Т.Әлімқұловқа 100жас

Созақ ауданы әкімдігінің білім бөлімінің Т.Әлімқұлов атындағы

№14 мектеп интернат - лицейі

«Халқы сүйген қаламгер Тәкен Әлімқұловқа 100жыл»

(5 «а» сыныбы)

Сынып жетекшісі: Кәрібекова Гүлжан Серікбайқызы

2018-2019 оқу жылы

Мерзімі:

Сыныбы: 5 «а»

Тәрбие сағатының тақырыбы:

«Халқы сүйген қаламгер Тәкен Әлімқұловқа 100жыл»

Мақсаты: Ақынның өмірінен мағлұмат беру ,өлеңдерін мәнерлеп оқу, Тәкен әлімқұлов шығармасының халыққа кең тарауына және оның шығармаларының сыры неде екенін таныту,ақын өлеңдерін оқи отырып, адамгершілікке,шындықты айта білуге,адалдыққа,әдемілікке әннен, күйден ләззат ала білуге,ізденімпаздыққа тәрбиелеу. Оқушылардың шығармашылық қабылеттеріндамыта түсу.

Көрнекілігі: Ақынның суретті, қанатты сөздер, буклеттер, слайдтар.

Сахна ашылады: ортада 5 «а» сынып оқушылары

Ортада хор: Такен аға

Береке: Абайды үлгі тұтып,сөз құдіретін танытқан,айбынды ақын,әрі жазушымыз Тәкен Әлімқұлов биыл 100жасқа толып отыр,сондықтан бүгінгі тәрбие сағатымызды Тәкен ағамызға арнамақшымыз.

Жыл керуен алға жылжыған сайын Тәкен Әлімқұловтың артына қалдырған өшпес мұрасы жарық жұлдыздай жарқ етіп,күн сәулесін шашып тұрғандай сезіледі.Әр жас талантты ұрпақ осы Тәкендей ақынның өлеңдерінен сусындайтыны анық. Тәкен атамызды қазақ әдебиетінде өзіндік ерекшелігін көрсетіп дәлелдеп кеткенқаламгер деп білеміз.иә,ақын туралы естеліктер жазылып жатыр. Оның шығармасы – халқымыздың байлығы.Ендеше Тәкен атамызға арналған «Халқы сүйген қаламгер Тәкен Әлімқұловқа 100жыл» атты ашық тәрбие сағатымызды бастаймыз.

Ортада 5 «А» сынып оқушылары Тәкен атамыздың өлеңдерінен үзінді оқуғу шақырамыз.

1.Төрекелдіұлы Рамазан «»

2.Акбар Динара

«Торғайлар тойы»

Рауандап алтын таң атады

Меен жатқанда ұйқылы-ояу

Торғайлар шулап тіл қатады.

Көк теректен тереземе таяу.

Менен жақсы біледі-ау торғай

Боларсың сірә күннің жылы,

Екі көз маңдайға біте сордай.

Сәріде мен-мүлгудің құлы.

Мұңдық торғайлар той тойлайды.

Жіңішке әнін құбылжыта

Жіңішке бал жүрекке бойлайды.

Жатам мен –сиқыр ызың жұта.

Ұяда көргем балапаныңды

Көргенмін мен аузын ашқанын

Елжіреп жарасыз жас жаным.

Шашайын шашу сақталған жаннан

Торғайлар мәңгі мерекеңе

Нәпаха қараш,ақталған наннан

Қосылсын бейбақ берекеңе.

3.Исак Арман

«Шақпақ»

Ақ тасты шақтым мен ақ тасқа,

Шашырады ұшқан жұлдыздар.

Иреңдеді ширақталған мақта

Қашты құстай құндыздар,құндыздар

Бұтаға кәрі қаңсым қондым

Шәлісін шайқап жалын лаулады.

Мен адамзат тарихын шолдым.

Шырқ айналды әлемнің аумағы

Ей адамзат,мен сенекн енші алдым

Мен сенің тіршіліктегі белгің

Менде шақпақша талай жандым

Келмейді бирақ шақпақша сөнгім.

4.Ержігіт Майра

«Жүрегім менің»

Долданса дауыл-құл мұхит

Тұнығы қалмаса шайқалмай

Жүрегім менің – тұңғиық

Тұнығына бұсбас Байкалдай.

Байқалдың түбі қызыл от

Бетін тегіс аттабы

Шөлдеген жанға сусын боп

Шарада толқын жатқаны

Құйсада кәусар мың қиық

Шарада шықбас шалқардай

Жүрегім – жасыл тұңқиық

Жаханда жалғыз Байкалдай.

5.Қыпшақбай Аяулым

«Біреуге»

Жүзінде тұл қараулықтың күзі бар

Көзінде кіл жаяулықтың ізі бар

Асығының алшысы жоқ,шігі бар

Қасығының тамшысы жоқ,жігіт бар

Дәулетінің қоңырсыған көңі бар

Әулетінің момынсыған ұні бар

Әр пенденің ұрласатын теңі бар

Дәу пенденің сырласатын теңі бар.

Құтайма ыжадахаттын ерінгенге

Қайрылар қайран өнер ерінгенге

Қазақтың он еркектің біреуі ақын

Несібе сансыз жолдан ақын терілгенге.

Фариза: Тәкен Әлімқұлов шын аты – Тәңірберген. (22ші қарашада 1918жылы, Созақ ауданы,Бабата ауылында дүниеге келген.) Ақын, жазушы,әдебиет сыншысы. Мәскеудегі Әдебиет институтын бітірген (1953) 1936 -1945 жылдары Шымкент қорғасын зауытында,Донецк облысында жұмыс істеді. 1945-1974 жылдары «Оңтүстік Қазақстан» газетінде жауапты хатшы, «Лениншіл жас»(қазіргі «Жас алаш») газетінде бөлім меңгерушісі, КСРО және Қазақстан Жазушылар одағында әдеби кеңесші қызметтерін атқарды.1974жылдан өмірінің соңыцна дейін шығармашылық жұмыспен айналысты. Шығармалары 1945жылдан жариялана бастады. Алғашқы өлеңдер жинағы «Сапар», 1950жылы жарық көрді.Абай Құнанбаев туралы «Жұмбақ жан» (1978)атты зерттеу еңбегінде жазды. Кітаптары орыс тілінде жарық көрді. М.Ю.Лермонтов «Измаил бей» поэмасы (1951), П.Павленконың «Бақыт» (1950), Г.Николаеваның «Орақ үстінде» (1952) романдарын,Э.Сент-Экзюперидің «Кішкентай шахзада» ертегісін, сондай – ақ А.С.Пушкиннің, В.В.Маяковскийдің, Г.Низамидің өлеңдерін қазақ тілінде аударды. Халықтар достығы орденімен марапатталды.

Береке: Тәкен ағамыздың 100жылдығымен қатар тойланып жатқан Созақ ауданының 90жылдығына орай : 5 «а» сынып оқушысы:------------------- орындауындағы «Созағым» әнін қабыл алыңыздар.

Фариза: Т.Әлімқұлов – көркем әдебиетке белсене араласуымен бірге,көркем шығармалар аударып,оның сыны мен зерттеуіне де айрықша үлес қосқан белгілі қаламгер.Оның қаламнан туған төл туындыларынан ғана емес,көркем аудармаларын оқи отырып,қазақтың сөздік қорын молынан қолданғанына көз жеткізесіз.

Тәкен атамыздың 100жылдық мерейтойына арнап алып келген 5 «а» сынып қыздарының қазақша биін қабыл алыңыздар.

Өлең,өлең, өлең гой,

Өлеңдете кеп ем гой.

Шілдехенам үстінде-ақ,

«Сүйдім сені !» деп ем гой.

Ақын қайтіп тартсын бой,

Шіркін,өлең жақсы ғой.

Туа алмайды жақсы өлең

Тырбанса да тапшы ой – деп Тәкен атамыздың өзі айтқандай Тәкен атамыздың өлеңдерін сүйіп оқитын біздің сыныптың оқушыларын ортаға шақырамыз!

1.Сейтан Мағжан

«Күзгі жапырақ»

Қалтырап жерге қонады,

Ағаштан әлсіз жапырақ

Тентегі күздің тонады,

Құлазып қалды атырап.

Жел қуған қаңбақ сүрініп,

Жеріне жеткен жығылды.

Тырналар көшті шұбырып,

Үңгіріне аю тығылды.

Құлазып қалды атырап

Адамдар бирақ қашпады.

Жамылып қалдың жапырақ

Тіршілік қамын бастады.

2.Иманқожа Сандуғаш

«Жазғы жаңбыр»

Тілеп сусын тұрады шілде,

Шегірткесі шырылдап.

Түсінгендей сол бір тілге

Шықты сұр бұлт қырындап

Тамды тамшы кербез жерге

Жаққан тамшы кербез жерге

Жаққан опа тозаңнан

Қалды тамшы ұқсап меңге.

3.Әшімхан Нұртай

«Алатауым»

Армысың Алатауым айналайын,

Сағындым ақ төсіңді аймалайын.

Шыңына бір шықпасам кете алмаймын

Әр жолы Алматыма келген сайын

Шаншылап көк тіреген заңғаршының

Үстіңнен бейне бұркіт қарап тұрмын

Астында аяғыммен бұлт айналып

Бұрқырап құйып жатып сайға құрдым.

4.Иманқожа Қарлығаш

«Көкшетау»

Береке: Т.Әлімқұловтың сөздігі бай, тілі шебер екенін қаламдастары ерте кезде – ақ, мойындаған. Қай –қайсысының қаламгер туралы жазған естеліктерімен танысып,сұхбаттаса қалсақ оның ең бірінші шұрайлы тіліне соқбай кетбейтінін байқауға болады. Мәселен жазушы Т.Ахметов «Тіл проблемасына тап Т.Әлімқұловтай зерек қарап ,сергек талдаған қаламгер қазақ әдебиетінде жоққа тән.Тілді ол тарих деп, тағдыр деп қарады. Тілдің қалың қатпарына еркін бойлап,тіл бояуын көзбен көріп,қолмен ұстағандай етене сезіне білетін талғампаз талант публицистикада – туған тіл жанашыры,көркем прозада – стилист-суреткер болып танылады.Тәкен жаңа сөз тапса,моншақ тауып алған баладай қызықтайды», - деп бекер айтпаса керек. Тілге деген тазалығы, сөз қолдануындағы жауапкершілігін оның аудармаларынан да байқауға болады.

Амангелді Сабина : Шөлейт - шөлде,қараша үйде туыппын,

Панасында кереге мен уықтың.

Тұңғыш рет пәк тәнімді жуыппын,

Сарша белде,соған мәңгі жуықпын.

Жөргегінде мейірмандақ бесіктің,

Дер кезінде дүниеге кеп,өсіппін.

Туып шөлде,бірақ,көлде есіппін,

Кез боп селге – теңізіне несіптің.

Тосып соған өр кеудемді керейін,

Ой тұйығын терең бойлап көрейін.

Өнерімізді сарқа сарқып берейін

Сары белімді өлеңіме бөлейін.

Фариза: Қойнауынан құрт дарыған,шатқалынан шаттығы тасыған Созақ өңірі - ырыс пен ынтымақтың қайнар бұлағы. Осындай өңірде туып- өскен Тәкен атамыз биыл 100жасқа толып отырса,Созақ ауданы 90жасқа толып отыр екен. Ендігі кезекте сыныбымыздың күйшісі Түкенбай Берекені «Кеңес» күйімен қабыл алыңыздар.

Фариза: Жаздың талай роман менен әңгіме,

Жырларыңды сақтаймыз біз мәңгіге.

Ақбоз аттай оза шыққан Созақтан

Халқы сүйген қаламгерсіз мәнгіге! – дей келе Тәкен атамыздың сырлы қаламынан туындаған өлеңдерін сіздерге мәнерлеп жатқа оқып беруге келген 5 «а» сынып оқушыларын қарсы алыңыздар!

1.Амангелді Шұғыла «Тіл»

2.Бағдат Нұрдәулет «Шолаққорған»

3.Әзімбай Салтанат «---------------»

4.Балтабек Елдар «--------------»

5.Қошан Мерей «-----------------»

6.Марат Сұлтанәжі «-----------»

7.Жаңабай Адэля «-------------»

8.Қанжан Елнұр «--------------»

9.исатай Нұршат «----------»

Береке: Мерекеге арналды бүгін билер.

Көтерілсін кәнекей көңіл - күйлер.

Алдарыңызға қазіргі қазақ биі

Таң қалдырып кәнекей би билеңдер,- демекші ендігі кезекте ер балалардың «Қаражорға»биі қарсы алыңыздар

Демеңіз біз өнерді аяп қалды.

Мезгіл де біраз жерге таяп қалды.

Қош болып тұрыныздар көріскенше

Осымен Тәкен атамызға арналған тәрбие сағатымыз аяқталды!