Сыныптан тыс жұмыс "Қазақстанның экологиялық дағдарыстары" 8 сынып

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Оңтүстік Қазақстан облысы Отырар ауданы

Қ. Мұңайтпасов атындағы жалпы орта мектебі

Тақырыбы: Қазақстанның экологиялық дағдарыстары

Номинациясы: Әлеуметтік экология.

Орындаған: 8 сынып оқушысы

Мамырова Ұ

Жетекшісі: Г.Әбдрайымқызы

Ақтөбе ауылы 2017 ж.

Жоспар

1. Кіріспе:

• Табиғатты сүйе білу.

2. Зерттеу бөлімі

   • «Жасыл ел» бағдарламасы.

   • Семей полигонын жабу туралы

3. Қорытынды

• Елбасымыздың дағдарыстан алып шығу жоспары.

«Әрбір азамат тарих қойнауына ойша үңіліп, тереңдеу арқылы өзінің ата-бабалары қалдырған осындай кең байтақ жеріміздің лайықты мұрагері болуға ұмтылсын». Н.Ә.Назарбаев.

Табиғатты сүйе білу оған аялы алақанмен үнемі қамқорлық жасап

отыруы халқымыздың санына ананың ақ сүтімен дарығандығын Елбасымыз бүкіл әләмге паш етіп келе жатқандығы оның сандарлы саясатынан айқын байқалады.

Еліміздің жарқын болашағы,таңғажайып табиғатымыздың тағдыры кемел ойлы кемеңгер,келешекті көрегенділікпен болжай білетін Елбасымыз Н.Назарбаевтың салиқалы саясатымен жүзеге асатындығына сеніміміз зор!

Қазіргі кезде елімізде 2010-2017 жылдарға арналған «Жасыл ел» даму

мемлекеттік бағдарламасы бойынша аса маңызды экологиялық шаралар қолға алынған.

Қазақстан тәуелсіздік алған жылдар ішінде Елбасымыз Н.Назарбаев батыл да әділ басшылығының арқасында әлемдік деңгейдегі қыруар экологиялық мәселелер бойынша еліміз дүние жүзінде алдыңғы қатарлы көшбасшы елге айналғандығын кәзіргі кезде әлемдегі көптеген мемлекет басшылары, саят, қоғам қайраткерлері және әлем халқы мойындап отырғандығы қазақ халқы үшін зор мәртебе деп білеміз.

Еліміздің көз тартарлық көркем табиғатын сақтап қалуда республикалық мәні бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жүйесін кеңейту мақсатында арнайы заң қабылданып оның жеке санаттары белгіленген.

2008 жылы еліміздегі Қорғалжын және Наурызым мемлекеттік

табиғи қорықтары Орта Азия мен Қазақстан аумағы бойынша тұңғыш рет ЮНЕСКО-ның Бүлкіл әлемдік табиғи мұралар тізіміне тіркеулі.

Ал 2012-жылы қорғалжын мемлекеттік табиғи қорығының бүкіләлемдік биосфералық резерваттар жүйесі мәртебесін иеленуі. Елбасымыз Н.Назарбаевтың елімізде экологиялық мәселелерге аса зор көңіл бөліп отырғандығының бұлтартпас дәлелі бола алады.

Еліміздің бұрынғы астанасы Алматыны Сарарқа өңіріне көшірудің өзінде де экологиялық мәселелер басты назарда болды. Жаңа астанамыз- Астана қаласының айналасын жасыл желекті орманға айналдыру мақсатында жедел арада «Жасыл ел» ұлттық бағдарламасы қабылданып, аздаған жылдар ішінде Астана қаласының төңірегі жасыл желекті алқапқа айналды. Бұл жөнінде Елбасымыз Н.Назарбаев ерекше тебіреніп «Бұл біздің бүкіл ел үшін жасап жатқан үлкен игілігіміз. Бұл біздің тұтастай әлемдік жүйенің экология қауіпсіздігіне қосқан үлесіміз.

Бұл болашақ жастарымызға, Қазақстанның болашағына деген қазіргі ұрпақтардың сыйы»- деп атап көрсетті.

Қазіргі кезде кез келген мемлекеттің саяси - әлеуметтік және экологиялық тұрғыдан тұрақты дамуы тікелей экологиялық мәселелермен тікелей байланысты екендігін ешкімде жоққа шығара алмайды.

Ресми деректер бойынша тек соңғы 1970-2008 жылдар арасында Жер ғаламшарындағы биологиялық ресурстардың 25%-ы таусылып,

жануарлардың 9000 астам түрлері жойылғандығы анықталған.

Ал қазіргі кезде өсімдіктердің 6000-дай түрлері және жануарлардың

7000-дай түріне жойылып кету қауіпі төнген. Сондықтанда дүние жүзінің көптеген аймақтарында экологиялық дағдарыстардың орын алып жатқандығы белгілі. 1992 жылы БҰҰ-ның РИО-де-Жанейро қаласында өткен қоршаған орта туралы дүние жүзілік конференсиясында әрбір елдің тұрақты дамуының тұжырымдамасы қабылданып, нақты іс шаралар белгіленді.

Еліміздің дамуының 2030-жылға дейінгі кезеңге арналған 1997-ж

қабылданған «Қазақстан-2030» атты өте қажетті стратегиялық бақдарламасында келешекте еліміздің әрі жасыл және ауасы таза, тұнық сулы ел болатындығымызда атап көрсетілді. Осыған орай Республикамызда мемлекеттік деңгейде ауқымды экологиялық шаралар белгіленіп, олардың жүзеге асуына Н.Назарбаев үнемі көңіл бөліп, әрі жіті қадағалап отыруда.

Еліміз тәуелсіздік алған күннен бастап-ақ ел басымыз Н.Назарбаевтың сарапдал саясатымен келешекті болжай білу көрегенділік қабілетінің арқасында экологиялық мәселелер мемлекет алдында тұрған басты міндеттерін бірі ретінде қарастырылып шұғыл шараларды жүзеге асыру жөнінде мемлекеттік деңгейдегі өте маңызды жобалар мен бағдарламалар бекітілді.

1991жылы 29 тамызда Елбасымыз Н.Назарбаев Семей ядролық сынақ полигонының зардаптары тек Қазақстан аумағына әсер етіп қоймай, әлемдік деңгейдегі тажал ошағы екендігін байқап, оны жабу туралы жарлыққа қол қойды. Өйткені Семей ядролық сынық полигонында барлығы 500-ге жуық жасалған ядролық жарылыстардың қуаты 1945жылы Хиросимаға тасталған атом бомбасының қуатынан 2,5 мың есе көп болғандығы анықталған.

Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы жарлыққа қол қою арқылы Н.Назарбаев әлем жұртшылығын бейбітшілік бағытта өмір сүруге үндеп ядролық қарусыз мемлекет құрудың жарқын үлгісін көрсетті. Елбасымыздың мұндай іс-әрекетін байқаған БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мун «Қазақстан Президентінің осынау сынақ алаңын жауып қоймай, оның ұстас өмірде ядролық қарудан ада аймақ құрғанына зор қолдауымды білдіремін. Оның бұл қадамы біздің ядролық қарусыз әлемді құру ісіміздің ең берік іргетасы танып іспеттес.

Барлық елдердің басшылары Н.Назарбаевтан үлгі алып, оның жолымен жүруі тиіс» деп, Елбасымыздың ерен еңбегіне ризашылық сезіммен өте әділ баға беруі Казақстан халқы үшін аса зор мақтаныш.

Бұл арада, «Ердің ісі елдің мойнында,ал елдің ісі ердің қолында» деген халық даналығы еріксіз оралады.

Халқым айтқан; жер көтерер ер даңқын,

Елім айтқан; ер көтерер жер даңқын.

Президентім- аман болғай, Елбасым,

Мәнгі жаса! Мәнгі жаса, өр халқым!

Қазіргі кезде адамның шаруашылық әрекеті табиғи ортаға қарағанда әсер етуде.

Соның нәтижесінде ұзақ жылдар бойы қалыптасқан табиғат өзгеріп, ауа, су, топырақ ластанып, өсімдіктер мен жануарларға жойылып кету қаупі төніп, экологиялық қиындықтар қалыптасып отыр.

Сондықтан адам баласының алдына табиғатты қорғау, оны қалпына келтіру табиғаттың баға жетпес байлығын сақтау сияқты өзекті мәселелер.

Қазіргі таңда экологиялық өзекті мәселелер сипат алып келеді. Экология терминін 1866жылы неміс ғалымы Э.Геккель ғылымға енгізген. Экология грек сөзі «үй – қоныс» деген мағына береді.

Экологиялық тепе –теңдік кез келген табиғи қауымдастықтағы тірі организмдердің түрлік құрамының, олардың санының, өкілдігінің, кеңістікте бөлініп таралуының, сондай-ақ маусымдық өзгерістердің және басқа да биологиялық үдірістердің біршама тұрақтылығы.

Географиялық қабықтың біртұтастығына жер шарының кез келген түріндегі экологиялық зардаптар оның барлық табиғатына кері әсер етеді. Сол себепті табиғат қорғау шаралары жергілікті, ұлттық, халықаралық деңгейде қатар ұйымдастырып, жүргізген кезде ғана нәтиже береді.

Атмосфералық, гидросфералық және литосфераның ластануын халықаралық деңгейде шешу үшін бүкіл адамзат білуге тиіс. Мысалы; « Неведа-Семей» қозғалысы және ғаламшарымыздағы барлық қоғау мақсатында қабылданған халықаралық келісімдер осының дәлелі,

Халықаралық дәрежедегі құжат.

1902 жылы Париж қаласында алғаш рет құстарды қорғаудың халықаралық конференциясына қол қойды. 1948 жылы ЮНЕСКО –ның жанынан халықараның табиғатты қорғау одағының Қызыл кітабы 1966жылы тұңғыш рет 2 том болып шықты.

Жер шарының 4млн км астам жері яғни қорықтар ерекше қорғауға алынған. Қорықтар адам аяғы баспаған, табиғи ландшасовтға пара –пар болып саналады.

Табиғатты қорғаудың ұлттық деңгейдегі көрінісінің бірі –Қазақстан Республикасында төтенше жағдайларды ескерту мен алдын алудын мемлекеттік жүйесі құрылды.

Оның мақсаты-апат, зілзала және табиғи апаттар тудырады. Төтенше жағдайларды ескерту және алдын алу.

Табиғатты көзіміздің қарашығындай сақтап, табиғат байлығын ұқыпты пайдаланып, қорғау барша адамзаттың асыл парызы екендігін ұмытпайық.

Сондай-ақ оған адамзаттың тигізетін сан қырлы іс-әрекеттері және қоршаған ортаға ғылыми-техникалық жетістіктердің теріс ықпалы туралы сияқты мәселелерді зерттеуге енеді.

Адам және биосфера бағдарламасы (The Man and Biosphere Programme) - 1978 жылы ЮНЕСКО-ның ХVI бас сессиясының конференциясына қабылданған халықаралық ғылыми –зерттеу бағдарламасы.

Бұл бағдарламаға 100-ден астам мемлекет қолдау көрсетеді.

Негізінен бұл бағдарламаның негізгі мақсаты жер шарындағы барлық құрлықтарда адам баласының биосфераға әсерін, ықпалын, табиғаттағы күрделі өзгерістердің адам денсаулығына, тіршілікке қандай да бір тигізетін зиянын зерттеу, бақылау және оған дұрыс баға беру болатын.

Қазіргі заманда орман ағаштарды есепсіз кесу, өнеркәсіптің тез қарқынмен өсуі, жерқойнауына пайдалы қазбалардың дамылсыз өркендеуі көліктердің жылдан-жылға көбеюі, шаң-тозаңның артуына әкеліп соқтығып отыр.

Ауа құрамындағы көмір қышқыл газының көбеюінен ауа температурасы жылынады. Өзіміз білетіндей БАҚ-тан естіп-біліп жүргендей жер бетінде ауа температурасы жылы болып келеді. Жер бетіндегі ауаның жылынуынан полярлық аймақтарынан мұздықтар еріп, Дүниежүзілік мұхит суының деңгейін көтеріп жатыр. Мұхит суы халық тығыз қоныстанған жағалау жазықтарды басуда.

Қазіргі кезде Қазақстандағы Арал теңізі тартылып, оның тұзы Солтүстік мұзды мұхитына қонады. Соның кесірінен мұз еріп, дүниежүзін су басуы мүмкін. Ал біз соған қарсы тұзды ұшырмау үшін әртүрлі құралдар жасап шығаруымыз қажет.

Тағы айтатын нәрсе бізде завод, фабрика сол сияқты тағы да үлкен өнеркәсіп орындары көптеп ашылуда. Ал олардың бізге тиер пайдасы өте аз. Себебі; олардан шыққан түтінді көмірқышқыл газдарымен біз тыныс аламыз. Ал, одан біз ауруға ұшыраймыз. Соның кесірінен қазіргі кезде инвалит адамдар дүниеге келуде. Ал біз сондай адамдар дүниеге келмес үшін күш біріктіруіміз қажет.

Бүгінде елімізде шылым пайда болды. Ал оны шегетін адамдар қаншама. Одан бізге келетін ауру түрлерш; өкпе, жүрек, бауыр, тістің түсуі, көздің нашарлауы және т.б.

Көп жыл болды темекі,арақ шыққалы,

Оны жас пен кәрілерде құптады.

Тез қабылдап тіпті онсыз жүрмейді,

Бірақ оның қате екенін ұқпады.

Ішкеннен соң баласына күлкі боп

Мас боп ессіз күні-түні жүрді көп,

Темекімен ағзасында улады,

Жаман жақпен тұр жастарға үлгі боп.

Біз темекіден құтылуымыз үшін шылым шығаратын завод, фабрикаларды жабу қажет.

2.Оны ешқандай дүкендерге әкелмеуіміз керек.

3.Оны шеккен адамға айыппұл төлеу туралы заң шығару керек.

4.Тек оны шегіп қоймай,сатқан адамдарда айыппұл төлеп,және абақтыға қамау керек. Қазіргі кезде жасөспірімдер, қыз-келіншектер, ересектерден құралған.

Егер біз темекіні қойсақ,оған қолайлы жағдайлар жасасақ біздің денсаулығымыз жақсы болады.

Қазір елімізде жер қойнауынан және мұхиттардан мұнай өндіріледі.

Мұхиттардан мұнай өндіріп, оны тасымалдау кезінде мұнай суға араласып, су бетінде мұнай қалдықтары жұқа қабық түзеді. Осы қабаттар арасындағы мұхит пен атмосфера ауаның алмасуын қиындатады. Сондықтан мұндағы тіршілікке қауіп төнеді.

Адамдар өз қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін табиғатқа кері әсерін табиғи ортаның экологиялық тепе-теңдігін бұзады. Елімізде ішімдіктің кесірінен өрімдей жас балалардың өмірі қиылуда. Ішімдікті құртсақ елімізде мұндай оқиғалар болмас еді. Біз ішімдіктен зиян шекпесек, ешқандай пайда алмаймыз. Егер біз кез келген жерде кетіп бара жатсақ көшеде, өзенде, теңізде олардың қалдықтарын көреміз.

Біздің Елбасымыз әлемде болып жатқан дағдарыстан елімізді алып шығу үшін «Бес батыл қадам» атты «Экономиканы тұрақтандыру жөніндегі іс-қимыл жос пары» қабылданды. Біз де осы жоспарға атсалысайық.