«Тәрбие жұмысында ақпараттық коммуникациялық технологияларды қолданудың тиімділігі»

«Тәрбие жұмысында ақпараттық коммуникациялық технологияларды қолданудың тиімділігі»

Мейрбекова Гульнара Тагаевна

Қадырғали Қосымұлы Жалайыри атындағы орта мектеп-гимназиясы

Адамзат ақпараттандыру деп аталатын жалпы тарихи үрдіске қосылды. Бұл кез келген азаматтың ақпарат көздеріне қолжетімділігін, ақпараттық технологиялардың ғылыми, өндірістік, қоғамдық салаларға енуін, ақпараттық қызмет көрсетудің жоғары деңгейін қамтиды. Қоғамның ақпараттандырылуына байланысты болып жатқан процестер ғылыми-техникалық прогресті жеделдетуге, адам қызметінің барлық түрлерін зияткерлендіруге ғана емес, сонымен бірге адамның шығармашылық әлеуетін дамытуды қамтамасыз ететін қоғамның сапалы жаңа ақпараттық ортасын құруға ықпал етеді.

"...21 ғасырда цифрлық орта құру зияткерлік жұмыс үшін жоғары дәрежеде маңызды болып табылады". Біздің мектеп-гимназияның әкімшілігі мен мұғалімдері педагог ғалым С.Паперттің бұл тұжырымымен келіседі. Сондықтан біздің мектеп ұжымы тәрбиенің мазмұнын, формалары мен әдістерін өзгертуді түсінетін тәрбиені ақпараттандыруға көп көңіл бөледі.

Бұл міндетті шешу үшін мектеп-гимназияда қажетті ақпараттық-техникалық ресурстар жеткілікті. Қазіргі заманғы техникалық тәрбие құралдарының шоғырлануы тәрбие процесін жаңғыртуға және жетілдіруге ықпал етеді, білім алушылардың ойлау қызметін жандандырады, ұйымдастырушы педагогтың, қосымша білім беру педагогтерінің, сынып жетекшілерінің шығармашылығын дамытуға ықпал етеді.

Мақсаты:

Білім алушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру және дамыту.

Міндеттері:

Мектеп-гимназияның бірыңғай ақпараттық ортасын құру;

Мектептегі тәрбие-бұл тек оқытушылар құрамының мүшелері ғана емес, сонымен бірге Отбасы, қоғам: қоғам, бұқаралық ақпарат құралдары жүзеге асыратын мақсатты және күрделі процесс. Бүгінгі таңда жаңа ақпараттық технологиялар ғасырында қоршаған әлемнің жас ұрпаққа әсер ету деңгейі едәуір кеңейді.

Ақпараттық коммуникациялық технологияларды қолдану- оқу-тәрбие жұмысын дамытудың заманауи деңгейіне байланысты қажеттілік.

Қазіргі уақытта коммуникациялық технологиялар оқыту мен тәрбиелеудегі "қосымша" емес, оның сапасын едәуір арттыратын тұтас білім беру процесінің ажырамас бөлігі болуға арналған.

Барлық педагог қызметкерлердің АКТ-құзыреттілігін қалыптастыру тәрбие қызметінің нысандары мен әдістерін жаңарту мәселелерін тиімді шешуге мүмкіндік береді.

Қазіргі таңда мұғалімдер өзінің кәсіби қызметінде коммуникациялық технологияларды еркін, орынды қолдана алады.

Тәрбие жұмысының сапасын арттыру, танымдық қызығушылықты дамыту мақсатында, білім беру жүйесіне ақпараттық-коммуникациялық технологиялар енгізіледі. АКТ-ны тек білім беруде ғана емес, сонымен қатар тәрбие жұмысында да қолдануға деген ұмтылыс әлеуметтік, педагогикалық және технологиялық себептерге байланысты. Біріншіден, мұндай қызметті Білім беру жүйесіне енгізуге деген қажеттілік туындады; екіншіден, оқу-тәрбие жұмысының тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін құралдар іздеу қажеттілігімен байланысты; үшіншіден, АКТ оқу мотивациясын күшейтуге және оқушыларды белсенді қызметке тартуға мүмкіндік береді.

Тәрбие жұмысында АКТ пайдалану тиімділігінің критерийлері:

* үнемділік (материалдық және уақытша ресурстардың азаюы);

* ықшамдылық (дискіде ақпаратты жинау мүмкіндігі ақпараттық баспа материалы бар қалталарды жинақтау);

* көрнекілік - қаралатын материал туралы, өзара байланыстар туралы түсінікті кеңейтуге және тереңдетуге мүмкіндік беретін бағдарламалардың құрылымдық ресімделу ерекшелігі;

* мониторинг жүргізу мүмкіндігі (үнемді, мақсатты және жеке диагностика және тесттер, сауалнамалар арқылы баланың жеке басын зерттеу нысаны);

* оқушылардың жеке тұлғасын шығармашылық дамыту, олардың бастамалары, өзін-өзі жүзеге асыру және өз бетінше әрекет ету мүмкіндігі.

Заманауи компьютерлік жабдықтар Оқу процесін ұйымдастыру және жабдықтау құралы ретінде әрекет етеді:

* ақпараттық-әдістемелік материалдар мен құжаттарды (жоспарлар, конспектілер, әдістемелік әзірлемелер және т. б.) жасау құралы ретінде;

* көрнекілікті қамтамасыз ету құралы ретінде (презентациялар, бейнероликтер, бейне-фильмдер және басқа да көрсету нысандары);

* ақпаратты іздеу құралы ретінде (мәтіндік, бейне және аудио);

* ақпаратты өңдеу құралы ретінде (фото және видео-суреттер, портфолиоға арналған мәтіндік, статистикалық ақпарат, сауалнамаларды өңдеу, диаграммаларды, графиктерді құру, тәрбие іс-әрекетіндегі белгілі бір процестердің динамикасын зерттеу кезінде);

* ақпаратты сақтау құралы ретінде (деректер базасы, әдістемелік әзірлемелер мен коллекциялар, фото-және бейне мұрағаттар, электрондық сақтау орындары);

* байланыс құралы ретінде (сайт, электрондық пошта, форумдар, чаттар және т.б.).

АКТ артықшылықтары

1.Оқу –тәрбие процесін түрлендіріп, заманауи талаптарға сай етеді.

2.Білім беру ақпаратын ұсыну мүмкіндіктерін едәуір кеңейтеді. Олар қабылдау, есте сақтауға тиімді әсер етеді, кең көлемдегі ақпаратпен жұмыс істеуді қамтамасыз етеді.

3.Тәрбиелік іс-шараларын безендірудің көрнекілігін, сұлулығын, эстетикасын қамтамасыз етеді.

4.Тәрбие процесін балалар үшін тартымды етеді, іс-шараларға қызығушылықты арттырады.

5.Баланың заманауи ақпараттық кеңістікке бейімделуіне және ақпараттық мәдениеттің қалыптасуына ықпал етеді.

6.Тәрбиелік іс-шаралардың әртүрлі формаларында қолданылады және әртүрлі ақпараттық көздер мен педагогикалық технологиялармен біріктіріледі.

7.Тәрбие үрдісін диагностикалау және бақылау жүйесін сапалы жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

8.Педагог жұмысының сапасын арттырады.

9.Тәрбиелік іс-шаралардың тиімділігіне ықпал ету. Ақпараттық-коммуникациялық және коммуникациялық технологияларды сауатты, жүйелі пайдалану тәрбие жұмысының тиімділігін арттырудың қазіргі заманғы қуатты құралы бола алады.

Тәрбие жұмысында АКТ қолдану.

АКТ-ны қолдану- білім беру мекемесінің мақсаттарына жету үшін сандық білім беру ресурстарының барлық әлеуетін пайдалану. Тәжірибе көрсеткендей, оқу және тәрбие жұмысында АКТ қолдану арқылы мектептің бірыңғай ақпараттық кеңістігін құру (фейсбук, инстаграммдағы жеке парақшалар) оқушылардың мектепте болып жатқан барлық нәрсеге қызығушылығын арттыруға ықпал етеді, балалардың танымдық және шығармашылық белсенділігін ынталандырады. Жоғарыда айтылғандардың бәрі мектептегі тәрбие жұмысының сапасының өсуін, оның ұйымдастырылу деңгейінің жаңа деңгейге көтерілуін растайды, оқу процесін формасы мен мазмұны жағынан заманауи етеді.

Аналитикалық және болжау функциясы оқушылардың жеке ерекшеліктерін және олардың дамуын, сондай-ақ сынып ұжымдарының дамуын, сынып жетекшілерінің кәсіби қызметінің өсуін зерттеуді қамтиды. Тестілеуді өткізу мен нәтижелерді есептеуді компьютерлік бағдарламаға сеніп тапсыруға болады. Оқушылар мен ата-аналар, ұстаздар арасында жүргізілетін сауалнама гугл платформасы арқылы тиімді іске асырылауда. Платформа қолданысқа өте қолайлы, себебі сауалнама нәтижесі кесте және диаграмма түрінде көрсетіліп, сақталып тұрады.

* Бақылау функциясы-сынып жетекшілерінің құжаттамасын, тәрбие жұмысы жоспарының орындалуын, білім алушылардың күнделіктерін жүргізуді бақылау. Жұмыстың нәтижелілігін көрсететін диагностикалық материалды сақтау.Сынып жетекшілер әдістемелік бірлестігінің жұмысы оффлайн форматпен бірге гугл кабинет арқылы тиімді іске асырылып отыр. Кабинетте тәрбие жоспары, жоспарға сай тапсырламалар мен хабарландырулар жарияланумен қатар, сынып жетекшілердің жіберген жұмыстары жинақталып тұрады.

* Әдістемелік функция-сынып жетекшілеріне көмек ретінде ақпарат іздеу және жинау (сценарийлер, Педагогика және психология мәселелері), грамоталар, дипломдар және т. б. әзірлеу, педагогикалық кеңестерді, тәрбиелік тақырыптарға дайындау, ата-аналар үшін ақпараттық деректер жасау (жадынамалар, хабарламалар, ұсынымдар, ата-аналар жиналыстарына арналған презентациялар және т. б.);

Гугл-кабинетте сынып жетекшілер үшін тәрбие жұмысын ұйымдастыруда басшылыққа алынатын нормативтік-құқықтық актілер жарияланып, толықтырылып, жаңаланып отырады және сақталады.

Оқу-тәрбие процесіне АКТ енгізу үшін оларды әртүрлі қызмет бағыттарында пайдалану жүзеге асырылады.

1. Оқушылармен сыныптан тыс жұмыс.

Сыныптан тыс жұмыстарға материалды дайындау мен ұсынудың ең сәтті түрлерінің бірі Мультимедиялық презентациялар (презентация) құру деп атауға болады.

Оқушылардың жаңа буыны мультимедиа-технологиялар саласына белсенді тартылуда. Жақын болашақта мультимедиялық жобаларды құру сабақ пен сабақтан тыс іс-әрекеттің әдеттегі формасына айналады деген сенім артып келеді.

АКТ қолдану біздің мектеп-гимназия өмірінің барлық салаларына өзгерістер енгізді. Бірінші кезекте – оқушының рөлі өзгерді. Ол оқу процесінің белсенді қатысушысы болды, серіктеске айналды (сыныптан тыс жұмыстарды дайындауға және өткізуге көмектеседі).

Мұндай іс-шараларға мұғалім немесе оқушылар құрастырған презентацияларды қолдана отырып, "Бұл қызықты" сынып сағаттары, сынып фотоальбомын жүргізу, презентацияларды қолдана отырып жалпы мектептік іс-шараларды дайындау және өткізу кіреді.

Жоба әдісі

"Біздің шаңырақ", "Біздің сынып" тақырыбындағы қорытынды презентациялар.

Ақпараттық буклеттер шығару.

Барлық мектеп іс-шараларына музыкалық сүйемелдеуді дайындау компьютер арқылы жүзеге асырылады.

Мектеп іс-шараларының барлық материалдары өңделеді, папкаларға жүйеленеді.

Іс-шаралардың бейнетүсірілімі жүргізілуде.

Интернет ресурстарының көмегімен әңгімелерге, тренингтерге және дөңгелек үстелдерге ақпарат іздеу әлдеқайда оңай болды.

Электронды сынып фотоальбомын жүргізу балалардың жадында мектеп өмірінің жарқын сәттерін сақтайды. Сынып жетекшісінің қолдауымен оқушылардың күшімен осындай альбомды жасау және толықтыру ең тиімді болып табылады.

Оқу жылын аяқтай отырып, олардың бір жыл қалай өмір сүргені туралы шығармашылық есеп жасалады. Әр сынып балалар ұжымының өмірі, жетістіктері туралы презентация немес бейнефильм ұсынады.

Оқушылардың өзін-өзі басқаруы білім беру процесінде заманауи ақпараттық технологияларды қолданудың перспективалы бағытын білдіреді. Үгіт материалдары мен сауалнама бланкілерін дайындап, оны одан әрі тарату (баспа газеті арқылы), стенд материалдарын шығарумен айналысады.

АКТ технологияларын іс-шараны дайындау мен өткізудің кез келген кезеңінде пайдалануға болады:

* Интернет желісінде ақпаратты іздеу.

* Сабақтың тақырыбын белгілеу үшін.

* Іс-шараның басында проблемалық жағдай туғызады.

* Түсіндірмені немесе көрсетілімді сүйемелдеу ретінде (презентациялар, схемалар, суреттер, бейнефрагменттер және т. б.)

Мұндай шараларды өткізу әдеттегіден гөрі мұқият дайындықты қажет етеді. АКТ-ны қолдана отырып, сценарий дайындап, технологиялық операциялардың реттілігін, үлкен экранға ақпарат берудің формалары мен әдістерін ойластыру қажет.

2. Профилактикалық жұмыс.

Оқушылар арасында құқықбұзушылықтың алдын алу мақсатында, «Оқушылардың тәрбиелік деңгейі», «Бала құқығы», «Бопсалау және әлімжеттік», зиянды әдеттердің алдын алу мақсатында «Зиянды әдеттер», тыйым салынған діни ағымдардан сақтану мақсатында «Біз және діни ағымдар», кері ықпалды сайттардан сақтану мақсатында, «Жиі қолданылатын сайттар» тақырыптарында жасырын сауалнамаларды жүргізу гугл платформасы арқылы тиімді іске асырылып отыр.

3. Ата-аналармен жұмыс заманауи ақпараттық қоғамның талаптарына сай негізделген. Ата-аналар жиналыстары мен конференцияларын өткізу үшін электронды презентацияларды, мектеп-гимназия ата-аналарына арналған хабарландырулар мен ақпараттық материалдар мектеп сайтындағы "Ата-аналарға"бөлімінде жарияланған.

Ата-аналар презентациялар, бейнематериалдар, түсірілімдер жасауға тартылып, дайындалған бейнематериалдар әлеуметтік желілерде кеңінен насихатталып келеді.

3. Сынып жетекшілерінің жұмысы.

Тәрбие жұмысында АКТ-ны қолдану қазір өте өзекті. Сынып жетекшілер тәрбиелік іс-шараларды өткізу барысында сыни тұрғыдан ойлау технологиясы, іс-шараның кезеңдеріне сай qr код, learningapps, wordwalll, Quiziss, plickers, padlet платформаларын тиімді қолдануда.

Аталған барлық бағыттарды жүзеге асыру нәтижесінде біздің мектепте мұғалімдердің жаңа технологияларды қолдануға қызығушылығы едәуір артты, балалардың олимпиадаларға, конкурстар мен жобаларға қызығушылығы артты, оқушылар портфолиосын құру жолға қойылды.

Жыл сайын біздің балалар АКТ қолданумен бірқатар конкурстарға қатысады.

Тәрбие жұмысының нәтижелілігі.

Жұмыстың нәтижесі мектептің оқу-тәрбие жүйесінің дамуы және сәтті жұмыс істеуі деп санауға болады. АКТ осы білім беру жүйесінің мақсаттарын орындауға көмектеседі-шығармашылықпен өзін-өзі көрсетуге қабілетті тұлғаны қалыптастырады, оқу және кәсіби іс-әрекеттің өзін-өзі жүзеге асыруы мен өзін-өзі анықтауындағы белсенді өмірлік ұстанымын қалыптастыруға ықпал етеді. АКТ-ны пайдалану әкімшіліктің алдына қойылған тәрбие жүйесінің міндеттерін орындауға ықпал етеді-оқу-тәрбие процесіне қатысушылардың барлығының шығармашылық қабілеттерін көрсету және ашу үшін жағдайлар жасалады, оқушының да, мұғалімнің де жеке басын қалыптастыру үшін қолайлы ішкі орта ұйымдастырылған, оқушылардың өзін-өзі басқаруы жұмыс істейді.

АКТ құралдарын пайдалану осы іс-шараларды көрнекі, мобильді және қызықты етуге мүмкіндік береді, ең бастысы оларды ұйымдастыруға оқушылар мен олардың ата-аналарын көбірек тартуға мүмкіндік береді.

Оқу- тәрбие жұмысында талдау жасауға және қорытынды жасауға болады

* АКТ қолданусыз бірде-бір мектеп іс-шарасы өткізілмейді;

* оқушылардың АКТ пайдалана отырып, аудандық, қалалық конкурстарға, презентациялардың мектептік тақырыптық конкурстарына қатысуға қызығушылығы артуда;

* сынып жетекшілері АКТ-ны сынып сағаттарын, ата-аналар жиналыстарын және сыныптан тыс жұмыстарды өткізуде пайдаланады;

* сынып жетекшілері АКТ-ны пайдалана отырып, аудандық, тәрбиелік іс-шараларға қатысады;

* әр сынып жетекшісі Әдістемелік қоржын жасау бойынша жұмыс жасайды;

Осылайша, АКТ-ны қолданатын сабақтан тыс іс-шаралар оқушының ақпараттық ортадағы кең шығармашылық белсенділігін қамтамасыз етеді, жағымды эмоционалды көңіл-күй қалыптастырады. Ақпараттық технологияны қолдана отырып, балалардың жеке қабілеттерін анықтап, шығармашылығын дамытуға мүмкіндіктер беріледі.

Осылайша, АКТ-ны пайдалану тәрбие жұмысын оңтайландыруға, оған білім беру кеңістігінің субъектілері ретінде оқушыларды тартуға, тәуелсіздікті, шығармашылық пен сыни ойлауды дамытуға мүмкіндік береді. Балаларды тәрбиелеумен айналысатын мұғалімге "Білімді ұлт» сапалы білім беру " ұлттық жобасы шеңберінде оқу-тәрбие процесін жаңғыртудан тыс қалуға болмайды.

Пайдаланылған әдебиет

1.      Горуцкий А.И. Мектептегі сыныптан тыс жұмыс/ Информатика. 1 сентября газеті. – 2006. № 10.

2.      Кудинова В.И. Информатика және сыныптан тыс жұмыс/ Информатика және білім. –2001. – № 1.

3.      Мотуренко Н. В. Заманауи мектепті басқару. 2007. – № 2.

4.      Көзқарастар тоғысы. Виртуалдылық шындыққа айналады /Мектеп директоры . 2004. – № 3.