Тауыс құсының пайдасы мен ерекшелігі

Мазмұны

I. Кіріспе

1. Тауыс құсы туралы мәлімет

II. Негізгі бөлім.

2. 1 Тауыстың түрлері мен ерекшелігі.

2. 2. Тауыс құсының пайдасы және жұмыртқасының ерекшелігі.

2.3 . Тауыс құсы туралы қызықты ақпараттар.

III. Қорытынды.

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізбесі

Аннотация

1.Ғылыми зерттеу жұмысының мақсаты:

Тауыс құсы туралы мәлімет беру. Тауыс құсының түрлерімен танысу.

Тауыс құсының адамға пайдасы. Жұмыртқасының адам ағзасына тигізетін әсерін білу.

Зерттеу кезеңдері:

1-кезең – Зерттеу тақырыбын табу, әдебиеттермен танысу және материалдар жинақтау;

2-кезең- Зерттеуді жобалау;

3-кезең- Жинақталған материалды сұрыптап, негізгі мақсатты ашуға жұмыстану;

4-кезең- Зерттеу жасап, жұмысты жүйелеу, рәсімдеу, қорытындылау, жазу.

Зерттеу әдісі: Зерттеуде жинақтау, саралау, әдеби-ғылыми талдау.

5.Зерттеу жаңалығы мен зерттеу дәрежесі:

6.Зерттеу нәтижесі:

Тауыстың етімен, жұмыртқасының пайдасын анықтау.

Қорытынды:

Кіріспе

1.Тауыс құсы-біздің планетамыздағы ең көрікті және әдемі құстардың бірі. Бұл қарапайым үй тауықтарының туысы, қырғауыл тұқымдасына жатады. Тауыстың керемет «құйрығы» ол қауырсыны ал, құйрықтың өзі әлде қайда кішкентай. Бұндай керемет қауырсындар тек еркектерінде ғана өседі. Бұл құстың салмағы 4-6 кг құрайды. Ал, қауырсынының ұзындығы 120-130 см, жалпы денесінің ұзындығы 180-230 см құрайды.

Тауыстың отаны Үндістан болып саналады. Бұл халық тауысты қасиетті құс ретінде құрметтейді. Тауыстар Непалда ,Пәкістанда және Шри-Ланкада жиі кездеседі. Ол орманды алқаптарды, ауылдардың маңын және өзен жағалауларын мекендеуді ұнатады. Жәнеде Қазақсанның Түркістан облысыда да кездестіруге болады. Егер қолайлы жағдайда өсірілсе 20жылға дейін өмір сүреді. Тауыстар үшін үй тауықтарына тән жем қорек болады.

Ұясын жерге, бұталармен бүркелген тұсқа салады. Ұя жіңішке сабақты шөптерден және кепкен жапырақтардан салынады.

Ұяда 4-тен 15-ке дейін қызғылт дақтары бар сұр түсті жұмыртқа болады. 30-35 күндей жұмыртқасын басады. Балапандары тез жетіледі, бір айдан соң өз бетінше ұша алады. Тауыстарды Қазақстанда тек хайуанаттар бағында және жеке адамдардың қолында ұсталады. Бұл құстардығ саны жылдан жылға азаюда. Сондықтан қорғауға алынып, «Қызыл кітапқа» енгізілген.

Тауыстар тамақ талғамайды. Көбінесе дәнді дақылдармен,жемістермен,

Жидектермен және жәндіктермен қоректенеді.Кейбір жағдайларда, кішкентай жыландар мен кеміргіштерді аулайды.

2.1 Тауыстың түрлері мен ерекшелігі:

Құстардың бәрі әдемі. Дегенмен, сұлулығы жөнінен ешбір құсқа дес бермеймін дейтіндері де жоқ емес. Тауыс құстардағы көркемдіктің төресі, хас сұлулық пен тәкаппарлықтың символы. Көптеген елдер бұл құсты патшалықтың, әулиеліктің белгісі ретінде құрметтейді. Дүниедегі ең әдемі құс тауыс құсы екені талай рет айтылып та, жазылып та жүр. Үндістанда қасиетті құс саналған: оны өлтіргендерге жазалау қаупі төнген. Тауыс құсы ұшады, лып етіп жеңіл ұшады, көздеген биігіне оңай көтеріледі.

Тауыс денесінде тек осы құсқа ғана тән бояулар бөліп шығаратын зат бар. Оның қауырсындарының әрбір талы көк, алтын сары, қоңыр, ашық көк боп құбылатыны да содан екен. Қауырсын бойындағы жан-жаққа тармақталатын "бұтақшалар" бар емес пе, соның әрқайсысы екіқабат кристал құрылымдарынан тұрады. Күндіз тауықтармен бірге жайылып, су ішіп жөнімен жүрген құс кешке жақын өзінен-өзі берекесі кетіп, тынышсыздана бастайды да, батар күнмен таласып ұшып барып, ең биік ағаштың басына қонады. Сол отырғаннан батып бара жатқан күнге телміре қарап отырады да қояды. Күн батып кетеді, қызыл шапақтар сөніп, жер бетін қараңғылық басады. Тауыс әлі отыр. Бүкіл назары құбылады, енді азырақ отырса, батып кеткен күн қайта шыққанын көре алмай қалатын секілді отырған орнынан қозғалмайды.

Ол үй құстарына қарағанда жақсы ұшады. Көгершіндер мен торғайлар секілді ұшып кете алмағанымен ,бірнеше ондаған метрді бағындыра алады. Ұзын қауырсынына қарамастан,қауіп төнген жағдайда жылдам жүгіреді. Және де осы ұзын ,әдемі қауырсындарын жайып жауынана қорғана алады. Ол қауырсынын өзіне қауіп төнген кезде немес ауа-райы қолайсыз болған жағдайда ғана жаяды. Және де табиғи апаттар, жер сілкінісі болатынын алдын ала сезеді.Тауыстың құйрығы бір-бірімен сөйлесуге де қызмет етеді. Ол қарапайым адам ести алмайтын ультрадыбыстық толқындарды таратады. Бұл дыбыс жапырықтың сылдыры сияқты естіледі. Тауыстар мүлдем ән айта алмайды. Олардың дауысы кейде өте жағымсыз және қатал болып шығады. Оны мысықтың құйрығына немесе аяғын басқан кездегі айқайымен салыстыруға болады. Павлиндер, яғни тауыстардың 2 түрі бар: көкқанатты павлин және жасыл түсті павлин.

Көкқанатты тауыстар өсімдік тектес тағамдармен қоректенеді, оларға өсінділер, жемістер мен дәндер кіреді. Кейбір павлиндер өңделген алқаптарға жақын жерде өмір сүреді және олармен қоректенеді - кейде тұрғындар оларды қуып жібереді және оларды зиянкестер деп санайды.Атап айтқанда - өсімдіктерден басқа, олар ұсақ жануарлармен де қоректенеді: олар кеміргіштермен, қауіпті жыландармен, итбалықтармен тиімді күреседі. Нәтижесінде, павлиндер маңында өмір сүрудің пайдасы зиянынан едәуір асып түсуі мүмкін.Тауыс құстарын көбінесе сыртқы түріне байланысты емес, дәлірек айтсақ, зиянкестерді жойып, улы жыландармен күресуге машықтандырады деп сенеді - бұл құстар олардың уынан мүлде қорықпайды.Олар көбінесе су қоймасының жағасында немесе таяз суда

қоректенеді: олар бақа, кесіртке және әртүрлі жәндіктерді аулайды. Тұтқында болған кезде павлиндерге астық қоспаларын, көк, картоп, көкөністер беруге болады. Түсті жарқын ету үшін рационға кальмар қосылады.

Жасыл тауыс.Көбіне олар жем іздейді, бұталар мен қалың ағаштардың арасынан өтіп, жерді жыртып тастайды - олар қарапайым тауықтарға ұқсайды. Тауыс құстары әрдайым сергек күйде, мұқият тыңдайды, егер олар қауіпті сезсе, олар қашып кетеді немесе өсімдіктердің арасына тығылуға тырысады. Сонымен қатар, керемет түк оларды алаңдатпайды, тіпті керісінше, жарқын тропикалық флора арасында, сондай-ақ түрлі-түстері, бұл оларды байқамай қалуға мүмкіндік береді. Түсте, жылу орнаған кезде, олар әдетте тамақ іздеуді тоқтатып, бірнеше сағат демалады. Мұны істеу үшін олар өздеріне көлеңкеден орын табады.Тауыс ағаштары өздерін қауіпсіз сезінеді, сонымен қатар оларда ұйықтайды.Олардың кішкентай қанаттары бар, тіпті ұша алады, бірақ өте нашар - олар ұзақ жүгіргеннен кейін жерден көтеріліп, 5-7 метрге дейін ұшады, содан кейін олар енді аспанға көтеріле алмайды, өйткені олар тым көп энергия жұмсайды.

2. 2. Тауыс құсының пайдасы және жұмыртқасының ерекшелігі. Тауыс құсының пайдасы да мол. Тауыс құсынын етін Азия елдерінде иммунитеті әлсіреген адамдар мен қарт адамдарға тамақтануға кеңес беріледі. Әсіресе жас құстың емдік қасиеті жоғары болады екен. Ал оның жұмыртқалары, басқа құстардың жұмыртқаларынан айтарлықтай ерекшелінеді.Тауықтың жұмыртқасына ұқсас келеді, бірақ үлкендеу болады, Оны жұқпалы аурулардан әлсірегенде, ауыр стресстер кезінде және отадан кейін жеген пайдалы. Тауыс құсының қауырсынының да пайдасы бар. Тауыс қауырсындары қолөнер жасау кезінде де қолданылады .Қауырсынынан зергерлік бұйымдар жасалады және киімдерді безендіреді. 

2.3 .Тауыс құсы туралы қызықты ақпараттар. Қызықты факт: павлиндердің аналықтары жұмыртқаларды инкубациялауға нашар, сондықтан оларды тұтқында басқа құстардың - тауықтардың немесе күркетауықтардың астына немесе инкубаторларға люктің астына қою әдетке айналған. Бірақ балапандар пайда болған кезде, анасы оларға мұқият болады: ол үнемі өзімен бірге жүреді және сабақ береді, ал суық мезгілде ол қылқаламның астында жылынады.

Қызықты факт: табиғатта үнділік пен жасыл павлиндер бір-біріне араласпайды, өйткені олардың аралықтары қиылыспайды, бірақ тұтқында кейде Спаулдинг деп аталатын будандарды алуға болады - бұл мұндай буданды алғаш рет өсіре алған Кейт Спаулдингтің құрметіне беріледі. Олар ұрпақ бермейді.

Қызықты факт: тауыс жұптасатын биді орындағанда, ол үнсіз қалады, бұл таңқаларлық болып көрінуі мүмкін - бірақ жауабы мынада: іс жүзінде олар үндемейді, бірақ бір-бірімен инфрадыбысты қолдана отырып сөйлеседі, сонда адам құлағы бұл қарым-қатынасты естей алмайды.

Қызықты факт: Бұрын павлин қауырсынының арқасында белсенді аң аулау болған - орта ғасырларда қыздар мен рыцарьлар турнирлерде өздерін олармен безендіретін, ал мерекелерде павлиндер қауырсынмен қуырылған. Олардың еті өзінің дәмімен ерекшеленбейді, сондықтан оның басты себебі оның көрнектілігінде - қуырылған павлинге ант беру дәстүрге айналған.

Қорытынды.

Расында құстың күнбағысы дерсің. Күнге ғашық екі құс болса, бірі - тауыс. Күн шуағы мол елдерде өскендіктен бе, ол күн нұрына ғашық. Әуел бастағы отаны - Үндістан, Шри-Ланка, Суматра аралдары. Осы елдерді алғаш аралаған еуропалықтардың арасында тауысты ұшпайтын құстың санатына жатқызғандар да бар. Тауыстың ұзын құйрығын көріп, «мына ауыр денесімен ұша алмайтын шығар» деп ойлаған біреудің сөзі болса керек. Оның үстіне, аталмыш елдерде тауысты ешкім үркітпейді, қорқытпайды, тас атып қуаламайды. 1963 жылы Үндістан оны «ұлттық құсымыз» деп жариялады.

Тауысты алғаш Еуропаға Ескендір Зұлқарнайын әкелді деген дерек бар. ХІ ғасырда Рим қаласында бөденешілерден гөрі, тауыс баққандар көп еді деп жазылады тағы бір деректерде. Римдіктер оның етін де жеген, әрі қауырсындарын жоғары бағалап, бір-біріне сыйға тартып отырған.

Пікірім: Тауыс құсы шаруашылығын Қазақстанда дамыту керек деп ойлаймын, себебі тауыстар аз болғандықтан Қызыл кітапқа енген. Тауыс етінің, жұмырқасының адам ағзасына тигізер пайдасы мол.Ал,оның қауырсынынан сәндік қолданбалы бұйымдар жасалады. Сондықтан да мен келешекте Құс

фабрикасын ашып тауыс құсының санын көбейткім келеді.

Пайдаланған әдебиеттер:

1. Бастауыш сыныпта дүниетануды оқыту әдістемесі 2015 ж

2. Айгөлек балалар журналы

3. Балдырған балалар журналы
4. Жыл ,он екі ай..
5. Мөлдір бұлақ журналдары

6.Интернет жүйесі.