"Тыныс алу жаттығулары"

ТЫНЫС АЛУ ЖАТТЫҒУЛАРЫ

«Қуғындар» - тік тұрып, аяқты қосу, қолды жіберу; қолдарын жанына көтеріп одан кейін денесінің алдына қарай былғалау; демдерін тез шығару.

«Итбалық» - отырып бір қолын ішіне, екінші қолын кеудесіне қою; ішін тартып демін ішке алу, кеудесін төмен түсіріп, ішін жіберіп томпайтып ауаны сыртқа шығару.

«Басын бұру» - түзу тұрып, аяғын иық деңгейінен сәл кішілеу ұстау; басын бір жағына бұрып дыбыспен демін ішке тарту, басын екінші жағына бұрып дыбыспен демін сыртқа шығару.

«Үлкен маятник» - түзу тұрып, аяқтарын иығынан сәл кішілеулетіп қою; ілгері еңкейіп, еденге қарай созу, демін ішке алу; тоқтамастан артқа шалқаю, қолымен иықтарын құшақтау; жаттығулардың арасында демін сыртқа шығару.

«Кеудені бұру» - түзу тұру, аяқ арасы иықтан сәл кеңдеу; қолдары дененің бойымен; денені бұрған сайын дыбыспен; қысқа, демді ішке жұту; жаттығу арасында демді сытрқы шығарады.

«Көкжиек» - түзу тұрып, қолдарын шынтақтан көтеріп, алақанды көрсету; дыбысты қысқа дем алу, демді мұрыннан шығару және саусақтарын жұдырыққа қысу.

 

ҚИМЫЛДЫ ОЙЫНДАР

Жүгіріп ойнау.«Жаяу көкпар». Бақылаушы таңдалады, ол ойын ережесінің дұрыс жүрілуін бақылайды және ойын барысында тәртіп бұзбауын қадағалайды; ол ойыншыларды бір сапқа тұрғызады, сыйлықтан 30 қадам жерде финиш анықталады. Саптағы әр ойыншының міндеті  қалған ойыншыларды жығып, сыйлыққа дейін жүгіріп жетіп, оны ұстап алып, онымен бірге финишке жету керек.

«Қарлығаш». Бұлойынды өткізу үшін міндетті түрде дөңгелек қажет. Одан кейін «қарлығашты» және «күзетшіні» таңдайды, қарлығаш дөңгелек ортасында отырады, ал күзетші басқа ойыншылардың шабуылынан қорғап жүреді. «Күзетші» шабуылдың біреуін ұстап алуға тырысады. Егер ол тырысып, ойыншының біреуін ұстап алса, ол «күзетші» атанады.

«Бүркіт».Балалар «Бүркітті» таңдайды. Қалған ойыншылар -  «қосаяқтар», «тышқандар», «құстар» болады. Тәрбиешінің берілген дабылы бойынша «бүркіт» ұясында отырады, ал қалғандары секіріп, жүгіріп, ұшып жүреді. Дабыл бойынша - бәрі тұрған жерінде қатып қалады, ал «бүркіт»  ұшып шығып, қозғалып қалған ойыншыны тауып алады да, ол ойыншы «бүркіт» атанады. 

«Ат шабыс». Ойыншыларда сандық реті тағылған, олар салт атты бейнесін бейнелейді. Салт аттылар белгілі ара  қашықтықта жарысады. Олардың шабысын тәрбиеші бақылап отырады. Кім де кім қалып қойса не итерсе, ол ойыннан шығады. Алда болып, жақсы жарысқан ойыншы жеңімпаз атанады. 

«Автомобильдер».Қатысушылардың қолдарында әр түрлі түсті рөлдер бар. Тәрбиешінің берілген дабылы бойынша әр түрлі түсті таяқшалармен балалар өзін жүргізуші ретінде санап, өз дабылы бойынша қимылдайды.

«Торғайлар мен мысық». Бірінші «мысықты» таңдайды,  қалған қатысушылар «құстар» болып зал ішінде жүгіріп  жүреді. Дабыл бойынша «мысық» жүгірі шығады да, оларды ұстай бастайды. Ұсталған «құс» енді «мысық» болады. 

«Киіз үй».Төрт орындықты қояды. Әрбір орындықтың үстінде орамал жатады. Балалар орындықты айнала жүгіріп, тәрбиешінің дабылы бойынша «киіз үй»  құрады: орамалдың бұрышынан ұстап жоғары көтереді. 

«Қыз қуу». Ойынға қыз бен жігіт қатысады. Екеуі де атпен шауып келеді. Жігіт атпен қыздың артынан қуады. Егер қызға жете алмаса,  онда қыз жігітті айыптап, қамшымен қуады.

«Сақина». Дөңгелек ортасында тұрған жүргізуші, алақанының арасына сақинаны салып, қалған ойыншылардың алақандарына салған болып шығады. Ойыншылардың біреуінің алақанына сақинаны салып:«Менің сақинам қайда?» - деп дауыстап сұрайды. Сұрақты естіген соң, сақинаны алған бала ортадан жүгіріп шығуы қажет. Ойын шарты бойынша көршісінің мсіндеті сақинасы бар баланы ұстап жібермеуі керек.

«Көкпар».  Бұл ойын «ат шабыс» ойыны тәрізді тек аттың үстінде отырған болып есестету арқылы ойналады.

«Көрінбейтін тақия». Ойыншылар айнала шеңбер болып тұрады. Жүргізуші барлық ойыншыларды айналып өтіп, білдіртпей бір ойыншының артына тақияны тастап кетеді. Егер ойыншы бірден оны байқамаса, онда ол жүргізуші болады. Тақияны тапқан ойыншы жүргізушіні қуып жетіп, оған тақияны кигізу керек.

Еңбектеуге, өрмелеуге арналған ойындар.«Балапандар». Ойыншылар үш топқа бөлінеді. Әрбір топта – отырған тауық және оның балапандары бар. Таңдап алынған үш лашын құстар балапандарға алақандармен тигізуі қажет, содан кейін ойыннан қуып шығылады. Отырған тауық өз балапандарын қорғайды. Шабуыл кезінде балапандарын қорғаған тауықтың қолы лашынға тисе, ой ойыннан шығып қалады.

 «Киік». Балалар қолдарынан ұстап, шеңберге тұрады. Жүргізуші балалардың арасымен келіп, былай дейді:

                                Желаяқ киік шабады,

                                Жолменен киік шабады.

                                Бір, екі, үш, төрт, бес,

                                Оны қалай ұстаймыз?

                                Оны қалай ұстаймыз?

 Дөңгелекті жауып, қолдарын жібереді. Егер «киік» ұсталса, ойыншылар ауысады.

«Мысық пен тышқан». Барлық балалар айнала шеңберге тұрып, «тышқан» мен «мысық» таңдайды. «Тышқандар» «мысықтан» қашады, дөңгелек ішінде жүругеде болады. «Мысықты» балалар дөңгелек ішіне жібермейді.

 «Тасбақа». Ойыншылар залда еден үстінде тасбақа болып жорғалайды. Тәрбиешінің дабылы бойынша қолдарын, аяқтарын ішінің астына жасырады.

«Кесіртке». Ойыншылар кесірткенің қалпын жасайды. Екі жіптің ортасымен, қолдарымен тіреп жорғалайды.

 «Жыландар». Балалар сәл ілгері еңкейіп, бір - бірінен ұстап тұрады. Берілген дабыл бойынша кедергілердің үстімен өрмелейді. Барынша «тізбекті» үзбеуге тырысады.

«Айгөлек».  Ойыншылар екі командаға бөлінеді, бір - біріне қарама - қарсы 20 - 30 қадам жерде қолдарынан ұстап тұрады. Бірінші команда ойынды бастайды:

                                   Айгөлек, Айгөлек

                                   Айдың беті аппақ қардай дөңгелек.

                                   Таудан биік, көлден жүйрік,

                                   Бастаймыз біз, жүгірмек.

                                   Кәне, бізге кім керек?

Келесі команда бұл сұраққа қажетті адамның атын атайды. Жүгірген ойыншы екінші команданың тізбегін ашуы қажет. Егер ашқан жағдайда, онда өзіне қажет адамды таңдайды, егер аша алмаса онда сол қалыпта қалады.

«Темірбай».Ойыншылар ортаға Темірбайды алып шеңбер жасайды да, былай дейді:              

                                       Бес күн Темірбайда

                                       Қызықты, тату ойнаймыз,

                                       Өзенге барып шомылып,

                                       Тентек болып шылпылдап,

                                       Әдемі болып сәндендік.

                                       Тамақ және су ішпей

                                       Кешке орманда жүгірдік.

                                       Бір - бірімізге қарадықта,

                                       Осылай жасадық.

Соңғы сөздерінен кейін жүргізуші қимылдар жасайды. Барлығы соны қайталайды. Одан әрі басқа жүргізуші тағайындайды.

«Құрылысшылар».Залда текшелер шашылып жатыр. Тәрбиешінің дабылы бойынша ойыншылар жылдамдыққа үй тұрғызады.

 

Секіру ойындары. «Қоян мен қасқыр». «Қасқырды» таңдалады. Қалған қатысушылар  - «қояндар» болады. Тәрбиешінің дабылы бойынша «қояндар» секіреді, екінші дабыл кезінде қозғалмай, қатып қалады да, ағаш қалпын бейнелейді. Осы кезде «қасқыр» айналып жүріп, қозғалып тұрған адамды іздейді. Ұсталынған адам «қасқыр» болады. 

«Байланған орамал».Орамалды допқа ұқсатып орап байлайды. Бір ойыншы ортада тұрады, ал қалғандары оны қоршап айналып тұрады. Дабыл бергеннен кейін қатысушылар жан - жаққа жүгіріп, ортадағы ойыншыға ұстатпай, бір - біріне орамалды лақтырады. Ортадағы ойыншы «допты» қағып алуы керек. Орамалдан айырылып қалған ойыншы ортадағымен орын ауыстырады.

«Қораздар шайқасы». Бұл ойын үшін алдын - ала мүмкіндігінше үлкен етіп, дөңгелек сызу керек. Қарсыластар бір аяқтап жүріп, дөңгелек ішінен бір - бірін итеріп шығаруы керек. Екінші аяғы жерге тисе, ол ойыншы ұтылған болады.

«Тиынды көтер».Алаңның қарама - қарсы  жағына бастау сәті және финишті белгілейді. Тиындарды жайып қояды. Дабыл бойыншга жігіттер финишке қарай шабады. Шабыс кезінде тоқтамай, еңкейіп тиынды алады. Тиынды ең көп жинаған ойыншы ұтады.

«Қалпақты атып түсір».Ойынға қағаздан бүктелген бөрік те жарайды. Бас киімді 20 қадамдай жерге биіктігі 1 метрдей қазыққа іліп қояды. Ойыншы қолына  белбеу алып,  секірумен қазыққа дейін барып, белбеумен бас киімді қағып түсіреді.

«Ұя».Балалар өз - өздерін «құспын» деп елестетіп зал ішінде «ұшып», «секіріп» жүреді. Тәрбиешінің дабылы бойынша барлық  ойыншылар залда жатқан сақинаға келіп «ұяларына» ұшып келіп қонады.

«Қоян мен ит».Ойыншылар «итті» таңдайды, қалған ойыншылар «қоян» болады. Бір – бірінен ара қашықтығы 3 метр екі шеңбер орналастырылады. «Иттің» міндеті -  бір шеңберден екінші шеңберге секіріп жүрген «қоянды» ұстап алуы қажет. Ұстап алынған «қоян» ит болады.

 «Қақпан».Ойыншылар екі командаға бөлінеді. Бірінші команда -  «орман аңдары» болады, екінші команданың ойыншылары шеңберге айнала тұрып, бір - бірінің қолдарынан ұстап жоғары көтереді. «Аңдар» шуы балалар арасымен өтіп шығады. Шу басылған уақытта балалар қолдарын түсіріп, отыра қалады. Ұсталынған «аңдар» шеңбер болып тұрады.

«Шабыс».Балалар жүргізушіні таңдайды, айналып дөңгелене тұрады. Алақандарын шапалақтап, жай шоқырақпен дөңгелене, салт атты бейнесін сала отырып шабады.  Жеңімпаз атануы үшін жүргізушінің шеңбердің ортасына тастаған орамалын жүгіріп келе жатып қағып алуы керек.

«Балықшылар».Үш  «балықшыны» таңдайды, қолдарына сақина беріледі. Қалған балалар  - «балықтар» болады, олар жүзіп жүреді. «Балықшылар» былай дейді:

Суда балықтар жүзіп жүр,

Балықтар асыр салып ойнап жүр,

Балақтар, балықтар – тентектер

Біз сендерді ұстап аламыз балықтар.

Сақинаға бірнеше «балықтар» ұстап алуға тырысады, өздері сосын «балықшылар» атанады.

«Түйе мен ботақан» Балалар айнала шеңбер бойына тұрады. «Түйе мен ботақан» - батыры таңдалады. «Түйе» дөңгелекті айналып жүріп, «ботасын» үйге шақырады, бота одан қашып, секіріп жүреді. Балалар түйені дөңгелек ішіне кіргізбеуге тырысады, ботаны қорғайды. Түйе ботасын ұстағаннан кейін, балалар олардың үстінен бір - бірлеп секіреді, ұсталынған балалар батыр атанады.

Тастау, лақтыру және қағып алу ойындары.«Адасқан доп». Балалар дөңгелене шеңберге тұрады, бір - біріне допты бере бастайды. Жүргізуші дөңгелек сыртында допқа қолын тигізуге тырысады. Егер ол қолын допқа тигізсе, ол допты ұстаған баланың орнына тұрады.  .

«Алшы» .Ең үлкен асықты қызыл түске бояйды, ол асық «Хан» деп аталады. Жүргізуші асықтарды уысына алып, қалған ойыншылардың алдына шашып тастайды. Одан кейін «хан» қай жағымен түскенін қараймыз. Сұқ саусақпен бас бармақтың көмегімен жақын жатқан асықтарды атамыз.

«Допқа тигіз». Балалар екі топқа бөлінеді. Бірінші команда сызық бойына сапқа тұрады, бір - біріне арқасымен екі қадам ара қашықтықта тұрады. Екінші команда да осылай, біріншіге параллель орналасады. Ойынға ойыншылар санына қарай доп қажет. Бір команда ойыншыларының міндеті - допты кезектесіп жоғары, кішкене ілгері қарай лақтыру. Екінші командада кезектесіп өз доптарымен белгіленген «мақсатқа» тигізу керек. Сосын керісінше жасалады.

«Орамал». Залдың ортасына орамал ілінеді. Қатарласып ойыншылар тұрады. Қолдарында шағын доп ұстайды. Ойыншылардың міндеті -  орамалды доппен қағу.

«Шұңқыр және доп».Ойыншылар кең  түрде дөңгеленіп тұрады. Әр ойыншы өз алдынан шағын шұңқыр қазады,  қолдарында таяқшалары бар. Ортадан үлкен шұңқыр қазылады. Жүргізуші допты ойыншылардың арасымен өткізуге тырысады, үлкен шұңқырға түсіруі қажет. Басқа ойыншылар жүргізушіге жол бермей, өз шұңқырларын қорғайды. Шұңқырсыз қалған ойыншы жүргізушіні алмастырады.

«Аңшылар».Ойынға 4 - 6 бірдей доптар қажет. Балалар екі топқа бөлінеді. Біреуі «аңшылар», ал екіншісі «қасқырлар» болады. Біреуі диаметрі 4 метрдей дөңгелектің сыртында, екіншісі ішінде болады. Аңшылар доппен атқылап, дөңгелек ішіндегі қасқырға тигізуі қажет, олар орнында тұрып, бұғады, иіледі, айналады немесе допты қағып алады. Әрбір тиген доп үшін аңшылар 1 ұпай алады, ал егер қасқырлар допты қағып алса, ұпай жойылады.

«Арқа».Ойыншылар екі топқа бөлінеді. Бірінші топтың мүшелері теріс қарап тұрып, аяқтарының арасымен допты екінші командаға бағыттайды. Одан кейін екінші команда қайталайды.

«Ұшты-ұшты».Жүргізуші түрлі құстардың атын атап, «ұшты-ұшты» деп қолдарын сермейді, барлық ойыншылар қайталап, қимылдар жасайды. Бір сәт жүргізуші: мысалы «сиыр» дейді; егер ойыншылардың біреуі қолын былғап қалса, ол қандай да болсын бір тапсырманы орындайды.

 «Доп соғу».Барлық ойыншыларда бір - бір доп. Екі қолмен тұрған жерінде допты кезектестіріп ұрғылайды. Ең көп допты ұрғылаған ойыншы ұтады.

Кеңістікті бағдарлау ойындары.«Есімін тап». Ойыншылар екі топқа бөлінеді. Біріншісі бөлмеде қалып, екіншісі шығады. Одан кейін ойыншы шыққан ойыншылардың есімдерінің ішінен бір есімді таңдайды. Шыққан команданың ойыншыларын бір - бірден ішке шақырады. Келген ойыншы өзін таңдаған ойыншыны сезіп, табуы керек.

«Инені тап».Ойыншының біреуі сыртқа шығады. Қалған ойыншылар инені тығады. Шыққан ойыншы ішке кіріп, ойыншыларды аралап, инені табуы керек.

«Кім күшті?». Екі ойыншы бір - біріне арқасымен тұрады, тұйық жіппен байланған жіптің түйіншегі екі ойыншының  ортасында орналасады. Екеуі бір уақытта өз жағына қарай бір - бірін тартады.

«Өз орныңды тап».Бұл ойынның тағы бір аты - «Үшіншісі артық» деп те аталады. Ойыншылар жұптасып, екеуден бір - біріне арқасымен дөңгелек  құрып тұрады. Ойынды бастаушы және жұбы жоқ ойыншы бастайды. «Артық» ойыншы қашып, бастаушы оны қуады. Міндеті - қашушы кез - келген жұптың алдына барып тұра қалады. Осы жұптағы үшінші ойыншы «артық» болады.

«Кім кетті?».Жүргізушіні таңдап қалғандары дөңгелене тұрады. Жүргізуші мына командаларды орындайды: жүру, секіру, жүгіру сияқты, ал басқалары қайталайды. Одан кейін екі ойыншыға барып, оларға дөңгелекті айналып шығып, жүргізушінің орнына баруды тапсырады.

«Жұбыңды тап»Балалар екі топқа бөлінеді. Бірінші топ әр түрлі атрибудтарды бастарына киеді, екінші топ олардың балаларының атрибудтарын киеді. Бір - біріне арқаларымен тұрып, шынтақтарымен айқасып тұрады. Бұйрық бойынша бір - бірін жоғары, еденнен аяқтарын көтереді. Өз қарсыластарын көтерген топ жеңеді.

Эстафеталық ойындар.«Айқасу». Ойыншылар екі командаға бөлінеді. Орталық алаңға бірінші жұп шығады: әрбір командадан бір - бір адам шығады. Бір - біріне арқасымен тұрып, шынтақтарын айқастырады. Команда бойынша бір - бірін көтереді, аяқтары еденнен көтерілуі керек. Қарсыласын көбірек көтерген  команда жеңімпаз атанады.

«Арқан тарту».Ойыншылар екі командаға 5 - 6 адамнан бөлінеді. Ортасында орамал байланған арқан алынады. Ойын міндеті -  арқанды өз жағына тартып жеңу.

«Жасақ».Ойыншылар екі командаға бөлінеді. Әрбір команда келесі тапсырманы орындайды: «миналы алаңнан» қойылған кедергілерден өту, «батпақтан» төсеніш іздерден өту, «гранаталар» лақтыру - кішкентай дорбаларды лақтыру.

«Жігіттер».Тәрбиеші: Құрметті жігіттер,

                                         Біз сіздерді қызықты,

                                         Әдемі ойынға шақырамыз.

Отырғандардың ішінен бір жігіт таңдап алынады. Ал қалған балалар аттың жүрісін салады. Сөйтіп, екінші ойыншы мен жігітті ауыстырады.

Мен атқа отырғызыңдар!

Киізде үй маған тар енді,

Жарқыраған жол үстінде,

Әшекейлері кілемше тәрізді әдемі,

Ат үстінде отырып алға қарай шабамын.

Қалған балалар ат үйірін бейнелейді. Ойын жігітті алмастырумен жалғаса береді.

 «Тапқыр».Тегіс жерге дөңгелек сызып, радиусына тең жіп алынады. Жүргізуші дөңгелек ортасында тұрып, тізе тұсында жіпті жай, біресе тез айналдырып, ойыншыларды ілуге тырысады. Қалған ойыншылар жіпке ұрынбай аттап не секіріп кетуі керек.

Жолдағы кедергілер.«Көңілді жарыстар». Ойыншылар екі командаға бөлінеді. Біріншісі бас  жақта қатарласып тұрады. Дабыл бойынша жолдағы кедергілерден өтіп, финишке жетуі керек: тізелей отырып кедергілер арасынан өту, аяқ арасына допты қысып өту, гимнастикалық орындықтан өрмелеп өту. Екінші команда да осыларды орындайды.

«Поезд».Балалар бір - бірінен ұстап әр түрлі төсеніштермен, текшелердің арасынан өтеді.

«Татулы  жарыстар». Тапсырманы жұптасып орындайды: бір бала қолымен еденге тіреледі, екінші бала оның аяғыннан ұстап белгілі ара қашықтыққа жүреді; араларына кеуде тұсына шар қысып жүру; екі ойыншы дөңгелек ішінде финалға дейін жүгіреді.

«Алғырлар». Залда кедергілер қойылған:секірмелі-доптар, қанаттар, шағын доптар, секіргіштер, аттар. Тәрбиешінің дабылы бойынша балалар түрлі жаттығулар жасап, дабыл бойынша орын ауыстырады. 

РЕЛАКСАЦИЯ

«Босаңсу және қатаю».Тік тұрып, қолдарын ілгері көтеру, саусақтарын жұдырыққа жұму, иық алдының бұлшықеттерін қатайту (3 - 4 сек). Күшті болам деп ойлап тұру. Бұлшықеттерді қатайту. Енді тұла бойынды босаңсытып: қолдарынды еркін төмен түсіріп, маятник тәрізді қимыл жасайды.

«Жаяу ат айдаушы қалпында» Міндетті түрде орындыққа отырып, денені алға қарай арқаны жай ғана еңкейту,басты төске қарай жібереміз, аяқты тік бұрыш жасап, қатар қою керек. Білек сүйектері жамбаста еркін жатады, қолымызды бос ұстаймыз, еркіндікке жібереміз. Көзді жұмып, бұлшықеттерді барынша босаңсыту. Қалып ат айдаушыны елестетеді.

«Теңіз  өмірі».Теңіздегі тіршілікті: теңіз балықтары, шабақтар,теңіз жұлдыздары, теңіз жұлдыздары, шаяндар, дельфиндер атауларын күн нұрына бөленіп, теңізде жүзген кездегі бейнелеріне ену, сезіну.

«Күн».Балалар дөңгелене тұрып күнге қарай қолдарын созады. Күн өз шуағын адамдардың жүрегіне, балаларға сыйлайды.Әр баланы күн нұрына бөлейді. Ал балалар өз кеудесінен күннің сәулесін айналасындағы тіршілікке жолдайды.

«Гүлдер».Әрбір гүл өзінше, ерекше иіс таратады, оған жәндіктер жиналады, өзінің әдемілігімен тіршілікке қуаныш сыйлайды. Айналаға тараған хош иіске балалар рахаттанады.

«Көбелек».Табандарын қатарластырып отырып, тізесін бүгіп, аяғын барынша жайып, білектерін айқастырып, табанын құшақтайды. Тізеден бүгілген аяқпен, ырғақты серіппелі тербеліс жасайды. Бала өзін гүлде отырған тәрізді сезініп, тізесін көтеріп, қолын түсіреді. Балмен нәрленген көбелек қолдарымен қанат қағып алысқа ұшып кетеді.

«Қысқы орман». Өзін қысқы орманда жүргендей, аязды күні қар жауып тұрғанын көз алдына елестету. Қар ұлпасы, жайлап ауада қалқып, жерге түсіп жатыр. Орман іші тыныш. Талдар көлеңкеде тұр, жел жоқ, тып - тыныш. Бір кезде жел көтеріліп, әуелі жайменен қар ұлпалары аспанға көтеріледі. Жаттығулар алыстан көрмеушілікті алдын – алуға жасалады.  

«Күз».Жылы, талдарда сары жапырақтар, олар желмен тербеліп тұр. Жел күшейіп кетіп еді, бір жапырақ талдан үзіліп, көңілді шайқалып, жайлап аударылып, ұша жөнелді.

«Теңіз».Балалар өздеріне ыңғайлы қалыпты қабылдап, көздерін жұмады да, жағалауда тұрмын деп елестетіп, теңіздің шуын тыңдайды.

«Арамен ойнау».Аю алтын араны қонжықтармен бірге ойнауға шақырады. Балалар үйшік жасай отырып, тізелерін көтереді. Ара тізе астынан ұшып жүреді. Аю анасы былай дейді:  «Ұшты» және қонжықтар болып ұйымшыл аяқтарын тіке қояды, бірақ әккі ара ұстатқызбайды.

«Факирлер».Балалар аяқтарын айқастырып еденге отырады, қолдарын тізелеріне қойып, бел және мойын денелерін еркін ұстайды, көзін жұмып, басын жібереді. Әуен шырқалады, факирлер демалады.

«Шаңсорғыш».Күн сәулесінде шаңдар көңілді болып билейді. Шаңсорғыш жұмыс жасайды. Ақырын - ақырындап шаңдар айналып кетеді де, еденге барып шөгіледі. Шаңсорғыш шаң жинайды; кімге тисе, сол орнынан тұрып кетеді.

«Салқын - ыссы».Аю ана кетіп қалады. Қатты жел соқты да, саңылаулар арқылы ішке кіреді. Қонжықтар тонып қалады. Олар кішкентай будақдарша бүктетіліп жылынады. Өте ыссы болып кетеді. Қонжықтар жазылады. Тағы да өте қатты жел соғады.

«Ұйықтап жатқан мысық».Балалар төсеніш үстінде ұйықтап жатқан мысықтың ролін ойнайды. Мысық демалғанда оның іші жай қампиып, кері орнына түседі.

 «Шар». Шарды үрлеп жатырмын деп елестет, қолдарыңды іштеріне қойып, ішімізді де шар сияқты қампитамыз. Қарын бұлшықеттері қатаяды. Иығымызды көтермейміз. Дем аламыз, демді шығарамыз. Қарын бұлшықеттері босаңсынып, жұмсақтанады.

«Штанга».Залға жүргізушінің кіріп көргендегісі...

                    Аулада қарсы алады ол

                    Топ адамдары, әрқайсысы ұйықтап жатыр.. 

Жүргізуші  әр түрлі қалыпта тұрған балаларға жақындайды. Ол оларды оятқысы келеді, екі қолдарын көтереді, бірақ олар кері төмен түсіреді..

«Түс періштесі».Балалар орындыққа шеңбер болып отырады. Оларға қолында кішкентай таяқшасы бар қыз келеді, ол-түс періштесі. Ол әр ойыншының иығына тиеді,  сол адам ұйықтап қалады...

Періште барлық балаларға қарайды. Бәрі ұйықтап жатады, сосын ол жәймененкетіп қалады.

«Насос және доп».Балалар жұптасып бөлінеді. Біреуі үлкен доп, екіншісі допты үрлейтін насос болады. Тізені жартылай бүгіп, кеудені тұрған допқа жақындатады. Насос допты «С» дыбысын шығарып, үрлей бастайды. Үрлеген сайын доп үлкейе түседі. Тігінен тұрып, аяғы, тізесі түзеліп, аузы, ұрты, томпайа бастайды. Досы, доптан насостың шлангасын жұлып алады. Доптан қатты «Ш» деген дыбыс шығады.

«Қызыққыш Варвара». Айналасы жақсы көрінетіндей бастарын солға бұрады. Қазір мойын еттері қатайып тұр.Сол жақ мойынға тигізген кезде бұлшықеттер тас сияқты қатайған.

«Ғажайып түс».Тәрбиеші өлең оқиды, ал балалар көздерін жұмып, тыңдап жатады. Жәй дауыс, ұзақ үзіліс үлкен тыныштық береді. «Кірпіктері жіберіліп, көздері жұмылады, біз тыныш демаламыз, ғажайып түспен ұйықтаймыз. Біз арқылы түс көріп, тыныш дем алдың. Демалған жақсы, бірақ тұратын уақыт та болды...»

«Менің орманым».Сен өзіңді алаңда келе жатырмын деп елестет. Алыстан орман көрінеді. Орманға жол апарады. Алаң алтындай, жәй жел соғады да, жұмсақ шөптерді қимылдатады. Орман өмірге толы. Олардың барлық ағаштары сені қарсы алғандай шулап жатыр. Енді бірнеше адым... Қазір сен орманға кіресің. Кәне тоқтайық. Тоқта.Осы үзілісті есіңе сақта.

«Шипалы  күштер».1 Жаттығу. Мен қолайлы орналастым. Менің денемнің жағдайы еркін, босаңдау, қолайлы. Менің зейінім физикалық денеге және өзімнің көңіл - күйіме аударылды. Мен толықтай өз денемді сезінемін.

2 Жаттығу. Маған өте ыңғайлы және тыныш. Менің ойым, балалық шағым уайымсыз. Мен өзімді бақылаймын. Менің «мен» дегенім менің денемнің әр түйіршіктерінен кіріп өтеді.Әрбір түйіршік менімен кездесуге қуанышты.

3  Жаттығу. Мен өз зейінімді бетіме қойдым.Мен маңдай, ерін, бет, мойын бұлшықеттерін сезінемін және босаңсытамын. Менің қабағыма салмақ түседі және жабылады. Менің ернім босаңсынып, тілім еркінсінеді. Менің түр - әлпетім босаңсынып, мен терең - терең жайлылықты сезінемін және қорқынышсыз боламын.

4 Жаттығу. Мойын бұлшықеттері жұмсақ. Арқа, қарын бұлшықеттері толықтай босаңсыды. Менің аяғым және қолдарыма салмақ түседі. Мен жағымды ауыртпалықты сезінемін. Менің денем толықтай еркіндікті сезінеді.

 

БАҒДАРЛАМАНЫҢ МАЗМҰНЫ

Ортаңғы тобы (4-5жас)

   Балалар ағзасының жұмысқа қабілеттілігін және адаптациялық мүмкіндіктерін күшейту, денсаулығын шынықтыру  міндеттерін шешеді. Әртүрлі жаттығулар кезінде денесінің қимыл-қозғалыстарына байыппен саналы түрде мән беруге үйрету, дене сымбаттылығын сақтай білуді қалыптастыру.

Балаларда төзімділікті, ептілікті және басқа да физикалық қасиеттерді қалыптастыруға мүмкіндік туғызу, олардың алғашқы кезең тәрбиесін бастау.

Қимыл–қозғалыстың үйлестілігін, тепе-теңдікті дамыту. Жеңіл және ырғақты жүгіруге үйрету; жүру және жүгірудің әр түрлі түрлерін меңгеру; қалыпты жағдайда бір орнында тұрып секіру. Гимнастикалық қабырғаға өрмелеуге, алақанымен допты қағып алуға, әр түрлі тәсілдермен лақтыруға, сапқа тұру кезінде ара қашықтықты сақтауға, кеңістікті бағдарлауды үйрету. Өз қатарластарымен жолдастық қарым-қатынастарын қолдап, ұйымшыл бола білулерін дамыту. Спорттық жаттығуларды өз бетімен үйренуге ынта–ықыласты, өзбеттілікті  тәрбиелеу. Неміс, польша, дат мектептерінің тәжірибелерін пайдалана отырып, буын иілгіштігін, дене сымбаттылығын дұрыс қалыптастыру үшін жаттығуларды орындау.

Негізгі қимыл – қозғалыс жаттығулары

Ж ү р у г е  а р н а л ғ а н  ж а т т ы ғ у л а р. «Балерина», «Балапан», «Пингвин», «Жылан», «Түлкі», «Ізкескіштер», «Трактор», «Пони», «Шаңғышы», «Зырылдауық».

Ж ү г і р у г е  а р н а л ғ а н  ж а т т ы ғ у л а р. «Құс», «Құлыншақ», «Қасқыр», «Жылан», «Ит», «Бала қораз», «Бау», «Қол ұстасу», «Ақжелкен», «Буратино».

С е к і р у г е  а р н а л ғ а н  ж а т т ы ғ у л а р. «Қоян», «Бақа», «Маймылдар», «Аққұтан», «Қайшы», «Масаны ұстап ал», «Бұршақтар», «Зырылдауық», «Үйшік», «Тізбе».

Т а с т а у , л а қ т ы р у   ж ә н е  қ а ғ ы п  а л у ғ а  а р н а л ғ а н  ж а т т ы ғ у л а р .  «Секіргіш», «Серіппе», «Достар», «Допты сырғыту», «Себет»,  «Сайқымазақ», «Сақина», «Қабырға», «Көңілді доп», «Тиін».

Е ң б е к т е у г е,  ө р м е л е у г е   а р н а л ғ а н  ж а т т ы ғ у л а р . «Мысықай», «Крокодил», «Туннель», «Маймыл», «Жылан», «Қырықбуын», «Ирек», «Ұлу», «Машина», «Өрмекші».

Т е п е - т е ң д і к  ж а т т ы ғ у л а р ы. «Леген», «Көпір», «Бала қораз», «Тау», «Арқан бойлап жүруші», «Кедергі», «Жұлымыр», «Ұшақ», «Із», «Төмпешіктер».

Х а т к а – й о г а  ж а т т ы ғ у л а р ы. «Арыстан қалпында», «Құрсақ құлпы қалпында», «Жартылай тасбақа қалпында».

Жалпы дамыту жаттығулары

Қ о л   м е н   и ы қ қ а   а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р. «Маятник», «Құс»,  «Қанат», «Дөңгелек», «Шаршыны жалғастыр», «Қолды айналдыру».

А я қ қ а   а р н а л ғ а н  ж а т т ы ғ у л а р. «Түлкі», «Би», «Ванька-встанька», «Әткеншектер», «Тарсылдақ», «Аттап созылу», «Аяқпен шеңбе жасау».

К е у д е г е  а р н а л ғ а н  ж а т т ы ғ у л а р: «Әлпеншек», «Тағзым», «Қайық», «Бауырсақ», «Қоңыз».

Т ы н ы с   а л у ғ а   а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р . Бақылау үзілісі, «Кернейші», «Серуенге дайындық», «Көкек», «Үйшік», «Жаңбырдан кейін», «Диірмен», «Ояну», «Демалыс», Алақан», «Қуғыншылар», «Насос», «Мысық».

С а п қ а  т ұ р у   ж ә н е  с а п қ а  қ а й т а д а н  т ұ р ғ ы з у. Өз бетімен шеңберге жұптасып, колоннаға сапқа тұру, белгі бойынша жан – жаққа жүгіру, белгі бойынша қайта орындарына тұру. Саптан шығып, қайтадан 2 колоннаға сапқа тұру. Сызық бойымен сапқа түзу тұру.

Қимылды ойындар

Ж ү г і р у г е   а р н а л ғ а н   о й ы н д а р: «Жаяу көкпар», «Қарлығаш».

Е ң б е к т е у г е ,  ө р м е л е у г е   а р н а л ғ а н      о й ы н д а р:  «Балапан», «Киік».

С е к і р у г е   а р н а л ғ а н  о й ы н д а р: «Қоян мен қасқыр», «Байланған орамал».

Л а қ т ы р у  ж ә н е  қ а ғ ы п  а л у ғ а   а р н а л ғ а н  о й ы н д а р : «Адасқан доп», «Аңшылар».

К е ң і с т і к т і  б а ғ д а р л а у ғ а  а р н а л ғ а н  о й ы н д а р: «Есімін тап», «Инені тап».                     

Нүктелі - сауықтыру массажы

1 нүкте - кеуденің жоғары және орта тұсы.

2 нүкте - кеуденің негізгі тұсы.

3 нүкте - төменгі жақ бұрышының төменгі бөлігі

4 нүкте – мойынның үстіңгі бөлігінің екі жағы

5 нүкте - кеуденің бірінші омыртқасы мен мойынның жетінші омыртқа аралығы

6 нүкте - құлақ қуысы бұлшықетінің 1-1,5 см алдыңғы жағы

7 нүкте - мұрынның екі жағы

8 нүкте - қастың үстіңгі жақ аумағы

9 нүкте - қолдың бас бармағы және сұқ саусағының арасы.

Тратака Көзді түйістіру. Саусақ қозғалыстарын бақылау. Саусақты мұрын ұшына тигізу.

Релаксация «Босаңсу және қатаю», «Аяқ ұшымен атқосшы қалпында», «Теңіз».

Спорттық жаттығуларВ е л о с и п е д п е н   с ы р ғ а н а қ   т е б у.  2 және 3 аяқты велосипедпен тіке, шеңбер бойлап сырғанақ тебу, оңға және солға бұрылыстар жасау.

Ж ү г і р у   а л а ң ы. Әртүрлі жылдамдықпен жүгіру және жүру.

В е л о с и п е д   т р е н а ж е р і. Арқа, қол, аяқ бұлшықеттерінің жұмысы.

Қ ұ р ғ а қ   х а у ы з. Бір орында тұрып секіру

Спорттық шаралар мен ойын-сауықтар

    Балалардың өз бетімен қалыптасуын, төзімділігін, ынта–ықыласын, қимыл-қозғалыстағы жылдамдық реакцияларын, күшін, жүгіру мен секірудегі жетістіктерін дамыту. Балалардың ойындарда, жарыстарда ынта–ықыласын, тез шешім қабылдауларын, батылдыгын мақтай білу. Өз араларында жолдастық қарым-қатынасты, ұйымдастыруды қалыптастыру. Гимнастикалық орындықта жүру кезінде тепе-теңдікті, кедергілерден өрмелеп өту дағдыларын дамыту.

«Көңілді жарыстар», «Денсаулық күні», «Өз еркімен ойналатын ойындар», «Спартакиада».

Негізгі қимыл - қозғалыс жаттығулары

Ж ү р у г е   а р н а л ғ а н  ж а т т ы ғ у л а р: «Жылан», «Бала қораз», «Тышқан», «Тыңда-орында», «Күркетауық», «Түбір», «Арыстан мен тасбақа», «Тауыс», «Ләйлек», «Балу».

Ж ү г і р у г е  а р н а л ғ а н  ж а т т ы ғ у л а р: «Балапан», «Твикс», «Ақ тоқаш», «Бастау сәті», «Моншақтар», «Құлыншақ», «Шахматтар», «Маймыл», «Текірек», «Дабылдар».

С е к і р у г е  а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р: «Қосаяқ», «Кедергі», «Киік», «Арыстан», «Доптар», «Дорба», «Серіппе», «Бөлтірік», «Шегіртке», «Сарбаз».

Т а с т а у,  л а қ т ы р у  ж ә н е  қ а ғ ы п  а л у ғ а  а р н а л ғ а н  ж а т т ы ғ у л а р ы: «Лақтыру», «Допты ұста», «Нысана», «Қол арба», «Боулинг», «Қырықбуын», «Достар», «Назар», «Басқасына жалғастыр».

Е ң б е к т е у г е, ө р м е л е у г е    а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р: «Мысықай», «Қырықбуын», «Маймыл», «Бөлтірік», «Жөндеуші» «Барлаушы», «Қонжық», «Қырықбуын», «Пілдің баласы», «Трактор».

Т е п е - т е ң д і к к е   а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р:  «Тышқан», «Ләйлек», «Арқан бойлап жүруші», «Бала күтуші», «Би», «Аққұтан», «Ер жет», «Жіп».

Х а т х а - й о г а   ж а т т ы ғ у л а р ы: «Ағаш қалпында», «Жылан қалпында», «Ақыл-ой қабілетіне арналған қалып».

Жалпы дамыту жаттығулары

Қ о л     ж ә н е   и ы қ қ а   а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р:  «Қолды айналдыру», «Шынтақты бүгіп жіберу», «Қолды арқада біріктіру», «Қолды бұру», «Сегіздік жасау».

А я қ қ а    а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р:  «Отырып тұру», «Аяқты қозғау», «Аяқты бұру», «Аяқты бүгу және жазу», «Аяқты былғалау».

К е у д е г е  а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р: «Иілу», «Тағзым», «Шеңберлер», «Маятник», «Болмашы».

Т ы н ы с    а л у    ж а т т ы ғ у л а р ы: Бақылау үзілісі, «Сағаттар», «Қаздар ұшып барады», «Шаңғышы», «Реттеуші», «Паровоз», «Насос», «Күннің батуы», «Диірмен».

С а п қ а  т ұ р у    ж ә н е   с а п қ а   қ а й т а д а н  т ұ р у.    Өзбетімен жүріп келе жатып және бір орында көршісімен жұптасып тұру. Колоннадан бір–бірден бөлімге бөлініп сапқа тұру: белгі берілген кезде бастаушылар белгіленген орындарға тұрады, қалғандары олардың артына тұрады.

Қимылды ойындар

Ж ү г і р у г е  а р н а л ғ а н  о й ы н д а р: «Бүркіт», «Атшабыс».

С е к і р у ге  а р н а л ғ а н  о й ы н д а р: «Қораздар шайқасы», «Тиынды көтер».

Е ң б е к т е у,  ө р м е л е у г е  а р н а л ғ а н  о й ы н д а р: «Мысық пен тышқан», «Тасбақа».

Л а қ т ы р у,   қ а ғ ы п   а л у ғ а  а р н а л ғ а н   о й ы н д а р : «Қақпа», «Ұшты-ұшты».

К е ң і с т і к т і  б а ғ д а р л а у ғ а   а р н а л ғ а н   о й ы н д а р: «Кім күшті?», «Өз орныңды тап!»

Нүктелі - сауықтыру массажы

1 нүкте - кеуденің жоғары және орта тұсы

2 нүкте - кеуденің негізгі тұсы

3 нүкте - төменгі жақ бұрышының төменгі бөлігі

4 нүкте – мойынның үстіңгі бөлігінің екі жағы           

5нүкте - кеуденің бірінші омыртқасы мен мойынның жетінші омыртқа аралығы

6 нүкте - құлақ қуысы бұлшықетінің 1-1,5 см алдыңғы жағы

7 нүкте - мұрынның екі жағы

8 нүкте - қастың үстіңгі жақ аумағы

9 нүкте - қолдың бас бармағы мен сұқ саусағының арасы

ТратакаКөз алмастан шеңберге қарау. Қозғалып тұрған затқа көзді түйістіру. Заттың қозғалыстарына қарау.

Релаксация  «Күн», «Гүлдер», «Көбелек»

Спорттық жаттығулар

В е л о с и п е д п е н   с ы р ғ а н а қ   т е б у. 2 және 3 аяқты велосипедпен орташа жылдамдықта тіке және жылдамдықты өзгерте отырып шеңберді айналып сырғанақ тебу.

Ж ү г і р у   а л а ң ы . Жүру, жүгіру, кезекпен секіру.

В е л о с и п е д   т р е н а ж е р і. Жылдамдықты өзгерте отырып жаттығуларды орындау.

Қ ұ р ғ а қ   х а у ы з. Бір орында тұрып екпінмен секіру.

Спорттық шаралар мен ойын-сауықтар

Салауатты өмір салты қажеттіліктерін қалыптастыру. Допты лақтыруға жаттықтыру. Әртүрлі жаттығуларда, доппен ойнайтын ойындарда және басқада құрал–жабдықтармен балаларды өз мүмкіндіктерін көрсетуге баулиды.

«Сәлем, қыстың қонақтары!», «Қыс қызықтары», «Бәрімен бірдей жаса, бәріненде күшті жаса», «Денсаулық күні».

Негізгі қимыл - қозғалыс жаттығулары

Ж ү р у г е   а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р. «Жылан», «Тышқан», «Балапан», «Назар», «Күшік», «Бау», «Құйрық», «Қабылан», «Аққала», «Ішек».

Ж ү г і р у г е   а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р.  «Күшік», «Қасқыр», «Сызғыш», «Жылға», «Белгі», «Моншақтар», «Бастау сәті», «Қырықбуын», «Сілеусін», «Құмырсқа».

С е к і р у г е   а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р. «Тиін», «Қосаяқ», «Секіру», «Доп», «Бол», «Маймыл»,  «Қоян», «Секіргіш», «Пони», «Шегіртке».

Т а с т а у,   л а қ т ы р у   ж ә н е  қ а ғ ы п  а л у ғ а   а р н а л ғ а н  ж а т т ы ғ у л а р.  «Садақшы», «Баскетболшы», «Салют», «Мерген»,«Төбе», «Епті», «Волейболшы», «Мақсат», «Достар», «Бауырсақ».

Е ң б е к т е у г е ,  ө р м е л е у г е    а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р. «Аю», «Қаз», «Еңбектеу», «Жігіт»,  «Маймылдар», «Сарбаз», «Ұлу», «Қырықбуын», «Пілдің баласы», «Өрмекші».

Т е п е - т е ң д і к к е   а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р. «Тасбақа», «Жаяу жүргіншілер», «Биші әйел», «Аққұтан», «Би», «Паровоз», «Тырна», «Бау».

Х а т х а - й о г а   ж а т т ы ғ у л а р ы. «Жартылай май шам қалпында», «Аяқ және қол қалпына арналған», «Бел қалпына арналған».

Жалпы дамыту жаттығулары

Қ о л    ж ә н е   и ы қ  қ а   а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р.

«Басты айналдыру», «Басты бұру», «Қолды алға жіберу», «Саусақтарды бүгу», «Қолды уқалау».

А я қ қ а     а р н а л ғ а н    ж а т т ы ғ у л а р. «Табанды  бүгу және жазу», «Табанды айналдыру», «Аттап созылу», «Қаз», «Аяқты қозғау».

К е у д е г е    а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р. «Піл», «Керік», «Маймыл», «Ләйлек», «Диірмен».

Т ы н ы с   а л у    ж а т т ы ғ у л а р ы. Бақылау үзілісі, «Египтянші», «Отын», «Жүргінші», «Балдырған», «Түтікше», «Шар», «Ояну», «Демалыс».

С а п қ а  т ұ р у    ж ә н е    с а п қ а    қ а й т а д а н т ұ р у. Сапқа тұрып, бір-бірінің артынан және шашыраңқы күйде жүріп, алаңды айналып қатарға қайта сапқа тұру. Орнында тұрып оңға, солға бұрылу.

 Қимылды  ойындарЖ ү г і р у г е    а р н а л ғ а н    о й ы н д а р: «Автомобильдер», «Торғайлар мен мысық».

С е к і р у г е   а р н а л ғ а н    о й ы н д а р: «Қалпақты атып түсір», «Ұя».

Е ң б е к т е у,  ө р м е л е у г е   а р н а л ғ а н   о й ы н д а р: «Кесіртке», «Жыландар».

Л а қ т ы р у,  қ а ғ ы п   а л у ғ а  а р н а л ғ а н   о й ы н д а р: «Алшы», «Доп соғу»

К е ң і с т і к т і  б а ғ д а р л а у ғ а   а р н а л ғ а н   о й ы н д а р: «Кім кетті?», «Өз жұбыңды тап»

Нүктелі - сауықтыру массажы

1 нүкте - кеуденің жоғары және орта тұсы

2 нүкте - кеуденің негізгі тұсы

3 нүкте - төменгі жақ бұрышының төменгі бөлігі

4 нүкте - мойынның үстіңгі бөлігінің екі жағы

5 нүкте - кеуденің бірінші омыртқасы мен мойынның жетінші омыртқа аралығы

6 нүкте - құлақ қуысы бұлшықетінің 1-1,5 см алдыңғы жағы

7 нүкте - мұрынның екі жағы

8 нүкте - қастың үстіңгі жақ аумағы

9 нүкте - қолдың бас бармағы мен сұқ саусағының арасы

Тратака Көзбен шеңбер жүргізу. Көзді сығырайту. Көзді бір нүктеге түйістіру.

Релаксация «Қысқы орман», «Күз», «Теңіз өмірі».

Спорттық жаттығуларВ е л о с и п е д п е н   с ы р ғ а н а қ  т е б у.  Екі және үш аяқты велосипедпен темпті өзгерте отырып, жылдамдықты арттырып сырғанау.

Ж ү г і р у    а л а ң ы. Жүру, қолды кезекпен сермей отырып, үзіліс жылдамдықпенен жүгіру.

В е л о с и п е д    т р е н а ж е р і. Кезекпен қолды сермей  отырып жаттығуды орындау.

Қ ұ р ғ а қ    х а у ы з. Бір орында тұрып екпінмен секіру. Дене бөлігі ішпен төрт аяқтап еңбектеу.

                                            Спорттық шаралар мен ойын - сауықтар

Балаларды ойындарға және ойын-сауықтарға белсенді қатыстыру, қуанышты әсерге баулу, қимыл - қозғалыстарда өз мүмкіндіктерін көрсете білуге және көтеріңкі көңіл-күйде болуға үйрету.

«Еркем-ай», «Денсаулық күні», «Көңілді жарыстар», «Джунглия шақырады».

4 ТОҚСАН

Негізгі қимыл - қозғалыс жаттығулары

Ж ү р у г е   а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р. «Пингвин», «Жылан», «Балапан», «Арыстан мен тасбақа», «Күркетауық», «Түбір», «Балу»,  «Ләйлек», «Түлкі», «Қыл».

Ж ү г і р у г е    а р н а л ғ а н    ж а т т ы ғ у л а р. «Құс», «Қасқыр», «Бау», «Ақ тоқаш», «Шахматтар», «Маймыл», «Белгі», «Моншақтар», «Ақжелкен», «Құмырсқа».

 С е к і р у г е    а р н а л ғ а н    ж а т т  ы ғ у л а р. «Қоян», «Бақа», «Үйшік», «Бол», «Зырылдауық», «Киік», «Арыстан», «Секіру», «Пони», «Секіргіш»,

Т а с т а у, л а қ т ы р у   ж ә н е   қ а ғ ы п  а л у ғ а  а р н а л ғ а н   ж  а т т ы ғ у л а р. «Секіргіш», «Достар», «Допты сырғанат», «Допты домалат», «Нысана», «Жеңіл көлік», «Қырықбуын» «Салют», «Төбешік», «Волейбол»,.

Е ң б е к т е у г е,  ө р м е л е у г е    а р н а л ғ а н   ж а т т ы ғ у л а р. «Ирек», «Маймыл», «Ұлу», «Көлік»,  «Апан», «Хауыз»,  «Өрмекші», «Туннель», «Қонжық», «Жөндеуші».

Т е п е - т е ң д і к к е    а р н а л ғ а н    ж а т т ы ғ у л а р. «Іздер», «Кедергі»,  «Жұлымыр», «Арқан бойымен жүруші», «Тау», «Тышқан», «Бала күтуші», «Аққұтан».

Х а т к а - й о г а   ж а т т ы ғ у л а р ы: «Арыстан қалпында», «Жылан қалпында», «Жартылай май шам қалпында».

Жалпы дамыту жаттығулары

Қ о л     ж ә н е    и ы қ қ а   а р н а л ғ а н    ж а т т ы ғ у л а р. «Қолды айналдыру», «Шынтақты бүгіп жіберу», «Қолды бұру», «Басты айналдыру», «Қолды уқалау».

А я қ қ а     а р н а л ғ а н    ж а т т ы ғ у л а р. «Отырып тұру», «Табанды бұру», «Сайқымазақ», «Қаз», «Аттап созылу».

К е у д е г е   а р н а л ғ а н    ж а т т ы ғ у л а р. «Піл», «Шеңберлер», «Болмашы», «Бауырсақ», «Диірмен».

Т ы н ы с    а л у    ж а т т ы ғ у л а р ы. Бақылау үзілісі, «Египтянші», «Отын», «Қайық», «Балдырған», «Түтікше», «Шар», «Насос», «Демалыс».

С а п қ а    т ұ р у    ж ә н е    с а п қ а    қ а й т а д а н  т ұ р у. Өзбетімен көршісімен бірге колоннаға жұптасып сапқа тұру. Белгі бойынша бірнеше бөлімшеге сапқа тұру. Орнында тұрып оңға, солға бұрылу. Шеңберге тұру, шеңберден шығып жұптасып, колоннаға қайта сапқа тұру.

Қимылды ойындар Ж ү г і р у   о й ы н д а р ы: «Бүркіт», «Торғайлар мен мысық».

С е к і р у   о й ы н д а р ы:  «Қалпақты атып түсір», «Қораздар шайқасы».

Е ң б е к т е у  ж ә н е  ө р м е л е у  о й ы н д а р ы: «Тасбақа», «Жыландар».

Л а қ т ы р у, қ а ғ ы п  а л у  о й ы н д а р ы: «Алшы», «Қақпа».

К е ң і с т і к т і  б а ғ д а р л а у ғ а   а р н а л ғ а н   о й ы н д а р: «Кім кетті?»,«Кім күшті?»

Нүктелі - сауықтыру массажы

1 нүкте - кеуденің жоғары және орта тұсы

2 нүкте - кеуденің негізгі тұсы

3 нүкте - төменгі жақ бұрышының төменгі бөлігі

4 нүкте – мойынның үстіңгі бөлігінің екі жағы

5 нүкте - кеуденің бірінші омыртқасы мен мойынның жетінші омыртқа аралығы

6 нүкте - құлақ қуысы бұлшықетінің 1-1,5 см алдыңғы жағы

7 нүкте - мұрынның екі жағы

8 нүкте - қастың үстіңгі жақ аумағы

9 нүкте - қолдың бас бармағы мен сұқ саусағының арасы

Тратака Көзбен шеңбер жүргізу. Көзді сығырайту. Жылтылдаған зат құбылысының қозғалысын қарау. Саусақтан көз алмау.

Релаксация «Жұдырық түю», «Бұғылар», «Топырақпен ойнау».

Спорттық жаттығулар В е л о с и п е д п е н   с ы р ғ а н а қ  т е б у. Екі және үш аяқты велосипедпен жылдамдықты өзгерте отырып, жылдамдықты арттырып сырғанау.

Ж ү г і р у   а л а ң ы. Қолды кезекпен сермеп жүру.

В е л о с и п е д   т р е н а ж е р і. Кезекпен қолды сермей  отырып жаттығуды орындау.

Қ ұ р ғ а қ    х а у ы з.  Арқасымен алға қарай қимылдау, дене бөлігі ішпен еңбектеу.

Спорттық шаралар мен ойын-сауықтар

Балаға өзін - өзі көрсете білуге көмектесу, өзін сол команданың мүшесімін деген сезімін сезіндіру, жеңістіктегі жауапкершілікті достарымен бірге бөлісу, өзінің жақсы қасиеттерін көрсету.

«Сәлем, жаз!», «Денсаулық күні», «Көңілді жарыстар», «Әке, ана, мен - біз спортты жанұямыз».

4-5 жас аралығындағы балалардың физикалық тұрғыдан дайындық көрсеткіштері (Ұ,Қ + -1 балл)

Оқу жылының аяғында балалар төмендегідей көрсеткіштерді көрсетулері тиіс:

1. жүріп келе жатып жүгіру жылдамдығын секундына 10 метрге дейін дамыту

     Ұл балалар   3,0-2,1

     Қыз балалар 3,2-2,2

2. бастау сәтінен бастап жүгіру жылдамдығын секундына 30 метрге дейін дамыту

     Ұл балалар  9,8-7,1

      Қыз балалар  10,2-7,0

3.  орнында тұрып ұзындыққа секіру (см)

       ұл балалар  64,0-107,0

       қыз балалар  60,0-103,0

4. салмағы 1 кг допты бастан асыра ұзындыққа лақтыру (см)

        ұл балалар 125,0-260,0

        қыз балалар 110,0-230,0

5. 90 метрге дейін жүгіру жылдамдығын дамыту (сек)

   ұл балалар 37,3-27,3   қыз балалар 37,0-26,2