Түркілік дәстүрлердің сақтауындағы ясауилік тариқатының орны

ТАҚЫРЫБЫ:

Түркілік дәстүрлердің
сақталуындағы ясауилік
тариқатының орны
Жунусова Жулдызай
Шарафутдинқызы Ырысқал
ФАТ-012 б

Халық арасындағы аңыздарға
қарағанда Ахмет Ясауиге дейін
Хазіреті Пайғамбар сахабаларының
бірі болған Арыстан баб ислам дінін
насихаттау мақсатында түркі елiне
келген.
СОНЫМЕН ҚАТАР ӘБУ БӘКІР ХАЛИФАМЕН КЕЗДЕСКЕН
ЖӘНЕ ИСЛАМДЫ ҚАБЫЛДАҒАН АҚЫН-ЖЫРАУЛАРДЫҢ
БІРІ - МӘҺШҮР ҚОРҚЫТ АТА МЕН ШОПАН АТА,
СОНДАЙ-АҚ ИСЛАМНЫҢ ҰЛЫЛЫҒЫН НАСИХАТТАУ
МАҚСАТЫНДА ОРТА АЗИЯҒА КЕЛГЕН АХМЕТ ЯСАУИДІҢ
АТА-БАБАСЫ - ЫСХАҚ БАБ, АБДУ-Л-ЖАЛИЛ БАБ ЖӘНЕ
АБДУ-Р-РАХМАН БАБТАР ТҮРКI ЖҰРТЫНА
МҰСЫЛМАНДЫҚТЫ УАҒЫЗДАҒАН АЛҒАШҚЫ ӘУЛИЕЛЕР
ЕКЕНI АЙҚЫН. АХМЕТ ЯСАУИДІҢ ӘКЕСІ - ИБРАҺИМ АТА
ДА АТАЛМЫШ ӘУЛИЕЛЕРДIҢ ҚАТАРЫНА ЖАТАДЫ. АЛ
АХМЕТ ЯСАУИДIҢ ТҮРКI СОПЫЛЫҒЫ ТАРИХЫНДА
АЛАТЫН ОРНЫ ЕРЕКШЕ.

Кемеңгер бабамыздың орынбасарлары
мен жолын қуушылары түркiлердiң
құрған мемлекеттер мен империялардың
рухани пiрi болғандығы тарихи
мәлiметтерде алтын әрiптермен
жазылған.
ТIПТI ТҮРКI ДҮНИЕСI БОЙЫНША ҚҰРЫЛҒАН
СОПЫЛЫҚ ТАРИҚАТ – ОСЫ ЯСАУИЛIК
ТАРИҚАТЫ.

Ясауи ілімінің негізгі ұстанымдарының бірі –
толеранттылық. «Бөгде дін өкіліне де азар бермеу –
Пайғамбар сүннеті» («Сүннет ерміш кафир олса
берма азар») деп жазған Ясауи кез келген дін өкіліне
құрметпен қарауды насихат еткен. «Адамзаттың
бәрін сүй бауырым деп» деген Абай сөздері де осы
ақи қатқа тіреледі.
2021

Ясауи іліміндегі «Адам адамға құл
емес, Аллаға ғана құл» деген
ұстаным да адам баласының бәріне
бірдей қарауға, ешкімді
кемсітпеуге, өзін де өзгелер
алдында төмен санамауға
міндеттейді
Бұл қағида бүкіл қоғамдағы рухани тепетеңдік пен келісімді сақтауға
бағытталған. Халқымыз бұл қағиданы:
«Еңкейгенге еңкей – атаңнан қалған құл
емес, шалқайғанға шалқай – пайғамбардың
ұлы емес» деген ұстаныммен
түйіндеген.Ясауи ілімі
ағартушылыққа, ғылым-білімге шақырады.

АЛЛАЋ АЛДЫНДА ЕР МЕН ӘЙЕЛ ТЕҢ ХҰҚЫЛЫ,
ЕКЕУІНЕ ДЕ АҚЫЛ, КӨҢІЛ, ЖҮРЕК БЕРІП,
БІРДЕЙ ДӘРЕЖЕДЕ ЖАРАТҚАН. БІРАҚ, ИСЛАМ
ДІНІ ӘЙЕЛДІҢ ӨЗ ЖАРАТЫЛЫСЫНА,
НӘЗІКТІГІНЕ, ЕРДІҢӨЗ ЖАРАТЫЛЫСЫНА,
ОНЫҢ ТАБИҒАТЫНДАҒЫ ҚУАТТЫЛЫҒЫ МЕН
ТӨЗIМДIЛIГIНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ӨЗДЕРІНЕ
ЛАЙЫҚТЫ БІРШАМА МІНДЕТТЕРДІ
БЕЛГІЛЕГЕН.

ӘЙЕЛ ДЕГЕНІМІЗ - АНА, АДАМНЫҢ АЛҒАШҚЫ
ҰСТАЗЫ, ӘРІ АЛЛАЋТАН КЕЙІНГІ ЕҢ ЖАҚЫН
ҚАМҚОРШЫСЫ. СОНЫМЕН БІРГЕ «ЖӘННӘТ
АНАЛАРДЫҢ ТАБАНЫНЫҢ АСТЫНДА» - ДЕГЕН
ПАЙҒАМБАРДЫҢ ХАДИСІНЕ ОРАЙ ИСЛАМ
ДІНІ ӘЙЕЛ ЗАТЫНА ҚАНШАЛЫҚТЫ ҚҰРМЕТ
КӨРЕСЕТІНІН БАЙҚАУ ҚИЫН ЕМЕС. АРДАҚТЫ
ПАЙҒАМБАР: «ӘРБІР ЕР МЕН ӘЙЕЛ
МҰСЫЛМАНҒА ҒЫЛЫМ ІЗДЕУ ПАРЫЗ» - ДЕП,
ЕКЕУІНІҢ ХҰҚЫҒЫ ИСЛАМДА ТЕҢ ЕКЕНДІГІН
КӨРСЕТКЕН.

Қожа Ахмет Ясcауи
көшпелі түркі
халықтарының
ағайындық, бауырмалдық
сезімдерді басты орынға
қоятын ізгі
дүниетанымымен,
туыстық қатынастарға
негізделген
рулықтайпалық
құрылымымен етене
таныс болған
2021

Исламға дейінгі түркі халықтарында да
әйел қоғамда маңызды рөлдерді ойнаған.
Тіпті, әйелдер қоғамдағы саяси
мәселелерге араласып, елін қорғау үшін
қолына найза алып, ерлермен бірге
соғыстарға да қатысқан. Оның үстіне
көшпелілер арасында әйел мен ерді
бөлек ұстау мүмкін емес. Ахмет Ясауи
түркілердің осы әдетін жалғастыра
отырып, өзінің зікірлері мен
сұхбаттарына әйел мен ерді бірге
қатыстырған. Әрі бұл әдіс сопылық жол
бойынша таптырмайтын нәпсі тәрбиелеу
әдiсi болып табылады.

АХМЕТ ЯСАУИДІҢ БҰЛ ӘРЕКЕТІНЕ
ЗАМАНЫНДАҒЫ ҒАЛЫМДАР ҚАРСЫ ШЫҚҚАН
ЕКЕН. ДИУАНИ ХИКМЕТТЕ СОЛ
ҒАЛЫМДАРДЫҢ БІРІ БАБА МАШЫН ЖАЙЛЫ
БЫЛАЙ ДЕЛIНГЕН:

ЕСІТТІ БАБА МАШЫН СОЛ ЗАМАНДА,
АХМЕТ АТТЫ БІР ШЕЙХ ШЫҚҚАН
ЕКЕН ТҮРКІСТАНДА.
СҰХБАТ ҚҰРАН ҚЫЗ-КЕЛІНШЕКПЕН
ОНДА,
ТЫЙЫМ САЛҒАЛЫ ТҮРКІСТАНҒА
КЕЛДІ ДОСТАР



ҚОЖА АХМЕТ ЯСCАУИ
КӨШПЕЛІ ТҮРКІ
ХАЛЫҚТАРЫНЫҢ
АҒАЙЫНДЫҚ,
БАУЫРМАЛДЫҚ
СЕЗІМДЕРДІ БАСТЫ
ОРЫНҒА ҚОЯТЫН ІЗГІ
ДҮНИЕТАНЫМЫМЕН,
ТУЫСТЫҚ
ҚАТЫНАСТАРҒА
НЕГІЗДЕЛГЕН РУЛЫҚТАЙПАЛЫҚ
ҚҰРЫЛЫМЫМЕН ЕТЕНЕ
ТАНЫС БОЛҒАН.

ЯСАУИ ІЛІМІНІҢ
ОСЫНДАЙ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖЕТІ
АТАҒА ДЕЙІН ҚЫЗ
АЛЫСПАЙТЫН ҚАЗАҚ
ҚАУЫМЫНДАҒЫ
ӘЙЕЛДЕР МЕН
ҚЫЗДАРДЫ ХИДЖАБ ПЕН
ПӘРЕНЖІ КИЮДЕН
ҚОРҒАУҒА БІР СЕБЕП
БОЛДЫ

ЯCСАУИ ІЛІМІНДЕ
ҚОНАҚЖАЙЛЫҚ ДӘСТҮРІ
АДАМДЫ РУХАНИ
КЕМЕЛДІККЕ
БАСТАЙТЫН ЕРЕКШЕ
ДӘСТҮР САНАЛАДЫ.
ЯСАУИ ІЛІМІН
ТАРАТУШЫЛАР БАРҒАН
ЖЕРЛЕРІНДЕ «СУФРА
ТҰТУ», ЯҒНИ
«ДАСТАРҚАН ЖАЮ»
ДӘСТҮРІН ҰСТАНҒАН

КӨПШІЛІККЕ, КЕЛІМДІКЕТІМДІ
ЖОЛАУШЫЛАРҒА АРНАП
ЖАЙЫЛҒАН ДАСТАРҚАН
БАСЫНДАҒЫ СҰХБАТҚА
РУХАНИ ІЛІМ ИЕСІ –
ҚЫЗЫР КЕЛІП
ҚАТЫСАДЫ ДЕП
САНАЛҒАН.

ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ
«ҚОНАҚ КЕЛСЕ, ҚЫДЫР
КЕЛЕДІ», «ҚЫРЫҚТЫҢ
БІРІ – ҚЫДЫР» ДЕГЕН
МАҚАЛДАРЫ ОСЫ
ДӘСТҮРДЕН
ТУЫНДАҒАН.

1
ОСЫНДАЙ ҚАҒИДАЛАР
АРҚЫЛЫ ЯСАУИ ІЛІМІ ХАЛЫҚТЫҢ
БОЛМЫСЫНА СІҢІП, ҚАЗАҚ
ДҮНИЕТАНЫМЫНЫҢ, ҰЛТ
МЕНТАЛИТЕТІНІҢ НЕГІЗІНЕ АЙНАЛДЫ.

ТАРИҚАТТЫҢ 5
ЕРЕКШЕ
КАСИЕТІ
( МУСТАҺАБ ):

қонақжайлылык;

2

жағдайына қарай
қонақ күту;

3

конақтың коп қонуын
ырыс деп білу;

4

қонақтың көп
болуына көңіл бөлу;

5

қонақтың тілегін
орындау;