2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Тәрбиешілерге арналған «Қауіп-қатер тобындағы балалармен жұмыс» атты хабарлама

Материал туралы қысқаша түсінік

Хабарламада қауіп-қатер тобына жататын агрессивті, гиперактивті, алаңдаушы, аутист, т.б. балалар жайында баяндалған, оларға мінездеме беріліп, оларды қолдау стратегиясы көрсетілген. Бұл балабақшада жұмыс істейтін барлық педагогтарға қажет мәлімет, себебі мұндай балалар әр балалар ұжымында, өкінішке орай, бар.

Калиева Гулдана Рузаевна

Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

06 Ақпан 2018

2962

4 рет жүктелген

Психология Баяндамалар, реферат Мектепке дейінгі балалар

Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі

770 тг 578 тг

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

«Салтанат» бөбекжай-бақшасы» МКҚК«Салтанат» бөбекжай-бақшасы» МКҚК

Тәрбиешілерге арналған«Қауіп-қатер тобындағыбалалармен жұмыс»атты хабарлама

Педагог-психолог: Г.Р.Калиева

Петропавл қаласы

Қауіп-қатер тобындағы балалар санатына агрессивті, гиперактивті, алаңдаушы, аутист балалар жатады.

А Г Р Е С С И В Т І Б А Л А Л А Р Агрессия (латын тілінен аударғанда «бас салу, шабуылдау» деген мағынаны білдіреді) – қоғамдағы адамдардың өмір сүру ережелері мен нормаларына қарсы келетін, шабуылдаушы объектілерге зиян әкелетін мотивтендірілген деструктивті жүріс-тұрыс. Ол қырсықтықта, ашу қысуда, ызалануда, ырықсыздықта (импульсивтілік), тістеуде, төбелесқойшылықта көрініс табады. Агрессивтілік – агрессияны білдіруге (көрсетуге) дайындықта көрінетін тұлғаның қасиеті.

А г р е с с и я н ы ң с е б е п т е р і
жекетұлға, бағдар, гендер	әлеуметтікфрустрация, вербалды және физикалық шабуыл, айдап салу, БАҚ, отбасылық тәрбиелеу стильдері	сыртқыауа райының ыстықтығы, шу, кеңістіктің тарлығы, ауаның кір болуы

Мектепке дейінгі жастағы агрессияның пайда болуына ықпал жасайтын басты фактор – отбасы, ата-ана қарым-қатынасы, ата-ана мен баланың қатынасу стилі:

ата-ана балаға қатысты физикалық немесе вербалды агрессия көрсетсе, балада қорғаныш агрессивтілігі немесе ата-аналарға еліктеу (бала жиі қақтығысқа түседі, төбелеседі, сабақтарда орнында отырып, сөйлей береді) пайда болады;

ата-аналар баланың ашушаңдығына назар аудармайды, мінез-құлқын бақыламайды;

ата-аналар балаға жеке таңдау жасатуға, өзін көрсетуге мүмкіндік бермейді, => бала ашуын ашық түрде көрсете алмайды, өз эмоцияларын басады => деструктивті агрессия => басқаларды келемеждеу, оларды агрессивті әрекеттерге итермелеу, ұрлық, аңдаусыз ашу қысу;

ата-аналар баланың көзінше айналадағыларға агрессиясын білдіреді => айналадағы адамдарға кінә тағу;

ата-аналар арасындағы қақтығыс, ажырасу.

Агрессивтіліктің себептерін анықтау үшін:

байқау;

тәрбиешілер мен ата-аналарды анкеталау және олармен әңгімелесу;

проективті әдістер: «Жанұяның суреті», «Өмірде жоқ жануар», «Қол тесті» жүргізіледі.

А г р е с с и я н ы ң ф о р м а л а р ы (Э.Фромм бойынша)
жақсы сапалы(қауіп-қатер төнген кезде ғана пайда болады, қорғаныш қызметін атқарады)	жаман сапалы(тұлғаның тұрақты ерекшеліктерімен байланысты)

А г р е с с и я н ы ң т ү р л е р і
денебасқа адамдарға бағытталған физикалық әрекет(ұрып-соғу, тебу, т.б)	вербалдыбасқа адамдарға бағытталған сөздік әрекет(ұрыс, айқай, сөз арқылы қатер төндіру)	жанаматікелей емес жолмен басқа адамдарға моральдық тұрғыдан зиян тигізу(өсек, әдейі бағытталған әзіл, анекдот)	жақтырмауқарсы келу мен жақтырмауда көрініс табады	тітіркенуашуланшақтықта көрінеді

Агрессивті балалармен жүргізілетін түзетушілік жұмыстың негізгі бағыттары

1. Агрессивті балаларды ашуды жағымды түрде білдірудің амал-тәсілдеріне үйрету

өз сезімдері туралы тура, сыпайы түрде айтуға үйрету;

ашуды жанама жолмен (ойындық тәсілдердің көмегімен) шығару.

2. Агрессивті балаларды өзін-өзі реттеу, өзін-өзі ұстау тәсілдеріне үйрету

релаксацияны (бет және дене бұлшықеттерін босатуға арналған жаттығуларды) қолдану;

ашуланған кездегі адамның көріксіз (жаман) болатындығын көрсету.

3. Агрессивті балалардың қарым-қатынас дағдыларын дамыту

рөлдік ойындарды ойнату.

4. Агрессивті балаларда жағымды тұлғалық сапаларды (эмпатия, басқаларға деген сенім, мейірімділік, т.б) қалыптастыру

әңгімелерді бірге оқу, талқылау;

әңгімелерді ойдан шығару, талдау.

Агрессивті балалардың тәрбиешілерімен жұмыс1. Ақпарат беру («агрессия» түсінігі, оның пайда болу себептері, жағымсыз салдары мен бала дамуына ықпалы жөнінде мәлімет беру);2. Агрессивті балалармен қатынасудың эффективті тәсілдеріне үйрету (ұстаздардың жүріс-тұрысы – бала үшін басты үлгі екендігін ескеру, жазалау әдісін қолданбау, сенім арту мен мадақтауды басшылыққа алу, жүріс-тұрысты модификациялау техникасын жүзеге асыру)

Ашудан құтылудың мазмұны мен жолдары

№	Мазмұны	Құтылу жолдары
1.	Балалармен үйлесімді қарым-қатынас орнатыңыз	балаларды тыңдаңыз; балалармен көп уақыт өткізуге тырысыңыз; балалармен өз тәжірибеңізбен (балалық шақтағы қылықтарыңызбен, жеңістеріңіз бен табыссыздықтарыңызбен) бөлісіңіз.
2.	Өз жүріс-тұрысыңызды (әсіресе стресс немесе ашу жағдайында) байқаңыз және бақылаңыз	балалармен ортақ ісіңізді басқа жолға қалдырыңыз; тітіркену кезінде балаларға жоламауға тырысыңыз.
3.	Сіз ренжулі болған жағдайда балалар ол туралы білуі тиіс	сезімдеріңіз, тілектеріңіз және қажеттіліктеріңіз туралы тура айтуға тырысыңыз; демалыңыз, босаңсуға және жағымсыз энергияны сыртқа шығаруға тырысыңыз.
4.	Ашуды шақыртуы мүмкін жағымсыз жағдайларды алдын ала көруге және болдырмауға тырысыңыз	жағымсыз жағдайды тудыратын себептерді алдын ала көруге және болдырмауға ұмтылыңыз; балалардың сізді қалыпты жағдайдан шығаруына жол бермеңіз.

Агрессивті балалардың ата-аналарымен жұмыс1. Ақпарат беру («агрессия» түсінігі, оның пайда болу себептері, жағымсыз салдары мен бала дамуына ықпалы жөнінде мәлімет беру);2. Агрессивті баламен қатынасудың эффективті тәсілдеріне үйрету (ата-ананың жүріс-тұрысы – бала үшін басты үлгі екендігін ескеру, жазалау әдісін қолданбау, сенім арту мен мадақтауды басшылыққа алу, жүріс-тұрысты модификациялау техникасын жүзеге асыру)

Ашудан құтылудың мазмұны мен жолдары

№	Мазмұны	Құтылу жолдары
1.	Балаңызбен үйлесімді қарым-қатынас орнатыңыз	балаңызды тыңдаңыз; балаңызбен көп уақыт өткізуге тырысыңыз; балаңызбен өз тәжірибеңізбен (балалық шақтағы қы-лықтарыңызбен, жеңістеріңіз бен табыссыздықтарыңызбен) бөлісіңіз; егер жанұяңызда бірнеше бала болса, олардың әрбіреуіне көңіл бөлуге тырысыңыз.
2.	Өз жүріс-тұрысыңызды (стресс немесе ашу жағдайында) байқаңыз және бақылаңыз	балаңызбен ортақ ісіңізді басқа жолға қалдырыңыз; тітіркену кезінде балаға жоламауға тырысыңыз.
3.	Сіз ренжулі болған жағдайда балаңыз ол туралы білуі тиіс	сезімдеріңіз, тілектеріңіз және қажеттіліктеріңіз туралы тура айтуға тырысыңыз; демалыңыз, босаңсуға және жағымсыз энергияны сыртқа шығаруға тырысыңыз.
4.	Ашуды шақыртуы мүмкін жағымсыз жағдайларды алдын ала көруге және болдырмауға тырысыңыз	жағымсыз жағдайды тудыратын себептерді алдын ала көруге және болдырмауға ұмтылыңыз; балаңыздың сізді қалыпты жағдайдан шығаруына жол бермеңіз.

Ерте балалық шақтағы балаға қырсықтық, ыза мен ашудың қысуы, ырықсыз қимылдар, тістеу, төбелесқойлық, қызбалық тән. Оның басты себептерінің біріне отбасын жатқызуға болады. Өйткені, агрессияның пайда болуына отбасы зор ықпал жасайды. Мәселен, ересектердің тәрбиелік шараларда шектеулер қоюы балалардың ойлағанын іске асыра алмауына әкеледі. Көптеген ғалымдар ата-аналардың өзара қарым-қатынасының, ата-ана мен баланың қатынасу стилі агрессивтіліктің пайда болуына жағдай жасайтындығын баса айтады:

ата-аналар өздері балаға қатысты физикалық және вербалды агрессия көрсетсе, балада қорғаныш агрессивтілігі немесе ата-аналарға еліктеу пайда болады, соның негізінде балалар жиі қақтығысқа түседі, төбелеседі, сабақтарда орнында отырып сөйлей береді;

ата-аналар қатал жазалау әдістерін қолданады, оның салынан балалардың агрессивті әрекеттерге дайындық деңгейі артып, реактивті (жауап қайтару) агрессивтілігі немесе қорғаныш агрессивтілігі пайда болады;

ата-аналар баланың ашушаңдығына назар аудармайды, мінез-құлқын бақыламайды;

ата-аналар балаға жеке таңдау жасатуға, өзін көрсетуге мүмкіндік бермейді, сондықтан бала ашуын ашық түрде көрсете алмайды, өз эмоцияларын басады, кейін деструктивті агрессия пайда болып, ол басқаларды келемеждеуде, оларды агрессивті әрекеттерге итермелеуде, ұрлық жасауда, аңдаусыз ашудың қысуда көрінеді;

ата-аналар баланың көзінше айналадағыларға агрессиясын білдіреді, мұны көрген бала айналадағыларға кінә тағады;

ата-аналар арасындағы қақтығыс, ажырасу.

Агрессивті баланы қостаудағы басты міндет: 1) қақтығыстық жүріс-тұрыстың алдын алу, ұжым жағдайларына бейімделу; 2) жақын айналасымен (отбасы мүшелері) жұмыс істеу, жүріс-тұрыстың жағымсыз (бұзушы) формаларын түзету.

Г И П Е Р А К Т И В Т І Б А Л А Л А РГиперактивтілік («нормадан асқан әрекетшіл» деген мағынаны білдіреді) – зейінсіздікпен (зейін тапшылығымен), алаң болушылықпен, импульсивтілікпен және қозғалғыштықпен сипатталатын тұлға қасиеті. 1-3, 6-7 жас аралықтарында айқын байқалады.

Себептері1. ананың баланы көтеру және туу кезіндегі патологиялар;2. эмоционалды зейіннің, тәрбиедегі қаталдықтың жетіспеуі және қажет бақылаудың жоқтығы.Гиперативті балалармен жүргізілетін түзетушілік жұмыстың негізгі бағыттары

1. Тапшы функциялармен жұмыс

зейінді, мінез-құлықты және қимылды бақылау бойынша жеке жұмыс жүргізу;

зейінді, мінез-құлықты және қимылды бақылау бойынша параллельді түрде жұмыс жүргізу

2. Ересектермен және құрбыларымен өзара әрекеттесудің нақты дағдыларын дамыту

тыңдауға, түсінуге үйрету, бірлесе отырып алдын ала мадақтау мен жазалау жүйесін белгілеу бойынша жеке жұмыс;

топтық жұмыс: басқа балалармен әрекеттесуге үйрету (2-4 баладан тұратын топ), кейін жалпы топтық ойындар мен сабақтарға қатыстыру.

Гиперативті балалардың тәрбиешілерімен және ата-аналарымен жұмыс

1. Лекторийлер ұйымдастыру (гиперактивті балалардың тұлғалық ерекшеліктерін баяндау, түсіндіру);2. Жеке консультациялар (туындаған мәселелер бойынша) өткізу.

Гиперативті балалардың ата-аналарына берілетін ұсыныстар

қатаң талаптар мен көлемді жүктемелер бермеңіз;

талап қою бірізділік қағидасының негізінде жүзеге асырылуы керек, ал күн тәртібі айқын және тұрақты болуы тиіс;

манипуляциялауға жол бермеңіз;

ескертулерді жиі жасамаңыз (баланың өзіндік бағалау деңгейі төмендеуі мүмкін), мадақтауды қолданыңыз;

берілетін нұсқаулар қысқа (10 сөзден артық емес), тапсырылатын әрекет түрі физикалық түрде де, уақыт бойынша да орындалатын болуы тиіс;

бала әрекетін жағымды салаға бұрыңыз (үйде өзін тыныш ұстай алмаса – далада ойнату, қатты айқайлағысы келсе – бірге қосылып ән айту);

орындалатын әрекет туралы балаға алдын ала ескертіп қойыңыз (өйткені бала зейінін бір әрекет түрінен екіншісіне бірден шоғырландыра алмайды);

эмоционалды қозуға жол бермеңіз (көп адамдар жиналатын жерге апармау, күннің эмоционалды қанықтылығы шектен асып кетпеуі тиіс)

Гиперативті балалардың тәрбиешілеріне берілетін ұсыныстар

баланың ерке қылықтарына назар аудармаңыз, олардан баланың зейінін басқа нәрселерге аударуға тырысыңыз;

таңдау жасатыңыз (нақты кездегі мүмкін болатын басқа әрекет түрі);

тосыннан сұрақ қойыңыз;

балаға бұрынғыдан өзгеше түрде жауап қайтарыңыз;

баланың әрекетіне мүлдем тыйым салмаңыз;

жарлық бермеңіз, керісінше, өтініңіз;

баланың айтайын дегенін тыңдауға үйреніңіз, кері жағдайда ол сізді де тыңдай алмайды;

бөлмеде жалғыз қалдырыңыз (егер балаға қауіпсіз болса);

егер бала кешірім сұрағысы келмесе, зорламаңыз.

А Л А Ң Д А У Ш Ы Б А Л А Л А РАлаңдаушылық – адамның жиі және қарқынды мазасыздануға бейімділігінде көрінетін жеке психологиялық ерекшелік.Алаңдау – мазасызданудың эпизодты түрде көрінуі. Мәселен, 2 жаста – нақты жағдайларға байланысты (дәрігерге бару) мазасыздану, қорқу, 3 жаста – символикалық түрдегі мазасызданулар (қараңғылық, жалғыздық), т.б.

Алаңдаудың түрлері
мобильдеуші	босаңдатушы

Алаңдаушы балалармен жүргізілетін түзетушілік жұмыстың негізгі бағыттары1. Баланың өзіндік бағалауын арттыруКөп жағдайда алаңдаушы балалардың өзіндік бағалауы төмен деңгейде болады, ол айналадағылардың бәрін сыни қабылдауда, табыссыздықтар үшін өзін кінәлауда, жаңа қиын тапсырманы алудан қорқуда көрінеді. Олар басқаларға қарағанда ересектер мен құрбылар тарапынан манипуляциялауға жиі ұшырайды.Баланың өзіндік бағалауын арттырудың әдіс-тәсілдері:

қолдау көрсету;

шынайы қамқорлық білдіру;

әрекеті мен қылықтарына жағымды баға беру;

есімімен атау, басқа балалар мен ересектердің көзінше мадақтау;

басқа балалардың нәтижелерімен емес, өз нәтижелерімен ғана (кеше – бүгін – ертең) салыстыру;

уақытқа (жылдамдыққа) тапсырма бермеу, асықтырмау

578тг - Сатып алу

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!