«Дарындылар додасы»

Мақсаты: оқушылардың географиядан білім дағдыларын меңгерту, ойлау, қызықтыра жетелеу, жеткізіп айту, есте сақтау қабілеттерін дамыту үшін әртүрлі әдіс- тәсілдерді қолдану. Пәнге деген қызығушылықтарын арттыру, өзойын жеткізе білуге тәрбиелеу.

Сайыс кезеңдері:

• Жорға

• Білім бәйгесі

• Ойлан, тап!

• Кім жылдам?

• Шартарап

• Сандар сыры

• Терминдер

• Сен білесің бе?

(Әрбір дұрыс жауап 1 ұпай)

1. «Жорға»

1 оқушы

1.Күнге ең жақын ғаламшар? (меркурий)

2.Бастапқы меридиан қай қала арқылы өтеді (Лондон қаласы)

3. Кайнозой дәуіріндегі тау түзілуі (альпілік)

4.Топырақ туралы ілімді дүниеге әкелген (В.В.Докучаев)

5. Қашқарияға алғаш саяхат жасаған (Ш.Уәлиханов)

6. Іле Алатауының ең биік нүктесі (Талғар)

7. ҚР аумағы қанша? (2,7 млн км²)

8.Орталық Қазақстанда геологиялық жұмыстар жүргізді? (Қ.Сәтбаев)

9.Қазақстанның ұсақ шоқыларының биік нүктесі (Ақсораң)

10. Ең тұзды мұхит (Атлант)

2 оқушы

1. «География» деген атаудыт енгізген (Эротосфен)

2. 1 см-25км деп жазылған масштаб қандай масштаб (атаулық)

3. Ежелгі Пангея материгі бөлінді? (Лавразия, Гондвана)

4. Антрактиданы алғаш ашқан (Ф.Беллинсгаузен)

5. Қ.Сәтбаевтың аса зор еңбегі (Мыс кендерінің ашылуы)

6. Қазақстанның ең аласа нүктесі (-132)

7. Қазақстан құрлықташекараласатын елдер (5)

8. «Жоңғария очерктері» кітабының авторы? (Ш.Уәлиханов)

9. Тұран ойпатының батысындағы теңіз? (Арал)

10. Ең ұзын өзен (Ніл)

3 оқушы

1. Қазақтың тұңғыш ғарышкері (Т.Әубәкіров)

2. Көкжиектің негізгі тұстары (4)

3. Мантияның қалыңдығы (2900)

4. Антрактиданың неше полюсі бар (5)

5. «Сібірдің сызба кітабы» еңбегінің авторы (С.Ремезов)

6. Алматы қаласы қай таудыңетегінде орналасқан (Іле Алатауы)

7. Қазақстан солтүстігінде қай елмен шекараласады? (Ресей)

8. «Дөңгелек картаны» құрастырды (М.Қашқари)

9. ЖоңғарАлатауы қай облыстың территориясында орналасқан қала(Алматы)

10. Ең биік сарқырама (Анхель)

4 оқушы

1.Ғаламшардың Күннің айналасында айналуы не деп аталады? (орбита)

2.Пландағы биіктік белгісі (горизонталь)

3. Биіктігіне қарай таулар бөлінеді (3)

4. Антрактида мұзының орташа қалыңдығы (2000)

5. Жоңғар Алатауына сипаттама берген (Ш.Уәлиханов)

6. Қостанай қаласы қай өзеннің бойында (Тобыл)

7.Тұран жазығы арқылы Қазақстан қай елмен шекараласады? (Өзбекстан)

8.Арал теңізін зерттеген ғалымдар? (Северцов,Берг)

9. Петропавл қаласы қай ойпатта орналасқан (Батыс Сібір)

10.Ең кіші құс (колибри)

5 оқушы

1. География ғылым ретінде еі алғаш пайдаболды (Ежелгі Грекияда)

2. Салыстырмалы биіктікті анықтайтын құрал (нивелир)

3. Атмосферадағы азоттың пайызы (78)

4. Жаңа Зеландияны ашқан (Д.Кук)

5. Қазақстанның геолог ғалымы (Қ.Сәтбаев)

6. Жоңғар Алатауының ең биік нүктесі (Бесбақан)

7. Қазақстанның шығыс шекарасындағы таулар (Алтай)

8. «Түркістан еңбегінің» авторы (И.Мушкетов)

9. Тұран ойпатында орналасқан қала (Қызылорда)

10. Ең ұзын тау (Анд)

6 оқушы

1. Жердің білігі орбита жазықтығына қанша бұрышта орналасқан (66,5*)

2. Елді мекеннің басты түрлері (2)

3. Кайнозой дәуірі палеогеннен, неогеннен,.... тұрады. (төрттік)

4. Африканы неше мұхит жауып жатыр (2)

5. «Жоңғария очерктері» кітабының авторы? (Ш.Уәлиханов)

6. Қазақстнның климаттық белдеуі (қоңыржай)

7. Қазақстанның батысынан шығысына дейінгі арақашықтығы (3000км)

8. Күн мен Айдың тұтылу ұзақтығын есептеп шығаруға көңіл бөлген ғалым (Әл- Фараби)

9. Шығыс Қазақстандағы ірі көл (Зайсан)

10. Ең үлкен түбек (Арабия)

2. «Білім бәйгесі»

Литосфера

10- Темір мен никельден тұратын жердің ішкі құрылысы (Ядро)

20- Жер қыртысының таулардағы орташа қалыңдығы? (70- 80км)

30- Жер сілкінісі жиі болатын аймақ (сейсмологиялық аймақ)

40- Жопон аралдарының ең биік нүктесі? (Фудзияма)

50- Ежелгі платформаға жататын Қазақстандағы жазық (Шығыс Еуропа)

Гидросфера

10- Жер асты дүмпулерінен пайда болған толқындар (цунами)

20- Дүниежүзінің түсті теңіздерін ата (Ақ,Қара, Қызыл,Сары)

30- Ең биік сарқырама (Анхель)

40- Дүниежүзіндегі ең қуатты жылы ағыс (Гольфстрим)

50- Атлант мұхитында орналасқан шекарасы мен жағалауы жоқ теңіз (Саргасс)

Атмосфера

10- Ауаның горизонталь бағытта бір жерден екінші жерге ауысуы (жел)

20- Әрбір 1000м сайын температура қанша градусқа төмендейді (6*С)

30- Антрактида материгін қоршай соғатын қуатты ағыс(Батыс желдер)

40- Барометр, флюгер нені өлшейді (ауа қысымын, желдің бағытын)

50- әлемдегі ең құрғақ және ең ылғалды жер (Сахара шөлі,Черапунджи)

Биосфера

10- Мұхит гиганты, сүтқоректі (көк кит)

20- Ең кішкентай құс (колибри)

30- Канада туында не бейнеленген (үйеңкі жапырағы)

40- Жануарлар мен өсімдіктер аз кездесетін жер шарының аумағы (Антрактида)

50- Топырақтың бүлінуі- бұл...(эрозия)

3. «Ойлан, тап!» тау шыңдарын табу

Мак- Кинли(6191)- Кордиллера Мұзтау(4506)- Алтай

Акангагуа(6960)- Анд Ақсораң(1565)- Сарыарқа

Джомолунгма(8848)- Гималай Монблан(4807)- Альпі

Коммунизм(7495)- Памир Народная(1895)- Орал

4. «Кім жылдам?» сөздерді дұрыс орналастыру

платформа- мафорлатп тектоника- каниоткет

эпицентр- ртпиецэн жанартау- ауранжат

өнеркәсіп-ерпісәкнө мемлекет- текмлеме

5. « Шартарап» ел астаналарын табу;

Таллин- Эстония Конберра- Австралия Пекин- Қытай

Берлин- Германия Бішкек- Қырғыстан Вашингтон- АҚШ

Мехико- Мексика Мәскеу- Ресей Мадрит- Испания

6. «Сандар сыры»

1565м 2900км 760мм

8848м 28м 1600км

11022м 6378 15000

7. «Терминдер»

Арасан, эфемер, гуано, тайфун, самум, вилли- вилли, прерий, абориген, уәд, криктер, гербицид, гилея, кратер, тайга, т.б.

8. «Сен білесің бе?»

темір

көмір

фосфорит

марганец

мыс

газ

мұнай