тоқсандық жиынтық бағалау

«Қазақстан тарихы» пәнінен тоқсандық жиынтық бағалау спецификациясы

7-сынып

МАЗМҰНЫ

1. Тоқсандық жиынтық бағалаудың мақсаты 3

2. Тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар 3

3. «Қазақстан тарихы» пәнінен күтілетін нәтижелер, 7 сынып 3

5. Тоқсандарға ойлау дағдыларының деңгейіне байланысты тексерілетін мақсаттарды бөлу 4

6. Жиынтық бағалауды өткізу ережесі 4

7. Модерация және балл қою 5

I ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ 6

II ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ 13

III ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ 20

IY ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ 26

1. Тоқсандық жиынтық бағалаудың мақсаты

Тоқсандық жиынтық бағалау оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының мазмұнына сәйкес, оқушылардың тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларды анықтауға бағытталған.

Тоқсандық жиынтық бағалау оқу жоспарындағы тоқсан ішінде меңгеруге тиісті оқу мақсаттарына жету деңгейін тексереді.

2. Тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған «Қазақстан тарихы» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

3. «Қазақстан тарихы» пәнінен күтілетін нәтижелер, 7 сынып

Білім алушы:

Білу

- отан тарихы кезеңдерін;

- Қазақстан тарихының орта ғасырдағы негізгі оқиғаларын, құбылыстарын, процестерін;

- отан тарихында маңызды рөл атқарған тарихи қайраткерлерді;

- тарихи даму барысында қалыптасқан ұлттық және әлемдік мәдениеттің маңызды жетістіктерін;

- тарих ғылымының ұғымдарын; тарихи деректердің түрлерін.

Түсіну

• отан тарихының дамуының тұтастығы мен үздіксіздігін сипаттайтын негізгі оқиғалардың, құбылыстар мен процестердің мәнін;

• қоғамдық процестердің тарихи шарттылығын, адамзаттың мәдени әртүрлілігін;

• Қазақстанның тарихи жолының ерекшеліктерін;

• отан тарихындағы көрнекті тұлғалардың рөлі мен орнын;

• отан тарихына, мәдениетіне, дәстүрлеріне құрметпен қарау қажеттігін.

Қолдану

• тарихи ойлау дағдыларын: өмірлік міндеттер мен мәселелерді шешу үшін;

• тарихи картадағы өзгерістерді, түрлі нысандардың орналасуын анықтау кезінде;

• тарихи тұлғаларды, оқиғаларды, құбылыстарды, процестерді салыстыру кезінде;

• Қазақстанның саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуын сипаттау кезінде;

• тарихи негізіне сүйене отырып, заманауи өмірдің құбылыстарына қатынасы бойынша өз ұстанымын анықтау кезінде;

• тарихи материалдармен жұмыс кезінде.

Талдау

- себеп-салдарлық байланыстарын анықтау мақсатында тарихи оқиғаларды, құбылыстарды, процестерді;

- жалпы сипатты белгілері мен ерекшеліктерін анықтай отырып, Қазақстанның тарихи дамуын;

- тарихи тұлғалар қызметінің нәтижесі мен уәждерін;

- тарихи паралелль өткізу жолымен Қазақстанның жекелеген мемлекеттерінің даму үрдістерін, қоғамдық, экономикалық, саяси және мәдени процестерін;

-проблемалық сұрақтарға жауап беру үшін түрлі тарихи дереккөздерді;

- бір тарихи оқиғаларға, құбылыстар мен процестерге түрлі көзқарастарды;

- түрлі таңбалы жүйеде (мәтін, карта, кесте, схема, дыбыс-бейне қатары) ұсынылған ақпараттарды.

Жинақтау

-жалпы заңдылықтарды анықтай отырып, тарихи құбылыстардың, процестердің сипатты белгілерін жіктеу, жүйелеу, жалпылау және саралау үшін түрлі дереккөздердегі ақпараттарды;

-қоғамда болып жатқан қазіргі заманғы саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени процестерге бағдарлану үшін тарихи мәліметтерді.

Бағалау

• тарихи оқиғаларды, процестерді, құбылыстарды, тұлғаларды отандық тарихқа ықпалы тұрғысынан бағалайды, оларды әртүрлі түсіндіруді;

• әртүрлі тарихи дереккөздердің анықтығын.

4. Ойлау дағдыларының деңгейі

Ойлау дағдыларының деңгейі	Сипаттама	Тапсырмалар түрлері
Білу және түсіну	VI – IX ғасырдағы Қазақстан; ортағасырлық Қазақстан тарихының кезеңделуі; Ұлы Түрік қағанатының құрылуы; X ғ.– XІІІ ғ. басындағы Қазақстан; Қарахан мемлкеті; Қазақстан территориясына исламның тарала басталуы; XIII –XV ғасырлардың І жартысындағы Қазақстан; Шыңғыс ханның жаулаушылық соғыстары; Қазақстан территориясындағы ерте ортағасырлық мемлекеттер: Батыс Түрік қағанаты, Түргеш қағанаты, Қарлұқ қағанаты, Оғыз мемлекеті, Қимақ қағанаты; қазақ халқының қалыптасуы; Қазақстан – Ұлы Дала мұрагері: тарихи және этникалық сабақтастық Түркі мемлекеттерінің қоғамдық-саяси құрылысы; түркілердің әскери өнері; шаруашылығы; түркі әлемінің көрнекті ғұламалары; Әбілқайыр хандығы; XIII –XV ғасырлардың І жартысындағы мемлекеттердің қоғамдық-саяси құрылысы; сауданың дамуы; мәдениет; қазақ халқының мәдениеті: материалдық, рухани мәдениет; қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы: егіншілік, мал шаруашылығы	КТБ– көп таңдауы бар сұрақтар/тапсырмалар
Қолдану	көшпелілер мен отырықшылар арасындағы өзара экономикалық байланыстарын анықтау; оқиғалардың өзара байланысын табу арқылы Түрік қағанаты құрылуының тарихи маңызын анықтау; Ұлы Жібек жолының халықаралық қатынастардың дамуындағы орнын анықтау; ортағасырлық мемлекеттердің ыдырауының негізгі және жанама себептерін анықтау; Қазақстан аумағындағы мемлекеттердің басқару жүйесінің ерекшеліктерін анықтау; XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердің этноәлеуметтік құрылымын анықтау; картаны қолдану арқылы XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердегі саяси үдерістерді түсіндіру; «Қазақ» этнонимінің мағынасын түсіндіру	ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар; ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар
Жоғары деңгей дағдылары	Түркі мәдениеті әлемдік өркениеттің дамуына қосқан үлесін анықтау; Атлах шайқасының тарихи маңызына баға беру; Ұлы Жібек жолының тарихи маңызын талдау; мемлекеттің негізін салушылар – Жәнібек пен Керейдің қызметіне баға беру; М.Х. Дулатидің «Тарихи Рашиди» еңбегінің қазақ хандығының ерте тарихының құнды дерегі ретінде баға беру, Қазақ хандығының алғашқы жылдар қалыптасуындағы ішкі және сыртқы саясатын талдау, біртұтас қазақ мемлекеті қалыптасуының тарихи маңызын анықтау;	ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар; ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар

5. Тоқсандарға ойлау дағдыларының деңгейіне байланысты тексерілетін мақсаттарды бөлу

Тоқсан	Білу және түсіну	Қолдану	Жоғары деңгей
			дағдылары
I	0%	75%	25%
II	25%	75%	0
III	0%	80%	20%
IV	0%	75%	25%
Барлығы	7%	76%	17%

6. Жиынтық бағалауды өткізу ережесі

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойыңыз.

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқауды оқып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығын хабарлаңыз. Білім алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығын ескертіңіз. Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтыңыз.

Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар (спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіңіз. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығын ескертіңіз.

Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып қоюды ұсыныңыз.

Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі хабарлап отырыңыз.

Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтініңіз.

7. Модерация және балл қою

Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.

I ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

Жиынтық бағалаудың өткізілу уақыты – 40минут

Балл саны – 25

Тапсырмалар түрлері:

КТБ– көп таңдауы бар сұрақтар/тапсырмалар;

ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар;

ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар;

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әр түрлі тапсырмалар: көп таңдауы бар сұрақтар, қысқа / толық жауапты қажет ететін сұрақтар қолданылады.

Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөздер немесе қысқа сөйлемдер түрінде жауап береді.Толық жауапты қажет ететін сұрақтарда білім алушылар орындаушылық және шығармашылық дағдыларын көрсетеді.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 4 тапсырмадан тұрады: 1-тапсырма көшпелілер мен отырықшылар арасындағы өзара экономикалық байланысты анықтап, сәйкестендіруге берілген тапсырма.

2-3 тапсырмалар қолдану дағдыларын анықтауға арналған қысқа жауапты қажет ететін жабық сұрақтар мен кестені толтыруға арналған.

4- тапсырма дерек мазмұны мен білімге сүйеніп, Атлах шайқасының маңыздылығын талдау - жоғары деңгей дағдыларын анықтауға арналған.

I тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Бөлім	Тексерілетін мақсат	Ойлау дағдыларының деңгейі	Тапсырма саны*	тапсырма№ *	Тапсырма түрі*	Орындау уақыты, мин*	Балл*	Бөлім бойынша балл
VI – IX ғасырлардағы Қазақстан	6.4.1.1 Көшпелілер мен отырықшылар арасындағы өзара экономикалық байланыстарын анықтау	Қолдану	1	1	ҚЖ	10	5	25
	6.3.1.1 Оқиғалардың өзара байланысын табу арқылы Түрік қағанаты құрылуының тарихи маңызын анықтау	Қолдану	2	2-3	ҚЖ	15	10
	6.3.2.3 Атлах шайқасының тарихи маңызын талдау	Жоғары деңгей дағдылары	1	4	ТЖ	15	10
Барлығы:		-	4	-	-	40	25	25
Еcкерту: *-өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер

«Қазақстан тарихы» пәнінен I тоқсанға арналған

жиынтық бағалау тапсырмалары

1. Сұрақтарға жауап беріңіз.

1. «Көшпелi адамдар. Алайда олар жер өңдейдi, себедi және орады» деп жазған авторды атаңыз.

2. «Қалаларда халықтың бiр бөлiгi жер өңдейдi, ал екiншiсi саудамен айналысады» деген дерек беретін жазбаны анықтаңыз.

3. «Онда түрлi елдердiң саудагерлерi аралас тұрғанын, ал қала тұрғындарының жартысын көпестер құрағанын» хабарлайтын деректегі қаланы көрсетіңіз.

4. Тарихи деректерде «көпестер қаласы» ретiнде аталған қаланы жазыңыз

5. Орта Азия, Қытай, Византия билеушiлерiнiң теңгелерi осы кезеңде халықаралық сауданың кең дамығанын айқындайды

[5]

2. Тарихи оқиғалардың қай мемлекетке қатысты екендігін анықтаңыз.

Тарихи оқиғалар	Мемлекет
Мұқан қаған түркілердiң Орталық Азия мен Оңтүстiк Сiбiрдегi үстемдiгiн бекiттi
751 жылы шiлдеде Тараз маңындағы Атлах қаласында араб және қытай әскерлерi арасында үлкен шайқас болды
Олар 965 жылы Киев Русiмен одақтаса отырып, Хазар қағанатын талқандады
Қағанның Ертiс бойындағы ордасы – Имақия қаласы болды
Тон-жабғу тұсында Орта Азия мемлекеттерiне қағанаттың қатаң бақылауы орнықты

[5]

3. Түрік қағанатының құрылуының тарихи маңызын 4 дәйекпен беріп, қорытынды жасаңыз.

1.___________________________________________________________________

2.___________________________________________________________________

3.___________________________________________________________________

4.___________________________________________________________________

Қорытынды__________________________________________________________

[5]

4. Берілген деректермен өз біліміңізді қолданып, берілген әр сұраққа дәйекті жауап жазыңыз.

«Атлах шайқасы қай өркениеттің (қытайлықтар мен мұсылмандар) Түркістанда билік ететіндігі жайлы мәселені анықтады»

Академик В.Бартольд

Атлах шайқасының себептерін жазыңыз. 1____________________________________________________________________________

2____________________________________________________________________________

Атлах шайқасының нәтижесін жазыңыз

1____________________________________________________________________________

2____________________________________________________________________________

Шайқаста көрініс тапқан көшпелілердің әскери өнерін сипаттаңыз.

1____________________________________________________________________________

2___________________________________________________________________________

Шайқас туралы мәлімет алуға болатын деректерді жазыңыз.

1____________________________________________________________________________

2_________________________________________________________________________

Атлах шайқасының тарихи маңыздылығын дәлелдеңіз

1____________________________________________________________________________

2______________________________________________________________________

[10]

Балл қою кестесі

Тапсырма №	Жауап	Балл	Қосымша ақпарат
1	Әл Идриси Қытай елшісінің жазбалары Суяб Тараз YI ғасырдың соңы- YIII ғасырдың басы	5
2	1.Түрік қағанаты	5
	2.Түркеш қағанаты
	3.Оғыз мемлекеті
	4. Қимақ қағанаты
	5. Батыс түрік қағанаты
3	Қағанаттың құрылуымен бөлек жүрген тайпалар бейбіт өмірге көшіп, өз шаруашылығын дамытуға мүмкіндік алды	1	Нақты түсінік қалыптастыратын, құрылымы әртүрлі сөйлеммен жазылған мүмкін болатын жауаптар қабылданады
	Түрiк қағанатында дала тайпалары мен қалалар тұрғындары, будда, христиан дiнiн ұстанғандар және Тәңiрге табынушылар бейбіт өмір сүре бастады	1
	Осы мемлекеттер шеңберiнде көне түркi халықтарының дамуы, оларға өз айналасындағы тайпаларға ықпал етті	1
	Түрiк қағаны елдiң бiрлiгiн сақтауға тырысты. Жаңа реформалар енгiзіп, шаруашылығы мен мемлекеттің дамуына ықпал етті	1
	Қорытынды: Бiртұтас Түрiк қағанатының құрылуы жаңа түрiк мемлекеттерiнің қалыптасуына негiз болды	1
4	1)Сұлу қаған қаза болғаннан кейiн, Түргеш қағанатының құлауын пайдаланған, Қытай империясы Жетiсу аймағына басқыншылық саясатын қайтадан бастады 2) Арабтардың Жетiсуға жорықтар жасауының себебi – мұнда күмiс өндiрiлдi. Сондай-ақ мұнда бай сауда қалаларынан үлкен олжаны басып алу мүмкiндiгi болды	2	Нақты түсінік қалыптастыратын, құрылымы әртүрлі сөйлеммен жазылған мүмкін болатын жауаптар қабылданады.
	1) қытайлар Жетiсудан қуылып, алдағы уақытта бұл аймақ істеріне араласпады 2) арабтар да мұнда тұрақтай алмай, Орта Азияға шегiнуге мәжбүр болды. Бұл аймақта ислам тез тарай бастады	2
	1)түркештер кенеттен қытайлардың сол қанаты және ту сыртынан соққы берді 2) арабтың алдыңғы шебіндегі атты әскердің шабуылының мықтылығы	2
	1) В.В. Бартольд: «Атлах шайқасы екі өркениеттің (қытайлықтар мен мұсылмандар) қайсысы Түркістанда билік етеді деген маңызды сұраққа жауап берді». 2) Әл Макдиси еңбегінде: бес күнге созылған бұл соғыста Қытай әскерінің 45 мыңы өліп, 20 мыңы тұтқынға түсті деп жазады. Қатты әлсіреген жау Жетісу өңірін тастап кетті. Сонан кейін мың жыл бойына қазақ жері қытай әскерінің табанына тапталған жоқ. Тек 1757 жылы ғана жоңғарларды жер бетінен құртып жіберген қытайлар Абылай әскерімен бетпе-бет келіпті.	2
	1) Түрік дүниесі Ислам әлемімен рухани тұтастыққа қол жеткізді. Исламды мемлекеттік дін ретінде мойындаған түркі халықтары біртұтас рухани, мәдени бірлікке қол жеткізу арқылы ұлт ретінде ұйысып, тұрақты, гүлденген мемлекеттерге айналды 2) Адамзат мәдениетіне Махмұт Қашқари, Жүсіп Баласағұн, Әбу Насыр әл-Фараби, Қожа Ахмет Яссауи, Ахмет Иүгінеки, Ибн Сина қатарлы ұлы тұлғалардың данышпандық ілімдерін берді	2
Жалпы балл		25

II ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

II тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу

Жиынтық бағалаудың өткізілу уақыты – 40минут

Балл саны – 25

Тапсырмалар түрлері:

КТБ– көп таңдауы бар сұрақтар/тапсырмалар;

ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар;

ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар;

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әр түрлі тапсырмалар: көп таңдауы бар сұрақтар, қысқа / толық жауапты қажет ететін сұрақтар қолданылады.

Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөздер немесе қысқа сөйлемдер түрінде жауап береді.Толық жауапты қажет ететін сұрақтарда білім алушылар орындаушылық және шығармашылық дағдыларын көрсетеді.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 4 тапсырмадан тұрады: 1-тапсырма берілген ұғымдарды мағынасына қарай сәйкестендіру - қолдану дағдысын анықтауға арналған.

2-3- тапсырмаларда Ұлы Жібек жолының әрбір сала үшін тарихи маңызын анықтауға арналған. Картада Ұлы Жібек жолының екі тармағын, шығыс пен батыс нүктелері болатын мемлекеттерді және сауда жолының басты аймағы және басты қалаларды жазуға берілген.

4- тапсырма Х- ХIII ғасырлардағы дамыған мемлекеттердің құлауына әсер еткен факторлармен танысып, олардың негізгі және жанама себептерін кестеге жіктеуге берілген.

II тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Бөлім	Тексерілетін мақсат	Ойлау дағдыларының деңгейі	Тапсырма саны*	тапсырма№ *	Тапсырма түрі*	Орындау уақыты, мин*	Балл*	Бөлім бойынша балл
X ғасыр– XІІІ ғасырдың басындағы Қазақстан	6.2.2.2 Ортағасырлық сәулет өнері ескерткіштерінің ерекшеліктерін түсіндіру	Білу және түсіну	1	1	КТБ	10	7	25
	6.4.2.2. Ұлы Жібек жолының халықаралық қатынастардың дамуындағы орнын анықтау	Қолдану	2	2-3	ҚЖ	20	12
	6.3.1.7 Ортағасырлық мемлекеттердің ыдырауының негізгі және жанама себептерін анықтау	Қолдану	1	4	ҚЖ	10	6
Барлығы:		-	4	-	-	40	25	25
Еcкерту: *-өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер

«Қазақстан тарихы» пәнінен II тоқсанға арналған

жиынтық бағалау тапсырмалары

1.Төменде берілген сөйлемдердің реттік нөмірін Айша Бибі, Қарахан, Бабаджа-қатын кесенелері тұсына сәйкесінше орналастырыңыз.

Қажетті мәліметтер:

1. Мемлекетте билік еткен Шах-Махмұд Боғраның қабірінің басына орнатылған, мазар ел ішінде «Әулие ата күмбезі» деп аталған

2. Қазақ оюлармен безендірілген, бұл кесенені Қарахан салдырған

3.Айша бибінің қамқоршысы Айша қайтыс болған соң, оның мазары үстінде жағылып тұрған алауды ұстап тұрған

4. Бұл кесене - махаббаттың символы

5. Бағаналарына араб әрпімен “күз, бұлттар, дөңгеленген дүние...” деген сөздер жазылған, кесенеде 60 түрлі әшекей қолданылған

6. Кесенеге 30 түрлі өрнекті кірпіш пайдаланылған, төртінші залда төбеге шығатын баспалдақ орнатылған. Кірпіштерінің өрнектеліп қалануы жағынан Бұқарадағы ортағасырлық Исмаил күмбезіне ұқсайды

7. Кесене өзінің композициясы мен құрылымы жағынан өте қарапайым да қатаң, кесене көркемдік пен сымбаттылық беретін призмалық барабанға орналасқан, 16 қырлы конус жабыны бар. Мұндай төбе жабыны - Қазақстан күмбездерінің ішіндегі ең ерекшесі деп саналады.

Айша Бибі кесенесі Қарахан кесенесі Бабаджа-қатын кесенесі

____________________ ^{________________________} ___________________

[7]

2. Ұлы Жібек жолының халықаралық қатынастардың нығаюындағы маңызын салалар бойынша көрсетіңіз.

[6]

3. Картаны негізге ала отырып, тапсырманы орындаңыз.

[6]

4. Дамыған мемлекеттердің құлауына әсер еткен факторларды жазыңыз.

Негізгі	Жанама

[6]

Балл қою кестесі

Тапсырма №	Жауап	Балл	Қосымша ақпарат
1	Айша бибі кесенесі: 2, 4, 5	3
	Қарахан кесенесі: 1, 6	2
	Бабаджа-Қатын кесенесі: 3, 7	2
2	Саяси Қазақстан, Орталық Азияны басып, Батыстағы елдерге қарай жібек артқан керуендер шығып, керісінше батыстағы елдерден Қытайға қарай елшіліктер ағыла бастаған. YII–X ғасырларда Ұлы Жібек жолының халықаралық маңызы арта түсті – Қытай Византиямен және арабтармен байланыс орнатты	2	Нақты түсінік қалыптастыратын, құрылымы әртүрлі сөйлеммен жазылған мүмкін болатын жауаптар қабылданады
	Экономикалық Жiбек жолының түркi бөлiгi халықаралық саудада ерекше рөл атқарды Ұлы Жiбек жолы, сауданың дамуы көптеген қалалардың пайда болуына, олардың өркендеуіне жол ашты	2
	Мәдени Адамдар мен идеялардың еркін қозғалыста болуы аса көрнекті энциклопедияшылардың, ғалымдардың, ақындар мен философтардың және олардың мектептерінің пайда болуына ықпал етті Ғылым мен мәдениет орталықтары да болды. Мәселен, Отырар – ұлы ғалым әл-Фарабидің Отаны.	2
3	Ұлы Жібек жолының екі бағытын көрсетіңіз: Онтүстік, Солтүстік	2
	Ұлы Жібек жолының шығыс және батыс нүктелерін атаңыз: Қытай, Византия	2
	Ұлы Жібек жолының бойындағы сауда орталығы болған қалаларды көрсетіңіз. Отырар, Үргенiш, Бұхара, Тараз, Баласағұн, Са- уран, Талхиз және басқа бай қалалар	2	Кез-келген 2 қаланың аты жазылса қабылданады
3	Негізгі факторлар: Қаған билiгінiң әлсiреуi Тақ үшін талас-тартыстар Көрші мемлекеттердің жаугершілік саясаты	3	Нақты түсінік қалыптастыратын,құрылымы әртүрлі сөйлеммен жазылған мүмкін болатын жауаптар қабылданады
	Жанама факторлар: Экономикалық дағдарыс Өзара тайпалық соғыстар Қағандардың жеке меншікке ұмтылуы	3
Жалпы балл		25

III ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

III тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу

Жиынтық бағалаудың өткізілу уақыты – 40 минут

Балл саны – 25

Тапсырмалар түрлері:

КТБ– көп таңдауы бар сұрақтар/тапсырмалар

ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар

ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әр түрлі тапсырмалар: көп таңдауы бар сұрақтар, қысқа / толық жауапты қажет ететін сұрақтар қолданылады. Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөздер немесе қысқа сөйлемдер түрінде жауап береді.

Толық жауапты қажет ететін сұрақтарда білім алушылар орындаушылық және шығармашылық дағдыларын көрсетеді.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 5 тапсырмадан тұрады: 1- тапсырма кестеде берілген ақпараттардың «ақиқат» немесе «жалғандығын» анықтап белгілеу - білу және түсіну дағдысын анықтауға арналған, 2-тапсырма қазақ халқының рухани мәдениетіне қатысты ұғымдарды анықтамаларымен сәйкестендіру-қолдану дағдысын анықтауға арналған, 3- тапсырма Алтын Ордадан бөлінген мемлекеттерді кескін картада белгілеу-қолдану дағдысын анықтауға арналған, 4-5- тапсырмалар «қазақ» атауы қалыптасуы мен қазақ хандығының құрылуының тарихи маңызын анықтауға арналған кесте толтыруға берілген.

III тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Бөлім	Тексерілетін мақсат	Ойлау дағдыларының деңгейі	Тапсырма саны*	тапсырма№ *	Тапсырма түрі*	Орындау уақыты, мин*	Балл*	Бөлім бойынша балл
XIII – XV ғасырдың I жартысын дағы Қазақстан	6.3.1.8. Қазақстан аумағындағы мемлекеттердің басқару жүйесінің ерекшеліктерін анықтау	Қолдану	1	1	КТБ	8	4	15
	6.1.1.2 XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердің этноәлеуметтік құрылымын анықтау	Қолдану	1	2	ҚЖ	8	6
	6.3.1.6 Картаны қолдану арқылы XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердегі саяси үдерістерді түсіндіру	Қолдану	1	3	ҚЖ	8	5
Қазақ халқының қалыптасуы	6.1.1.4 «Қазақ» этнонимінің мағынасын түсіндіру	Қолдану	1	4	ҚЖ	8	4	4
Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы	6.3.1.9 Қазақ хандығы құрылуының тарихи маңызын анықтау	Жоғары деңгей дағдылары	1	5	ТЖ	8	6	6
Барлығы:		-	5	-	-	40	25	25
Еcкерту: *-өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер

«Қазақстан тарихы» пәнінен III тоқсанға арналған

жиынтық бағалау тапсырмалары

1. Төмендегі берілген ақпараттардың «ақиқат» не «жалғандығын» анықтаңыз.

№	Ақпарат	Ақиқат	Жалған
1	Түмен-түркі-моңғол ұлыстарында болған әскери-әкімшілік бірлік. Ол өз кезегінде мыңдық пен жүздікке бөлінген. Түменді түменбегі басқарған
2	Барұнғар –оң қанаттағы әскер. Көшпелілер мемлекетін құрайтын ру-тайпаларды да, олардан жасақталған әскерді де оң қанаттағылар, сол қанаттағылар деген топтарға бөлген
3	Ондаған жүздіктер он мыңдықтар деп аталған. Әр он мыңдықтың өз әскери тулары болған
4	Жасақ, Яса – Шыңғыс хан империясының әскери-құқықтық заңдар жинағы

[4]

2. Кестедегі ақпараттармен танысып, қандай мемлекет туралы айтылып тұрғандығын анықтап, халқының құрамын жазыңыз.

[6]

2. Алтын Орда мемлекеті ыдырағаннан кейін пайда болған мемлекеттердің территориясын кескін картада белгілеңіз.

Қазан хандығы, Батыс Сібір хандығы, Астрахан хандығы, Ноғай Ордасы, Ақ Орда.

4

[5]

4. Кестеде «Қазақ» этнонимі туралы деректердің мазмұнын түсіндіріңіз.

№	«Қазақ» этнонимі туралы пікірлер	Мағынасын ашыңыз
1	В.В. Радлов: «қазақ сөзінің мағынасы тәуелсіз, ерікті адамдар»
2	Ш.Ш.Уалиханов: «қазақ күшті, мықты, шабытты дегенді білдіреді»
3	Ш.Құдайбердіұлы: «қазақ өз алдына ел болып жүрген халық»
4	Б.Кәрібаевтың пікірінше қазақ – түркi сөзi. Бастапқыда ол ерiктi, еркiн деген мағынада қолданылды

[4]

5. Қазақ хандығының құрылуының тарихи маңызына анықтап, баға беріңіз.

[6]

Балл қою кестесі

Тапсырма №	Жауап	Балл	Қосымша ақпарат
1	ақиқат ақиқат жалған ақиқат	4	Әр жауапқа 1 балл
2	Моғолстан Түркі тайпалары Түркіленген моңғол тайпалы Әбілхайыр хандығы Қыпшақ және қарлұқ текті түркі тайпалары Түркіленген моңғол тайпалары	6
3		5
4	В.В. Радлов: «Қазақ сөзінің мағынасы тәуелсіз, ерікті адамдар» деген пікірі қазақ халқының еркін өмір сүріп , көшпелі өмір салтын ұстанатындығын көрсетеді. Ш.Ш.Уалиханов: «қазақ күшті, мықты, шабытты дегенді білдіреді» деген пікірінде қазақ халқының әскери өнері туралы, жауынгер халық екендігін көрсетеді. Ш.Құдайбердіұлы: «қазақ өз алдына ел болып жүрген халық» деген пікірінде егемен тәуелсіз өмір сүруі, жеке мемлекет құруын айтады Б.Кәрібаевтың пікірінше қазақ – түркi сөзi. Бастапқыда ол ерiктi, еркiн деген себебі: бостандығы, өмір сүру салты. Қазақ халқының бостандықты бағалайтын, ешкімге бас имеген халық екендігін көрсетеді.	1 1 1 1	Басқа да дұрыс жауаптар қабылданады
5	1. Қазақ хандығының құрылуы мен нығаюы қазақ хандығының ішкі феодалдық қырқыстары мен талас – тартысын тоқтатты 2. Ел ішінде тыныштық берік орнап, береке – бірлік кең өріс алды 3. Қазақ хандығының нығаюы көшпелі шаруалардың бұрыннан қалыптасқан дағдылы мал жайылымдарын жыл мерзімдері бойынша тиімді пайдалануына жағдай жасады 4. Шаруалар дер кезінде өріс-қонысқа, жайлау мен қыстауға көшіп – қонды 5. Бейбіт өмір, мамыражай заман орнады 6. Шаруашылықтың дамуына оң ықпал етті.	6
Жалпы балл		25

IY ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

IY тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу

Жиынтық бағалаудың өткізілу уақыты- 40 минут

Балл саны- 25

Тапсырмалар түрлері:

КТБ– көп таңдауы бар сұрақтар/тапсырмалар;

ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар;

ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар;

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әр түрлі тапсырмалар: көп таңдауы бар сұрақтар, қысқа / толық жауапты қажет ететін сұрақтар қолданылады.

Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөздер немесе қысқа сөйлемдер түрінде жауап береді.

Толық жауапты қажет ететін сұрақтарда білім алушылар орындаушылық және шығармашылық дағдыларын көрсетеді.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 4 тапсырмадан тұрады: 1- тапсырма кестеде берілген ұғымдарды мағынасына қарай сәйкестендіру - қолдану дағдысын анықтауға арналған. 2-тапсырма көшпелілердің әскери өнері жетістіктерін сипаттауға берілген. 3- тапсырма XVII ғасырдағы Қазақ хандығының ішкі және сыртқы саяси жағдайын талдау- жоғары деңгей дағдысын анықтауға арналған. 4-тапсырма көшпелілердің шаруашылық өмірінің ерекшеліктерін анықтауға берілген.

IY тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Бөлім	Тексерілетін мақсат	Ойлау дағдыларының деңгейі	Тапсырма саны*	тапсырма№ *	Тапсырма түрі*	Орындау уақыты, мин*	Балл*	Бөлім бойынша балл
Қазақ хандығының XVI – XVII ғасырлардағы дамуы	6.3.1.11 Қоғамдық-саяси өмірдегі сұлтан, би, батыр, жыраулардың қызметтерін сипаттау	Қолдану	1	1	КТБ	10	7	21
	6.2.2.3 Көшпелілердің әскери өнері жетістіктерін сипаттау	Қолдану	1	2	КТБ	5	4
	6.3.2.6 Қазақ хандарының сыртқы саясатын талдау	Жоғары деңгей дағдылары	1	3	ТЖ	15	10
XVI – XVII ғасырлардағы экономика мен мәдениет	6.4.1.2 Көшпелілердің шаруашылық өмірінің ерекшеліктерін анықтау	Қолдану	1	4	ҚЖ	10	4	4
Барлығы:		-	4	-	-	40	25	25
Еcкерту: *-өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер

«Қазақстан тарихы» пәнінен IY тоқсанға арналған

жиынтық бағалау тапсырмалары

1. Әлеуметтік топтардың қоғамдық қызметіне қарай сәйкестендіріңіз.

Хан	А. Шыңғыс хан ұрпағы, хан бөліп берген ру-тайпаларды басқарады, оларға жерлерді бөліп береді, хан сайлауына қатысады, елге жау шапса, ханға елден әскер жасақтайды.
Сұлтан	B. Ерлігінің арқасында қараша халық арасында кеңінен танылған, жерді және елді қорғайды, хан-сұлтанның үкімін орындайды, бидің шешімдерінің жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді
Би	C. Қалада тұрады, бұрын малшы болғанымен, туыстары немесе өзі барлық малдарынан айырылып қалғандықтан, қалаға қоныс аударған, жер жыртады, егістік суғарады, сөйтіп азын-аулақ күн көріске ақша табады
Батыр	D. Байдың малын бағады, кедейленіп, қиын жағдайға душар болса, байдан сауын ала алады, мүлкінен айырылып қалса, туыстарынан, басқалардан жылу жинайды, қиын жұмыстар істеу үшін ағайындары арасында асар жасайды
Малшы	E. Мемлекет басшысы, Шыңғыс хан ұрпағы, қараша халықтан жоғары тұрады, әскерді басқарады, халыққа жер бөліп береді, бүкілхалықтық Құрылтай шақырады.
Жатақ	Ғ. Шешендік, тапқырлық қасиеттің арқасында ел басқаруға қатысады, бөліп берген жерлерді басқарады, сот билігін жүзеге асырады, елдің күрделі мәселелерін шешуге қатысты Құрылтайға қатысады.
Қожа	G. Шыңғыс хан ұрпақтары сияқты ақсүйек болып саналады, ислам дінін таратады, халық арасында шариғаттың сақталуын қадағалайды

Жауаптары:

1-

2-

3-

4-

5-

6-

7-

[7]

2. Мәтіндегі бос орынға сөздерді орналастырыңыз

Жәңгiр хан ұрыс майданында Дала өңiрi үшiн озық жаңа әскери әдiстердi пайдаланды. Таулы жердi ептiлiкпен пайдалана бiлiп, өз жасағын шебер басқарудың арқасында үлкен жеңiске жеттi. Сол кезеңдегi орыс құжаттары бойынша, 1__________өз адамдарының жартысына «от қарумен» бiрге тау арасындағы өткелде ор қазып бекiнуге бұйырып, ал «өзi үш жүз адаммен тастың ар жағына жасырынады». Ойраттар шатқалға енген кезде оларды бораған мылтық оғы қарсы алды. Жаудың дүрлiгiп есi шықты, осы сәтте жауға тылдан Жәңгiрдiң өзi соққы бердi. Көп кешiкпей қазақтарға көмекке Самарқан билеушiсi 2_________адамымен келдi. 3___________талқандалып, «бұл ұрыста он мыңдай адамынан» айырылғаннан соң кейiн шегiндi. Жоңғар Алатауы төңiрегiндегi 4___________мекенi шешушi шайқас орны ретiнде аталды.

Орбұлақ

Ойраттар

20 мың

Жәңгiр хан

[4]

3. XVII ғасырдағы Қазақ хандығының ішкі және сыртқы саяси оқиғаларын сипаттаңыз.

Саясат бағыты	Хақназар хан тұсында	Есім хан тұсында
Ішкі саясат	1 2	1 2
Сыртқы саясат	1 2	1 2
Қорытынды

[10]

4. Суретті қолдана отырып, ХV–XVII ғасырлардағы отырықшы қоныстарда дәстүрлі шаруашылықтың қалай дамығандығын сипаттаңыз.

[4]

Балл қою кестесі

Тапсырма №	Жауап	Балл	Қосымша ақпарат
1	1-E, 2-A, 3-F, 4-B, 5-D, 6-C, 7-G	7
2	1 - Жәңгір хан	1	-
	2 - 20 мың	1
	3 - Ойраттар	1
	4 - Орбұлақ	1
3	Есім хан Ішкі саясатта: Есім ханның ескі жолы заңы Есім ханның реформалары Сыртқы саясатта: Қазақ-бұхар соғысы Тұрсын Мұхаммедтің Имамқұлымен одақтасуы Қорытынды: Мемлекетті жан-жақты нығайтты	5	Білім алушының басқа да дұрыс жауаптары қабылданады
	Хақназар хан Ішкі саясатта: Хақназар қазақ тайпалары арасында өз беделi мен ықпалын нығайтады. Ол ноғай мырзаларының билiгiнен босап, тәуелсіз билеуші болды. Сыртқы саясатта: Хақназар ХVI ғасырдың 60-70-жылдары Ноғай Ордасы,Сібір хандығына қарсы біраз жорықтар жасады Қорытынды: Мемлекеттің ішкі-сыртқы жағдайын реттеді.	5
4	Мал шаруашылығы: 1. Қазақтар негiзiнен қой, жылқы мен түйе өсiрдi. Шаруашылықта маңызы жағынан қой жетекшi орын алды. Дала қойлары, куәлардың айтуы бойынша, төзiмдiлiгiмен, iрiлiгiмен және етті, сүтті қасиеттерімен ерекшелендi. 2. Көшпелiлер өмiрiнде жылқының орны ерекше болды. Дала жылқылары үлкен төзiмдiлiгiмен ерекшеленiп, қатаң жағдайларға тез көндiктi. Жылқылар теңдеп жүк артатын (күш көлiгi), салт мiнiп жүретiн және бәйге аттар болып бөлінді.	2	Білім алушының басқа да дұрыс жауаптары қабылданады
	Егін шаруашылығы: Қазақтар бидай және тарымен қатар сұлы мен арпа септi, сондай-ақ қара бидай, күрiш және бақша дақылдарын өсiрдi. 2. Көшпелiлердiң егiншiлiкке көшуi барлық жерде экономикалық қажеттiлiктен жүргiзiлдi.	2
Жалпы балл		25