ТЖБ Физика ОГН ҚГБ 10 сынып_қаз(23-24) 2023-2024

«Физика» пәнінен
тоқсандық жиынтық бағалаудың спецификациясы
10-сынып
(қоғамдық-гуманитарлық бағыт)

Мазмұны
1.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың мақсаты .............................................................................. 3

2.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар ..................................... 3

3.

Күтілетін нәтижелер ................................................................................................................... 3

4.

Ойлау дағдыларының деңгейі ................................................................................................... 4

5.

Жиынтық бағалауды өткізу ережелері ..................................................................................... 5

6.

Модерация және балл қою ......................................................................................................... 5
1 -ТОҚСАННЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ ......................................... 6
2 - ТОҚСАННЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ ...................................... 17
3 - ТОҚСАННЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ ...................................... 25
4 -ТОҚСАННЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ ....................................... 35

2

1. Тоқсандық жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсандық жиынтық бағалаудың мақсаты білім алушылардың тоқсан барысында
меңгерген білім, білік және дағдыларын анықтауға бағытталған.
Жиынтық бағалау күтілетін нәтижелер жетістігін және тоқсанға жоспарланған оқу
мақсаттарына жеткендігін тексереді.
2. Тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
Жалпы орта білім беру деңгейінің қоғамдық-гуманитарлық
10-11 сыныптары үшін "Физика" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы.

бағытындағы

3. Күтілетін нәтижелер
Білім алушы:
Білу:
- механиканың, молекулалық физика мен термодинамиканың, электромагнетизмнің
физикалық шамалары мен ұғымдарын;
- бастапқы физикалық ұғымдарды;
- практикалық және эксперименттік жұмыстарды орындау барысында қауіпсіздік
техникасының ережелерін;
- физикалық шамалардың өлшем бірліктерін;
- механика, молекулалық физика мен термодинамика, электромагнетизм бөлімдеріндегі
ұғымдарды, формулаларды, заңдарды және физикалық тұрақты шамаларды;
- физикалық құбылыстарды;
Түсіну:
- шамалардың
физикалық мағынасын, механиканың, молекулалық физика мен
термодинамиканың, электромагнетизмнің негізгі терминдері мен заңдарын;
- физикалық құбылыстардың маңыздылығын;
Қолдану:
- процестер мен құбылыстарды сипаттау үшін негізгі физикалық ұғымдар мен
терминдерді;
- тәжірибелік-эксперименттік және зерттеу жұмыстарын қауiпсiз жүргізу әдістерін;
- қолданбалы және оқу тапсырмаларын
шешу, практикалық және зертханалық
жұмыстарды орындау барысында физика заңдары мен формулаларын;
- нәтижелерді ұсынуда графикалық тәсілдерді;
- өлшем бірліктердің Халықаралық жүйесін;
- алынған білімдерін физикалық құбылыстардың жүру жағдайларын және процестерді
түсіндіруге;
Талдау:
- эксперимент нәтижесінде алынған деректерді;
- графиктік және кестелік нысанда берілген ақпаратты;
- заттардың қасиетінің сапалық және сандық құрамына және оның құрылымына
тәуелділігін;

3

Жинақтау:
- кесте, сызбанұсқа, хабарлама, баяндама, таныстырылым түрінде көрсету үшін
жинақталған және өңделген деректерді, ақпараттарды;
- гипотеза, дәлел және түсініктеме жасауға арналған ғылыми моделдерді және
дәлелдемелерді;
- эксперимент және зерттеулер жүргізу жоспарын;
Бағалау:
- жасалған эксперименттің нәтижелерін бағалайды.
4. Ойлау дағдыларының деңгейі
Ойлау
дағдыларының деңгейі
Білу және
түсіну

Ұсынылатын
тапсырмалар
түрлері
Білу:
Деңгейді тексеру
- сәйкес бөлімдердегі ұғымдарды, формулаларды, үшін Көп таңдауы
заңдарды және физикалық тұрақты шамаларды;
бар тапсырмалар
- физикалық шамалардың өлшем бірліктерін;
(КТБ)
- физикалық құбылыстарды;
және/немесе
Түсіну:
Қысқа жауапты
шамалардың
физикалық
мағынасын, (ҚЖ) қажет ететін
механиканың,
молекулалық
физика
мен
тапсырмаларды
термодинамиканың, электромагнетизмнің негізгі
пайдалану
терминдері мен заңдарын;
ұсынылады
- физикалық құбылыстардың маңыздылығын.
Қолдану
Қолдану:
Деңгейді тексеру
- процестер мен құбылыстарды сипаттау үшін
үшін Қысқа
негізгі физикалық ұғымдар мен терминдерді;
жауапты
- қолданбалы және оқу тапсырмаларын орындау, (ҚЖ)қажет ететін
практикалық және зертханалық жұмыстарды тапсырмалардыжә
орындау
барысында
физика
заңдары
мен не/немесе толық
формулаларын;
жауапты (ТЖ)
- нәтижелерді ұсынуда графикалық тәсілдерді;
қажет
- өлшем бірліктердің Халықаралық жүйесін;
ететін
- алынған білімдерін физикалық құбылыстардың
тапсырмаларды
жүру жағдайларын және процестерді түсіндіруге;
пайдалану
ұсынылады
Жоғары деңгей Талдау:
Деңгейді тексеру
дағдылары
- эксперимент нәтижесінде алынған деректерді,
үшін Қысқа
(талдау,
- графиктік және кестелік нысанда берілген
жауапты (ҚЖ)
жинақтау,
ақпаратты.
қажет ететін
бағалау)
Жинақтау:
тапсырмаларды
- кесте,
сызбанұсқа,
хабарлама,
баяндама,
және/немесе
таныстырылым түрінде көрсету үшін жинақталған
Толық жауапты
және өңделген деректерді, ақпараттарды,
(ТЖ) қажет ететін
- гипотеза, дәлел және түсініктеме жасауға арналған
тапсырмаларды
ғылыми модельдерді және дәлелдемелерді,
пайдалану
- эксперимент және зерттеулер жүргізу жоспарын.
ұсынылады
Бағалау:
- жасалған эксперименттің нәтижелерін.
Сипаттама

4

Тоқсандарға ойлау дағдыларының деңгейіне байланысты тексерілетін мақсаттарды
бөлу
Тоқсан

Білу және түсіну

Қолдану

I
II
III
IV
Барлығы

45 %
62,5 %
50 %
72 %
57 %

55 %
25 %
40 %
14 %
34 %

Жоғары деңгей
дағдылары
0%
12,5 %
10 %
14 %
9%

5. Жиынтық бағалауды өткізу ережелері
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға
мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер,
плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын нұсқаулық оқылып, білім
алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға жұмыс
барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен
таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау
басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау
барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар
(спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына
мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіледі. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне
көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен
сызып қою ұсынылады.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім
алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім
алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға
немесе көрсетуге тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын хабарлап
отыру қажет. Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан
жұмыстарын тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.
6. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация
үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін
балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.

5

1 -ТОҚСАННЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
1 - тоқсанның жиынтық бағалауына шолу
Ұзақтығы – 45 минут
Балл саны – 30 балл
Тапсырма түрлері:
ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар;
ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар.
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Берілген нұсқа көп таңдауы бар тапсырмаларды, қысқа және толық жауапты
сұрақтарды қамтитын 13 тапсырмадан тұрады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларға білім алушылар ұсынылған жауап нұсқаларынан
дұрыс жауабын таңдау арқылы жауап береді.
Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға білім алушылар есептелген мәні, сөздер немесе
қысқа сөйлемдер түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін сұрақтарда білім алушыдан максималды балл жинау үшін
тапсырманың шешімін табудың әр қадамын анық көрсетуі талап етіледі. Білім алушының
математикалық тәсілдерді таңдай алу және қолдана алу қабілеті бағаланады. Тапсырма
бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.

6

1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
Бөлім

Тексерілетін мақсат

Кинематик 10.1.1.1 - кинематика теңдеулерін қолдану және
а
орын ауыстыру, жылдамдық, үдеудің
графиктерін талдай білу
10.1.1.2 - жылдамдықтар мен орын ауыстыруды
қосудың классикалық заңына күнделікті өмірден
мысалдар келтіру
10.1.1.3 - қисықсызықты қозғалысты
сипаттайтын шамаларды анықтау
Динамика 10.1.2.1 - Ньютон заңдарын түсіну және
теңәрекетті күшті табу
10.1.2.2 - бүкіл әлемдік тартылыс заңын түсіну
және ғарыш аппаратының қозғалысын сипаттау
10.1.2.3 - көкжиекке бұрыш жасай және
вертикаль лақтырылған дененің қозғалысы
кезіндегі физикалық шамалардың өзгерісін
сипаттау
Статика
10.1.3.1 - абсолют қатты дененің және денелер
және
жүйесінің массалар центрін анықтау
гидростати 10.1.3.2- Паскаль заңын сипаттау және оның
ка
қолданылуы
10.1.3.3- гидростатикалық қысым терминін
түсіндіру
Сақталу
10.1.4.1 - сақталу заңдарын түсіндіру
заңдары
Гидродина
10.1.5.1 - сұйықтар мен газдардың ағыстарын
мика
сипаттау

Ойлау
дағдылары
ның деңгейі

Тапсы
рма
саны*

Балл
*

ҚЖ

Орындау
уақыты,
мин*
3

11

ҚЖ

3

2

10

ҚЖ

3

2

Қолдану

9

ҚЖ

3

2

Қолдану

13

ТЖ

7

4

12

ТЖ

4

3

Қолдану
Қолдану

Білу және
түсіну

4

№
тапсы
рма*
2

Тапсырм
а түрі*

Бөлім
бойынш
а балл

2

3

8

9

Білу және
түсіну

3

ҚЖ

3

2

Қолдану

5

ҚЖ

3

2

7
8

ҚЖ
ҚЖ

3
4

2
3

6

ҚЖ

3

2

1

4

ҚЖ

3

2

2

1

1

ҚЖ

3

2

2

Қолдану
Білу және
түсіну
Білу және
түсіну
Білу және
түсіну

Барлығы:
Ескерту:* - өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер

4

13
7

45 мин

9

30

Тапсырмалар және балл қою кестесі үлгілері
«Физика» пәнінен 1-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
1.

Суретте өзеннің ағыстары көрсетілген. Ағыс жылдамдығына қарай олар: ламинарлы
және турбулентті болып екіге бөлінеді.
(a) Әр суреттің астына қандай ағыс екенін жазыңыз.

1-сурет
_______________________________

2-сурет
________________________________
[1]

(b) Сурет бойынша ағыстың неліктен өзгергенін түсіндіріңіз.
[1]
2.

Төменде берілген жылдамдықтың
қозғалысын сипаттайды.

уақытқа

тәуелділік

графигі

мотоциклшінің

(a) Графиктің әр бөлігіне сәйкес келетін қозғалыс түрін атаңыз:
А – ..............................................................................................
В – ..............................................................................................
С – ..............................................................................................
D – ..............................................................................................
[1]
(b) Графиктің қай бөлігінде удеу нөлге тең?

[1]
8

3.

Снаряд суретте көрсетілгендей көкжиекке α бұрыш жасай, u жылдамдықпен атылды.
Жылдамдықтың t уақыттан кейінгі құраушылары неге тең болады?

Вертикаль
құраушысы

Горизонталь
құраушысы
[2]

4.

Футболшы бастапқыда тыныштықта жатқан допты вертикаль жоғары тебеді.
Футболшының аяқ киімі допқа әрекет етіп жатқан кезде, доп формасы сфера түрінде
болмайды.
(a) Осы кезде доп қандай энергияға ие болады?

[1]
(b) Жоғарыда атаған энергия қандай энергияға немесе энергияларға түрленеді?

[1]
5.

Суретте АВ біртекті таяқша көрсетілген. Оған бірдей үш F күш әсер етеді.

Таяқша неліктен тепе-теңдікте тұрғандығының екі себебін жазыңыз.
1) ..............................................................................................................................
2) ..............................................................................................................................
[2]

9

6.

1-диаграммада бір түтікшесі газ тұрбасына қосылған, ішінде сынап бар манометр
көрсетілген. Кран жабық тұр және сынаптың екі түтікшедегі деңгейі бірдей.

Кранды ашқан кезде, газ тұрбасына қосылған түтікшедегі сынаптың деңгейі 40 мм-ге
төмен түседі. Ал екінші атмосфераға ашық түтікшедегі сынап деңгейі 2-ші
диаграммада көрсетілгендей 40 мм-ге көтеріледі. Қалыпты жағдайда атмосфералық
қысым 760 мм сын. бағ.-на тең.

Газ қысымы неге тең?

7.

[2]
Ине ұшының ауданы 0,1 мм . Егер қысым күші 20 Н болса, онда иненің ұшы қандай
қысым түсіретіндігін анықтаңыз.
2

[2]

10

8.

Су құйылған ыдысқа биіктігі ℎ1 = 0,05 м темір білеуше салынған. Судың биіктігі
ℎ2 = 0,3 м. Судың білеушенің үстіңгі бетіне түсіретін қысымын есептеңіз.
(су = 103 кг/м3).

[3]

9.

Қисықтық радиусы 120 м болатын жол бөлігінен
жылдамдықпен өтті. Автокөліктің үдеуін анықтаңыз.

спорт

автокөлігі

60 м/с

[2]
10. Жасанды серік тұрақты жылдамдықпен шеңберлі орбита бойымен қозғалады.
(a) Жасанды серіктің жылдамдығының бағыты өзгереді, ал модулі тұрақты болып
қалады.
Бұл жылдамдық қалай аталады?

[1]
(b) Бастапқы жылдамдық векторы ?⃗0 және соңғы жылдамдық ?⃗ суретте көрсетілген.

Жылдамдық векторының өзгерісі неге тең Δ?⃗ ?
[1]
11

11. Жаттығу кезінде велосипедшінің козғалысы үш кезеңмен жүзеге асты.
1-кезеңде: ол тыныштық күйден 12 м/с жылдамдыққа дейін 20 секунд үдемелі
қозғалды.
2-кезеңде: ол 12 м/с жылдамдықпен 4800 м жол жүрді.
3-кезеңде: ол тоқтағанға дейін бірқалыпты кемімелі қозғалды.
Бүкіл жолға 500 секунд уақыт кетті.
(a) Екінші кезеңге кеткен уақытты есептеңіз.

[1]
(b) Велосипедшінің қозғалысы үшін жылдамдықтың уақытқа тәуелділік графигін
тұрғызыңыз.

[1]
12. 12.1-суретте Жер маңында орбита бойымен қозғалатын жасанды серік көрсетілген.

12.1-сурет
(a) Жасанды серіктің
түсіндіріңіз.

шеңберлі

орбитамен

қозғалуына

не

себеп

болатынын

[1]
12

(b) Жасанды серік орбитаға ракета арқылы шығарылды. 12.2-суретте ракетаның ұшу
сәті көрсетілген.
қозғалтқыштың
тарту күші

қорытқы
күш
салмақ

12.2-сурет
Ракета мен отынның жалпы массасы 40 000 кг және жалпы салмағы 400 000 Н. Ракетаға
әсер ететін жоғары бағытталған теңәсерлі күш 50 000 Н-ға тең.
(i) Ракетаның қозғалтқышы өндіретін тарту күшін есептеңіз.

[1]
(ii) Ракетаның үдеуін анықтаңыз.

[1]
13. Спорттық жарыс көліктерін тежеу мақсатында парашют қолданылады. Суретте
берілген көліктің массасы 750 кг және ол парашют көмегімен тежелген.

Төмендегі суретте көлік толық жылдамдыққа ие болғаннан кейін 20 с аралығындағы
жылдамдықтың уақытқа тәуелділік графигі көрсетілген. t = 6 с уақыт аралығында
парашют ашылады.
13

(a)

Графиктен:
1) Көлік тұрақты жылдамдықпен қозғалатын бөлігін А әрпімен белгілеңіз.
2) Көлік тұрақты үдеумен тежелетін график бөлігін В әрпімен белгілеңіз.
3)Айнымалы үдеумен қозғалатын бөлігін С әрпімен белгілеңіз.
[1]

(b) Есептеңіз.
(i) Берілген уақыттағы t = 6,5 с көліктің тежелу үдеуін анықтаңыз.

[1]
(ii) Осы уақытта көлікке әсер ететін қорытқы күш.

[1]
(c) Неліктен, t = 4,0 с уақытта көлікке әсер ететін қорытқы күш пайда болатындығын
түсіндіріңіз.

[1]
14

Жалпы балл: [30]
1-тоқсан бойынша балл қою кестесі
№
1 (a)

2 (b)
3

Жауабы
1-сурет – ламинарлы; 2-сурет – турбулентті
2-суретте қысым азаяды, сәйкесінше жылдамдық
артады
А – үдемелі; В – үдемелі; С – бірқалыпты;
D – кемімелі
С
?? = ? sin ?

4 (a)

?? = ? cos ?
Серпімді потенциалдық энергия

1 (b)
2 (a)

4 (b)
5

6

7
8

9

10 (a)

Балл
1

Қосымша ақпарат

1
1

1 қате болса да 1
балл қойылады

1
1
1
1

Кинетикалық энергия → гравитациялық
потенциалдық энергия
1) Күштердің векторлық қосындысы 0-ге тең;
∑ ?⃗ = 0
2) Айналдырушы моменттердің алгебралық
қосындысы 0-ге тең; ∑ ? = 0
Газ қысымы атмосфералық қысымнан 80 мм
сын. бағ.-на артық.
Газ қысымы 840 мм сын.бағ. = 111 991 Па = 1,1
атм
Формула p = F/S
2 ∙ 108 Па
ℎ = ℎ2 − ℎ1
? = ??ℎ
2500 Па
?2
?=
?
? = 30 м/с2
Векторлық жылдамдық

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

10 (b)
1

?

11 (a)

? = ? ; ? = 400 ?

1

11 (b)

0 с – 20 c дейінгі аралықта жылдамдығын 12 м/сқа дейін арттырды;
20 с – 420 с дейін бірқалыпты қозғалыс;
420 с – 500 с дейін кемімелі қозғалыс

1

15

Бір түрі жазылса да
1 балл қойылады

графиктерін тұрғызды.

12 (a)
12 (b)(i)

12 (b)(ii)

Жердің гравитациялық өрісі (бүкіләлемдік
тартылыс күші)
? = ?т − ?; ?т = ? + ?;
?т = 450000 Н

1

50000 Н

13 (b)(i)
13 (b)(ii)
13 (c)

1

?

? = ?;
? = 40000 кг = 1,25 м/с2

13 (a)(i)

1

1) 0 с – 6 с аралығын А әрпімен белгілейді.
2) 6 с – 7 с аралығын В әрпімен белгілейді.
3) 7 с– 14 с аралығын С әрпімен белгілейді.
?=

1

∆?
∆?

1

? = 40 м/с2
? = ??
? = 30 кН
Дене кемімелі қозғала бастайды.

1
1

Жалпы балл:

30

16

2 - ТОҚСАННЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
2 - тоқсанның жиынтық бағалауына шолу
Ұзақтығы – 45 минут
Балл саны – 30 балл
Тапсырма түрлері:
ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар;
ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар.
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Берілген нұсқа көп таңдауы бар тапсырмаларды, қысқа және толық жауапты
сұрақтарды қамтитын 11 тапсырмадан тұрады.
Көп таңдауы бар тапсырмаларға білім алушылар ұсынылған жауап нұсқаларынан
дұрыс жауабын таңдау арқылы жауап береді.
Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға білім алушылар есептелген мәні, сөздер немесе
қысқа сөйлемдер түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін сұрақтарда білім алушыдан максималды балл жинау үшін
тапсырманың шешімін табудың әр қадамын анық көрсетуі талап етіледі. Білім алушының
математикалық тәсілдерді таңдай алу және қолдана алу қабілеті бағаланады. Тапсырма
бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.

17

Бөлім
Молекулалық
кинетикалық
теорияның
негіздері

Газ заңдары

Термодинами
ка негіздері

Сұйық және
қатты
денелер

2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы
Ойлау
Тапсы
Орындау
№
Тапсырма
Тексерілетін мақсат
дағдылары
рма
уақыты,
тапсырма*
түрі*
ның деңгейі саны*
мин*
10.2.1.1 - молекулалық кинетикалық
Білу және
теорияның негізгі қағидалары мен
түсіну
4
ҚЖ
3
идеал газды сипаттау
10.2.1.2 - қатты дененің, сұйықтың,
Білу және
газдың модельдерін молекулалық
түсіну
4
5
ҚЖ
3
кинетикалық теорияның негізінде
сипаттау
Білу және
1
ҚЖ
3
10.2.1.3 - кристалл және кристалл емес
түсіну
қатты заттардың құрылысын ажырату
8
ҚЖ
3
Қолдану
10.2.2.1 - идеал газ күйінің негізгі
6
ҚЖ
3
теңдеуін қолдану және изопроцестер
2
графиктерін ажырату
9
ҚЖ
7
10.2.3.1 - термодинамиканың бірінші
және екінші заңының мағынасын
түсіндіру
10.2.3.2 - жылу қозғалтқышының
жұмыс істеу принципі мен
қолданылуын сипаттау
10.2.4.1 - ауаның салыстырмалы
ылғалдылығын анықтау
10.2.4.2 - сұйықтың беттiк керiлу
құбылысының табиғатын түсіну және
қылтүтіктік құбылыстардың өмірдегі
маңызы

Білу және
түсіну
3

Қолдану
Жоғары
деңгей
дағдылары
Білу және
түсіну

Бөлім
Балл* бойынша
балл
2

2
2
2
2

6
4

2

ТЖ

3

2

10

ТЖ

3

2

3

ҚЖ

10

7

11

ТЖ

4

3

2

11

18

11

5
7

Барлығы:
Ескерту:* - өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер

8

ТЖ

3
45 мин

2
30

Тапсырмалар және балл қою кестесі үлгілері
«Физика» пәнінен 2-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
1.

Қатты денелер кристалдық торына қарай үшке бөлінеді.
(a) Төменде қатты денелердің кристалдық торлары көрсетілген. Қатты заттардың түрін
жазыңыз.

[1]
(b) Кристалдардың физикалық қасиеттерін атаңыз.

[1]
2. (а) Термодинамиканың бірінші заңын тұжырымдаңыз.

[1]
(b) Бірінші текті мәңгі қозғалтқыш болмайтынын термодинамиканың қай заңы
дәлелдейді?

[1]
3. (a) Жылу қозғалтқыштарының жұмыс істеу принципін схема түрінде көрсетіңіз және
сипаттаңыз.

[2]
(b) Суретте газ циклінің тұйық графигі берілген.

19

(i) Графиктің әр бөлігінің қандай процеске сәйкес келетінін анықтаңыз:
AB: ...........................................................................
BC: ...........................................................................
CD: ...........................................................................
DA: ...........................................................................
[1]
(ii) Бір цикл ішінде газ неше рет жылу алады және жылу алу процесіне графиктің қай
бөлі(ктері)гі сәйкес келеді?
....…………………………………………………………………………………………....[2]
(iii) Графигі суретте берілген цикл қандай құрылғы көмегімен жүзеге асырылады? Ол
құрылғыны кім ойлап шығарған?
………………………………………………………………………………………………[2]
4. Молекулалық кинетикалық теорияның негізгі қағидаларын атаңыз және үшінші қағиданы
дәлелдейтін мысалдарды келтіріңіз.

[2]
5. Білім алушы қатты денелер, сұйықтар және газдар туралы кейбір тұжырымдарды жазды.
1) Қатты денелер қатты болады, өйткені олардың молекулалары тербеліс жасайды.
2) Сұйықтар ағады, өйткені олардың молекулалары газ молекулаларына қарағанда
жақын орналасқан.
3) Газдардың сұйыққа қарағанда тығыздығы азырақ, өйткені газ молекулалары ретсіз
қозғалады.
Қай тұжырым дұрыс? Неліктен?

[2]
6. Суретте массасы тұрақты идеал газ күйінің өзгеріс графигі көрсетілген.

(a) Газ қысымы қалай өзгерді?

[1]
20

(b) Газ молекуласының орташа квадраттық жылдамдығы қай күйде минималды
болады?

[1]
7. Сұйықтың еркін бетінің қисықтығы – мениск деп аталады. Төмендегі суретте неліктен
сұйықтар беті екі түрлі менискті көрсетеді?

Жұғу құбылысын сипаттаңыз.

[2]
8. Монокристалдардан тұратын кубты қыздыру арқылы параллелепипедке айналдыруға
болады. Неліктен бұл мүмкін?

[2]
9. Суретте массасы тұрақты болатын идеал газ қысымының температураға тәуелділік
графигі берілген.

(a)

1-2 бөлігіне сәйкес келетін графикке сипаттама беріңіз.

(b)

4-1 бөлігіне сәйкес келетін графикке сипаттама беріңіз.

[1]

[1]
(c)

Газ молекуласы концентрациясы тұрақты болып қалатын бөлікті көрсетіңіз.
[2]
21

10. 10 моль бір атомды идеал газды алдымен қысымын 3 есе азайта отырып, салқындатты,
сосын 300 К бастапқы температураға дейін қыздырды.

(a) Газ қай бөлікте жұмыс атқарды?

[1]
(b) 2 нүктеде газ температурасы қаншаға өзгерді?

[1]
11. (а) Поршені бар ыдыстың ішінде қанықпаған бу бар. Оны қаныққан күйге келтіру үшін
не істеу керек екенін төменде ұсынылған жауаптар ішінен таңдаңыз және себебін
түсіндіріңіз.
1) Изобаралық қыздыру керек.
2) Будың көлемін арттыру керек.
3) Будың көлемін азайту керек.
[1]
(b) Суретте ылғалды ауасы бар екі ыдыс көрсетілген. Суретте көрсетілген мәліметтерді
пайдаланып, әр ыдыстағы су бының массасын және олардың массаларының қатынасын
анықтаңыз. (35 ℃ кезінде су буының қысымы ?0 ≈ 5,6 ∙ 103 Па)

[2]
Жалпы балл: [30]

22

2-тоқсан бойынша балл қою кестесі
№
1 (a)

Жауабы
1) аморфты; 2) полимер; 3) кристалл

1 (b)

Пішінін және көлемін сақтайды

2 (a)
2 (b)

Балл
1
1

∆? = ? − ?

1

Термодинамиканың бірінші заңы

1

3 (a)

1

? = ?1 − ?2
3 (b)(i) АВ, СD – изотерма және ВС, DA – адиабата
3 (b)(ii) Жылуды 1 рет алады
АВ
3 (b)(iii) Идеал жылу қозғалтқышы / Карно машинасы
Карно
4

5

6 (a)
6 (b)
7

1. Зат бөлшектерден тұрады
2. Бөлшектер ретсіз қозғалады
3. Олар бір-бірімен әрекеттеседі
Жұғу; жабысу; сұйықтарды сығу қиын және
т.б.
3-ші: Газдардың сұйыққа қарағанда
тығыздығы азырақ, өйткені газ
молекулалары ретсіз қозғалады
Себебі: газ берілген көлемді толық алады,
молекулаларының концентрациясы аз
Газ қысымы артады
1-ші нүктеде газ молекуласының орташа
квадраттық жылдамдығы минималды болады
Ойыс – сұйықтың шыныға жұғатынын, дөңес
– сұйықтың шыныға жұқпайтынын көрсетеді
Жұғу құбылысын дұрыс сипаттады
23

1
1
1
1
1
1

1
1
1
1
1
1
1
1

Қосымша ақпарат
Бір қате болса да 1 балл
беріледі
Екеуінің бірін көрсетсе
де 1 балл беріледі
Формуласы болмай,
тұжырымдамасы болса
да есептеледі

8

9 (a)
9 (b)
9 (c)
10 (a)
10 (b)
11 (a)
11 (b)

Монокристалдардан тұратын дене
анизотропты
Қыздыру кезінде жылулық ұлғаюы әртүрлі
дәрежеде болады, сондықтан ол
параллелепипедке айналуы мүмкін
Изобаралық қыздыру
Изохоралық салқындау
2-3
4-1
2-3
?1 ?2
?1
= ; ?2 =
?1 ?2
3
Будың көлемін азайту керек.
? = ?0 ∙ ?
???
?=
??
?1 = 0,0315 ∙ 10−3 кг.
?2 = 0,0787 ∙ 10−3 кг.
?2
?1

1
1
1
1
1
1
1
1
1

1

= 2,5

1

Жалпы балл:

30

24

3 - ТОҚСАННЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
3 - тоқсанның жиынтық бағалауына шолу
Ұзақтығы – 45 минут
Балл саны – 30 балл
Тапсырма түрлері:
ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар;
ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар.
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Берілген нұсқа көп таңдауы бар тапсырмаларды, қысқа және толық жауапты
сұрақтарды қамтитын 11 тапсырмадан тұрады.
Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға білім алушылар есептелген мәні, сөздер немесе
қысқа сөйлемдер түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін сұрақтарда білім алушыдан максималды балл жинау үшін
тапсырманың шешімін табудың әр қадамын анық көрсетуі талап етіледі. Білім алушының
математикалық тәсілдерді таңдай алу және қолдана алу қабілеті бағаланады. Тапсырма
бірнеше құрылымдық бөліктерден/сұрақтардан тұруы мүмкін.

25

3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Бөлім

Тексерілетін мақсат

Электростат
ика

10.3.1.1 - электр өрісінің қасиетін талқылау
және оның күштік сипаттамасын анықтау
10.3.1.2 - электр өрісінің қозғалыстағы
зарядтарға әсерін сипаттау
10.3.1.3 - гравитациялық және
электростатикалық өрістердің қасиеттерін
салыстыру
10.3.1.4 - қарапайым электр тізбегіндегі
конденсатордың ролі
10.3.2.2 - сыртқы тізбектегі электр
қозғаушы күші мен кернеу түсуінің
айырмашылығын түсіну
10.3.2.3 - толық тізбек үшін Ом заңын
қолдану және қысқа тұйықталудың
салдарын түсіну
10.3.2.4 - тұрмыстағы электр
құралдарының жұмыс құны мен қуатына
практикалық есептеулер жүргізу
10.3.3.1 - әртүрлі ортадағы электр
тогының пайда болуын салыстыру
10.3.3.3 - жартылай өткізгішті
құралдардың қолданылуына мысалдар
келтіру
10.3.3.4 - асқын өткiзгiштiк құбылысы мен
практикалық қолданылуын сипаттау

Тұрақты ток

Әртүрлі
ортадағы
электр тогы

Ойлау
дағдылар
ының
деңгейі

№
тапсырма
*

Тапсырма
түрі*

Қолдану

1

ҚЖ

3

2

Қолдану

2
8

ҚЖ
ҚЖ

3
4

2
3

Білу және
түсіну

Тапсы
рма
саны*

Орындау
уақыты, Балл*
мин*

5

11
3

ҚЖ

3

2

Білу және
түсіну

4

ҚЖ

3

2

Қолдану

9

ҚЖ

3

2

10
12

ТЖ
ТЖ

13

3
5

Қолдану

11

ТЖ

3

2

Білу және
түсіну

5

ҚЖ

3

2

6

ҚЖ

3

2

7

ТЖ

4

3

Жоғары
деңгей
дағдылары

Білу және
түсіну

3

3

Білу және
түсіну

Барлығы:
Ескерту:* - өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер

11
26

Бөлім
бойынш
а балл

45 мин

12

7

30

Тапсырмалар және балл қою кестесі үлгілері
«Физика» пәнінен 3-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
1. Екі оқушы модулдері бойынша тең екі нүктелік зарядтар жүйесінің күш сызықтарын
кескіндеді.
(a) Қай суретте зарядтардың күш сызықтары дүрыс кескінделген?

[1]
(b) В нүктесі АС кесіндісінің ортасында орналасқан. Қозғалмайтын нүктелік –
q заряды А нүктесінде, ал –2q заряды C нүктесінде орналасқан. В нүктесіндегі
қорытқы кернеуліктің бағытын сызып көрсетіңіз.

[1]
2. Массасы ? зарядталған бөлшек біртекті электр өрісіне ?⃗0 жылдамдықпен үшып кірді.

(a)
Суретте электр өрісінің күш
пластиналарының таңбасын белгілеңіз.

сызықтары

көрсетілген.

Конденсатор

[1]
(b)
Суретте зарядқа әрекет ететін күш бағыты және зарядтың траекториясы
көрсетілген. Осы мәліметтерді пайдаланып, зарядтың таңбасын анықтаңыз.

[1]
27

3. Электр өрісі мен гравитациялық өрістің бір ұқсастығы мен бір айырмашылығын атаңыз.

[2]
4. Астарларының арасында диэлектригі бар жазық ауа конденсаторы аккумуляторға
жалғанған. Конденсаторды аккумулятордан ажыратпай, оның астарларының арасындағы
диэлектрикті алып тастайды. Осы кезде конденсатордың электрсыйымдылығы және оның
астарларының арасындағы потенциалдар айырымы қалай өзгереді?
Конденсатордың
электрсыйымдылығы

Конденсатор астарларының
арасындағы потенциалдар айырымы

[2]
5. Бойымен электр тогы өткенде төменде аталған орталардың қайсысында зат тасымалы
болмайды?
1) металдарда;
2) жартылай өткізгіштерде;
3) электролиттерде;
4) газдарда.
Бірнеше жауап болуы мүмкін.
[2]
6. p-n - ауысудың негізгі қасиетін төмендегі жауаптар арасынан таңдаңыз және осы қасиетті
қайда қолданатынын атаңыз:
1) қыздырғанда кедергісі азаяды;
2) жарық түсіргенде кедергісі азаяды;
3) бір жақты өткізгіш;
4) қыздырған кезде кедергісі артады.
[1]
Қолдануы:

[1]
7. Төменде берілген тұжырымдар арасынан асқын өткізгіштікке
құбылыстың байқалуын сәйкестікті көрсету арқылы анықтаңыз:

қасиеттерді,

магнит өрісін тартады
магнит өрісін тебеді
магнит өрісіне әсер етпейді

Асқын өткізгіш

жоғарғы электр кедергісінде
электр
кедергісі
нольге
ұмтылғанда
кез-келген кедергінің мәнінде

Асқын өткізгіштік
құбылысы байқалады …

кедергіге тәуелді емес
кедергіге тура пропорционал
кедергіге кері пропорционал

Электр өткізгіштік

8.

тән

[3]
Екі параллелді көлденең металл пластиналар бір-бірінен 4 мм ара қашықтықта
28

орналасқан. Потенциадар айырымы 480 В-қа тең тұрақты ток көзі пластинаға кілт
арқылы қосылған.

Екі пластина арасында электр өрісі пайда болды.
(a) Электр өрісі ұғымын түсіндіріңіз.

[1]
(b) Суретте электр өрісінің күш сызығы мен бағытын көрсетіңіз.

[1]
(c) Екі пластина арасындағы электр өрісінің көрнеулігін есептеңіз.

[1]
9.

Білім алушы тізбектей жалғанған үш батареядан тұратын электр тізбегін жинады. Әр
батареяның ЭҚК-і 2,0 В.
Суретте K және L қысқыштарына жалғанған біртекті метал өткізгіштен, А амперметр
және Х резистордан тұратын тізбектің схемасы көрсетілген.

(a)

Үш тізбектей қосылған батареялардың жалпы ЭҚК-ін анықтаңыз.
[1]

(b)

Егер біртекті металл өткізгіштің ұзындығын 2 есе қысқартса, онда Х
29

резистордағы кернеудің түсуі қалай өзгереді.

[1]
10. Суретте көрсетілген тізбектегі идеал амперметр 1 А-ді көрсетеді.

(a) Егер ток көзінің ішкі кедергісі 1 Ом-ға тең болса, онда ток көзінің ЭҚК-і неге
тең болады?

[2]
(b)

Қысқа тұйықталудың себебі неде?

[1]
11. Электрмашина батареясы қозғағыш моторды 96 А және 120 В болатын токпен
қамтамасыз етеді.
(a)
Батареяда қандай энергия түрленулері болады?

[1]
(b)
Мотордың 10 минут уақыт ішінде тұтынатын энергиясын анықтаңыз. Электр
энергиясын кВт·сағ-пен өрнектеңіз.

[1]
12. Оқушы ток көзінің ішкі кедергісін анықтау үшін келесі тізбекті құрастырды.
30

(a)

Тізбектің сызбасында қандай қателік бар?

[1]
(b) Оқушы дұрыс сызбаны пайдалана отырып, төменде кестеде берілген мәндерді
алды.

(i) Төменде берілген торкөзге өлшеу нәтижелерін нүктелерді сала отырып,
нүктелер арқылы график сызыңыз.

[1]
(ii)

Өзіңіз салған график арқылы ток көзінің ЭҚК мәнін анықтаңыз.
31

[1]
(iii) График бойынша ток көзінің ішкі кедергісін анықтаңыз.

[1]
(iv) Тәжірибені өзара тізбектей жалғанған осындай екі ток көзімен қайталады.
Тәжірибе графигінде қандай өзгеріс болатынын түсіндіріңіз.

[1]
Жалпы балл: [30]

32

3-тоқсан бойынша балл қою кестесі
№
1 (a)
1 (b)

Жауабы

Балл
1

2-сурет
С-ға қарай бағытталған вектор

Қосымша ақпарат

1

2 (a)
2 (b)
3

4

5
6
7

8 (a)
8 (b)
8 (c)
9 (a)
9 (b)
10 (a)
10 (b)
11 (a)

Жоғарғы пластина оң зарядталған (+)
Төменгі пластина теріс зарядталған (-)
Заряд – оң зарядталған
Ұқсастығы: арақашықтықтың квадратына кері
пропорционал
Айырмашылығы: гравитациялық өріс –
массасы бар денеге, электр өрісі – зарядталған
бөлшекке әсер етеді
Конденсатордың
электрсыйымдылығы
–
кемиді
Конденсатор
астарларының
арасындағы
потенциалдар айырымы – өзгермейді
Металдар
Жартылай өткізгіштер
3-шісі. Бір жақты өткізгіш
Жартылай өткізгішті диодтарда
Асқын өткізгіш магнит өрісін тебеді
Асқын өткізгіштік құбылысы электр кедергісі
нольге ұмтылғанда байқалады
Электр өткізгіштік – кедергіге кері
пропорционал
Электр өрісі – материяның бір түрі, оның бар
екенін зарядқа әрекеті арқылы анықтайды
Бір-біріне параллель, төмен бағытталған
біртекті өрістің күш сызықтарын көрсетті
?
В
? = ; ? = 120
?
м
6В
Кернеудің түсуі 2 есе артады
? = ?(? + ?)
? = 27 ?
? → 0; ????
Химиялық
түрленеді.

энергия

1
1
1

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

электр
33

энергиясына

Белгіленуі дұрыс

1

Басқа да
жауапты
есептеледі

дұрыс
берсе

11 (b)
12 (a)

1,9 кВт·сағ
Вольтметр ток көзіне параллель қосылуы тиіс.

Нүктелер дұрыс белгіленіп, сәйкес түзу сызық
жүргізілген.
12 (b)(ii) Ток күші 0-ге тең болған кездегі вольтметр
көрсетуі ЭҚК мәні болады, сондықтан график
түзуін кернеу осімен қиылысқанша созады.
ЭҚК = (1,38÷1,44) В
12 (b)(iii) Графиктің градиенті
табылады, ол ішкі
кедергі мәніне тең болады. r = (0,4÷0,43) Ом
12 (b)(iv) График көлбеулігі артады, cебебі, тізбектей
жалғанғанда ЭҚК мәндері қосылады.
Жалпы балл:
12 (b)(i)

34

1
1
1

1