СызыктыҚ редактор

Сыныбы:

8

Уақыты:

Тақырыбы:

Сызықтық алгоритмдерді программалау. Тармақталу операторлары.

Мақсат, міндеттері:

А) проблеманы шешу:

Оқушыларды тәрбиелікке, ұқыптылыққа, тиянақтылыққа үйрету , өмірлік және оқу – танымдық жағдайларда сызықтық алгоритмдерді бағдарламалауды пайдалану бойынша құзіреттілігн арттыру.Оқушылардың Паскаль тіліндегі білімдері мен дағдыларын, сызықтық бағдарлама туралы түсініктерін дамыту.

Ә) ақпараттық:

Оқушылардың сызықтық алгоритмдерді бағдарламалаумен жұмыс істеу мүмкіндіктерін қалыптастыру жөнінде ақпарат беру арқылы бастапқы білімдерін толықтыру, жүйелеу.Оқушыларды еңбексүйгіштікке, сауатты азамат болуға тәрбиелеу.

Б) коммуникативтік

Оқушыларды сызықтық алгоритмдерді бағдарламалаумен үйрету арқылы сөйлеу, өз ойын толық, мәдениетті, сауатты, нақты жеткізуге үйрету. Оқушыларды Паскаль тілінде сызықтық алгоритмдерді бағдарламалар құруға үйрету.

Түрі:

теориялық – практикалық

Технологиялар:

Ақпараттық – коммуникациялық, оқыту, дамыта оқыту, оқу мен жазу арқылы сыни тұрғысынан ойлауды дамыту.

Әдіс-тәсілдері:

сөздік, көрнекілік, сұрақ – жауап, әңгіме, баяндау, практикалық, тестілеу

Пәнаралық байланыс:

Орыс тілі,ағылшын тілі,математика

Оқыту құралдары:

техникалық

Компьютер,интерактивтік тақта, проектор, қалам.

бағдарламалық

Тестілеу бағдарламасы, слайд.

дидактикалық

8 сынып «Информатика» оқулығы авторы Е.А.Вьюшкова , тест , презентациялық көрнекілік

Сабақтың барысы:

Оқытушының қызметі

Оқушының қызметі

Күтілетін нәтиже

І. Ұйымдастыру бөлімі

1. Амандасу, оқушыларды түгелдеу, сабаққа тақтаның, оқушылардың, оқу құралдарының даярлығын талап ету.

2. Оқушыларға қауіпсіздік ережелерін қайталату

1. Амандасады, кезекші жоқ оқушыларды атайды, сабаққа тақтаның, оқу құралдарының даярлығын қамтамасыз етеді.

2. Оқушылар тапсырмаларды орындайды

Сабаққа өз бетімен даярланады, мұғалім талаптарын мүлтіксіз орындайды;Оқушылардың білім дағдылығын бақылай отырып, шапшандық қасиетін байқау.

ІІ. Өткен материалды қайталау

Оқушылар өткен тақырыптар бойынша сөзжұмбақты орындаймыз.

1.Real типті шама қалай аталады?

2.Егер тармақталуда else командасы болса ол қандай тармақталу деп аталады

3.If командасының алгоритмдік тілде аталуы

4.Read операторының алгоритмдік тілде айтылуы

5.If командасынан кейін қандай сөз жазылады?6.Айнымалының аты және ... болады?

7.-32768 бен +32768 арасындағы бүтін тип қалай аталады?

8.Char қандай шама?

Жарайсыңдар, балалар, өткен тақырып бойынша берілген тапсырманы ұжымдаса отырып орындадық, әр оқушыны сабақ соңында бағаланады. Еңді жаңа тақырыпқа кірісуімзге дайынбыз ба?

Сөзжұмбақты орындайды.

Дайынбыз!

Оқушылар алдыңғы өткен материалдарды қайталау арқылы білімдерін шыңдады.

Оқушылар тапсырманы орындай отырып, өздерінің білімдерін бағалай отырып, келешекте ұмытпайтындай етіп жаттап алуларына көңілін бөлінді.

Жасырылған сөздердің аңықтамаларын оқушылар береді.

ІII. Жаңа түсініктермен дағдыларды қалыптастыру

1.Түсіндірме жұмыс

Паскаль тілінің басқару операторларына шартсыз және шартты көшу операторлары, цикл (қайталау) ұйымдастыру операторлары жатады.

Программа операторлары, негізінен, жазылу ретімен орындалады. Қойылған шартты тексеру арқылы оператордың орындалу ретін өзгертуге немесе өзгертпеуге болады. Шартты тексеру операторлары мен цикл операторлары көбінесе құрылымдық операторлар арқылы ұйымдастырылады.

Құрылымдық оператор. Құрылымдық операторлар басқа операторларды белгілі бір ереже бойынша біріктіру жолымен құрылады. Олар үш топқа – құрама, шартты және қайталау операторларына жіктеледі.

Құрама оператор. Құрама оператор бір-бірінен нүктелі үтір арқылы бөлінген бірнеше операторларды begin және end түйінді сөздерімен шектей отырып, оларды бір оператор тәрізді орындалатын етіп біріктіру жолымен ұйымдастырылады. Құрама оператордың синтаксистік диаграммасы:

Құрама оператор тілдің ережесіне сәйкес программаның кез келген жерінде тұра береді де, бір оператор сияқты орындалады.

Тармақталу процестері бар алгоритмдерді ұйымдастыру үшін шартты операторлар пайдаланылады. Тармақталу белгілі бір шарттың орындалу немесе орындалмауына байланысты атқарылады. Кейде бір тармақ ішінде ешбір амал орындалмай да қала береді. Шарт ретінде логикалық өрнектің мәні пайдаланады. Турбо паскальда екі шартты оператор бар, олар If және case.

If шартты операторы. If (егер) операторы программадағы іс-әрекеттердің орындалу реттілігін өзгертетін мүмкіндіктің ең кең тараған тәсілі болып табылады.

IF <шартты өрнек>

THEN <1-оператор>;

Мұндағы 1- және 2 – операторлардың өздері қарапайым немесе құрама оператор болуы мүмкін.

IF сөзінен соң жазылатын өрнек түрінде берілген шарт алдын ала есептеледі, оның нәтижесі логикалық (Boolean - бульдік) типте болады. Егер ол шарттың мәні TRUE (ақиқат) болса, онда THEN (онда) сөзінен кейін жазылған 1 – оператор атқарылады, онда ELSE сөзінен кейінгі 2 – оператор атқарылмайды. Екінші жағдайда, шарт мәні FALSE(жалған) болса, яғни теріс болып шықса, онда ELSE сөзінен кейінгі 2-оператор атқарылып, 1-оператор атқарылмайды. IF операторы бірінің ішіне бірі кіріп, қабаттасып та орындала береді.

Шартты операторды оқу, түсіну жеңіл болу үшін оны сатылы түрде былай жазу қалыптасқан:

Мысал:

Program Misal;

var x, y: real;

begin

write (‘x=’);

read (x);

if x<0

then y:=sqr(x)+2*x else y:=6*x*x*x;

write (‘y=’, y:6:3);

end.

2.Анықтамамен жұмыс

Сызықтық деп бастапқы мәліметтердің кез келген мәндері үшін нәтиже тізбектелген әрекеттердің бір рет орындалуы арқылы алынатын алгоритм дерді айтады.Бағдарлама операторлары бірінен кейін бірі бағдарламада орналасқан реті бойынша тізбектеліп орындалады.

Арифметикалық теңдік (теңсіздік) түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі, егер ол орындалмаса екінші тармақпен жүзеге асырылады да, соңында екі тармақ қайта бірігеді, мұндай алгоритмді шартты тексеру тармақталу алгоритмі деп атаймыз.

3.Сөздікпен жұмыс

IF <шартты өрнек>

THEN <1-оператор>;

Мұндағы 1- және 2 – операторлардың өздері қарапайым немесе құрама оператор болуы мүмкін.

IF сөзінен соң жазылатын өрнек түрінде берілген шарт алдын ала есептеледі, оның нәтижесі логикалық (Boolean - бульдік) типте болады. Егер ол шарттың мәні TRUE (ақиқат) болса, онда THEN (онда) сөзінен кейін жазылған 1 – оператор атқарылады, онда ELSE сөзінен кейінгі 2 – оператор атқарылмайды. Екінші жағдайда, шарт мәні FALSE(жалған) болса, яғни теріс болып шықса, онда ELSE сөзінен кейінгі 2-оператор атқарылып, 1-оператор атқарылмайды. IF операторы бірінің ішіне бірі кіріп, қабаттасып та орындала береді.

Мысал: Program Misal;

var x, y: real;

begin

write (‘x=’);

read (x);

if x<0

then y:=sqr(x)+2*x else y:=6*x*x*x;

write (‘y=’, y:6:3);

end.

2.Анықтамамен жұмыс

Сызықтық деп бастапқы мәліметтердің кез келген мәндері үшін нәтиже тізбектелген әрекеттердің бір рет орындалуы арқылы алынатын алгоритм дерді айтады.Бағдарлама операторлары бірінен кейін бірі бағдарламада орналасқан реті бойынша тізбектеліп орындалады.

Арифметикалық теңдік (теңсіздік) түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі, егер ол орындалмаса екінші тармақпен жүзеге асырылады да, соңында екі тармақ қайта бірігеді, мұндай алгоритмді шартты тексеру тармақталу алгоритмі деп атаймыз.

3.Сөздікпен жұмыс

Жаңа тақырыптын түсіндірмелі бөлімінде оқушылар теория жөнінде бірнеше мағлұматтарды менгерді, әр түрлі қосымша терминдермен де танысты және ағылшын сөздіктерімен де жұмыстануға машықтанды.

IV. Біліктер мен дағдыларды бекіту

Берілген есепте сөздерді тастап кеткен.Қане біріге отырып қатені дұрыстайық.

Program eseptey;

var x,y: real;

readln(x);

if x<0 then y:=sqr(x)

y:=sqrt(x)

end.

Program max;

begin

if a>b then max:=a

else max:=b

writeln ( ‘max=,’max)

Енді есептер шығарып көрейік.

1. y=(at²+2) (at-1)

2. егер

Енді тест жұмысын орындап көрейік.

1.Меншіктеу операторы қай жағдайда қате жазылған?

а)а:=a+b

в) b+1=a

c)a:=5

2. 5 mod 2 операциясының нәтижесі неге тең?

a)5

в)2

с)1

3.And логикалық операциясы қандай жағдайда True болады?

а)екі шарттың біреуі ақиқат болғанда

в)екі шарттың екеуі де жалған болғанда

с)екі шарттың екеуі де ақиқат болғанда

4. Or логикалық операциясы қандай жағдайда True болады?

а)екі шарттың екеуі де жалған болғанда

в)екі шарттың біреуі ақиқат болғанда

с)екі шарттың екеуі де ақиқат болғанда

5. If, then, else қандай команда?

а) тармақталу командасы

в) таңдау командасы

с) шартсыз көшу операторы

6.Case, of қандай команда?

а) тармақталу командасы

в) таңдау командасы

с) шартсыз көшу операторы

7.Сандардың бүтін типін білдіреді.

а)integer

в)real

с)const

8.Тұрақты шама дегенді білдіреді.

а)integer

в)real

с)const

9.Енгізу немесе оқу операторын көрсет.

а)read,write

в)write,writeln

с)read,readln

10.Шығару немесе жазу операторларын көрсет.

а)read,write

в)write,writeln

с)read,readln

Берілген есептегі қатені дұрыстайды.

Program eseptey;

var x,y: real;

begin

readln(x);

if x<0 then y:=sqr(x)

else y:=sqrt(x)

writeln ( ‘y=,’y)

end.

Program max;

var a,b,max: real;

begin

readln(a,b);

if a>b then max:=a

else max:=b

writeln ( ‘max=,’max)

end.

Есептерді шығарады.

1. y=(at²+2) (at-1)

• Программаның аты ESEP- /Program ESEP;/

• Айнымалыларды сипаттау бөлімі - /var/

• а, t, y – бүтін сандар - /а, t, y: integer;/

• Операторлар бөлімі ашылады - /begin/

• Мәнін енгізу (оқып алу) операторы - /Read(а, t);/

• Математикалық өрнек Паскаль тілінде - /y:=(a*sqr(t)+2)* (a*t-1);/

• Нәтижені экранға шығару бөлімі - /Write (у);/

• Программа соңы - /End./

Program ecep;

Var а, t, y: integer;

Begin

Read (а, t);

y:=(a*sqr(t)+2)*(a*t-1);

Write (у);

End.

2. егер

program k;

var x,y: real;

begin

readln(x);

if x>0 then y:=1

else if x=0 then y:=0

else y:=-1;

writeln('y=',y);

end.

Тест жұмысын орындайды.

1.Меншіктеу операторы қай жағдайда қате жазылған?

а)а:=a+b

в) b+1=a

c)a:=5

2. 5 mod 2 операциясының нәтижесі неге тең?

a)5

в)2

с)1

3.And логикалық операциясы қандай жағдайда True болады?

а)екі шарттың біреуі ақиқат болғанда

в)екі шарттың екеуі де жалған болғанда

с)екі шарттың екеуі де ақиқат болғанда

4. Or логикалық операциясы қандай жағдайда True болады?

а)екі шарттың екеуі де жалған болғанда

в)екі шарттың біреуі ақиқат болғанда

с)екі шарттың екеуі де ақиқат болғанда

5. If, then, else қандай команда?

а) тармақталу командасы

в) таңдау командасы

с) шартсыз көшу операторы

6.Case, of қандай команда?

а) тармақталу командасы

в) таңдау командасы

с) шартсыз көшу операторы

7.Сандардың бүтін типін білдіреді.

а)integer

в)real

с)const

8.Тұрақты шама дегенді білдіреді.

а)integer

в)real

с)const

9.Енгізу немесе оқу операторын көрсет.

а)read,write

в)write,writeln

с)read,readln

10.Шығару немесе жазу операторларын көрсет.

а)read,write

в)write,writeln

с)read,readln

Сабақта не меңгергені туралы білімдерін тексеріледі.Жаңа тақырып бойынша тапсырмаларды орындайды.

Есептер шығаруы,тест жұмысын орындау арқылы білімдері анықталады.

Тест жұмысы бойынша:

1.Меншіктеу операторы турал

2. 5 mod 2 операциясының нәтижесі

3.And логикалық операциясы туралы

4.Or логикалық операциясы

5.If, then, else тармақталу командасы туралы

6.Case, of таңдау командасы туралы

7.Сандардың бүтін типі туралы

8.Тұрақты шама туралы

9.Енгізу немесе оқу операторын туралы

10.Шығару немесе жазу операторларын туралы білімдерін жүйелейді.

V. Үйге тапсырма.

Есептер шығарып сонымен қатар бүгінгі жаңа тақырыптан түсінгендерін айту, барлық тақырыпта қайталап, анықтамалар мен сөздіктерді жаттап келу.

Тақырыпқа сай болуы керек, жаңа тақырыпты оқып келеді.

Берілген тапсырма келесі сабақта міңдетті түрде сұралып, оқушылардың барлығынан орындап келу сұралады

VI. Қорытынды.

Бүгінгі сабақ аяқталды оқушылар орнымыздан тұрамыз келесі сабаққа дайындалуларыңызға рұқсат етіледі. Оқушылар орындаған тапсырмаларына байланыста бағаланды.

Сабақ өз деңгейінде өтуіне байланысты оқушылар өз бағаларын алып, келесі сабаққа дайындалуға кірісті

Сабақ өз деңгейінде өтті, оқушылар бағаланды.