Тақырыбы: "Атажұрт"

9^А -9^Ә сыныптар

Тақырыбы: «Атажұрт»

Мақсаты: Атажұрт этнографиялық –географиялық танымдық ойын арқылы оқушылардың тарихи географиялық білімдерін кеңейту.отанға ,туған жерге деген сүйіспеншіліктерін арттыру.

Сабақта қолданылатын материалдар: Қазақстан Республикасының картасы, табиғат туралы нақыл сөздер.

Сабақтың түрі: сайыс.

Барысы: І.Кіріспе бөлім.

ІІ. Негізгі бөлім.

ІІІ.Қорытынды бөлім.

І.Кіріспе бөлім.

Мұғалім: Армысыздар ұлағатты ұстаздар, кұрметті көпшілік қауым. Бүгінгі 9^А -9^Ә сынып оқушщыларының «Атажұрт» атты сайыс сабағымызға қош келіпсіздер.Бүгінгі сайысымызда оқушылар 9^А сыныбы- « » тобы, 9 ^Ә сыныбы « » тобы болып сайысатын болады.

Бүгінгі сайысымыз 5 кезеңнен тұрады:

1-кезең: «Ойлы болсаң, озып көр»

2-кезең: «Мықты болсаң, тауып көр»

3-кезең :«Жүйрік болсаң, шауып көр»

4 –кезең: «Зерек болсаң, шешіп көр»

5-кезең: «Мен жылдаммын...» географиялық терминдерді жазутурында географиялық атауларды көп атаса, соншалық баға алады.

Көзге түсер жүйріктер бағасымен,

Суда ағар таулардың сағасымен.

Тек сәттілік,қатысыңдар сайсқа,

Мықты болсаң, қабырғаңмен қайыспа!

Оқу керек ,білім керек қашанда,

Ол болмаса сайыс деген сайыспа?!- дей отырып сайысымызды бастамс бұрын әділқазы алқассымен таныстырп өтейін:

Мектебіміздің ҚББП,география пәні мұғалімі- О.Ильясова.

Ағылшын тілі пәні мұғалімі – .

Орыс тілі пәні мұғалімі-

Білгенге білім байлық ,бағасы артық,

Салмағы сан жетпейтін қорғасындай.

Үйренсең өнер-білім - өшпес мұра,

Таусылмас тау кенінің ордасындай.

Білім -өшпес жүрекке жанған шырақ,

Ол-көк сауыт,құрыштай қару жарақ.

Асыл сол-ақыл ,білім бойда барлық,

Кезі келді міне ойланарлық.

Оқысаң ғылым қорын білім асар - дей келе топтар өздерінің топтарын таныстырып өтсін.

1-топ:

2-топ:

Білім деген биік шың.

Бақытқа сені жеткізер.

Білімді деген ақылшың

Қиындықтан өткізер , – деп сайысымыздың алғашқы шартын бастаймыз. 1 – кезең «Ойлы болсаң озып көр» топ бойынша сұрақ-жауап.

1. Топ.

1.Еліміз қай жылы өз тәуелсіздігін алды?(1991ж. 16 желтоқсанда)

2. «Эканомика» сөзі қандай мағына береді? ((шаруашылықты басқару)

3.Эканомикалық география терминін алғаш ғылымға кім енгізген? (1760 жылы Ломоносов)

4.Қазақстанның аумағын географтчлық зертеулерге үлес қосқан саяхатшылар мен ғалымдарды ата? (Ш.Уалиханов, Қ.Сәтбаев, Баранский, Б.Двоскин.М.Ш.Ярмухамедов, т.б.)

5. Қазақстан әуе кеңістігінде неше халықаралық әуе жолы түәседі?(72)

6.Қазақстан аумағы арқылы салынып жатқан халықаралық автомобиль магистралын ата? (батыс Еуропа-батыс Қытай)

7.заң шығарушы билікті жоғары орган болып табылатын кімдер жүзеге асырыды? (сенат пен мәжілістен тұратын ҚР Парламенті)

8.Қазастан д.ж. қаншадан астам елдермен дипломатиялық қарым-қатынас орнатқан? (120)

9.Республика шаруашылығының жетекші саласының бірі?-(өнеркәсіп)

10.Табиғат ресуртарын пайдалану ерекшеліктеріне қарай өнеркәсіп неше салаға бөлінеді? (өңдеуші, өндіруші)

2-Топ.

1.Еліміздің констиутциясы қай жылы қабылданды? (1995ж.30 тамызда)

2. «Әлеуметтік» ұғымы қандай мағына береді?(қоғамдық, яғни қоғам мен адам арасындағы байланыс) 3. Еліміздегі 51 әуе жайдың қаншасы хылықаралық ұшақтарға қызмет көрсетеді? (13-і)

4.Халықтың ұдайы өсуі дегеніміз не? (ұрпақтың үздіксіз ауысып отыру пороцесі)

5.Еңбек ресурсын кімдер құрайды? (еңбекке жарамды адамдар)

6.Диаспора дегеніміз не? (саны жағынан аз белгілі бір ұлт өкілінің өз елінен тысқары мемлекетте тұруы.

7. Кенттену дегеніміз не? (бүкіл ел халқы санындағы қала халқы үлесінің артуы және қалалық өмір салтының кеңінен таралуы)

8.Республикамыздағы темір кен орындарын ата? (Соколов Сарыбай, Лисаков, Қашар, Әйет, Атасу, Қаражал т.б.

9. Қазіргі кезде елімізде өндірілетін темір кенінің 90 пайызын қандай темір кені алабы береді? (Қостанай темір кені)

10. Қазақстан қара метал өндіруден ТМД елдерінің ішінде нешінші орында? (Ресей мен Украинадан кейінгі 3-і.)

Ақыл –тон, аңдығанға тозбайтұғын,

Білім –кен ,қанша болса азбайтұғын.

Қатарың оза шауып бара жатса,

Арқаңның ауруы не қозбайтұғын- деп Тұрмағамбет Ізтілеуов айтқандай білімдік сайсқа белсене ,құлшына араласатын топ басшылар сайысына кезекті береміз: 2-кезең «Мықты болсаң, тауып көр»

1-топ.

1.Республикамыздың ең ұзын шекарасы қай мемлекет және қанша км? (Ресей. 7591 км)

2.Қазақстанның ел ішінде және халықаралық қатынастардағы өкілі кім? (президент)

3.Қазақстанның жер ресурсының жалпы көлемі? (270,1 млн.га)

4.Елімізде өсімдіктердің қанша түрі кездеседі? (5700 дей)

5. Еліміздің аумағы орманға тапшы, жалпы орман аумағы қанша? (13 млн.га.)

6.халық саны өзгерісіне әсер ететін факторлар? (табиғи өсім және көші-қон)

7.Халық саны табиғи өсіммен бірге басқа елден көшіп келушілер есебінен өсуін не деп атаймыз? ( механикалық қозғалыс)

8.Елді мекндердің түрлерін ата? (ауылдық және қалалық)

9. Өндірістік емес салаларды ата? (білім беру, мәдениет, ғылым, денсаулық сақтау т.б.)

10.Республикамызда ауыр өнеркәсіптің үлесі қанша пайыз? (75 пайыз)

2- топ

1.Республикамыздың оңтүстік шығысындағы шектесетін мемлекетті ата және қанша км?(Қытай 1782 км)

2.еліміз алып жатқан аумағы жөнінен ТМД елдері ішінде нешінші орында? (Ресейден кейінгі 2-і)

3.Қазақстанда жалпы өзендер мен көлдер саны? (85 мың өзен,48 мыңнан астам көл бар)

4.қазақстанда өсімдіктердің қанша түрі қызыл кітапқа енгізілген? (279 түрі)

5.Еліміздің жануарлар дүниесінде құстардың қанша түрі кездеседі? 480 түрі)

6. Демография дегеніміз не? (гр.демос халық,графо –жазамын, сипаттаймын)

7.Қазақстан халықының қанша пайызын ерлер мен әйелдер құрайды? (48,2 пайыз ерлер, 51,8 пайызын әйелдер)

8. Кейбір өнеркәсіпті ірі қалалардың маңында өндірістік ,көліктік шағын және орташа қалалардың жинақталуын не деп атаймыз?(агломерация)

9.Өндірістік салаларды ата? (отын,металлургия,машина жасау, химия,құр-с,т.б)

10.республикамызда жеңіл өнеркәсіптің үлесі қанша пайыз? (25 пайыз)

Білім деген биік шың

Бақытқа сені жеткізер.

Білімді деген ақылшың

Қиындықтан өткізер, –деп сайысымыздың келесі шарты 3-кезең :«Жүйрік болсаң, шауып көр» деп аталады ,яғни жұмбақты шешу, жауабын үш тілде табу (қазақ,орыс ,ағылшын тілдерінде).

1-топ. Аспанға биік барамын

Биіктеп қайта түскенде

Өңі кірер даланың (жаңбыр,дождь,райн)

2.Бір зат бар дүниеде құшағы кең,

Ұшқан  құс,жүгірген аң бәріне тең.

Адамзат ,жан-жануар арасында

Мәңгілік өсіп-өніп өмір сүрген (жер,земля,иеф)

3.Құрғақ жерде сақтайсың

Онсыз тамақ татпайсың(тұз,соль,сал)

4.Қыздырып соқсаң иленеді

Балғамен тостен иленеді (темір,железо,ирон)

5.Мал патшасы……………(жылқы,лошадь,хорзе)

6.Нан бар жерде……….бар(ән,песня,сонг)

2- топ. 1.Жақанда бір нәрсе бар аузы жабық

Ашылар мезгілінде бауырын жазып

Ішінде толып жатқан қазына бар

Қорек қып пайдаланар барлық халық(кітап,книга,бук)

2.Мұрты бар сақалы жоқ

Тоны бар,шапаны жоқ(мысық,кот,кэт)

3.Кең әлемді кернейді

Көзің бірақ көрмейді(ауа,воздух,эйр)

4.Көп сөз көмір,аз сөз …………….. (алтын,золото,голд)

5…….ішкен құдығыңа түкірме(су,вода,вэта)

6.Қазақтардың киелі саны(жеті,семь,севен)

Қазақстан –ғажапстан ,жәннатым,

Көшіп кеткен басымыздан қара түн.

Отыс сенсің ,жанарымда жанатын,

Сенсің менің жалғыз қанатым!

Сенсің менің сүйінетін тірегім,

Жазығыңда жалпақ басып жүремін,

Сенсің менің алыс арман асқағым,

Сенсің менің соғар жалғыз жүрегім!- деп ендігі кезекте 4 –кезең: «Зерек болсаң, шешіп көр»

1-топ. Қалаға қатысты.

Бұл қала Қазақстанның оңтүстік батысында орналасқан облыс орталығы.1817 жылы керуен жолдарының қиылысында әскери бекініс ретінде салынған. Қалада жеңіл және тамақ өнеркәсібі дамығын.Ірі өнеркәсіптерден күріш тазалау зауыттары, ет, сүт өнеркәсібі комбинаттары бар.Қала қазіргі уақытта Қазақстанның маңызды мәдени орталығы болып саналады. Қосымша көмек бұл қала 1925-1929 ж.ж. Қазақ АКСР астанасы болған.Бұл қай қала?(Қызылорда)

2-топ. Облысқа қатысты.

Бұл облыс 1932 жылы құрылған. Аумағы 428 мың км.облыста 9 селолық аудан 11 қала, 39 поселкелер,56 селолық және ауылдық округтер бар.аумағы аласа таулы,ұсақ шоқылы,жоталы жазы. Облыс Сарыарқаның оңтүстігін қамтиды. Облыста Батысында –Ұлытау тауы, Шығысында –Қарқаралы тауы,оңт.батысында және оңт.бөлініде Арал бойы Қарақұмы және Мойынқұм құмдары бар.

Қосымша көмек :аумағы жөнінен респ-да 1 орын алады. Бұл қай облыс?(Қарағанды)

Күн сәулесі төгілгені әдемі,

Алуан түрлі қызыл гүлдер әдемі.

Сылдыр қаққан мөлдір суда әдемі,

Биік-биік шыңдарым да әдемі.

Айдын көлде аққу қандай әдемі,

Сұңқар құстың самғағаны әдемі,

Даланы әнге бөлеген құстарым қандай әдемі

Мөлдіреген көздері киігім қандай әдемі –деп ендігі кезекте

5-кезең: «Мен жылдаммын...» географиялық атаударды жазу кезеңінде географиялық атауларды көп атаса, соншалық баға алады.

Өзендер мен көлдерді атауы керек.

Таулар мен жазықтарды атауы керек.

ІІІ қорытынды бөлім

Әділ бағасын беріп отырған әділқазылар алқасын кезекті береміз.

Гүлдей бер,Жер ана!

Аспаның ашық болсын!

Аспаныңды бұлт торламасын!

Суың мөлдір таза болсын,

Өзен көлің ,теңізің балықтарға толсын!

Орманың қызыл ,жасыл гүлдерге толсын!

Күнің жарық болсын –дей отырып бүгінгі сайысымызды аяқтаймыз .

Назарларыңызға рахмет!