"Табу и эвфемизмы в русском и казахском языках" 11 класс

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

РЕСПУБЛИКАНСКИЙ НАУЧНО-ПРАКТИЧЕСКИЙ ЦЕНТР «ДАРЫН»

УПРАВЛЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЯ ГОРОДА АЛМАТЫ

ШКОЛА-ГИМНАЗИЯ АУЭЗОВСКОГО РАЙОНА

Касенова Арманда

11 класс

Тема: Табу и эвфемизмы в русском и казахском языках

Направление: Исторические памятники Казахстана и

перспективные туристические маршруты

Секция: Языкознание

Научный консультант: Орынханова Гибадат Аманжоловна

Научный руководитель: Алпысбаева Раушан Дуйсенбаевна

Алматы 2020

СОДЕРЖАНИЕ

Аннотация.....................................................................................................................................

Аңдатпа.........................................................................................................................................

Annotation......................................................................................................................................

Рецензия........................................................................................................................................

Введение....................................................................................................................7

1. ТАБУ И ЭВФЕМИЗМЫ – ЯЗЫКОВЫЕ И КУЛЬТУРНЫЕ ФЕНОМЕНЫ.......................8

1.1 Табу и табуированная лексика.............................................................................................8

1.2 Понятие «эвфемизм»............................................................................................................11

1.3 Сферы употребления и функции эвфемизмов...................................................................15

2. ОСОБЕННОСТИ ОБРАЗОВАНИЯ И ФУНКЦИОНИРОВАНИЯ ЭВФЕМИЗМОВ В СОВРЕМЕННОМ РУССКОМ И КАЗАХСКОМ ЯЗЫКАХ....................................................19

2.1 Система средств эвфемизации в современном русском языке.........................................19

2.2 Табу и особенности эвфемизмов современного казахского языка..................................24

Заключение..................................................................................................................................34

Список использованной литературы........................................................................................36

АННОТАЦИЯ

Многие процессы и явления, происходящие в обществе, находят отражение в лексической системе языка, представляя объемную и интересную информацию об особенностях национального мировидения, культуры и мышления, то есть язык как социальное явление отражает важные экстралингвистические факторы, к числу которых относятся религиозные, этические, политические и экономические аспекты жизнедеятельности общества.

Одним из таких своеобразных языковых процессов, привлекающих внимание лингвистов, является тандем «табуирование и эвфемизация».

Табу и эвфемизмы представляют собой сложный феномен, неотъемлемый компонент процесса коммуникации, выполняющий роль средства успешного общения.

Табу и эвфемизмы находились и находятся в фокусе научных исследований многих лингвистов.

Большое внимание было уделено способам передачи табуированных понятий с помощью эвфемизмов (Э. Бенвенист, Л. Блумфилд, Н.С. Болотнова, Ж. Вандриес, С. Видлак, И.Р. Гальперин, В.И. Заботкина, А.М. Кацев, Б. Купер, Б.А. Ларин, В.П. Москвин, Г. Пауль, Е.П. Сеничкина и др.).

В последнее время внимание лингвистов привлекает аспект табуированных и эвфемистических коммуникативных феноменов в современных СМИ.

Частое употребление эвфемизмов в массово-информационном дискурсе, их влияние на общественное сознание и создание новых моделей языковых картин мира определяет актуальность данного исследования.

Ключевые слова:табу, эвфемизм, дискурс, табуирование, эвфемизация.

Цель работы– изучить способы образования, сферы и национально-культурные особенности функционирования табу и эвфемизмов всовременном русском и казахскомязыках.

Задачи:

- изучить существующие в лингвистической литературе определения табу и эвфемизмов;

- рассмотреть механизмы, способы образования и функции эвфемизмов;

- определить сферы и темы эвфемизациив современном русском и казахском языках.

Объектом исследования являются языковые табу и эвфемизмы в русском и казахском языках.

Предметом исследования -способы образования, сферы и особенности функционирования коммуникативного феномена табуирования и эвфемизации в современном русском и казахском языках.

Методы исследования. В качестве методов исследования применялись: метод сплошной выборки, метод количественного анализа представленных эвфемизмов с точки зрения их тематики и способов образования, метод контекстуального анализа значений, метод анализа словарных дефиниций, а также компонентный анализ и интерпретационный метод.

Теоретическая значимость исследования определяется вкладом в такие разделы теоретического знания, как лексикология, речевая коммуникация, функциональная стилистика и дискурс СМИ.

Практическая значимость работы определяется возможностьюиспользования полученных данных в ходе подготовки материалов для спецкурсов по лексикологии, стилистике, межкультурной коммуникации.

Научная новизнаисследования заключается в том, что в нем впервые в сопоставительном аспекте изучены особенности развития процессов табуирования и эвфемизации на материале двух языков – русского и казахского.

Структура работы. Научный проект, общим объемом 36 страниц, состоит из введения, двух разделов, заключения, списка использованнойлитературы.

АҢДАТПА

Қоғамда болып жатқан көптеген процестер мен құбылыстар тілдің лексикалық жүйесінде көрініс табады, ұлттық дүниетанымның, мәдениет пен ойлаудың ерекшеліктері туралы көлемді және қызықты мәліметтер ұсынады, яғни тіл әлеуметтік құбылыс ретінде діни, этикалық, саяси маңызды экстралингвистикалық факторларды көрсетеді және қоғам өмірінің экономикалық аспектілері болып табылады.

Тіл мамандарының назарын аударатын осы ерекше лингвистикалық процестердің бірі – «тыйым салу және эвфемизация» тандемі.Табулар мен эвфемизмдер - бұл күрделі құбылыс, табысты қарым-қатынас құралы ретінде қызмет ететін коммуникация процесінің ажырамас бөлігі.

Табулар мен эвфемизмдер көптеген лингвистер үшін ғылыми зерттеулердің бағыты болып табылады.Эвфемизмдерді қолдану арқылы тыйым салынған тұжырымдамаларды беру әдістеріне көп көңіл бөлінді (Э.Бенвенисте, Л.Блумфилд, Н.С.Болотнова, Дж. Вандрис, С. Видлак, И.Р.Галперин, В.И.Заботкина, А.М. Кацев, Б.Купер, Б.А.Ларин, В.П.Москвин, Г.Пол, Е.П.Сеничкина және басқалар).

Соңғы кезде лингвистердің назарын қазіргі бұқаралық ақпарат құралдарындағы тыйым салу және эвфемистік коммуникативті құбылыстар аспектісі аударды.

Эвфемизмдерді бұқаралық ақпараттық дискурста жиі қолдану, олардың қоғамдық санаға әсері және әлемнің лингвистикалық көріністерінің жаңа модельдерін құру осы зерттеудің өзектілігін анықтайды.

Түйін сөздер:тыйым, эвфемизм, дискурс, тыйым салу, эвфемизация.

Жұмыстың мақсаты - қазіргі орыс және қазақ тілдеріндегі тыйымдар мен эвфемизмдердің білім беру әдістерін, қызмет ету салаларын және ұлттық-мәдени ерекшеліктерін зерттеу.

Міндеттер:

- лингвистикалық әдебиеттерде кездесетін тыйымдар мен эвфемизмдердің анықтамаларын зерттеу;

- эвфемизмдердің пайда болу механизмдері, әдістері мен қызметтерін қарастыру;

- эвфемизацияның қазіргі орыс және қазақ тілдеріндегі салалары мен тақырыптарын анықтау.

Зерттеу нысаны – орыс және қазақ тілдеріндегі лингвистикалық тыйымдар мен эвфемизмдер.

Зерттеу пәні - қазіргі орысжәне қазақ тілдеріндегі тыйым салу мен эвфемизацияның коммуникативті құбылысының білім беру жолдары, қызмет ету салалары мен ерекшеліктері.

Зерттеу әдістері. үздіксіз іріктеу әдісі, ұсынылған эвфемизмдерді олардың тақырыбы мен қалыптасу тәсілдері тұрғысынан сандық талдау әдісі, мағыналарды контексттік талдау әдісі, сөздік анықтамаларын талдау әдісі, сонымен қатар компоненттік талдау және интерпретация әдісі.

Зерттеудің теориялық маңыздылығы лексикология, сөйлеу коммуникациясы, функционалды стилистика және медиа дискурс сияқты теориялық білім бөлімдеріне қосқан үлесімен анықталады.

Жұмыстың практикалық маңыздылығы лексикология, стилистика және мәдениетаралық коммуникация бойынша арнайы курстарға материалдар дайындау барысында алынған мәліметтерді пайдалану мүмкіндігімен анықталады.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы алғаш рет салыстырмалы аспектіде тыйым салу және эвфемизация процестерінің даму ерекшеліктері орыс және қазақ тілдерінің материалдары бойынша зерттелетіндігінде.

Жұмыстың құрылымы. Жалпы көлемі 36 парақты құрайтын ғылыми жоба кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

ABSTRACT

Many processes and phenomena occurring in society are reflected in the lexical system of the language, presenting voluminous and interesting information about the peculiarities of the national worldview, culture and thinking, that is, language as a social phenomenon reflects important extralinguistic factors, which include religious, ethical, political and economic aspects of the life of society.

One of these peculiar linguistic processes that attract the attention of linguists is the tandem "taboo and euphemization".Taboos and euphemisms are a complex phenomenon, an integral component of the communication process, serving as a means of successful communication.

Taboos and euphemisms have been and are in the focus of scientific research for many linguists.

Much attention was paid to ways of transmitting taboo concepts using euphemisms (E. Benveniste, L. Bloomfield, NS Bolotnova, J. Vandries, S. Vidlak, I.R. Galperin, V.I. Zabotkina, A.M. Katsev, B. Cooper, B.A. Larin, V.P. Moskvin, G. Paul, E.P. Senichkina and others).

Recently, the attention of linguists has been attracted by the aspect of taboo and euphemistic communicative phenomena in modern media.

The frequent use of euphemisms in mass information discourse, their influence on public consciousness and the creation of new models of linguistic pictures of the world determines the relevance of this study.

Key words:taboo, eupherism, discourse, taboo, euphemization.

The purpose of the work is to study the methods of education, spheres and national-cultural features of the functioning of taboos and euphemisms in modern Russian, Kazakh and English languages.

To deter the target, the following tasks were sent:

- to study the definitions of taboos and euphemisms existing in the linguistic literature;

- consider the mechanisms, methods of formation and functions of euphemisms;

- to define the spheres and themes of euphemization in modern Russianand Kazakh languages.

The object of the research is linguistic taboos and euphemisms in Russianand Kazakh.

The subject of the research is the ways of education, spheres and features of the functioning of the communicative phenomenon of taboo and euphemization in modern Russianand Kazakh languages.

Method оf onvestigation:The following research methods were used: the method of continuous sampling, the method of quantitative analysis of the presented euphemisms from the point of view of their subject matter and methods of formation, the method of contextual analysis of meanings, the method of analyzing dictionary definitions, as well as component analysis and the interpretation method.

The theoretical significance of the research is determined by the contribution to such areas of theoretical knowledge as lexicology, speech communication, functional stylistics and media discourse.

The practical significance of the work is determined by the possibility of using the data obtained in the preparation of materials for special courses in lexicology, stylistics, and intercultural communication.

The practical significance of the work is determined by the possibility of using the data obtained in the preparation of materials for special courses in lexicology, stylistics, and intercultural communication.

The scientific novelty of the study lies in the fact that for the first time in a comparative aspect, the features of the development of the processes of taboo and euphemization are studied on the material of three languages - Russianand Kazakh.

Work structure. The scientific project, with a total volume of 36 pages, consists of an introduction, two sections, a conclusion, a list of used literature.

ВВЕДЕНИЕ

Многие процессы и явления, происходящие в обществе, находят отражение в лексической системе языка, представляя объемную и интересную информацию об особенностях национального мировидения, культуры и мышления, то есть язык как социальное явление отражает важные экстралингвистические факторы, к числу которых относятся религиозные, этические, политические и экономические аспекты жизнедеятельности общества.

Одним из таких своеобразных языковых процессов, привлекающих внимание лингвистов, является тандем «табуирование и эвфемизация».

Табу и эвфемизмы представляют собой сложный феномен, неотъемлемый компонент процесса коммуникации, выполняющий роль средства успешного общения.

Большое внимание было уделено способам передачи табуированных понятий с помощью эвфемизмов (Э. Бенвенист, Л. Блумфилд, Н.С. Болотнова, Ж. Вандриес, С. Видлак, И.Р. Гальперин, В.И. Заботкина, А.М. Кацев, Б. Купер, Б.А. Ларин, В.П. Москвин, Г. Пауль, Е.П. Сеничкина и др.).

В последнее время внимание лингвистов привлекает аспект табуированных и эвфемистических коммуникативных феноменов в современных СМИ.

Частое употребление эвфемизмов в массово-информационном дискурсе, их влияние на общественное сознание и создание новых моделей языковых картин мира определяет актуальностьданного исследования.

Кроме того, изучение табуирования и эвфемии в разных языках представляет особую значимость и актуальность в свете лингвокультурологической парадигмы современного языкознания.

Научная новизнаисследования заключается в том, что в нем впервые в сопоставительном аспекте изучены особенности развития процессов табуирования и эвфемизации на материале двух языков – русского иказахского.

Объектом исследования являются языковые табу и эвфемизмы в русском иказахском языках.

Предметом исследования -способы образования, сферы и особенности функционирования коммуникативного феномена табуирования и эвфемизации в современном русском и казахскомязыках.

Материал исследования:данные словарей эвфемизмов и толковых словарей, текстыказахстанских, российских,английских и американских СМИ: «Жас Алаш», «Егемен Қазақстан», «Ана тілі», «Қазақ елі», «Түркістан», «Аргументы и факты», «Коммерсант», «Известия»,«Комсомольская правда