Шынайы білімнің нұры

Мақсаты: Оқушыларға адам баласы шынайы білімге талаптанып өмір сүру қажет екенін түсіндіру арқылы, ақиқат құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

Білімділік: Оқушыларға өмір бойы білім іздеу қажеттігін түсіндіру.

Дамытушылық: Оқушылардың жақсыдан жаманды ажырата білу қасиеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Оқушыларды ойдың, сөздің және істің бірлігінде өмір сүруге тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.https://kk.wikipedia.org

2. oilar.kz

3. Мұра. – Құлжа: Шуақ, 1993. – 58 бет

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5 Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
   Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үйге тапсырманы тексеру.

1. «Ар – ұжданыма саяхат» тақырыбына эссе жазып келу.

2. «Ұядан ұлы жолға» мәтінін оқып келу.

Сұрақтар:

1. Айғаным әже ауыл ақсақалдарын тоқым қағарға не себептен шақырды?

2. Дабашинский Шыңғыс ауылына қандай мақсатпен келді?

3. Шыңғыстың «Шоқанжан, енді артыңа емес, алдыңа қара. Өмірің өрі алдында» деген сөзінің мағынасын қалай түсінесіңдер?

4. Өз өміріңде білімнің пайдаға асқан кезі болды ма? Айтып бер.

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Оқушыларға үш рет айтқызып, дәптерге жаздырту)

«Білімдінің сөзі – ем,

Мейірімі көп, өзі кең».

Мағжан Жұмабаев.

Мағжан Жұмабаев Бекенұлы - Мағжан (Әбілмағжан) Бекенұлы  1893 жылы 25 маусымда Солтүстік Қазақстан облысы, қазіргі Мағжан Жұмабай ауданы, Сасықкөл жағасында дүниеге келген.  Алаш қозғалысының қайраткері, ақын, қазақ әдебиетінің жарық жұлдызы.

Сұрақтар:

1. Білімдінің сөзі – ем дегенді қалай түсінесіңдер?

2. Шынайы білімді адамның қасиеттері қандай болады?

3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Он сұраққа бір жауап¹

Мұсылмандардың алғашқы төрт халифасының бірі - Әли ибн Әбу Тәліп аса білімдар адам болыпты. Білімінің арқасында ел ол кісіні «ілімнің қақпасы» деп атаған. Бірде замандастары оған 10 адамды кезекпен жіберіп, бәріне бірдей: «Білім артық па, байлық артық па?» деген сұрақты қойдырған екен. Сонда Хазіреті Әли әрбір сұраққа әртүрлі дәйектемелермен былай деп жауап берген:

1. Білім артық, өйткені, ол – пайғамбарлардан қалған мирас, байлық –бақылдардан қалған мұра.

2. Білім артық, білімдінің жанында адал достар көп болады, ал бай адамның қасында амал достар көп болады.

3. Білім артық, ол досыңды көбейтеді, байлық дұшпаныңды арттырады.

4. Білім артық, оны қанша жұмсағанмен азаймайды. Байлықты жұмсай берсең, бір күні түгесіледі.

5. Білім артық, оны ұры-қарыдан сақтаудың керегі жоқ, ал жиған дүниеңді сырт көздерден қорғаштаумен өтесің.

6. Білімің көп болса ел саған қызығады, байлығың көп болса ел сені қызғанады, білімнің артық болатыны сол.

7. Білім артық, білімің көп болғанмен есеп-қисап жүргізбейсің, байлығыңа ұдайы есеп жүргізіп тұруың керек.

8. Білім қанша көп болса да іріп-шіріп кетпейді, дүние-мал болса бүлінеді, сондықтан да білім артық.

9. Білім артық, ол кісілігің мен кішілігіңді арттырады. Байлық болса сараңдық пен қомағайлығыңды арттырады.

10. Шынайы білімді адам орнымен сөйлейді, ізеттілігі де артады. Байлығы мол адам оған мастанып мақтанады, астамшылық көрсетеді, сондықтан білім артық, деген екен.

Сұрақтар:

1. Әбу Тәліпті ел қандай қасиетіне бола «ілімнің қақпасы» деп атады?

2. Оны сынаудағы достарының негізгі мақсат-мұраты не?

3. «Білекті бірді жығар, Білімді мыңды жығар» деген мақалды қалай түсінесіздер?

4. Мол білім жинау үшін адам бойында қандай қасиеттер болуы керек деп ойлайсыздар?

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Оқушылар үш топқа бөлінеді.

Тапсырма: Өлең құрастыру.

1 – топ:

... - ... бар жұрттар
Тастан ... салғызды.
... алыс жерлерден,
Көзінді ашып-жұмғанша,
Жылдам ... алғызды.

(Өнер-білім бар жұрттар
Тастан сарай салғызды.
Айшылық алыс жерлерден,
Көзінді ашып-жұмғанша,
Жылдам хабар алғызды)

2 – топ:

..., ... - жанған шырақ, ойласаң.
Үйренерсің, ..., қоймасаң.
Қу өнерді, бу беліңді, ....
Пайда аларсың, қаужанарсың, тоймасаң.

(Оқу, білім - жанған шырақ, ойласаң.
Үйренерсің, іздеп көрсең, қоймасаң.
Қу өнерді, бу беліңді, жігер сал.
Пайда аларсың, қаужанарсың, тоймасаң)

3 – топ:

Өнер ...! Ез емес басты ....
Қашағанның ... жалын шарпып,
Құрмангазы ... тасқын аққан.
Жетті бізге осы аңыз көне күннен.

(Өнер қару! Ез емес басты баққан.
Қашағанның жырынан жалын шарпып,
Құрмангазы күйінен тасқын аққан.
Жетті бізге осы аңыз көне күннен)

6. Топпен ән айту.

Ұстазым менің ұстазым

Өлеңін жазған Аманжол Шамкенов

Әнін жазған Әбілахат Еспаев

Тұлғаңды арманыма ұксатқанмын
Үлгiңдi көңiлiме қыстатқанмын
Есiмде, әлiппенi жаттатқызып
Ең алғаш қолға қалам ұстатқаның

Ұстазым, менiң ұстазым
Өзiңмен өткен қыс-жазым
Қалдырған iзiң мәңгiлiк
Жадымда тұрар жаңғырып
Ұстазым, менiң ұстазым

Зердемдi сен ашпасаң не етер едiм
Өмiрден сыбағасыз өтер едiм
Ғажайып дүниенiң сырын жайын
Қияға қызықтырып жетеледiң

Өзiңнен өмiрге азық ала бердiм
Ұшырып менi алысқа қала бердiң
Бойымда отың кеттi ұшқын атқан
Келедi жана бергiм, жана бергiм

6. Үй тапсырмасы.

1. №5 – сабақ. Ш. Уәлихановтың өмір жолы мен жасампаздығы туралы ээсе жазу.

2. Келесі сабақ. №6, «Тапсырма» мәтінін оқып келу.

7. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет) немесе 1..................2 [3]. Рахмет!

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық.