Төртүй аймағында кемірушілер арасындағы паразитоздар

Төртүй аймағында кемірушілер арасындағы паразитоздар.

Паразиты среди грызунов в районе села Тортуй.

Parasites among rodents in the area of the village of Tortuy

Ғылыми жобаның авторы:

9-сынып оқушысы

Кицуль Алина

Ғылыми жобаның жетекшісі:

Химия пәнінің мұғалімі

Тахиров Рифхат Ришатович

Мақсаты: Төртүй аймағындағы кейбір кемірушлер арасындағы паразитофаунасын зерттеу болды. Соған байланысьы төмендегі міндеттер қойылды:

1. Төртүй аймағындағы кемірушілердің түрлерін анықтау

2. Төртүй аймағындағы кеміргіштердің түрлеріндегі паразитофаунасын зерттеу.

3. Aнықтaлғaн тoғышaрлaрғa қaрcы aлдын aлy шaрaлaрды қaрacтырып ұcынy.

Міндеттері: - Туған өлкеде мекендейтін кемірушілерді зерттей отырып, олардың адам , қоғам өміріндегі маңызын ашу;

• Кемірушілердің табиғатқа тигізетін пайдасы мен зиянын анықтау;

• Табиғатқа және адам өміріне тигізетін пайдасын дәлелдеу;

Зерттеудің әдістемесі: Бұл материалдар мен ақпараттар кемірyшілер арасында жиі кездесетін паразиттердің алдын алу және емдеу шараларын өткізуде көмек бола алады.

Дипломдық жұмыстың материалдары ПГПИ Халықаралық Т.К. Шаяхметов атына арналған студенттер аралық ғылыми жұмыстар конкурсында жарияланған.

Ғылыми жаңалық. Шульман әдісінің модификациясы, профессор Н.Е. Тарасовская, Л.Т. Булекбаева, студент Р.Р. Тахиров ұсынған (2015 ж).

Жұмыстың өзектілігі: Еліміздің экономикалық дамуында агроөнеркәсіптік кешеннің, оның ішінде ауыл шаруашылығының маңызы зор. Қазақстан агроөнеркәсіптік кешені – еліміздегі халық шаруашылығындағы агроөнеркәсіптік кешеннің негізгі құрамдас бөлігі. Онда материалдық игілік өндіру саласындағылардың жартысынан астамы қызмет етеді және Республикадағы негізгі өндірістік қорлардың тең жартысына жуығы шоғырланған, жалпы өнімнің және ұлттық табыстың жартысы осы саланың еншісінде. Eгістіктің және жемic жидектің басты жауы кеміргіштер мен қоян тәріздестер болып келеді, бірақта кірпілердің де осы қатарда болыу кем емес.

Кіріспе

Паразиттерді, олардың иелерінің ағзасымен қарым- қатынасы, паразиттердің алдын алу, олармен күресу жолдарын зерттейтін ғылым паразитология деп аталады. Табиғатта жануар, өсімдік тіпті адам ағзасының есебімен өмір сүретін көптеген паразиттер кездеседі. XIX ғасырға дейін паразитология өзіндік ғылым ретінде қалыптаса алмады. Ол тек ветеринария, медицина және зоология сияқты ғылымдардың бөлігі ретінде қолданылып келді.

Адамның және омыртқалы жануарлардың паразитоценоздары тарих кезеңдерінің әр кезінде қоршаған ортаның өзгерісіне, паразиттің иелерінің тамақтануы мен тіршілік әрекетіне байланысты өзгеріп отырды.

Қазіргі кездегі омыртқалы жануарлардың фаунасы омыртқасыз жануарлардың барлық түрі яғни, паразиттік қарапайымдар, гельминттер және буынаяқтылар қалыптасқаннан кейін ғана қалыптасты. Басқаша айтқанда, барлық қазіргі омыртқалылар соның ішінде адам да, жер бетінде паразиттер кеңінен мекен ете бастаған уақытта пайда болған.

Мысалы, Д.И.Благовещенскийдің айтуы бойынша мамықжегіштер мен биттер бор кезеңінде пішенжегілерден шыққан және жылықандылардың ағзасында тоғышарлық (паразиттік) жолмен тіршілік ете бастаған. Паразиттік кенелер девон дәуірінде, тремотодтар мен цестодтар бор дәуірінде кездесе бастаған.

В.Н. Беклемишевтың (1890-1962) басқаруымен безгек масаларына зерттеулер жүргізіліп, олармен күресу жолдарын негізге алу барысында безгек ауруларының жойылуында зор жетістіктер болды.

Пapaзитология ғылымының даму тарихында тұңғыш рет жаңа экологиялық паразитология бағытын қалыптастырған көрнекі ғалым – В.А. Догель (1882-1955). Негізгі ғылыми еңбектері: «Oмыртқасыздардың салыстырмалы анатомиясы» (1938); «Жалпы протистология» (1951); «Жалпы паразитология» (1962); 1930 жылы В.А. Догель Арал теңізінде экспедициямен келіп, балықтарда кездесетін паразиттерді жан – жақты зерттпе 1934 жылы «Арал теңізі балықтарының паразиттері», 1938 жылы Каспий теңізінің балықтарын зерттеп «Каспий теңізінің балықтарының паразиттер» атты монографиялар шығарды. Қазақстанда ихтиопаразитологияның дамуына көп үлес қосты.

Бүгінгі күні Қазақстанда жануарлар мен адам гельминттерімен күрес шараларын өткізетін ұйымдар жұмыс істейді. Республикалық және облыстық санитарно – эпидиологиялық станциялар қарамағында паразитологиялық бөлімдер қызмет етеді. Олар гельминттердің алдын алу және олармен күресі мақсатында медициналық және ветеринар – санитарлық іс - шаралар атқаруда. Соның нәтижесінде біздің елімізде адамдар мен жануарлардың гельминттік аурулары азаюда.

Зерттеу барысы: Кемірушілердің жіктелуі. Сыpтқы систематика. Бұрын кемірушілерді қоянтәріздестермен бірге бір кеміргіштер қатарына жатқызған. Осы тұжырымдамадан көп уақыт бастарқан, бірақ қазіргі кезде осы жүктелуді қолдайтын биологтар қатары пайда болып жатыр. Кейбіреулері олардыМacroscelididae тұқымдасыменбіріктіруге талпынады. Алайда мұндай тезистер дау тудырады. Кейбір зерттеушілер қарамақарсы қорытындыларға келеді және қоянтектестерде басқа эволюциялық өзгешіліктерді байқайды.

Тиінтәріздестердің ең көне кеміргіштер қатарын құрайды.Жайратәріздестерді қоспағанда мүмкін барлығы эволюция барысында бөлінген. Солардың ішінде ең көп дауға бөлінетін тақырып жайратәріздестер. Кейбір зерттеушілер, жайратәріздестерді кеміргіштер қатарына жатқызбау керек деп санайды, оларға арнап жеке отряд қатарын құруды жөн көреді.

Ондатр (лат. Ondatra zibethicus) – кеміргіштер отрядына жататын терісі бағалы аң болып саналады. Қорек талғамайды, негізінен су өсімдіктерімен қоректенеді. Жылына 2 – 3 рет көбейіп, 25 – 30-ға дейін ұрпақ бере алады. Көктемде туған жас Ондатрлар шілде – тамыз айларында көбеюге қатыса береді. Олар – туляремия және паратиф ауруын таратушылар. Терісі үшін көп ауланады.

Зерттеу нәтижесі:

Біздің зерттеулер Төртүй аймақтарында жүргізілді. Өзен және ауылға жақын жерлерде кемірушілердің таралуын зерттеу.

Кесте 1− Эпидемиологиялық маңызды кейбір кемірушілердін таралуы

Кесте 2 − Кемірушілердің эндопаразиттері (Кадыров бойынша)

Кемірушілердің эндопаразиттері
Мүшелер-паразиттер	Паразитарлық аурулар
Теріасты жасұнығы – Nematoda Filaria martis	Нематодозалар Филариозалар
Өнеш - Nematoda Gnathostoma spinigerum	Нематодозалар Гнатостомозалар
Асқазан –Nematoda Сapillaria putorii C. musterlorum	Нематодозалар Капилляриозалар
Molineus patens	Молениозалар
3. Gnathostoma spinigrerum	Гнатостомозалар
Аш ішек - Trematoda 1. Heterophyes heterophyes	Трематодозалар Гетерофиозалар
2. Euparyphium melis	Эупарифиозалар
Eurychelmis squamula, E. monorchis	Эурихельмиозалар
Allassogonoporus marginale	Аллассогонопотозалар
Alaria mustelae	Аляриозалар
Nanophyetus salmincola	Нанофиетозалар
Sellacotyle mustelae	Секллакотилезалар
Ашішек - Cestoda 1. Taenia tenuicollis	Цестодозыалар Тениозалар
2. Mesocestoides Lineatus	Мезоцестоидозалар
Ашішек - Nematoda 1. Сapillaria putorii	Нематодозалар Капилляриозалар
770 ₸ - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз! Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank) Соңғы бір жылда: 45 000 000 ₸ Авторлар тапқан ақша Толығырақ Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Жүктелуде... Бағыт Жүктелуде... Сынып Жүктелуде... Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2024-2025 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Биология пәні бойынша барлық материалдарды көру Аттестацияда (ПББ) 100% келетін тақырыптармен дайындаймыз Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады Толығырақ