

• Сабынның кермек судағы реакциясын түсінеді;

• Қоршаған ортаға синтетикалық жуғыш заттардың әсерін негізге ала отырып, өз пікірлерін айтады.

Тілдік мақсаттар

Пәнге тән лексика мен терминология:

Сабындану, қоршаған ортаны қорғау, синтетикалық жуғыш заттар.

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

Реакцияға …………. түседі, ерімейтін ………….. . алумен ……….. гидролизге ұшырайды.

Қоршаған ортаның жуғыш заттардың әсерінен ластануының қалдықтарының көлемін төмендетуге болады, егер......................................................................................................................

Су қоймаларға түскенде …………….……….

Құндылықтарға баулу

Жалпыға бірдей еңбек қоғамы

Пәнаралық байланыс

Биология – жеке бас тазалығын сақтау, жануар майлары

8 -сыныпта физика пәнінен кермектілік тақырыбын өткенде тығыз байланыстырылады

Алдыңғы білім

9.1В Көміртегі қосылыстары

10.3А Органикалық химияға кіріспе

10.3B Көмірсутектер

10.3А Спирттер және органикалық қышқылдар

10.4В Синтетиткалық полимерлер

Сабақтың жоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Бағалау түрлері

Сабақтың басы:

2 минут

Психологиялық ахуал қалыптастыру:

«Аялы алақан»

Мақсаты: жылылық, сенімділік деңгейін, еркіндікті дамыту.

Нұсқаулық: қатысушылар шеңбер болып отырады. «Бүгінгі сабақтан не алғыңыз, не көргіңіз келеді?» — сұрағын оқушыларға қойып, сұрақтарға жауап алу. Бастапқы қатысушы жанындағы көршісінің қолын ұстайды. Тренинг шеңбер бойымен жалғасады. (Тренинг соңында қатысушылар дөңгеленіп қолдарын ұстайды)

«Аялы алақан»

Тренинг.

3минут

Ортасы

5минут

7минут

«Кім жылдам» ауызша(Алдыңғы өткен тақырыпты пысықтау мақсатында үй жұмысы тексеріледі)

1) Күрделі эфирлердің физикалық қасиеттерін атаңыз? (өзіне тән иісі бар, суда іс жүзінде ерімейтін сұйықтықтар)

2) Сұйық майлар табиғатта қайда кездеседі (өсімдіктерде)

3) Қатты майлар қайда кездеседі? (жануарларда)

4) Күрделі эфир түзілу реакциясы қалай аталады? (этерификация)

5) Күрделі эфирлер қайда қолданылады? (еріткіш, аромизатор, парфюмерия)

Мұғалім бағалайды.

Тест жұмысы жазбаша

1.Күрделі эфирді алу қандай реакцияға жатады?

а) бейтараптану; ә)полимерлену; б)этерификация;

2. Этилацетат изомерінің атын атаңдар?

а)бутан қышқылы ә) полимер б) сірке қышқылы

3. Қай қышқыл глицеринмен әрекеттесіп май түзеді?

а) азот қышқылы ә)тұз қышқылы б)олеин қышқылы

4. Май гидролизденгенде қандай заттар алынады?

а) этиленгликоль ә)глицерин б) сірке қышқылы

5. Май ыдырататын фермент?

а)амилаза ә)өт б)липаза

Оқушылар өзін өзі бағалайды (дұрыс жауабы тақтада көрсетіледі)

«Мағынаны тану» стратегиясы арқылы тақырыпты ашу

-Адамға өмір бойы серік болатын заттар бар

Жұпар иісі аңқыған,

Тазалықты сақтаған.

Жасасын сабын құдіреті,

Әлемді кірден арылтқан!

Бүгінгі сабағымыз осы затқа арналады.

Ол не?

Жаңа тақырып: Сабын мен синтетикалық жуғыш заттар

БББ-кестесін толтыру

Кері байланыс жүргізу. Оқушылар сабаны және СЖЗ туары не білетіндері туралы оқиды. Бір екі оқушының не білгісі келетінін туралы сұрау. Сол арқылы мұғалім түсіндірме жүрме жүргізеді.

Мұғалімнің түсіндірмесі

Сабын- жоғары карбон қышқылдарының тұздары RCOOMе.

Сабынның құрамына пальмитин С₁₅ Н₃₁СООН және стеарин С ₁₇ Н₃₅ СООН қышқылдарының тұздары (негізінен, натрий мен калий тұздары) кіреді және оның судағы ерігіштігі құрамындағы металл катионына байланысты болады. Калий тұздары суда натрий тұздарына қарағанда жақсы ериді, ал магний, кальций, барий тұздары суда ерімейді. Сұйық сабынның құрамына калий, қатты сабынның құрамына натрий катиондары кіреді.

Сабын алу: Сабындану реакциясын майды натрий гидроксидімен немесе натрий корбанатымен қыздыру арқылы жүргізеді.реакция нәтижесінде глицерин мен жоғары карбон қышқылының натрий тұзы(сабын) түзіледі. Май+ NaOH - глицерин + сабын

Сабынның қолданылуы: Жоғары карбон қышқылының тұздарының қолданылуы жуғыш заттар ретінде шектелмейді. Тығыз маталарды алюминий сабынымен өңдер, су өзткізбейтін брезенттер жасайды. Қорғасын, маргенец сабындарын майлы бояулар дайындағанда пайдаланады.

Қарқынды саралау әдісі бойынша

Интерактивті тақтада көрсету.

Слайд, оқулық.

А3 форматтағы қағаздары, маркерлер

5минут

5минут

3минут

Жеке жұмыс: Оқушылардың түсіну дағдыларын қалыптастыру үшін әр оқушыға жеке тапсырма беріледі

Критерий: Сабынның алыну жолы мен қолданылуын анықтайды;

Тапсырма:

Майдан сұйық және қатты сабын алу теңдеулерін жазып, өнімін атаңыз.

Дискриптор:

Сұйық сабын алу теңдеуін жазады және өнімін атайды

Қатты сабын алу теңдеуін жазады және өнімін атайды

(Оқушылардың зерттеу дағдысын қалыптастыру мақсатында топтық жұмыс беріледі.)

Критерий: Сабынның кермек судағы реакциясын түсінеді;

Тапсырма: топтық жұмыс

Сабынның біркелкі мөлшері арқылы дистилденген су, қардың суы, құбыр суының кермектілігін анықтаңыз.

Қорытынды жасаңыз........................................................

Бағалау: «Қол шапалақтау» әдісі

БК. Қоршаған ортаға синтетикалық жуғыш заттардың әсерін негізге ала отырып, өз пікірлерін айтады.

Сыныппен жұмыс. (Диалог және қолдау көрсету саралау)

«Сұрақ-жауап» әдісі

1. Жуғыш заттарды ата?

(ұнтақтар, сықпалар, сұйық ерітінділер)

2. Қазіргі жуғыш заттардың бірнеше құрамдас бөліктерін анықтаңыз, (сұйық әйнек,кір жуатын сода, тензидтен, ағартқыштар)

3. Жуғыш заттардың адам денсаулығына, қоршаған ортаға әсері?

4. Кермек суда кір жуғанда сабын көп жұмсалады. Оның себебін қалай түсіндіруге болады?

5. Синтетикалық жуғыш заттардың айырмашылықтары мен кемшіліктері қандай?

Мұғалімнің бағалауы:

Мұғалімнің бағалауы: оқушы жауабына «керемет, тамаша, жақсы» әдісімен.

Сабақты бекіту

5минут

Оқушылардың бүгінгі тақырып бойынша алған білімдерін қорытындылау мақсатында тапсырма беріледі.

Тапсырма: «Кластер» құру. Синтетикалық жуғыш заттардың қоршаған ортаға әсері

Бағалау

3 минут

2 минут

Рефлексия.

• БББ кестесінің үшінші бөлігін толтыру

Үйге тапсырма.

- Химиялық заттарды қолданғанда қандай ережелерді сақтау керек?

• Кір жуғыш ұнтақтардың пайдасы мен зиянына эссе жазу.

(таңдау бойынша)

Саралау

Бағалау

Денсаулық және қауіпсіздік

техникасының сақталуы

«Кім жылдам» әдісін ауызша және жазбаша пайдалану арқылы қарқынды саралау жүргіздім.

Оқушылардың қажеттілігіне қарай оқушыларға әртүрлі тапсырмалар( кесте, кластер құру) бердім.

Саралаудың тапсырма әдісін қолдана отырып әр оқушыға жеке тапсырма бердім.

Оқушылардың зерттеу дағдысын қалыптастыру мақсатында топтық жұмыс бердім.

Диалог және қолдау көрсету тапсырмасы бойынша сұрақ-жауап жүргізілді.

Ауызша және тест тапсырмасын орындағанда оқушылар өзін-өзі бағалады.

Жеке жұмыс жасау барысында мұғалім «Мадақтау» арқылы бағалады.

Топтық жұмыс, «сұрақ-жауап» және «кластер» құру әдісінде мұғалім «Қол шапалақтау» әдісімен бағалады.

Жеке бас гигиенасын сақтауға, өз денсаулығын қорғау.

Химиялық заттарды қолданғанда қауіпсіздік ережесін сақтау.