Сүйектің макро және микроскопиялық құрылысы

Мектеп:

Пәні: биология

Сабақ тақырыбы: Сүйектің макро және микроскопиялық құрылысы. Сүйектің химиялық құрамы. Зертханалық жұмыс № 9 «Сүйектің макро және микроскопиялық құрылысы» Демонстрация «Сүйектің химиялық құрамы»

Күні:

Мұғалімі:

Сынып: 8

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабаққа негізделген оқу мақсаты:

8.1.6.2 сүйектің химиялық құрамын, макро және микроскопиялық құрылысын зерттеу

Сабақтың мақсаттары

• Сүйектің макроскопиялық құрылысын зерттеу;

• Сүйектің микроскопиялық құрылысын зерттеу;

• Сүйектің химиялық құрамын зерттеу.

Бағалау критерийлері:

(жетістік критерийлері, табыс критерийлері, күтілетін нәтиже)

• Сүйектің макроқұрылымдарының қызметтерін түсіндіреді;

• Сүйектің микроскопиялық құрылысын сипаттайды;

• Сүйектің химиялық құрамын түсіндіреді.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

Сүйектің микро- және макроқұрылымдарын атап, олардың атқаратын қызметтерін тиісті терминологияны пайдалана отырып, ауызша жазбаша түрде сипаттай алады.

Сүйектің құрамындағы органикалық және бейорганикалық заттардың сүйекке беретін қасиеттерін тәжірибе арқылы зерттеп қорытынды жасап, сипаттай алады.

Пәнге қатысты лексика мен терминология:

Жілік сүйек, органикалық заттар, бейорганикалық заттар, сүйектің кемігі, остеон, остеоцит, остеобласт.

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

Сүйек дәнекер ұлпасының бір түрі болып табылатын..............түзілген.

Сүйектердің көпшілігі...............................................тұрады.

Сүйектер бірнеше жасуша типінен тұрады, олардың негізгісі......................

Сүйек ұлпасында жас, қалыптаспаған жасушалар-....................болады.

Сүйек жасушаларын қоректік заттармен және оттекпен қамтамасыз ету үшін арнайы жүйе-.....................қалыптасады.

Бейорганикалық заттар...............................................қасиет береді.

Органикалық заттар ........................................қасиеттерін арттырады.

Құндылықтарды дарыту

қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік:

• мақсатқа жетуге ұмтылу;

• әрбір іс-әрекетте жауапкершілік таныту.

құрмет:

• Сабақ барысында айтылған барлық пікірмен санаса білу;

• өзгелердің пікірін тыңдай білу;

ынтымақтастық:

• жауап нұсқаларынан дұрысын таңдауда ынтымақтастық таныту.

ашықтық:

• өз ойын ашық әрі тиянақты, түсінікті түрде жеткізе білу;

еңбек және шығармашылық:

• тақырып көлемінде шектеліп қалмай, сүйектің құрылымдары туралы қосымша ақпараттар іздеу;

өмір бойы білім алу:

-денсаулығын сақтауда биологиялық білімін пайдалана білу.

Пәнаралық байланыстар

Сүйекке мықтылық беретін кальций және фосфор заттары туралы білім химия пәнімен байланысты.

АКТ қолдану дағдылары

Презентация

Алдыңғы оқу/ Бастапқы білім

«Жаратылыстану» курсынан оқушылар адамның сүйектерінің бөлімдерін және қозғалысты басқаратын бұлшықеттердің рөлін біледі. 7 сынып «Қозғалыс» бөлімінен оқушылар омыртқасыздар мен омыртқалылардың қозғалысқа қатысатын мүшелерін және қозғалыстың жануарлар мен өсімдіктер үшін маңызын, жануарлардың қозғалыс мүшелері, тірі ағзалар үшін қозғалыстың рөлін біледі.

Сабақ барысы

Сабақ қезеңдері

Жоспарланған іс-әрекеттер

Оқыту көздері мен ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру бөлімі(1 мин)

Үй тапсырмасы(6 мин)

Сыныппен амандасып,оқушылардың сабаққа қатысуы тексеріледі.

«Шыңға шығу » әдісі . Үй тапсырмасын сұрақтар қою арқылы сұрау:

1-сұрақ:Тірек-қимыл жүйесінің маңызы қандай ?

2-сұрақ: Қаңқаның атқаратын қызметі ?

3-сұрақ: Адам қаңқасының бөлімдерін атаңыз.

4-сұрақ: Сүйектің түрлері(пішіні, құрылысы бойынша).

5-сұрақ: Бас сүйек бөлімін құрайтын сүйектерді атаңыз.

6-сұрақ: Қол сүйектерін атаңыз.

Критерий:

• ТҚЖ меңгере алады;

• Қаңқа бөлімдерімен танысады;

• Қаңқа бөлімдерін бір-бірінен ажырата алады.

Дескриптор:

• ТҚЖ –мен танысады;

• Қаңқа бөлімдерін меңгереді;

Бағалау: Смайликтер көмегімен бағалау.

2 слайд

Сабақтың ортасы

Негізгі бөлім

Жаңа сабақ

(10 мин)

Жаңа сабақты қорытындылау

(3 мин)

Балалар суреттен нені көріп тұрмыз?

-Бұл сынған сүйектер.

Сүйектер не үшін сынады? Жасы ұлғайған кісілерде?

Жасы ұлғайған адамдардың сүйегіндегі органикалық заттардың азаюына байланысты сүйектері морт сынғыш болып өзгереді, яғни құрамында органикалық заттары аз сүйектер морт сынғыш болып келеді. Бұл дегеніміз сүйектің құрамына байланысты.

Жаңа тақырыпты қысқаша презентация көмегімен түсіндіру.

Сүйек дәнекер ұлпасының бір түрі сүйек ұлпасынан түзілген. Сүйектер сыртқы тығыз және ішкі кемікті заттан тұрады. Кемікті заттар денеде жалпақ және түтік тәрізді сүйектің басында болады. Сүйек сыртыннан тұтасып өскен, созылғыш ұлпа сүйекқаппен жабылады. Сүйектің ұзынына өсуіне түтік тәрізді сүйек басының бетінде болатын шеміршек ұлпасы әсер етеді.

Сүйектер бірнеше жасуша типінен тұрады. Олардың негізгісі- остеоциттер. Бұлар- өсінділері бар домалақ немесе сопақша жасушалар. Сүйек ұлпасында жас, қалыптаспаған жасушалар- остеобластар. Олар сүйектің өсуінде және зақымданған соң қалпына келуінде маңызды рөл атқарады. Сүйек жасушаларының үшінші типі- остеокластар. Бұл сүйектер осы жерде сүйек тұзылмай тұрып, шеміршек ұлпасын жояды. Ағзаның толық сүйектенуі дене өсуі тоқтаған кезде 20-25 жаста жүзеге асады.

Сүйек ұлпасының жасушааралық заттары қатты болады. Сүйек жасушаларын қоректік заттармен және оттекпен қамтамасыз ету үшін арнайы жүйе- остеон қалыптасады. Ол бір-бірінің үстіне қойылған, саңылауы бар пластинкалардан құрастырылған цилиндр сияқты. Цилиндрдің ортасында капиллиярлар мен жүйкелер бар өзек болады. Тұтас көрші остеондар бір-біріне бұрыш жасап орналасқан, ал олардың арасында коллаген болады. Бұл-шеміршек заты.

Сүйектер органикалық және бейорганикалық заттардан тұрады. Бейорганикалық заттар сүйекке беріктік және қаттылық қасиет береді. Органикалық заттар сүйектің серпімділік, эластикалық және иілгіштік қасиеттерін арттырады.

Оқушылар таныстырылымның көмегімен сүйектің макро- және микроқұрылымымен танысады.

Критерий:

• Сүйектің макро және микроскопиялық құрылысымен танысады;

• Сүйектің химиялық құрамымен танысады;

Дескриптор:

• Сүйектің құрылысымен танысады;

• Сүйек туралы жаңа ақпарат алады;

« Жұбын табыңыз» әдісі. Берілген терминдердің жұбын табу.

Сүйек ұлпасы, сүйекқап, остеоциттер, остеоблас, остеоклас, остеон.

Критерий:

• Сүйектің макроқұрылымдарының қызметтерін түсіндіреді;

• Сүйектің микроскопиялық құрылысын сипаттайды;

Дескриптор:

• Терминдермен жұмыс жасайды;

• Терминдердің анықтамасын береді.

11 слайд

(10 мин)

Оқушыларға дайын микропрепараттан сүйек жасушалары мен ұлпасын қарап зертханалық жұмысты орындау тапсырмасы ұсынылады.

Мұғалім кальцийсіздендірілген және күйдірілген сүйектің химиялық құрамына байланысты қасиеттерін көрсетеді. Күйдірілген сүйекті сындырып көрсетіп, не себептен бұл морт сыңғыш, қандай жастағы адамдардың сүйектері осындай қасиетке ие деп ойлайсыздар, жанған кезде бұл сүйектің құрамы қалай өзгерді сұрақтары арқылы талдау жасалады. Сүйек температурасының әсерінен органикалық заттарын жоғалтып, құрамында бейорганикалық заттары қалғандықтан морт сыңғыш болып келеді. Жасы ұлғайған адамдардың сүйегіндегі органикалық заттардың азаюына байланысты сүйектері морт сынғыш болып өзгереді, яғни құрамында органикалық заттары аз сүйектер морт сынғыш.

Ал тұз қышқылына салып 24 сағатқа қалдырылған сүйекті майыстырып, байлап, созып көрсетіп, оның тұз қышқылында болғанын айта отырып, бұл сүйек қандай заттарын жоғалтты, не себептен ол майысқақ болып кетті, қандай жастағы адамдардың сүйектері осындай қасиетке ие деп сұрай отырып тұз қышқылының әсерінен сүйектің бейорганикалық заттарын жоғалтқаннан тек органикалық заттары қалып сүйек майысқақ әрі созылғыш болып өзгерді деген қорытынды шығарылады.

№ 9 зертханалық жұмыс

Сүйектің макро- және микроскопиялық құрылысы. «Сүйектің химиялық құрамы» деген көрнекі көрсетілетін тәжірибе

Жұмыс мақсаты: табиғи және өзгертілген сүйектің микроскопиялық және макроскопиялық құрылысын зерттеу негізінде сүйектің химиялық құрамы мен құрылымының әртүрлі құрамбөліктерінің рөлдерін анықтау.

Құрал-жабдықтар: сүйек ұлпасының микропрепараттары, сүтқоректі жануарлардың араланған жалпақ және түтік тәрізді сүйектер.

Жұмыс барысы

1-тапсырма: Сүйектің құрылысын анықтау

А) Сүйек атауын жазу-

Ә) сүйектің типі -

2-тапсырма:

Микроскоп арқылы микропрепаратты қарау және суретін салу.

3-тапсырма:

Қорытынды: тірек қимыл жүйесінің маңызы.

Демонстрациядан соң оқушылар өз қорытындыларын жазып қояды. Бір –екі оқушының жазған қорытындысын оқытып, сыныпта шағын талдау жасалып, кері байланыс беріледі.

Критерий:

• Сүйектің химиялық құрамын түсінеді;

• Сүйектің түрлерін ажыратады;

Дескриптор:

• Сүйектің типін ажыратады;

• 770 ₸ - Сатып алу

  Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

  Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру
  Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз!

  Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank)

  Соңғы бір жылда:

  45 000 000 ₸

  Авторлар тапқан ақша

  Толығырақ
  Ресми байқаулар тізімі

  Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

  Тізімді көру
  Материал іздеу

  Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз

  Барлығы 663 959 материал жиналған

  Пән

  • Жүктелуде...

  Бағыт

  • Жүктелуде...

  Сынып

  • Жүктелуде...

  Іздеу
  Ұқсас материалдар

  Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2024-2025 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған

  Сертификатталған тренер жасаған

  01.01.2023

  17 863

  13 694

  ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған.

  Барлық пәндер

  Барлық материалдар

  Барлық сыныптар

  Биология пәні бойынша барлық материалдарды көру

  Аттестацияда (ПББ) 100% келетін
  тақырыптармен дайындаймыз

  

  Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз

  

  Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады

  Толығырақ