Ортасы
|
Тау
жыныстары мен минералдарды анықтау тәсілдері.
Табиғатта бір-біріне ұқсас тау жыныстары мен
минералдар жиі кездеседі. Сол себепті адамдар үшін оларды дұрыс
анықтау өте маңызды. Себебі кейбірінің құрамында адамдарға қажетті
заттар немесе элементтер болады, ал кейбіреулерінде болмайды. Бұл
салаға қатысы жоқ адамдар, заттың бір қасиетін білуі арқылы, сол
белгінің болуының нәтижесінде ол затты басқа затпен шатастырып алуы
мүмкін. Мысалы, пирит минералы өткен ғасырдағы «алтын дүрлікпесі»
кезінде алтынға ұқсастығының нәтижесінде «ақымақтар алтыны» немесе
«ит алтыны» деген атқа ие болды. Оны алтынмен салыстыру үшін
суретке назар аударыңдар.
Пирит Алтын
Тау жыныстары мен минералдардың қасиеттерін
қалай анықтаймыз?
«Тау жыныстары мен минералдарды анықтауыш» деген
жалпылама атпен арнайы кітаптар шығарылған. Пайдаланушылар
анықталатын тау жынысының қасиеттерін тау жыныстарының кітаптағы
жазбаша сипаттамаларымен, суреттерімен және фото суреттерімен
салыстыру арқылы анықтай алады.
Тау жыныстарының қасиеттері:
Құрылымы, бітімі, минералдық құрамы, түсі,
тығыздығы, қаттылығы, дәмі және т.б
Минералдардың қасиеттері: Минералдардың көзбен
анықтауға болатын қарапайым қасиеттері диагностикалық қасиеттер деп
аталады. Олардың көпшілігі физикалық қасиет. Минералдардың барлық
диагностикалық қасиеттерін: оптикалық, механикалық және басқалар
деп үш топқа бөлуге болады. Табиғатта қатты минералдарды табу
формасы әртүрлі болады. Ол минералдың химиялық құрамына және
минералдардың пайда болу жағдайына байланысты.
1 тапсырма. Топтық жұмыс. Берілген тау жыныстарының ішінен
бір тау жынысын төмендегі тапсырма сұрақтарына сүйеніп, қасиеттерін
анықтау
Боксит, көмір, әктас, гипс,
кальцит
Тапсырма сұрақтары:
-
Тау жынысын түсін
анықтаңыз.
-
Тығыздығы бойынша тау жынысын анықтаңыз
(тығыз, борпылдақ, еспе).
-
Тау жынысын массасы бойынша басқа үлгілермен
салыстырыңыз (ол ауыр, орташа немесе жеңіл
ма?).
-
Берілген тау жынысының жылтырауын
қарастырыңыз:
-
Тау жынысы жарықты қалай өткізетіндігіне назар
аударыңыз:
-
Тау жынысы суда ериді
ма?
-
Тау жынысында органикалық қалдықтардың болуын
қарастырыңыз.
Дескриптор
|
Бағалау критерийлері
|
Сипаттамасы бойынша тау жынысының қасиетін
анықтау
|
Тау
жынысының түсін анықтайды
Тығыздығы бойынша тау жынысын анықтайды (тығыз,
борпылдақ, еспе)
Тау
жынысын массасы бойынша басқа үлгілермен салыстырады (ол ауыр,
орташа немесе жеңіл ма?)
Берілген тау жынысының жылтырауын
қарастырады
Тау
жынысы жарықты қалай өткізетіндігіне назар
аударады
Тау
жынысы суда еруін анықтайды
Тау
жынысында органикалық қалдықтардың болуын
қарастырады
|
2
.Тапсырма. Жеке жұмыс. Түртіп алу» әдісі (оқулықты пайдаланып
терминдерге анықтама беріп, «тау жыныстары мен минералдар»
тірек-сызбасын толтырыңдар.
Тау жыныстары -
Минералдар -
Моос шкаласы –
Тау жыныстары мен минералдар
қасиеттері
Дескриптор: Тау
жыныстары мен минералдардың физикалық және химиялық қасиеттерін
анықтайды;
Қалыптастырушы бағалау:
Берілген тапсырмада оқушылар терминдерге анықтама
бере отырып, тірек-сызба жұмысы арқылы білу дағдысы қалыптасады.
Оқушылар жұппен дәптерлеріне бірін-бірі «+» және «-» таңбаларын
көрсету арқылы бағалайды.
3 тапсырма. Жұптық жұмыс «Тау жыныстары» топтамасынан жыныстар мен
минералдар таратылып, кестеге қасиеттерін
жазады.
Тау
жынысының аты
|
түрі
|
түсі
|
Мөлдірлігі
|
қаттылығы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бағалау ойлау дағдысы
«Географиялық диктант» әдісі(тау жыныстары мен
минералдардың қасиеттерін, жасын анықтау әдістерін, қаттылық
шкаласындағы бос орындарды толықтырыңдар)
Бір
немесе бірнеше минералдардан құралған зат ... .... деп аталады.
Минералдар қасиеттері екіге бөлінеді. Олар: ...... , .......
.
Тау
жыныстарының жасын анықтаудың негізгі .... , ..... әдістері бар.
Минералдардың қаттылық шкаласы- .... .... .
Дескриптор: Тау жынысы, минералдар, Моос шкаласы
терминдерін анықтайды; Минералдардың физикалық, химиялық
қасиеттерін, абсолюттік және салыстырмалы әдістерін толықтырып
жазады
|
Арнайы ресурстар арқылы жаңа тақырыпты
талдайды
Жеке, өзара тақырыпты түсінгендерін мұғалімге қол
көтеру арқылы білдіреді
Слайдта көрсетілген ресурстарды
талқылайды
Видеороликтан тақырыпқа сай берілген түсініктерді
дамыту арқылы, мәтіндегі тапсырмаларды орындау барысында ой өрісін
жетілдіру арқылы бәсекелеседі
Слайдта берілген сұрақ жауапты
орындайды
Сұрақ жауап арқылы сұраққа жауап береді,
логикалық ойлай білуі мен сыни көзқарасы таныта білу дағдылары
қалыптасады
|
Смаликтер арқылы
ҚБ
өзін өзі бағалау.
ҚБ «Бәрекелді,әттеген-ай»
Бағалау парақшасын толтырады.
ҚБ Бағдаршам
|
|