Материалдар / Спирттердің жіктелуі және химиялық қасиетттері.

Спирттердің жіктелуі және химиялық қасиетттері.

Материал туралы қысқаша түсінік

Окушыларда көмірсутектер туындысы – спирттер туралы білімді қалыптыстыру, спирттер қасиетіне функционалдық топтардың әсерін түсіндіру құрылысы,қорытынды жасай білу, спирттердің физикалық қасиетіне сутектік байланыстың әсерін түсіндіре білу,спирттердің изомериясы мен номенклатурасын түсіндіру,атомдағы молекулалардың өзара әсерін түсіндіре білу білім және дағдыларын қалыптастыру. талдау,жүйелеу дағдыларын қалыптастыра отырып дамыту,есте сақтау қабілеттерін дамыту,сөздік қорын молайту. сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Тиллаходжаева Сабира Мирзахматовна

22 Мамыр 2024

123

4 рет жүктелген

Химия Ашық сабақ 10 сынып

Материал тегін

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Күні:
Тобы:
Оқытушы:	С.Тиллаходжаева
Сабақтың тақырыбы:	Спирттердің жіктелуі және химиялық қасиетттері.
Сабақтың түрі	Жаңа тақырыпты меңгеру
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары Білімділік мақсаты: дамытушылық: тәрбиелік:	Окушыларда көмірсутектер туындысы – спирттер туралы білімді қалыптыстыру, спирттер қасиетіне функционалдық топтардың әсерін түсіндіру құрылысы,қорытынды жасай білу, спирттердің физикалық қасиетіне сутектік байланыстың әсерін түсіндіре білу,спирттердің изомериясы мен номенклатурасын түсіндіру,атомдағы молекулалардың өзара әсерін түсіндіре білу білім және дағдыларын қалыптастыру. талдау,жүйелеу дағдыларын қалыптастыра отырып дамыту,есте сақтау қабілеттерін дамыту,сөздік қорын молайту. сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.
Күтілетін нәтиже	Оттекті органикалық қосылыстар жайлы мәлімет алады; біратомды спирттердің құрамындағы –ОН топтың спирттердің қасиетіне әсерімен, спирттердің жалпы формуласымен танысады; Спирттердің изомерлерін жазып, оны халықаралық атау жүйесімен атай алады.Спирттер туралы білім қалыптасады. Спирттерді ажыратып, жіктей алады .Оқушылар диалог әдісі арқылы сыни тұрғыдан ойлана алады .Критерий арқылы оқушылар бір- бірін бағалайды.
Дескрипторлар	-Спирттің формуласын; -Спиртттің физикалық қасиетін және химиялық қасиетін; Спирттің жіктелуіне анализ жасайді;
Бағалау критерийлері	Мадақтау, тест, жеке жұмыс арқылы бағаланады.
Негізгі идеялар	Спирттер , функционалдық топ (- ОН) , спирттердің жіктелуі .
Құндылықтарды дарыту	Үштілділік: слайд. Денсаулық: сабақ барысы. Құрмет: қарым-қатынас дағдылары. Жауапкершілік: қалыптастырушы бағалау тапсырмаларын орындау; Жаһандық азаматтылық: ресурстар, тапсырмалар, талқылау.
АКТ қолдану дағдылары	POWER POINT таныстырылымы.
Дифференциация	Барлық оқушылар: – физикалық қасиетін сипаттай алады. Көпшілік оқушылар: – спирттің қолданылуын түсіндіре алады, химиялық қасиетін жаза алады. Кейбір оқушылар: – сандық есептерді шығара алады.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

І.Ұйымдастыру: Оқушылармен амандасу.

Сыныпта ынтымақтастықтық атмосферасын және қалыпты оқу ортасын қалыптастыру.

Топқа бөлу.

1-топ: Метанол

2-топ: Этанол

3-топ:Пропанол

ІІ. Үйге берілген тапсырманы «Сұрақ – жауап» сұрақтары арқылы тексеру:

1. Көмірсутектердің табиғи қорларын ата?

2. Метан табиғи газдың құрамында қанша пайыз кездеседі?

3. Мұнай Қазақстанда қай облыстарда өндіріледі?

4. Мұнайдың құрамында қандай элементтер кездеседі?

5. Мұнайдың физикалық қасиеттері?

6. Крекинг дегеніміз не?

7. Табиғи газдың қолданылуы?

8. Мазутты өңдегенде алынатын өнімдерді ата?

9. Мазутты өңдегеннен кейінгі қалдық қалай аталады?

10. Мұнайдың қолданылуы?

11. Еліміздегі көмір өндіретін қалаларды ата?

12. Көмірді кокстегенде алынатын химиялық заттар?

13. Агрегаттық күйіне байланысты отын неше түрге бөлінеді?

14. Қатты отын түрлерін ата?

15.1 кг табиғи газ жанғанда қанша жылу бөлінеді?

16. Отын жанғанда бөлінетін зиянды заттарды ата?

17. Сұйық отын түрлерін ата?

а) әр оқушы өткен сабақта естерінде не қалды айтады;

ә) сұрақ-жәуап

Дайын жауаптар бойынша өзара алмастырып, тексереді, өзара бағалайды.

ІІІ. Жаңа түсінік беру.

Спирт туралы не білеміз

Қызығушылықты ояту.

Біз екі элемент- көміртек пен сутектен тұратын органикалық қосылыстарды оқып үйрендік. Құрамына оттек атомдары кіретін қосылыстар белгілі.

Бұлар оттекті органикалық қосылыстар. Осы қосылыстардан бірінші спирттерді қарастырамыз.

4 ғасырда адамдар құрамында этил спирті бар сусындар дайындай білген. Жеміс –жидек шырындарын ашытып вино жасаған, бірақ адамдар олардан бас айналдырып естен тандыратын компоненті бөлуді көп кейін үйренді.16ғасырда Алхимиктер виноны қыздырығанда ұшқыш зат буы түзілетінін ,суытқанда дәмі ащы, түссіз сұйықтық түзілетін ашты.Орта ғасырда винодан алынатын спирт «өмір суы» деген атпен күшті дәрілік зат есебінде қолданылды.

Алғаш рет 15 ғасырда «алкоголь» сөзін неміс ғалымы, врач Парацельс этил спиртіне қолданды . Тек 18 ғасырда Лавуазье этил спиртінің құрамына көміртек ,сутек, оттек кіретінін анықтады,ал молекулалық формуласын 1883жылы С2Н6О дәлелдеген Берцелиус. 1834 жылы Жан Батист Дюма и Эжен Пелиго ағаш ұнтақтарын қыздырып, екінші спиртті анықтады.Сондықтан ол ағаштан алынған деп аталады.

Презентациялар

Әр оқушыға бағалау парағы таратылады

Сабақтың ортасы

ІV. Жаңа сабақ. Негізгі кезең: Спирттер,спирттердің құрамы мен жіктелуі.

Спирттер дегеніміз – құрамында көмірсутек радикалымен байланысқан гидроксо (ОН) тобы бар күрделі органикалық заттар. Спирттердің жалпы формуласы: С_nH_2n+1OH. Спирттер біратомды және екіатомды болып екіге жіктеледі. Біратомды спирттердің жалпы формуласы: ROH. R – көмірсутек радикалы. Біратомды спирттердің ең қарапайым өкілдері: метил спирті және этил спирті.

Физикалық қасиеттері: Метил спирті (СН₃ОН) – оны ертеде ағашты құрғақ айдау арқылы алғандықтан ағаш спирті деп атаған. Метанол - өзіне тән исі бар, түссіз, өте улы сұйық зат. Шамамен 10 грамын пайдаланған адам көз жанарынан айырылса, көбірек мөлшері өмірге қауіпті. Метанолды химия өнеркәсібінде еріткіштер ретінде және формальдегид пен күрделі эфирлерді алу үшін қолданады.

Этил спирті (C₂H₅OH) - өзіне тән иісі бар, түссіз сұйықтық, суда жақсы ериді, аузы ашық ыдыста қалса буланады. Этил спирті алкогольдік заттарға жатады, организмге зиянды әсер етеді. Әсіресе, орталық жүйке қызметін бұзады. Этил спирті медицинада, парфюмерияда, органикалық синтезде шикізат ретінде пайдаланылады.

Алынуы:

1. Тамақ өнеркәсібінде этил спиртінің көп мөлшерін құрамына крахмалы бар өсімдіктерден (картоп, жүзім, дәнді дақылдар) алады:

C₆H₁₂O₆ → 2C₂H₅OH+2CO₂

2.Этиленді гидраттау (су қосу) арқылы этанол алуға болады:

H₂C =CH₂+H₂O → H₃C-CH₂OH

Химиялық қасиеттері:

Спирттерде оттекпен әрекеттесіп, көмірқышқыл газы мен су түзеді:

C₂H₅OH + 3O₂ → 2CO₂ + 3H₂O

Этил спирті дигидраттау реакциясына түседі:

H₃C-CH₂OH → H₂C =CH₂+H₂O

Этанол натриймен әрекеттесіп, натрий этилатын түзеді:

2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H2↑

Біратомды спирттер оңай тотығып, альдегидтерге, одан әрі карбон қышқылдарына айналады.

Қолданылуы: Метил спирті (СН₃ОН) – органикалық заттарды ерітуде, пластмасса, сірке қышқылын алуда қолданылады.

Этил спирті (C₂H₅OH) – сірке қышқылы, дәрі – дәрмек, иіс сулар, синтетикалық каучук өндірісінде қолданылады.

Көпатомды спирттер – құрамында көмірсутек радикалымен байланысқан екі немесе бірнеше гидроксотобы бар органикалық заттар. Олардың маңызды өкілдері: этиленгликоль мен глицерин.

Этиленгликоль((С2Н4(ОН)2) – түссіз, иіссіз, тұтқыр сұйық зат. Суда шексіз ериді, дәмі сәл тәттіллеу. Оны синтетикалық тағамдар алу үшін, сондай – ақ еріткіш ретінде және суықта автомашиналар радиаторындағы суды қатырмайтын – антифриз ретінде қолданады.

Глицерин - халықаралық атау жүйесі бойынша - пропантриол. Глицерин – түссіз, иіссіз, қоймалжың сұйық зат. Ол ылғалды жақсы таратын гигроскопиялы зат, сондықтан суда жақсы ериді. Тәтті дәмі бар. Көптеген заттарды ерітетін қасиеті бар.оны парфюмерлік, косметикалық өнеркәсіпте сабын, түрлі крем, майлардың құрамына қосу үшін қолданады.. Өйткені теріні жұмсартып, ылғалдандырғыш қасиеті бар. Одан басқа түрлі шайырлар, қопарғыш заттар алуға және формацевтикада дәрі – дәрмек ретінде пайдаланады.

Этил спиртінің адам ағзасына әсері.

Этил спирті адам ағзасына есірткілік әсер етеді. Спирт миға әсер етіп, жүйке клеткаларын уландырады. Осыдан адамның ақыл-ойы, сөйлеу, ойлау қабілеттері, қимыл үйлесімділігі бұзылады.Спиртті ішімдіктер ішкен адамның мінез-құлқында желөкпелік, әдепсіздік, дөрекілік пайда болады, оны айналасындағыларға жеккөрінішті етеді.Спиртті ішімдіктерді жие ішкен адамның бауыры мен жүйке жүйесінің қызметі бұзылады, зердесі нашарлайды, маскүнемділікке, яғни этил спиртіне тәуелділікке ұшырайды.

Зияны: Этил спирті наркотик. Ол ерігіш болғандықтан қанға тез сініп ағзаға күшті әсер етеді. Спирттің әсерінен адамның ықыласы кеміп, қимыл үйлесімділігі бұзылып, мінез – құлқында әдепсіздік жұртқа жек көрінішті етеді.

Маскүнемнен туған балалардың 38% кемтарлыққа душар болады. Ұрлықтың 55%, тонаудың 75% адамның мас кезінде жасалады.

Пайдасы: Этил спирті наркотик. Ол ерігіш болғандықтан қанға тез сініп ағзаға күшті әсер етеді. Спирттің әсерінен адамның ықыласы кеміп, қимыл үйлесімділігі бұзылып, мінез – құлқында әдепсіздік жұртқа жек көрінішті етеді.

V. Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары:

«Ой түрткі» сұрақтары:

Спирттер дегеніміз не?
Спирттердің жалпы формуласы қандай?
Метил спиртінің формуласы қандай?
Этил спиртінің формуласы қандай?
Этил спиртінің физикалық қасиетін сипаттаңдар.
Этил спиртінің организмге әсері қандай?
Метил спиртінің физикалық қасиеті?

Дескриптор:

- Спиртердің типтік қасиеттерін атайды

- Спирттердің физикалық қасиеттерін кемдеген де екі кілт сөзді қолдану арқылы түсіндіреді

- Спирттердің қолданылуын кем деген де екі кілт сөзді қолдану арқылы түсіндіреді

VI.Топтық жұмыс.

1-топ:

1 – есеп.4 грамм этил спирті жанғанда қанша көлем (қ.ж) көмірқышқыл газы түзіледі?

2 – есеп. C → C₂H

Материал жариялап тегін
сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Материал іздеу

Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз

Барлығы 663 959 материал жиналған

Ұқсас материалдар

Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2024-2025 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған

Сертификатталған тренер жасаған

01.01.2023

17 863

13 694

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған.

Барлық пәндер

Барлық материалдар

Барлық сыныптар

Іс-шаралар кестесі

Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары