"Таза болса табиғат аман болар адамзат"

Тақырыбы. Таза болса табиғат, аман болар адамзат
Мақсаты:
Оқушылардың санасына қоршаған ортаға туған өлке табиғатына дегенс үйіспеншілікті және табиғат құбылысында болатын амалдар туралы амалдартуралы түсінік қалыптастыру.
Туған жерді, қоршаған ортаны сүюге, қорғай білуге тәрбиелеу.
Шығармашылық қабілеттерін жақсылық жасай білу іскерліктерін, ойлау қабілетін дамыту, өз ойын еркін жеткізе білуге дағдыландыру.
Көрнекілігі: табиғат туралы нақыл сөздер, табиғатқа арналған суреттер. мақал - мәтелдер.
Әдісі: әңгімелеу, түсіндіру, сұрақ - жауап, пікірлесу, сурет салу
Барысы: І Ұйымдастыру бөлімі
ІІ Негізгі бөлім
Тәрбие сағатының тақырыбын айтып, мақсатын хабарлау.
- Сәлеметсіздерме, балалар! Бүгін мен сендерменбірге «Таза болса табиғат, аман болар адамзат» аттытәрбиесағатынжүргіземін. Бәрімізбіргеқатысайық.
Тәрбиесағатымыздыңмақсаты: Қоршаған орта табиғаттуралы, табиғаттағықұбылыстар, ырым - тыйымдарменкеңінентанысыптүсінікаламыз. Табиғатқадегенөзкөзқарасымызды, қамқорлығымызды, біліміміздісабақбарысындакөрсетеміз.
- Елбасымызкім?
Елбасымыз Н. Ә. Назарбаев өзжолдауында «Табиғаттыңбайлығы – баршакелерұрпақтыңигілігі...» депайтқандайтабиғатбайлығыдегендіқалайтүсінесіңдер?
«Ой қозғау»
Гүл - өсімдікажарыГүлдержердің базары
Су - тірліктіңөзегі, Ақсаболарөзені.
Ауа – өмірнәрімізТыныстайтынбәріміз.
ТабиғатбайлығыДәнтамырыәріде,
Дәнненөсербәрі де Орман - табиғатдәулеті, Ай мен құсәулеті
- Осындайтабиғатбайлығындұрыспайдаланабілуімізкерек.
- Олүшін не істейаламыз?
- Сонымен, адамөмірітабиғатпентығызбайланысты. Табиғаткүллітіршілікатаулыныңқұттықоныс – мекені, құттыберекесі.
Адам мен табиғатәрқашанегіз. Табиғатасыраушың, қамқоршың. Ата - бабамыз «Жер – қазына, су - алтын, мал - байлық» дептегінайтпаған. Күнделіктіоқитынкітабымыз, жазатынқағазымыз, ауырғандаішетіндәріміз, ішіпжүргентағамымыз, ішерсуымыз, тынысаларауамыз – осылардыңбәрітабиғаттыңсыйы. Ертекездердехалқымызтабиғаттыңкейбіртуындыларынкиелі, қасиеттідепұғып, олардыөлтіруге, жоюғаболмайтынынуағыздаған. Адам табиғаттанөзкерегінғанаалып, қалғанынешуақыттазиянтигізбеген. Табиғаттағыкейбіржануарлар мен құстарды, көшпелітұрмысқақатыстызаттардыкиелідепқастерлейді.
Суретпенжұмыс
(суреттердікөрсетеотырып, қандайырым – тыйымсөздер бар екенінсұрау)
*Үйгекелгенжыланныңбасынаақсүтқұйыпшығарған.
* Бақаныөлтіругеболмайды, жаңбыржауады.
*Көктіжұлма «көктейсоласың» депжамандыққажорыған.
*Аққу – киеліқұс, атуғаболмайды.
- Біздіңжеріміздежаңбырөтесирекжауады. Осындайжағдайдажаңбырсирекжаусақандайдіниырымжасайды?
Тасаттық – ауыладамдарыбірігіп, жаңбыржаууүшін, құдайдантілек, өтінішсұрайды. Мал сойып, құдайжолындасадақабереді
Бүгінгітаңдаауа - райынтеледидарарқылынемесеәраудандардағыауа - райынболжайтынсиноптиктердіңайтуыншабіліпотырамыз.
Ал, бұрынғыкездеата - бабаларымызауа - райынжан - жануарлар, өсімдіктердің, құстардыңқозғалысына, тіршілігінеқарап, ауа - райынболжаған.
Мысалы,
• Жаңбырсіркіреп тұрғандатауықтардаладажеміздепжүрсе, ондаақболадыяғнижаңбырұзаққасозылады.
• Қарлығаштараспандасамғап, биіктепұшса, күнашық, төмендепұшсажаңбыржауыпжелболады.
• Мысықбұйығыпұзақұйықтасакүнжылынады.
• Айшалқасынантусашаруашылыққаауа - райықолайсызболады.
Шығармашылықжұмыс
– Түрліөзгерістер мен құбылыстарғабайланыстыхалқымызжылдыңәрайы мен тоқсанындаболатынауарайындағы, табиғаттағыөзгерістер мен құбылыстардыалдын ала болжап, оғанатқойып, айдартағыпотырған. Жылдың 12 айындағытабиғатқұбылысынабайланыстыхалықтыққағидаларғасәйкесболжамдар мен атауларнаурызайынанбастауалады. Мұндайтабиғаттағықұбылыстардыхалықтықболжамғанемесеамалғабалапбылайатаған.
*Қазақхалқында «тасбақаныңдауылы» дегенұғым бар. Олжөніндеаңыз - әңгімелерөпкездеседі. Тасбақатіршілігіндегіерекшеліктіңбірі – қысқыұйқығакетуі (кейдежазғыыстықмезгілде де ұйқығакетеді). Көктеммезгіліндекөбінесәуірайында дала тасбақасықысқыұйқыданоянып, жербетінешығады. Дәл осы кездебірнешекүнқатарынаншаңды, борандықаттыжелсоғады. Оны халық «тасбақадауылы» депатайды. Қысқыұйқысынаншыққантасбақаәлсізболғандықтансауытыныңүстіндеқалғанқұм, топыраққалдығынөздігіншетүсіреалмайды ал солкездесоғатындауылоныңүстіндегіқұм, топырақтыұшырыпәкетеді, яғнитасбақаныңұйқысынаноянуықаттысоғатындауылменсәйкескеледі.
* Табиғат құбылыстарда болатын тосын жәйттердің көпшілігі даламызда кеңінен таралғанақбөкенгебайланыстыайтылған. Ақбөкен - киеліжануар. Оныңтыныс - тіршілігітуралыхалықұғымдарыкөп. Соныңбірі «құралайдыңсалқыны» депаталады. Бұлақбөкендеркөктемгімамырайының 17 - 25 - і аралығындажаппайлақтаумерзімінесәйкескеледі. Бұлкездеолөтекөп топ құрып, суы бар өзенжағалауынанемесеқақсуыайналғаншөбі мол жерлердетөлдейді. Бұлкездеауарайысалқындап, ызғырықжелтұрады, жаңбыржауып, артыншакүнсуытады. Бұлмезгілді «киіктіңлақөргізері» деп те атайды.
* Сәуірайыныңсоңғыкүндері 2 - 3 күнгесозылатынсуықжелсоғып, тобылжарғанамалбасталады. Бұл «тобылғыбүршікжарған» депаталады. Яғни, өсімдіктердіңтамыржайып, алғашқыкөкшығабастағанкезідегендібілдіреді.
«Сыңарын тап» ойыны
Мұндамақал - мәтелдердіңсыңарынтабуыкерек.
• Сәуірболмай,......... (тәуірболмас)
• Ағаштамырыменмықты,
(Адам досыменмықты)
• Жауынменжеркөгереді,
(Батаменен ел көгереді )
• Таулыжербұлақсызболмас,
(Сулыжерқұрақсызболмас)
• Қыстағықар – жергеырыс,
(Жердегіылғал – елгеырыс)

Енді оқушылар « Біздің таза аула » тақырыбында сурет салайық.
Қорытынды:
Табиғат байлықтарын қорғай білу – азаматтық борыш. Табиғатты аялап, сүйе білейік. Әрбір адам табиғатты қорғауға және сақтауға міндетті. Ағаш егеміз, көкті жұлмаймыз, туған ауылымыздың табиғатын қорғайық дей келе
«Таза болса, табиғат,
Аман болар адамзат!» деген Фариза Оңғарсынова апамыздың сөзімен бүгінгі тәрбие сағатымызды аяқтаймыз.
Мадақтау.
Сауболыңыздар!