Ортасы 20
минут
|
Жарақаттар – бұл адам ұлпалары
мен органдарының зақымдануы, сыртқы себептерден аяқ-қолдың сынуы
мен буынның шығуынан, жұмсақ ұлпаның жаралануы мен дененiң
сыдырылуынан, органдардың зақымдануынан және көптеген басқа
жәйттердiң әсерiнен ұлпалар мен органдар тұтастығы мен қызметiнiң
бұзылуы.
Алғашқы көмек дегенiмiз –
зардап шеккен адамның жарақатын асқындырмай, оған әртүрлi
медициналық көмек шараларын дұрыс көрсетiп,оның өмiрiн сақтап
қалуға бағытталған iс-әрекет. Сондықтан да жарақаттанған адамның
өмiрi мен патологиялық процестердiң одан арғы салдары көбiнесе апат
болған жердегi алғашқы көмектiң көрсетiлген уақыты мен оның
сапасына тығыз
байланысты.
Жарақаттану мынадай түрлерге
бөлінеді:
1. Өндірісте (өнеркәсіпте,
ауыл шаруашылығында)
жарақаттану;
2. Көлікте (автомобиль, темір
жол, су көлігі, әуе көлігі)
жарақаттану;
3. Көшеде жарақаттану
(адамдардың көшеде құлап қалуынан, құлаған заттардың соғуынан, т.
б. зақымдану);
4. Әскери қызметшілердің соғыс
кезіндегі және бейбіт кездегі жарақаттары болып табылатын әскери
жарақаттану;
5. Спортпен айналысқан кездегі
спорт жарақаттары.
Алғашқы көмек көрсету
түрлері
Күю - жоғары температура
ықпалынан (термиялық күйіктер), қышқыл және сілті (химиялық
күйіктер), электр тоғы, иондалушы сәулелену салдарынан
болады.
Термиялық күйіктер. Үш түрде
ажыратылады: жеңіл, орташа және ауыр. Күйіктің жеңіл түрінде күйіп
қалған тері қызарады, қатты ауырады. Ауыр түрдегі күйікте тері
күлдірейді, беті қызарады және күлдіреген теріде ақ бөліктер пайда
болуы мүмкін. Кең көлемді күйіктерде адам естен танып, күйзелісте
болғанда аурудан қатты сенделеді, қашуға тырысады, орнын және
жағдайды бағдарлай алмайды. Абыржу тежелумен, көңілсіздікпен
алмасады. Ыстық ауамен, бумен, түтінмен дем алу тыныс алу
жолдарының күюіне, көмейдің ісінуіне, дем алудың бұзылуына әкеп
соғады. Бұл гипоксияға әкеледі (организмдегі клеткалар тобына
оттегінің жетіспеуі).
Күн өту - күн көзінің бастан
өтіп кетуі нәтижесіндегі организмнің ауыр сырқаулы күйі. Зардап
шегушіде жүрек айнушылық, лоқсу, мұрыннан қан кету, көзінің көруі
бұзылуы мүмкін, тыныс алу және тамырдың жиі соғуы, ессіз қалыптағы
жағдайдағы оқиғалар да байқалады, тыныс алу және жүрек қызметінің
тоқтауы байқалады.
Алғашқы жәрдем. Зардап
шегушіні салқын бөлмеге немесе көлеңкеге әкеліп, үстіндегі
киімдерін шешіп, жүрек аумағына және басына суық басып, молырақ
тұзды сусын беру қажет. Ауыр түрінде қолдан дем алдыруға және
жүрекке массаж жасауға кірісу керек. Қажеттілік болса зардап
шегушіні емдеу мекемесіне жеткізу
қажет.
Суға кету - тыныс алу жолдары
сұйықтыққа немесе сұйықтық массасына толады. Суға кету белгілері
аузынан көбік ату, тыныс алу және жүрек қызметінің тоқтауы, тері
бетінің көгеруі, қарашықтың ұлғаюы болып
табылады.
Алғашқы жәрдем. Ауыз қуыстарын
тазалау, зардап шегушіні ішімен құтқарушының санына жатқызу керек,
зардап шегушінің басы жерге салбырап тұру үшін, жігермен арқасы мен
кеудесінен басып, өкпе мен асқазандағы суды шығару қажет, қолдан
дем алдыруға кірсу керек (зардап шегушіні жылындыру үшін үйкелеу
керек).
|
Қалыптастырушы
бағалау: Өз ойын дұрыс мағынада
білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан
оқушыға «Жарайсың!» деген
мадақтау
сөзімен ынталандыру.
|