Сақ және сармат тайпалары

Пәні: Қазақстан тарихы

1-тоқсан

10

Сабақтың тақырыбы:

Сақ және сармат тайпалары

Сілтеме

Блум таксономиясы

Сабақтың мақсаты

Ертетемір дәуіріндегі тайпаларға қысқаша сипаттама бере отрып, сақ тайпаларының әлеуметтік және мемлекеттік құрылысы туралы мағлұматтарды меңгерту және Еуразия халықтары мәдениетіне әсерін зерттей отырып, сақ және сармат тайпаларын салыстыру

Оқушылар үшін оқытудың нәтижелері

- топпен жұмыс істеуге дағдыланады;

- оқушылардың саяси сауаттылығы артады;

- тақырыптағы негізгі оқиғаларды талдауға дағдыланады;

- тарихи тұлғалардың қызметіне қорытынды жасап, баға беруге үйренеді;

- өз пікірін білдіруге, өзгені тыңдауға, өзін және өзгені бағалауға дағдыланады.

Сабақ тақырыбы бойынша жасалған негізгі ұғымдар

Темір дәуірі, ерте темір дәуірі, сақ, скиф, «сколот», «сака», парадарайя сақтары, хаомаварга сақтары (амюрга сақтары), тиградауда сақтары, дах (дай) тайпалары, сайрим, аргиппей, исседон, аримаспы, «патша қорғандары»

Тапсырмалар

Уақыты

Мұғалімнің іс әрекеті

Оқушының іс әрекеті

Бағалау

1 мин.

Топқа бөлу

1-топ. «Тиграхауда сақтары»

2-топ. «Парадарайя сақтары»

3-топ. «Хаомаварга сақтары»

Топтың ережесін сақтау

Ынталандыру арқылы

«Білу»

5 мин.

1. Құрылымдалған шолу

Өткен материалдарға шолу жасау

• Темір дәуірі қай кезеңді қамтиды?

• Сақ тайпалары қай жерді мекендеген?

• Сақ тайпалар одағының құрамына кіретін тайпаларды ата. (Еске түсіру, 6-сынып.)

Еске түсіреді. Сұрақтарға жауап береді. Тақырыпты ашады.

Мадақтау арқылы, критериалды бағалау

«Түсіну»

10 мин.

Бағыттау

Көмектесу

1. Картамен жұмыс. Сақтар мен сарматтар

1-топ. Сақ, скиф, («сколот»), савромат тайпалары

2-топ. Парадарайя сақтары, хаомаварга сақтары (амюрга сақтары), тигррахауда сақтары

3-топ. дах (дай) тайпалары, сайрим, аргиппей, исседон, аримаспы

2. Мәтінмен жұмыс.

1-топ. Сармат тайпалары

• Неліктен савроматтарды сарматтар деп атаған?

2-топ. Сарматтардың археологиялық деректері

• Қандай деректер қылыштың шығу кезеңін сарматтардан бастау алатынын дәлелдеген?

3-топ. Сарматтардың саяси одақтары

• Сарматтардың ірі саяси одақтар құрғандығына дәлелдер келтіріңдер.

Сақ тайпаларының әлеуметтік және мемлекеттік құрылысы.

Қазақ мемлекеттілігінің түп-тамырын зерттеуді сақ, үйсін, қаңлы және ғұн тайпаларының әлеуметтік құрылымынан бастаған жөн. Сақтар мен үйсіндер өмір сүрген (б.з.д. VІІІ ғ. – б.з. Vғ.) көшпелі қоғамда малға жекеменшіктің шығуына байланысты қоғам байлар мен кедейлерге бөлінді. Сөйтіп, мемлекеттік құрылымның пайда болуы жүзеге асты.

С ақтар

Ахеменидтік Иран Грек-Бактрииялық

Ү йсін Қытай

Сақ қоғамындағы әлеуметтік қатынастар туралы жазба деректер аз, сондықтан археологиялық деректердің маңызды ерекше.

Сақ қоғамы әскери-демократиялық жүйеге негізделген.

Әскери-демократиялық қоғамда ел басқару тізгіні тайпа көсемдерімен қатар қолбасшылардың батырлардың қолында болды.

Мәтінді оқиды, топта талқылайды. Пікірін қорғайды.

Мадақтау арқылы, критериалды бағалау

«Қолдану»

7 мин.

Сақтардың әлеуметтік құрылымында қоғамдық-әлеуметтік сатының ең басында патшалық ру тұрған. Бұл дәстүр Қазақ хандығында да жалғасқан.

Алтайдағы Берел, Шілікті, Жетісудағы Бесшатыр, Есік, Тарбағатайдағы «патша қорғандары» сақтардың патша әулеті мен ел басқарған ірі ақсүйектердің молалары. (Слайдты пайдалану).

«Патша қорғандарының» ерекшеліктерін анықтайды, себебін айтады.

Мадақтау арқылы, критериалды бағалау

«Талдау»

5 мин.

Бағыттау

Ынталандыру

Бейнекөрініс. Сақ қоғамы.

Бейнекөріністегі материалды пайдалана отырып, сақ қоғамын суреттейді.

Мадақтау арқылы, критериалды бағалау

«Жинақтау»

7 мин.

Венн диаграммасы

Сақ Сармат

Алынған ақпарат негізінде қорытынды жасайды, салыстырады.

Мадақтау арқылы, критериалды бағалау

«Бағалау»

10 мин.

Сен қалай ойлайсың? Не істер едің? Өз ойыңыз?

Ерте темір дәуірі тайпаларының Еуразия халықтары мәдениетіне әсері қандай?

Оқушылар ойларын ортаға салып қорытындылайды.

Мадақтау арқылы, критериалды бағалау

Дереккөздер, құралдар мен жабдықтар

Қазақстан тарихы. Жалпы білім беретін мектептің 10-сыныбына арналған оқулық, Ә.Төлеубаев, Ж.Қасымбаев, М.Қойгелдиев, Е.Қалиева, Т.Далаева. Алматы: «Мектеп» 2013.

Кезекті тапсырмалар мен оқу

11-тақырыпты оқу

Дәптерге ерте темір дәуіріндегі тайпаларға қысқаша сипаттама жазу

1-топ. Есік қорғаны

2-топ. Берел, Шілікті қорғаны

3-топ Аралтөбе ескерткіші туралы қосымша материалдар жинақтау