«Туған жерді сүю – парыз, сүю үшін білу парыз»

Сайыстың тақырыбы: «Туған жерді сүю – парыз, сүю үшін білу парыз»

( 9 бен 11 сынып арасында)

Сайыстың мақсаты: Қазақстан тарихы пәнінен алған білімдерін қайталау арқылы оқушылардың

меңгерген білім деңгейін анықтау, ойлау қабілеттерін дамыту, сөйлеу мәдениетін жетілдірy, білімді, жан- жақты болуға үйрету.

Көрнекілігі: карта, портреттер, презинтация

Барысы:

І.Ұйымдастыру

«Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады» деген дана халқымыз. Біз білім теңізінен жүзіп өткенде ғана еліміздің тірегі, сүйеніші боламыз! Сондықтан да бүгінгі «Ең үздік тарихшылар » сайысына қош келіпсіздер!

Бүгінгі білім сайысын бағалайтын әділқазылар алқасын таныстыруға рұқсат етіңіздер!

 

Тарих пәнінің мұғалімдері – Ажар Керейқызы мен Гүлжайсан Исембаевна

Алдымен сайысымызды бастамас бұрын сайыскерлерімізді таныстырып өтейік.

 «Туған жерді сүю – парыз, сүю үшін білу парыз» сайысына 9 бен 11 сынып оқушылары қатысып отыр. Құрметті 9 сынып пен 11 сынып оқушылары мен сіздерге сәттілік тілеймін.

 Ι кезең «Қaнат қaқты» 

ΙΙ кезең «Сaмғау» 

ΙΙΙ кезең «Шаpықтау» 

Ι кезең «Қанат қақты»  11 сынып

1.Конституция қай жылы, қай күні қабылданды? (1995 жылы, 30 тамыз)

2.Ш.Уәлиханов қай жылы туды? (1835 жылы)

3.1993 жылғы 28 қаңтарда қандай оқиға болды? (Қ.Р. бірінші Конституциясы қабылданды)

4.Ұлттық теңгеміздің айналымға енген уақыты? (1993ж 15 қараша)

5.1993 жылғы 28 қаңтарда қандай оқиға болды? (Қ.Р. бірінші Конституциясы қабылданды)

6.«Қазақтардың қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған заманы» қай ханның тұсында болды? /Тәуке хан/

7.Сақтардың жаужүрек әйел патшасы? (Томирис)

8.ҮІІ қысқы Азия олимпиадасы қай елде өткізіледі?    (Қазақстан)

9.Алтын Орданың негізін қалаған хан (Батый)

10. Қазақ хандығы құрылған жылдар? /1465 — 1466 жылдар/
11.1680 — 1715 жылдары ел билігін қолына алған қазақ ханы кім? /Тәуке хан/

12.Абылай ханның ішкі және сыртқы саясатына мейілінше әсер еткен қазақтың атақты жырауы кім? /Бұқар жырау/

13.Қазақтардың нанымы бойынша отбасы мен балалардың қорғаушысы кім? /Ұмай ана/

14.Қазақ халқы жорыққа шыққанда алып шығатын аспап түрі? /Дауылпаз/

15.Кіші жүздің атақты биі кім?/Әйтеке би/

Ι кезең «Қанат қақты» 9 сынып

1 тапсырма (сұрақ-жауап)

1.Ежелгі «Тік жүретін адам» өкілі  (синантроп)

2.Ежелгі адамдардың ең алғашқы кәсібі  (терімшілік)

3.«Саналы адам» сүйегі алғаш рет табылған үңгір ( кро-маньон)

4.Қайырхан кім? (Отырар қаласының билеушісі)

5.Қазақтың қай ханы алғаш Ресей бодандығын қабылдауға ниет білдірді? (Әбілқайыр хан)

6. Ақ күріштің атасы – ( Ыбырай Жақаев)
7.Атырау қаласының бұрынғы аты? /Гурьев/
8. Алғашқы адамдардың тіршілік етуіне қолайлы болған Қазақстанның қай аймағы? /Оңтүстік Қазақстан/
9.Жер — ұйықты іздеген адам кім? /Асан — Қайғы

10.«Сарыарқа», «Кішкентай» күйлерінің авторы кім? /Құрманғазы/
11.Хан тұқымынан шыққан атақты күйші кім? /Дәулеткерей/

12.Қазақ хандығының іргесін қалаған хандар?/Жәнібек пен Керей/
13. Үш жүздің басын біріктірген, ұлы мемлекет қайраткері кім? /Абылай хан/
14.Қазақтың төбе биі кім? /Төле би/
15.Түркі халықтарының ортақ ұлы ойшылы, жырау, қобызшы кім? /Қорқыт ата/

2 тапсырма (ортақ тапсырма) тарих саласын зерттейтін ғылымдар

«Нумизматика» деген не?

-Ақшаны зерттейтін ғылым саласы

«Геральдика» деген не?

-Елтаңбаны зерттейтін ғылым саласы

«Вексиллология» деген не?

- Туларды зерттейтін ғылым саласы

«Археология» деген не?

-Заттай дерек көзін зертейтін ғылым

«Этноним» дегеніміз не?

-ру, тайпа, ел, халық, ұлт аттары

«Этнография» дегеніміз не?

-Халықтардың тұрмыс-тіршілігін, рухани мәдениетін, шежіресін зерттейтін ғылым саласы.

«Антропология» дегеніміз не?

-Адам қаңқасын зерттеу арқылы адамның дене бітімін, сипатын анықтайтын тарихтың бір саласы.

3 тапсырма Астана рөлін атқарған қалалар

1920-1925 жылдары Орынбор

1925-1929 жылдары Қызылорда

1929 -1997 жылдары Алматы

1997 жылдың 17 желтоқсанында Астана қаласы Қазақстанның ресми астанасы деп жарияланады.

1998 жылдың 10 шілде Астана қаласының ел астанасы ретіндегі халықаралық таныстырылымы

-2018 жылы Астанаға неше жыл?

-20 жыл

ΙΙ кезең «Самғау» 

1 тапсырма:Тұлғаларды атаңдар

2 тапсырма: Ашық тест

1. Монгол империясы қай жылы құрылды? (1206жылы) 

2. Шыңғысханның бала кезіндегі аты қандай еді?(Темүжін)

3. Империя неше әкімшілік билікке бөлінді? 95 түмен

4. Мемлекеттің басты заңы қалай аталды? (Жасақ(Яса))
5. Шыңғысхан монғол империясының ханы болып сайланған жер? (Онон мен Керулен өзенінің жағасы)

6. Жошы Шыңғысханның нешінші баласы? (үлкен баласы)

7. Отырар қаласы монғолдарға қарсы қанша ай қарсыласқан?(6 ай)
8. Сыр бойы қалалары монғолдар иелегіне толығымен қай жылдар көшті? (1219-1220 жылдар)

9. Монғол өкіметінің жоғарғы органы қалай аталды? (құрылтай)

10. Төле қай жерлерге билік жүргізді? (Монғолия жерін)
11. Монғолдардың әскери әкімшіліктерін ата (үш әкімшілік–Оң қанат(Барунгар), Сол қанат (Жоңғар) және Орталық (Кул)

12. Алтын Орданың негізін қалаған кім? Батый

13.Қай жылы құрылды? 1243 жылы

14.Алтын Орданың астанасы: Сарай-Бату

15.Алтын Ордада Исламды мемлекет діні деп жариялаған хан кім? Өзбек хан

16.Алтын Орда тағында билігін нығайту үшін Мәскеуді өртеген кім және қай жылы? Тоқтамыс 1382 жылы

17. Ақ Орданың астанасы: Сығанақ (Ұрыс хан)

1 тапсырма

1 – Мәтін

           Бауыржан Момышұлы Ташкент қаласынан қайту үшін вокзалға келеді. Вокзал алды  жолаушыларға толы. Бауыржан аталарыңның үстінде полковник шеніндегі әскери киім болатын. Сәл жүргеннен кейін аяқ астында жатқан бір тиынды көреді. Еңкейіп жерден алады да  жеңімен әлгі тиынды сүртіп қалтасына салады. Мұны жанынан өтіп бара жатырған орыс әйелі көреді  де, батыр бабаларың Бауыржанға « Өзініз қандай полковниксіз, ақшасыз адам сияқты жерден еңкейіп бір тиынды алуға арланбайсыз ба? Ұят емес пе, жұрт не ойлайды? – деп өз ренішін білдіреді. Бауыржан әлгі әйелге бұрылып қарап , тиынды ақша керек болғандықтан емес, сол тиын арқылы өзінің азаматтық борышын атқарғанын айтты. Ал әлгі орыс әйелі Бауыржан аталарыңнан қайта – қайта кешірім сұрап жөніне кетеді.

Сұрақ:  Бауыржан жерден тиынды неге алды және қандай азаматтық борышын өтегені туралы  айтты?

(Жауабы: Елтаңба) Елтабаны қандай кездерде қолданамыз?

 

І І – мәтін.
Ұрыс даласында жау қоршауында қалған бөлімнің , қоршаудан шығу мүмкіндігі жоқ. Ұрыс сәл саябырлап , айналада тыныштық орнаған сәтте, бөлім командирі сенімді жауынгерлерді іріктеп, оларға тапсырма берді. Жауынгерлер өздеріне тапсырылған матаны көйлек ішінен белге орап алып, жау қоршауынан шығып орталыққа жеткізді.
Сұрақ. Бөлім командирінің тапсырмасы қандай еді?

(Жауабы: Ту) Туды қандай мерекелерде көкке көтереміз?

 ΙΙΙ кезең «Шарықтау» 

1 тапсырма

Оқиғалар:

1917 ж. 21-26 шілде – Орынбор қаласында Бүкілқазақтық съезд өтті. Алаш партиясы өмірге келді

1953 ж. 5 наурыз – И.Сталиннің қайтыс болуы

1949 ж. 29 тамыз – Семейде ядролық сынық болған күн

1998 ж. 19 қазанында - соңғы жарылыс болды (456 ядролық жарылыс жасалды сонын 116-сы ашық болды яғни жер бетінде. әуе кеністігінде)

1961 ж.12 сәуір – Юрий Гагарин «Восток» ғарыш кемесімен ғарышқа ұшты.

1991 ж.16 желтоқсан – Тәуелсіздік күні

1992 ж.2 қазан – Қазақтың тұңғыш ғарышкері Тоқтар Әубәкіров «Союз Т-13» ғарыш кемесімен ғарышқа көтерілді

2011 ж. 30 қаңтар - 6 ақпан аралығында Астана мен Алматы қалаларында VII Қысқы Азия ойндары өтті.

2 тапсырма

Көтерілістер мен қозғалыстар:

• 1773-1775 жж – Е.Пугачев

• 1783-1797 жж. -Сырым Датұлы

• 1822-1825 жж.- Жоламан Тіленшіұлы бастаған қозғалыстар.

• 1825-1836 жж.- Қасым Абылайұлы мен Саржан Қасымұлы

• 1836-1838жж.- Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы

• 1837-1847 жж. - Кеңесары Қасымұлы

• 1856-1857 жж. - Жанқожа Нұрмұхамедұлы

• 1855-1858жж.- Есет Көтібарұлы

• 1870 ж. - Маңғыстаудағы шаруалар қозғалысы

• 1916 жылғы Ұлт-азаттық көтеріліс қатысқандар -Торғай мен Жетісуда оның танылған жетекшілері А. Иманов, Ә. Жанкелдин, Т. Бокин, Б. Әшекеев, Ө. Саурықов

3 тапсырма

ТМД құрамына кіретін мемлекеттерді атандар және астаналары жазындар

1991 ж. желтоқсаннның 20-ында Әзірбайжан, Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Молдова, Ресей, Тәжікстан, Түрікменстан, Өзбекстан басшылары Алматыда 21 желтоқсанда ТМД-ны құру туралы Келісім хаттамасына қол қойды.

Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының құрамына 11  мемлекет  кіреді. Олар:

1	Қазақстан  Республикасы	Астана
2.	Өзбекстан  Республикасы	Ташкент
3.	Қырғызстан  Республикасы	Бішкек
4.	Түркіменстан   Республикасы	Ашхабад
5	Тәжікістан  Республикасы	Душанбе
6	Ресей Федерациясы	Мәскеу
7	Беларусь Республикасы	Минск
8	Украина Республикасы	Киев
9	Армения Республикасы	Ереван
10	Әзірбайжан Республикасы	Баку
11	Молдова  Республикасы	Кишинев

4 тапсырма

Картамен жұмыс: (ортақ тапсырма)

Қазақстан қалалары мен көлдері атауларын және көршілес мемлекеттерді атау

Қорытынды:

1.«Қазақстанның өткені мен бүгіні»

2.Қатысқан оқушыларды мадақтау, марапатта

Мектеп директоры: В.М.Сажнев

Оқу ісінің меңгерушісі: Д.Е.Жайлиева

Пән мұғалімі: Б.К.Султангалиева

2017 – 2018 оқу жылы

Қырғыздың бесінші президенті - Сауранбай Жиенбеков.

Түркіменстан президенті Гурбангули Бердымухамедов

Өзбекстан президенті Шавкат Мирзияев

Ши Жинпин

1 – Мәтін

           Бауыржан Момышұлы Ташкент қаласынан қайту үшін вокзалға келеді. Вокзал алды  жолаушыларға толы. Бауыржан аталарыңның үстінде полковник шеніндегі әскери киім болатын. Сәл жүргеннен кейін аяқ астында жатқан бір тиынды көреді. Еңкейіп жерден алады да  жеңімен әлгі тиынды сүртіп қалтасына салады. Мұны жанынан өтіп бара жатырған орыс әйелі көреді  де, батыр бабаларың Бауыржанға « Өзініз қандай полковниксіз, ақшасыз адам сияқты жерден еңкейіп бір тиынды алуға арланбайсыз ба? Ұят емес пе, жұрт не ойлайды? – деп өз ренішін білдіреді. Бауыржан әлгі әйелге бұрылып қарап , тиынды ақша керек болғандықтан емес, сол тиын арқылы өзінің азаматтық борышын атқарғанын айтты. Ал әлгі орыс әйелі Бауыржан аталарыңнан қайта – қайта кешірім сұрап жөніне кетеді.

Сұрақ:  Бауыржан жерден тиынды неге алды және қандай азаматтық борышын өтегені туралы  айтты?

І І – мәтін.

Ұрыс даласында жау қоршауында қалған бөлімнің , қоршаудан шығу мүмкіндігі жоқ. Ұрыс сәл саябырлап , айналада тыныштық орнаған сәтте, бөлім командирі сенімді жауынгерлерді іріктеп, оларға тапсырма берді. Жауынгерлер өздеріне тапсырылған матаны көйлек ішінен белге орап алып, жау қоршауынан шығып орталыққа жеткізді.

Сұрақ. Бөлім командирінің тапсырмасы қандай еді?

 

 

Оқиғалар:

1917 ж. 21-26 шілде –

1953 ж. 5 наурыз –

1949 ж. 29 тамыз –

1998 ж. 19 қазанында -

1961 ж.12 сәуір –

1991 ж.16 желтоқсан –

1992 ж.2 қазан –

2011 ж. 30 қаңтар - 6 ақпан аралығында

Көтерілістер:

• 1773-1775 жж –

• 1783-1797 жж. -

• 1822-1825 жж.-

• 1825-1836 жж.-

• 1836-1838жж.-

• 1837-1847 жж. -

• 1856-1857 жж. -

• 1855-1858жж.-

• 1870 ж. -

• 1916 жылғы Ұлт-азаттық көтеріліске қатысқандар –

Кестені толтырындар:

1		Астана
2.	Өзбекстан  Республикасы
3.		Бішкек
4.	Түркіменстан   Республикасы
5	Тәжікістан  Республикасы
6		Мәскеу
7	Беларусь Республикасы
8	Украина Республикасы
9	Армения Республикасы
10		Баку
11	Молдова  Республикасы

1 – Мәтін

           Бауыржан Момышұлы Ташкент қаласынан қайту үшін вокзалға келеді. Вокзал алды  жолаушыларға толы. Бауыржан аталарыңның үстінде полковник шеніндегі әскери киім болатын. Сәл жүргеннен кейін аяқ астында жатқан бір тиынды көреді. Еңкейіп жерден алады да  жеңімен әлгі тиынды сүртіп қалтасына салады. Мұны жанынан өтіп бара жатырған орыс әйелі көреді  де, батыр бабаларың Бауыржанға « Өзініз қандай полковниксіз, ақшасыз адам сияқты жерден еңкейіп бір тиынды алуға арланбайсыз ба? Ұят емес пе, жұрт не ойлайды? – деп өз ренішін білдіреді. Бауыржан әлгі әйелге бұрылып қарап , тиынды ақша керек болғандықтан емес, сол тиын арқылы өзінің азаматтық борышын атқарғанын айтты. Ал әлгі орыс әйелі Бауыржан аталарыңнан қайта – қайта кешірім сұрап жөніне кетеді.

Сұрақ:  Бауыржан жерден тиынды неге алды және қандай азаматтық борышын өтегені туралы  айтты?

(Жауабы: Елтаңба) Елтабаны қандай кездерде қолданамыз?

 

І І – мәтін.
Ұрыс даласында жау қоршауында қалған бөлімнің , қоршаудан шығу мүмкіндігі жоқ. Ұрыс сәл саябырлап , айналада тыныштық орнаған сәтте, бөлім командирі сенімді жауынгерлерді іріктеп, оларға тапсырма берді. Жауынгерлер өздеріне тапсырылған матаны көйлек ішінен белге орап алып, жау қоршауынан шығып орталыққа жеткізді.
Сұрақ. Бөлім командирінің тапсырмасы қандай еді?

(Жауабы: Ту) Туды қандай мерекелерде көкке көтереміз?

 

 ΙΙΙ кезең «Шарықтау» 

1 тапсырма

Оқиғалар:

1917 ж. 21-26 шілде – Орынбор қаласында Бүкілқазақтық съезд өтті. Алаш партиясы өмірге келді

1953 ж. 5 наурыз – И.Сталиннің қайтыс болуы

1949 ж. 29 тамыз – Семейде ядролық сынық болған күн

1998 ж. 19 қазанында - соңғы жарылыс болды (456 ядролық жарылыс жасалды сонын 116-сы ашық болды яғни жер бетінде. әуе кеністігінде)

1961 ж.12 сәуір – Юрий Гагарин «Восток» ғарыш кемесімен ғарышқа ұшты.

1991 ж.16 желтоқсан – Тәуелсіздік күні

1992 ж.2 қазан – Қазақтың тұңғыш ғарышкері Тоқтар Әубәкіров «Союз Т-13» ғарыш кемесімен ғарышқа көтерілді

2011 ж. 30 қаңтар - 6 ақпан аралығында Астана мен Алматы қалаларында VII Қысқы Азия ойндары өтті.

2 тапсырма

Көтерілістер мен қозғалыстар:

• 1773-1775 жж – Е.Пугачев

• 1783-1797 жж. -Сырым Датұлы

• 1822-1825 жж.- Жоламан Тіленшіұлы бастаған қозғалыстар.

• 1825-1836 жж.- Қасым Абылайұлы мен Саржан Қасымұлы

• 1836-1838жж.- Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы

• 1837-1847 жж. - Кеңесары Қасымұлы

• 1856-1857 жж. - Жанқожа Нұрмұхамедұлы

• 1855-1858жж.- Есет Көтібарұлы

• 1870 ж. - Маңғыстаудағы шаруалар қозғалысы

• 1916 жылғы Ұлт-азаттық көтеріліс қатысқандар -Торғай мен Жетісуда оның танылған жетекшілері А. Иманов, Ә. Жанкелдин, Т. Бокин, Б. Әшекеев, Ө. Саурықов