Тәрбие сағаты Қазақ халқының салт-дәстүрлері

Мектеп: №69 мектеп-гимназиясы

Пән мұғалімі: Утеубаева С.А.

Тәрбие сабақтың тақырыбы: Қазақ халқының салт-дәстүрлері

Сыныбы: 7 «Б»

Тәрбие сабақтың мақсаты: оқушыларға қазақ халқының салт - дәстүрлері мен әдет-ғұрпының тәрбиелік мәнін ұғындыру, баланың бойына адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру, халық өнегесін үйрету.

Тәрбие сабақтың түрі: сайыс

Тәрбие сабақтың көрнекілігі: Слайд, плакат.

Тәрбие сабақтың барысы:

Жүргізуші. Сәлеметсіздерме құрметті көрермендер!!!.

«Қазақ халқының салт-дәстүрлері» - атты тәрбие сағатына қош келдіңіздер.

Кіріспе: Қай заман болсын адамзат алдында тұратын басты міндет – адал, білімді, еңбек сүйгіш ұрпақ тәрбиелеп өсіру. Бұл міндетті әр халық салт - дәстүріне орай іске асырады. Яғни әр халық ғасырлар бойы сыннан өтіп, сұрыпталған озық салт - дәстүрлерін жас ұрпақты тәрбиелеуде пайдаланып келген. Әр ұлттың, халықтың, діні мен сеніміне, тұрмыс тіршілігіне, ұлттық құрылым ерекшелігіне сәйкес ғасырлар бойы жинақталып, өмірдің өзі туғызған ғұрыптар тұғырының негізгі салт ретінде қалыптасқан. Дәстүр - халықтың атадан балаға көшіп, жалғасып және дамып отыратын тарихи әлеуметтік, мәдени - тұрмыстық, кәсіптік, салт - сана, әдет - ғұрып, мінез - құлық, тәлім - тәрбие және рухани іс - әрекеттер көрінісі.

Жүргізуші сөзі: Құрметті сайыскерлер, сайысымыздың шарттарымен таныс болыңыздар!

1-кезең. Сәлем сөздің атасы! (Топты таныстыру.)

2-кезең. Қазақ халқының салт – дәстүрлері (Топ бойынша берілген тапсырманы қорғау).

3-кезең. Өнерлі өрге жүзер! (Көрініс көрсету.)

4- кезең. Ойлы болсаң озып көр! ( қазақ салт - дәстүрлері туралы мақалдар сайысы)

5- кезең. Кім тапқыр ойыны (тақырып бойынша берілген анықтаманың жауабын табу)

Бәйге үшін терлетер шабыстырып.
Әділдікті қолдайтын баға беріп,
Жіберейік әділқазыларды таныстырып.

1. Ахмет А.

2. Кусаинова А.

І – кезең. Сәлем сөздің атасы! (Топты таныстыру.)

Жүргізуші:
Таныстырып өздерін
Ұрандарын айтады
Білімдерін көрсетіп
Әділ баға алады.

Сайысқа қатысушы топтар өздерін өлен жолдарымен таныстырады. Бағалау шкаласы – 1-5 балға дейін.

ІІ- кезең. Қазақ халқының салт – дәстүрлері (Топ бойынша берілген тапсырманы қорғау). Әр топ өздері дайындалып келген жобаларын қорғайды. Бағалау шкаласы 1-5 ұпай.

ІІІ- кезең. Өнерлі өрге жүзер! (Көрініс көрсету.)

Жүргізуші: Шарты:әрбәр топ берілген тақырып бойынша екі көрініс көрсетеді. Әр бір көрініске 1-5 ұпай.

ІV. Кезең: «Ойлы болсаң озып көр! ( қазақ салт - дәстүрлері туралы мақалдар сайысы). Әрбір дұрыс мақал-мәтелге 1-ұпай беріледі.

1.Үйдің жылы-суығын,
Қыс түскенде білерсің.

Ағайынның алыс – жақынын,

Іс түскенде білерсің.

2.Әзілің жарасса.

Атаңмен ойна.

3. Қонаққа «Кел» демек бар,

«Кет» демек жоқ.

4. Тойға барсаң, тойып бар.

5. Елу жылда ел жаңа,

Жүз жылда қазан жаңа.

6. Атаңа не қылсаң,
Алдыңа сол келер.

7. Сабыр түбі сары алтын.

8. Бас кеспек болса да,
Тіл кеспек жок.

9. Жақсы сөз – жарым ырыс.

10. Ата көрген оқ жонар,
Ана көрген тон пішер.

11. Аз қайғыны ас басады,
Көп қайғыны дос басады.

12. Өле жегенше,
Ағайынмен бөле же.

13. Жақсы жігіт – аспандағы жұлдыз

Жақсы қыз жағадағы құндыз

14. Бірлік болмай,тірлік болмайды.

15. Құтты қонақ келсе, қой егіз табады       

 5- кезең. . Кім тапқыр ойыны (тақырып бойынша берілген анықтаманың жауабын табу)

1. Шілдехана - Жаңа туған нәрестенің құрметін. е жасалатын той.
Бесікке салу - Жаңа туған баланы бесікке салу. Бесік қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің алтын ұясы.
2. Қырқынан шығару - Баланың туғанына қырық күн толған соң оны ыдысқа қырық қасық су құйып шомылдырады. Ол сәбидің жан - жүйесінің қалыптасып, дені сау болып өсуіне деген ақ тілектен шыққан.
3. Тұсаукесер - сәби қаз тұрғаннан кейін тез жүріп кетсін деген тілекпен жасалынатын ғұрып.
4. Ат қою - қазақ халқы жаңа туған сәбиге жақсы есімдер беделді кісілерге қойғызып батасын алған.
5. Айдар. Бабаларымыздың төбе шашын ұзартып өсіріп, моншақ араластырып өсіріп қояды. Бұл ғұрып ер балаға жасалады.
6. Базарлық - алыс сапарға шыққан адамдардың жақындарына әкелген сыйлығы.
7. Байғазы - балалардың, жастардың жаңа киімі, заты үшін берілетін ақшалай, заттай сый.
8. Тілашар - баласы 7 жасқа толған соң, балаға жаңа киім кигізіп, оқу - жабдықтарын дайындап шағын той өткізеді. Мұны «Тілашар той» деп атайды.
9. Асату - ет желініп болған соң, төрде отырған ақсақал табақта қалған етті жас балалар мен жас жігіттерге асатады.
10. Сүйінші - Қуанышты хабар жеткізуші адам. Сүйінші! Сүйінші! - деп келеді. Мұндайда қуанған үй иесі «Қалағаныңды ал!»- дейді немесе оған риза болатындай сыйлық береді.
11. Шашу - қуаныш айғағы ретінде жасалатын салтанатты дәстүр.
12. Ерулік. Басқа жерден көшіп келген көршілерге сол жерде бұрыннан тұратындар ерулік береді, яғни қонаққа шақырады.
13. Енші. Балалар ер жетіп, жеке үй болғанда ата - анасы дүние - мүлік, мал беріп, отау тігіп жеке шығарады.
14. Аманат. Бір адамның екінші біреуге беріп жіберген заттары аманат деп аталады. Аманатқа қиянат жасауға болмайды.
15. Сыбаға. Құрметті қонаққа немесе өздерінің жақын - жуығына сақтаған кәделі ет мүшелері.

Қорытынды: Құрметті оқушылар, бүгінгі біздің сабағымыздың мақсаты - заман өзгерсе де ұлттық салт - дәстүріміздің көнермейтіндігін еске салып, ұлттық мұраны қайта жаңғырту. Қазақ халқының әрбір тұжырымды ойы, мақал - мәтелі, тыйым сөздері - тәрбиенің мол мұрасы екендігін, оның күнделікті өмірде қажеттілігін көрдік. Халқымыздың әдет - ғұрыппен дәстүрін, тарихын біліп, оны қастерлеп, бүгініміз бен келешегіміздің нәрлі қайнарына айналдыру әрқайсымыздың азаматтық борышымыз деуге болады. «Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні бар» демекші, салтын сүйген әрбір жас ұрпақ болашақта халқын сүйетін, еліне адал қызмет ететін, тілінің, салт - дәстүрінің жанашыры болатындығына сенімдімін. Еліміздің жарқын болашағы сіздердің қолдарыңызда!

Жүргізуші: Ал енді сөзді біздің әділқазылар алқасына берейік

Жүргізуші: Келесі кездескенше сау болыңыздар!!!!