Табиғат және ғылым

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ

ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Алматы қаласы Білім басқармасының

«Алматы сән және дизайн колледжі»

Коммуналды мемлекеттік қазыналық кәсіпорны

«ТАБИҒАТ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ»

ТАҚЫРЫБЫНДАҒЫ ПІКІРТАЛАС, ЕРКІН ПІКІР ІС-ШАРАСЫНЫҢ

ӘДІСТЕМЕЛІК ӘЗІРЛЕМЕСІ

Ұйымдастырушылар:

Тарих-география пәні оқытушысы – Каскенова А.А.

Химия-биология пәні оқытушысы – Умербекова Н.Ч.

Алматы, 2021

Бекітемін

Директордың оқу ісі

жөніндегі орынбасары

________________ Г.Уябаева

____ __________ 20 ___ жыл

ІС-ШАРА ЖОСПАРЫ

Еркін пікір тақырыбы: Табиғат және Ғылым тақырыбында пікірталас. Еркін пікір

Сабақтың типі/түрі: жинақтау бекіту.

Әдіс-тәсілдері: дәстүрден тыс

Сабақтың мақсаты: Туған жерге, Отанға деген сүйіспеншілігін арттыру, экологиялық білімді қалыптастыру, туған жер табиғатты қорғауға баулу.

Студенттерге табиғаттың адам өміріндегі зор маңыздылығын насихаттай отырып, оны аялауға, сақтап қорғауға өз үлестерін қосуға жұмылдыру; мейірбандыққа баулу, экологиялық білімдерін тереңдету.

Пәнаралық байланыс: Экология, География, Химия, Биология

Әдістемелік қамтамасыздандыру мен көрнекі құралдары

• оқытудың техникалық құралдары

Сабақтың барысы

• Ұйымдастыру кезеңі 1-2 минут

Пояснительная записка

Данный сценарий дебата «Сохранение природы, наука и технологии» рекомендуется проводить, как первый урок ко Дню знаний 1 сентября. В сценарии затрагиваются экологические проблемы природы, рекомендуются использование новых технологий для сохранения природы, рассматриваются мероприятия необходимые для сохранения природы.

Цель: рассмотреть экологические проблемы природы, предложить использование новых технологий для сохранения природы и предложить мероприятия необходимые для сохранения природы.

Сценарий классного часа «Сохранение природы, наука и технологии»

В безнравственном обществе все изобретения, увеличивающие власть человека над природою, - не только не блага, но несомненное и очевидное зло.

Л.Толстой.
Жүргізуші:Жанель

Спикерлер-Анель,Алтынай,Асель,Айзада,Жанар,Зарина,Ақниет,Асель 20-10,Гүлдана,Қарақат.

Қазіргі кезде экологиялық білім мен тәрбие беру ең негізгі мақсаттардың бірі. Біз балаларға экологиялық білім бере отырып экологиялық сананы, тәрбиені қалыптастыруымыз керек. Жалпы айтқанда экологиялық мәдениетті жасаймыз. Экологиялық мәдениет – қоршаған ортаға деген сүйіспеншілік пен экологиялық білімнің қалыптасуына, дамуына, үздіксіз жетіле беруіне ықпал ететін, сана мен тәрбиенің рухани құндылық жиынтығы.

Ведущий : Эдуард

Ребята, наш дебат называется «Сохранение природы, наука и технологии». Название придумано не зря. Мы, живем с Вами век великих открытий и технологий. Эти открытия и технологии влияют на природу и на человека. Мы сегодня поговорим о природе, открытиях и новых технологиях

Жүргізуші: Жанель

Экологиялық білімі мен тәрбиесі аз адамда экологиялық сана болмайды, экологиялық сана төмен адамда қоршаған ортаға деген жанашырлық болмайды. Сондықтан экологиялық тәрбиені бесіктен белі шыққаннан бастап, есі кіргенде санасына қалыптастыру, яғни төменнен жоғары қарай сатылай дамыту керек. Осы мақсатта біздің мектебімізде «Жас ұлан» бірыңғай балалар мен жасөспірімдер ұйымы РҚБ «ӨРКЕН» республикалық экологиялық жобасы бойынша ұландар арасынан экотоп құрылғандығы баршаңызға мәлім.

Ведущий : Эдуард

Проведение Года ООПТ позволит привлечь внимание общества к вопросам сохранения природного наследия. Особо охраняемые природные территории – это одна из самых эффективных форм природоохранной деятельности, позволяющая полностью или частично изъять из хозяйственного использования земли и сохранить биологическое и ландшафтное разнообразие в России и на планете в целом.

20,1: Природа — первоисточник удовлетворения материальных и духовных потребностей людей. Человеческое общество окружено повсюду природой. Мы непрерывно взаимодействует с природой во всех возможных направлениях. Природа для человека имеет многообразное значение: производственное, научное, оздоровительное, эстетическое и воспитательное.

Мы живем время, когда сильно развита наука и технологии. В наш компьютер век человек наносит большой вред природе.

Жүргізуші: Жанель

Бүгін біз экотоп мүшелерінің және ұландардың қатысуымен осындай шаралардың бірін өткізгелі отырмыз. «Экология» гректің үй, ғылым деген екі сөзінен тұрады, яғни өзің тұратын үйдің жай – күйін бақылап, біліп, ахуалын жақсартуға бағытталған ілім деген сөз.
Табиғат күллі тіршілік атаулының құтты қоныс, мекені, алтын ұя, бесігі, құт берекесі. Адам үшін табиғат ең қастерлі ұғым. Өйткені, халық өзін табиғаттың бөлінбес бір бөлігі.

Ведущий : Эдуард

Благодаря многовековым достижениям науки и техники сейчас мы получили в руки мощные орудия влияния на природу. Наши достижения дают возможность человеку вторгаться в макромир и микромир, влиять на жизнь биосферы, превращать миллионы девственных нетронутых земель в сельскохозяйственные поля и монокультурные сады, беспорядочно генетически модифицировать множество пород животных и сортов растений, создавать урбанистические ландшафты. Вторгаясь в жизнь природы, человек зачастую нарушает извечные природные закономерности, приводит к жизни нежелательные для него же самого изменения окружающей среды. Сейчас перед людьми остро стоит задача по предотвращению экологического кризиса, усилению охраны природы и грамотному использованию ее не бесконечных ресурсов.

Прогресс человечества связан с научно-технической революцией. Рождалась она медленно и постепенно, чтобы сейчас, в новом тысячелетии, дать начало гигантскому экологическому коллапсу.

С одной стороны, мы наблюдаем качественный скачок в научно-технических возможностях человечества, с другой же стороны, наблюдаем качественный скачок в жутких средствах разрушения природы, в военном деле, которое способно стереть все живое с лица Земли.

19,2шы топ студенттері

Табиғатты қорғау – бәріміздің борышымыз. Өйткені, қазір теңізіміз тартылып, орманымыз кесіліп, құнарлы жерлеріміз сортаңданып қалды. Осының бәріне кім кінәлі? Әрине, адам. Бәрі адамдардың рақымсыз істерінен, кешегі табиғаттың уылжыған тамаша кездерінде өмір сүрген ата – бабаларымыздың ескертпелерін орындамағанның кесірінен десек те болады.
Балалар, экология мәселесі негізгі мақсат болғандықтан, табиғат, адам, қоршаған орта туралы оқығандарымызды ортаға салып, сайыс түрінде өтетін группадан тыс шарамызды бастайық.

Ведущий : Эдуард

Современный век информатики и электроники, компьютеров и роботов оставляет без работы миллионы людей, молодые и образованные вынуждены идти на базар торговать. Богатство и власть всё сильнее концентрируются в руках банкиров и олигархов. Милитаризм разбухает на гонке вооружений, стремящейся в конце концов захватить и политические рычаги управления. Он реально становится жутко уродливым и крайне опасным чудовищем XXI века. Усилиями гонки вооружений самые передовые научно-техническая достижения превращаются в оружие массового уничтожения людей. От этого страдают как сами люди, так и вся окружающая среда.

Сегодня становится ясным одно – научно-технический прогресс обязан найти ответ на вопрос: как радикально улучшить использование не возобновляемых природных ресурсов окружающей среды, материалов, сырья, энергии и топлива на всех стадиях производства — от добычи и переработки сырья до выпуска готовой продукции.

Охрана окружающей среды должна стать первостепенной задачей. Пора снизить энергоемкость, материалоемкость и металлоемкость производства. Бережное отношение к ресурсам должно стать важным источником удовлетворения потребностей людей в сырье и материалах, топливе и энергии..
Жүргізуші: Жанель

Барлық дебатқа қатысушыларға сұрақтар:
1. Қазақстан жері қандай жер? (Қазақстан жері – кең - байтақ)
2. Батыстан шығысқа қарай неше километр жер алып жатыр? (3000 км)
3. Қазақстанда неше мемлекеттік қорық бар? (9 мемлекеттік қорық бар)
4. Қазақстан тауларын атаңыздар? (Алтай, Тарбағатай, Сауыр, Жоңғар, Іле Алатауы)
5. Шығыс Қазақстанда қандай мемлекеттік қорықтар бар? (Батыс - Алтай қорығы, Марқакөл қорығы)
6. Халқымыздың ұлттық мақтанышы не? (Халқымыздың ұлттық мақтанышы - Туған жер табиғаты)
7. Қазақстанның батысында қандай теңіз бар? (Каспий теңізі бар)
8. Бүгінде жер бетінде қандай мәселе өзекті болып тұр? (Экология мәселесі өзекті болып тұр)
9. Арал теңізін картадан көрсетіңіз. (Оңтүстік батыста)
10. Қызыл кітапқа жазылған сирек кездесетін құстарды атаңыздар (Бүркіт, қаршыға, аққу, үкі, жапалақ)
тобына қойылатын сұрақтар
1. Қазақстан қандай өлке? (Қазақстан – бай өлке)
2. Қазақстанның жалпы жер көлемі қандай? (2700 мың шаршы км)
3. Қазақстанда пайдалы қазбалардың қанша түрі кездеседі? (90 - нан астам түрі кездеседі)
4. Қазақстандағы ең ірі өзендерді атаңыздар (Ертіс, Сырдария, Іле, Есіл, Жайық, тағы басқалары)
5. Шығыс Қазақстандағы таулар аттарын атаңыздар. (Тарбағатай, Алтай)
6. Мұнай Қазақстанның қай жерінде өндіріледі? Картада көрсетіңіз (Қазақстанның Солтүстік – Батысында және Батыс Қазақстанда - Каспий теңізінде өндіріледі)
7. Адамның дені сау болу үшін не керек? (Қоршаған орта, табиғат таза болу керек)
8. Бүгінгі күні дүниежүзілік проблема қандай? (Арал экологиясы)
9. Қоршаған ортаны қорғаудың дүниежүзілік күні қай күн? (5 – маусым)
10. Қызыл кітапқа жазылған, сирек кездесетін жануарларды атаңыздар (Марал, елік, барс, құлан, бұғы, сілеусін)

Ведущий: Эдуард

Дорогие ребята, у каждого из нас имеются мобильные телефоны и смартфоны. С помощью их можно сделать окружающий мир лучше. Ребята, попробуйте ответить на вопрос: популярны ли в нашей стране мобильные технологии? Как вы думаете? На что способны наши гаджеты?

• С помощью мобильных технологий можно спасать леса от пожаров, беречь животных, спасть деревья, беречь природу о мусора и многое другое.

• Следить за лесом помогают видеокамеры на базовых станциях. С помощью них можно определить место пожара. Также с помощью камер можно следить за редкими животными в заповедниках. Видеокамеры имеются во многих регионах нашей страны.

• Каждый ученик, находясь дома может посадить дерево,

через интернет - сервис «Посади дерево». Это помогает восстановить пострадавшие от пожара леса.
Жүргізуші: ЖанельҚазақстан менің елім, сенің елің. Ол асқар тау болсын, шалқар көл болсын, мейлі тіпті шағыл - шағыл құм болсын көңілді сергітер әдемі табиғаты бар менің Отаным. Әр адамға өзінің туып - өскен жері мен суы, аспаны мен тауы ыстық.
Ал Табиғаттан бабамыз ала берген секілді
Дархандықты қазаққа дала берген секілді
Еркелікті, ерікті желден алған секілді
Мөлдірлікті көгілдір көлден алған секілді.
1. Экологтердің пайымдауынша, бұл қала еліміздегі ауа кеңістігі ең көп ластанған қала болып саналады. Ауа кеңістігінің адам ағзасына аса зиянды ауыр түсті металлдармен ластануына қаладағы қорғасын - мырыш, полиметалл комбинаттары тікелей қатысты деп есептеледі. Қала орналасқан тұстағы түсті металл қорлары мен су энергиясы өнеркәсіптің бұл түрін дамытуға мүмкіндік береді. Бұл қай қала? (Өскемен)
2. Ертіс маңы ауданында бірқатар химия және мұнай - химия кәсіпорындары орналасқан. Бұған осы ауданда көптеген маңызды факторлардың тоғысуы себеп болды. Бұл жерде әр алуан минералды шикізат бар, аудан сумен жақсы қамтамасыз етілген, көмір мен электр энергиясының қоры мол, ауданның экономикалық - географиялық орны аса ыңғайлы. Бұл қалада минерал отын, жоғарғы сатыдағы май өндіріледі. Алайда осы аталғандар табиғатқа кері әсерін тигізеді. Сұрақ бұл қай қала? (Павлодар)

Ведущий: Эдуард

Ребята, нас всюду окружают кучи мусора. Очень много мусора в воде. Его называют Большое Тихо океаническое мусорное пятно. Размер точно неизвестен, в нем очень много пластика.

По подсчетам ученых к 2050 году пластика в океане станет больше, чем рыбы. Как можно поступить, чтобы этого не было? А какое положение у нас? Как вы можете помочь?

Студенты: У нас тоже очень много мусора.

Студенты; Сфотографировать и отправить властям и экологическим активистам.

Студенты: Провести субботники по очистке дворов, лесов, берегов. Не стоять в стороне, а принять активное участие с привлечением товарищей.
Жүргізуші: Жанель

3. Бұл өңірде экологиялық ахуал барған сайын ушығуда. Мұнда қоршаған ортаны бүлдіретін 2000-ға жуық кәсіп орын бар, облыс бойынша жылына ауаға 112 млн 5 мың тонна зиянды қалдық таратады. Оның 2 млн 275 мың тоннасы радиоактивті екені анық. Бұл қала шығыста орналасқан. Бұл қай қала? (Семей)
4. Бұл қалада пайдалы кен орны пайдаланады. 140 млн м³ тақырланған, ал бұндай тақырланған жерлер жылына 7 млн м³ ұлғаяды. Бұл қала Орталық Қазақстан орналасқан, ауаға зиянды заттарды шығарудан республика бойынша 5 орынды алады. Облыс бойынша 3 орындағы, жасы жарты ғасырға тең қала. (Жезқазған)

Ведущий: Эдуард

Как поступить с собранным мусором?

Студенты: Рассортировать и дать на переработку на заводы. Получить сырье для новой продукции, т. е вторичное использование.
2-жүргізуші: Жанель

5. Қазіргі адамдардың жер бетінде өмір сүріп келе жатқанына 40 мыңдай жыл болған. Ал мал өсірумен және егіншілікпен осыдан тек 10 мың жыл шамасында ғана шұғылдана бастаған. Сондықтан да қалған 30 мың жыл бойына тамақ пен киімнің көзі тек аңшылық болды. 20 жыл ішінде жер бетінде жануарлардың 110 түрі жойылып кетті.

Сұрақ:
Отыра алмас ұл шыдап, Қызың шыдап,
Жоғалғандар тізімі ұзын шұбақ.
Мезгілсіз кеткендердің
Бастарына қойылған қызыл шырақ.
Не?-
(Қызыл кітап)

19,1: Ребята, у всех у нас дома много не нужных вещей, а как вы поступаете с ними?

Студенты: Отдаем тем, кому они нужны. Даем второю жизнь вещам.

Студенты: Сжигаем и отравляем воздух ядовитыми газами, поэтому сжигать мусор нельзя. Мусор сгорает не полностью.

Студенты: Выбрасываем в мусор. В естественных условиях разлагаются: пищевые отходы- от 2 до 5 недель, шерстяной носок- 1 год, бумага от 2 до 10 лет, жестяная банка – 100 лет, пластиковая бутылка – 500 лет, стекло- более 1000 лет.
Жүргізуші: Жанель

6. Өткен ғасырда Қазақстанда ең кең таралған жануар. Дәмді еті үшін есепсіз аулаудың салдарынан 30 - жылдары жерімізден жойылып кетті. 1953 жылы бұл аңды Барсакелмес жерсіндіру ісі қолға алынды. Сырт пішіні жылқы тектес, құлағының үлкен, басының салмақты келіп, кекілінің болмауы және есекті елестетсе, жеңіл қимылы мен ептілігі жылқыға ұқсас. Екеуіне ұқсамайтын ерекшелігі - басын көтеріп жүгіруі, ұшқырлығы, мықтылығы, төзімділігі. Бұл қандай Қызыл кітапқа енген аң? (Құлан)
«Сұрақ бізден, жауап сізден»
Экранда көрсетілген тақырыптарды әр топ студенттері табиғат жайлы ойларын,пікірлерін айтады.

19,1- Ребята, многие вещи содержат ядовитые вещества, их нельзя выбрасывать. Их надо сдавать в специальные приемные пункты. К таким вещам относятся лампочки, градусники батарейки и др. Вторичная переработка вещей экономит природные ресурсы и мало тратиться воды.

20,4- Очень много новых изобретений, для экономии электроэнергии. Имеются станции, работающие на экологически чистых источниках энергии: солнечные батареи, ветряные электростанции.

20-1: В Хабаровске молодой предприниматель изобрел рюкзак со встроенными солнечными батареями, от которых можно зарядить смартфон, планшет и ноутбук.

20-2:.Однажды в компьютерный, атомный век
По лесу разумный шагал человек.
Он бросил окурок в траву под кустом,
Он вовсе не думал, что будет потом.
Но вспыхнул огонь, разгорелся пожар,
И сразу весь лес охватил сильный жар.
Все звери и птицы спешили туда,
Где рос самый умный дуб у пруда.
Огонь мчался следом, огонь все съедал,
Вот пламенем красным и дуб запылал.
Он вдруг застонал, впервые за век:
«О, что ты, разумный, творишь, человек?

Жүргізуші: Жанель

1 - топқа
Карта. Табиғатты зерттеу
100 - Бұл картада шекарасы, астанасы, басты қалалары берілген мемлекеттер белгіленеді. /саяси – әкімшілік карталар/
200 - Мына қасиеттер қандай пайдалы қазбаға тән: сұйық, судан жеңіл, қоңыр түсті, ащы иісі бар, жақсы жанады. /мұнай/
300 - Олар физикалық картада қошқыл қоңыр бояудың үстіне түскен ақшыл және көгілдір түсті реңмен көрсетіледі. /мұздықтар/
Ауа. Ауа - райы. Климат
100 - Атмосфера құрамына кіретін, жерді зиянды сәулелерден қорғайтын газ. /озон/
200 - Қазақстанның климаты қандай? /континентальді/
300 - Жел, бұлттылық, температура, жауын - шашын, ауа ылғалдылығы, атмосфера қысымы нені қалыптастырады? /ауа - райы болжамын/
Жүргізуші:Жанель Өсімдіктер
100 - Қызғалдақтың Отаны қай ел? /Қазақстан/
200 - Өсімдіктің қоректік заттар алатын және топырақта өсімдікті сақтауға көмектесетін мүшесі. /тамыр/
300 - Өсімдіктердің арасынан «бөтенін» тап: қазжуа, бақбақ, көктерек /көктерек/
Туған елім - Отаным
100 - Жібек жолы Қазақстанның осы ежелгі тарихи қаласы арқылы өткен. /Түркістан/
200 - Семей полигонында алғашқы ядролық қару қай жылы сынақтан өткізілді? /1949ж/
300 - Дененің ұсақ қозғалмалы бөлшектен тұратынын дәлелдеген орыс ғалымы. /М. В. Ломоносов/
Қазақстан - географиялық картада.
100 - Қазақстанның алып жатқан жер көлемі қанша шаршы км - ді құрайды? /2млн. 724мың км2/
200 - Еліміздің шығысында орналасқан биік тау. /Алтай/
300 - Төмендегілердің ішінен Қазақстанмен шекараласпайтын мемлекетті ата: Ресей, Қытай, Түркия, Қырғызстан, Өзбекстан /Түркия/
Су
100 - Жер асты суларын қалай атайды. /грунттық/
200 - Сүзген кезде су неден тазарады? /қоспалардан/
300 - Судың бір күйден екінші күйге ауысуын анықтау шкаласын ұсынған және өз термометрін ойлап тапқан ғалым. /Цельсий/
Жүргізуші:Жанель Жануарлар
100 - Шығыс Қазақстандағы көл аты мен аталған қорық қалай аталады? /Марқакөл қорығы/
200 - Бұл жануарлар тіршілігінің бір бөлігін суда, бір бөлігін құрлықта өткізеді. /қосмекенділер/
300 - Қабыршақ терісі, тасқабығы бар жануарлар, екінші атауы - рептилиялар. Бұлар: /бауыры мен жорғалаушылар/
Химия. «Мақалды толықтыр»:

100 - .........қызған кезде соқ./Темірді/
200 - Ескі мата бөз болмас, Ескі ....біз болмас. /Темір/
300 - Жылтырағаннын бәрі ........емес. /Алтын/
Химия. «Ең,ең, ең»

100 – Ең қатты минерал? /Алмас/
200 - Адамға ең алғашқы белгілі болған металл? /Алтын/
300 - Жер бетіндегі ең көп таралған қосылыс? /Су/

20-12:. И сколько беды ты несешь за собой!
И сколько несчастья творится тобой!
О будущем думаешь ты ли едва …»
Оборванной фразой застыли слова.
Зловещий огонь пожирал дальше лес,
А крошечный зайчик ждал с неба чудес.
Он лапки сожженные к небу поднял.
«Спасите! Спасите! - он тихо шептал.
И небо услышала тоненький зов,
И тучу послала с дождем и грозой.
Вот туча открыла ответный удар,
Нескоро затих бушевавший пожар.

19-1:. И сколько успел нанести он беды,
Хотя ведь пожара могло и не быть.
Но просто по лесу в компьютерный век
Разумный и сильный шагал человек.
И хочется дереву, хочется птице
К тебе, человек, всей душой обратиться.
«Планета едина, для вас и для нас.

19-2:. Беречь ее надо не завтра - сейчас!
Ты техникой новой творишь чудеса,
А мусор вывозишь в поля и леса.
В науке открытий немало творя,

Ты грязную воду сливаешь в моря.
Постой и подумай - природа больна.
Твоя ей забота сегодня нужна»
Любить надо с детства, беречь надо с детства.
Чтоб сильной планету оставить в наследство.

Жүргізуші:Жанель «Шығыс жануарларын білесің бе?»
Барыс: Өңіріміздегі биік тау алқаптарын мекендейтін жыртқыш. Ерекше сымбатты, күшті, епті де батыл аң. Салмағы 40 кг шамасында, 15 жылдай өмір сүреді. Жемін аулағанда өте жылдам қозғалады. Қазақстан Республикасының символы болып табылады. «Қызыл кітапқа» енгізілген.
Ұлар: Биік тасты құздарда тіршілік етеді. Салмағы едәуір ірі, 3 кг-дай, түсі тас реңдес сұрғылт құс, тауық тұқымдас. Дауысы әуезді, жағымды. Көбінесе топтасып жүреді, тек жұмыртқа басарда ғана жұптасады. Өте сақ болады. Олар тек жоғарыдан төмен қарай ұшады. «Қызыл кітапқа» кіргізілген.
Зайсан жұмырбасы: Құйрықты қосмекенді. Өте сирек кездеседі. Зайсан көлінің маңын мекендейді. Ыстықтан гөрі салқынды жақсы көреді. Қорегін аулауға кеш батқанда шығады. «Қызыл кітапқа» енгізіліп, қорғауға алынған.
Алтай арқары: Өте ірі шөп қоректі жануар. Олар биік тау жайылымдарын мекендейді. Түнде мұзды алқапқа дейін өрлеп барып, түнеп шығады да, ертеңгісін жайылымға қайта түседі. Сирек кездеседі, таралу аймағы тарылып, саны азаюда. «Қызыл кітапқа» тіркелген.
Қызғылт бірқазан: Өңіріміздің су қоймаларың, нулы қамысты көлдерді мекендейтін құс. Денесі ірі, салмағы 13 кг дай, ақшыл қызғылт түсті. Тұмсығы өте ұзын, үл