Үйсіндер мен қаңлылардың материалдық және рухани мәдениеті

Сабақтың тақырыбы:

Үйсіндер мен қаңлылардың материалдық және рухани мәдениеті

Мұғалімнің аты-жөні: Ильясова Г.С.

Күні:

СЫНЫП: 5

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспаған оқушылар саны:

Сабақ негізделген оқу мақсаттары

5.2.2.3 – ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау;

5.2.2.6 – көшпелілердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін түсіну

Сабақ нәтижесі:

Барлық оқушылар: Үйсіндер мен қаңлылардың қолданбалы өнеріндегі материалдық мәдениетіне сипаттама береді. Оқушылардың басым бөлігі: ежелгі тайпалардың қолданбалы өнерінің ерекшеліктерін түсіндіреді.

Кейбір оқушылар: ежелгі тайпалардың материалдық мәдениетінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтайды

Бағалау критерийі

1.Үйсіндер мен қаңлы тайпаларының материалдық мәдениетіндегі қолөнерін сипаттай алады.

2..Ежелгі тайпалардың материалдық мәдениетінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтай алады..

Тілдік мақсаттар

Оқушылар: Ежелгі тайпалардың қолөнерін суреттейді,мысалдар келтіреді,(айтылым, тыңдалым)…

Ресурстар

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.

Әдіс-тәсілдер

Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Кубизм, Рефлексия.

Құндылықтарға баулу

Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауға баулу

Пәнаралық байланыс

Бейнелеу өнері,еңбек

Сабақтың жоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Бағалау түрлері

Басталуы

4 минут

Сәлемдесу.

Оқушыларды түгелдеу. Оқу құралдарын байқау.

Сынып реттілігін қадағалау.

Бір-бірімізді тыңдаймыз десек 1 рет қол шапалақтаймыз!

Ұйымшыл боламыз десек 2 рет

Белсенділік танытамыз десек 3 рет шапалақтаймыз!

Психологиялық ахуал қалыптастыру:

« Крокодил Генаның әні » би

Топқа бөлемін : «Билеттер арқылы» топқа бөлінеді. Оқушыларды кассадан билеттер алып, 1,2,3 ,4 вагондарға бөлініп отрады.

Билеттерде үй тапсырмасына байланысты сұрақтар болады , сол сұрақтарға жауап бере отырып вагондарға отырғызылады.

Мақсаты:оқушылардың тақырыптық сөздік қорын дамыту,пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Ф:/ «Басбармақ» әдісі: Өте жақсы,орташа,қанағаттанарлық

1-топ:

«Білімділер» вагоны

2-топ:

«Зеректер» вагоны

3топ:

«Дарындылар» вагоны

4-топ «Үздіктер» вагоны

«Крокодил Генаның әні» би билету.

Жаңа білім

10 минут

Білу және түсіну

Оқушыларға электронды оқулықтан Үйсін тайпаларының шығыс Жетісуда орын алған ескерткіштері: Қалқан-1,Бесшатыр-4,Ақтасты-5 және т.б.,ал қаңлы тайпаларының Қауыншы,Отырар-Қаратау,Жетіасар мәдениеттеріне жататын зираттардан табылған әшекей заттар,су,тамақ құйылған қыщ-керамика ыдыстар,алтын тәті,шөккен түйе бейнелі жүзік,моншақтар және т.б көрсете отырып,оқушылар осыншама күрделі де әсем туындыны темір дәуіріндегі зергерлер жасағандығына көз жеткізеді.

«Диктоглосс» әдісін қолдану арқылы жаңа сабақты меңгерту,яғни мәтінмен жұмыс жасау. Диктоглосс шарты: мұғалім мәтінді екі рет мәнерлеп оқиды,оқушылар тірек сөздер мен идеяларды жазып отырады.Содан топтар бірігіп,мәтін құрайды.

Тапсырма: Интербелсенді тақтадан суреттердегі үйсіндер мен қаңлылардың қолданбалы өнер туындыларын сипаттаңыз.

Алтынтөбе қорымынан табылған қаңлылардың қыш ыдыстары

Қарғалыдан табылған үйсіндердің зергерлік бұйымы «Алтын тәті»

Күлтөбе қорымынан табылған қаңлы жазуы

Қарғалыдан табылған үйсіндердің зергерлік бұйымы «алтын екі жүзік»

Д:/ -үйсіндердің зергерлік өнерін сипаттайды;

-үйсіндердің зергерлік бұйымдарының қандай металдардан жасалғанын атайды;

-қаңлылардың қолөнерін сипаттайды;

-қаңлы қолөнер бұйымдарының жасалған материалдарын атайды;

Оқулық,

мәтіндер.

Ортасы

10 минут

Қолдану

Әр топ суреттермен жұмыс жасап ол суреттің ерекшелігін атап береді.

Үйсіндер мен қаңлылардың материалдық және рухани мәдениетін ВЕНН диограммасы арқылы талдайды

Түсіндіру.

Топтық, жеке жұмыс жүргізу.

Дәптермен жұмыс

Оқулық,қабырғаға ілінген ватмандар, түрлі-түсті маркерлер

Топтық жұмысқа арналған ресурстар

Сергіту сәті

2 минут

«Қыдырып қайтайық!» би билеу

Оқушылар би билеп сергіп қалады.

Аяқталуы

Сабақты бекіту

7 минут

Ой қорыту

«Кубизм» әдісін пайдалана отырып,

-суретте;

-салыстыр;

-құрастыр;

-талда;

-қарсы шық немесе қолда;

-ұсыныс айт;

Кубиктің алты қырына үйсін,қаңлы тайпаларының мәдени жетістіктерін жазып талқылаймыз.6 критерий бойынша оқушы өз алған білімін салыстырады,қорытады

Кубик

Бағалау

5 минут

Кері байланыс

2 минут

«Білім қоржыны» кері байланыс

Сабақтан алған әсерлерін стикерге жазып, қоржындарға жабыстырады.

Қосымша ақпарат

Саралау – Сіз қосымша

көмек көрсетуді қалай

жоспарлайсыз? Сіз

қабілеті жоғары

оқушыларға тапсырманы

күрделендіруді қалай

жоспарлайсыз?

Бағалау - Оқушылардың

үйренгенін тексеруді

қалай жоспарлайсыз?

Пəнаралық байланыс

Қауіпсіздік жəне еңбекті

қорғау ережелері

АКТ-мен байланыс

Құндылықтардағы

байланыс

Рефлексия

Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен жоспарлаған саралау шаралары

тиімді болды ма?

Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім жəне

неліктен?

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.

Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкес

келетін сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды

жетілдіруге көмектесетін не білдім?

Сабақтың тақырыбы:

Үйсіндер мен қаңлылардың материалдық және рухани мәдениеті

Мұғалімнің аты-жөні:

Күні:

СЫНЫП: 5

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспаған оқушылар саны: 0

Сабақ негізделген оқу мақсаттары

5.2.2.3 – ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау;

5.2.2.6 – көшпелілердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін түсіну

Сабақ нәтижесі:

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды орындайды. Жазба жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді.

Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Топтық жұмысты брлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды.

Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды, тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.

Бағалау критерийі

Жеке, жұптық, топтық тапсырмаларды орындай алады. Сабақ барысында тыңдаушының назарын өзіне аудара алады.

Тілдік құзіреттілік

Үйсіндер мен қаңлылардың материалдық және рухани мәдениеті

Ресурстар

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.

Әдіс-тәсілдер

Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.

Пәнаралық байланыс

Музыка, қазақ тілі.

Алдыңғы оқу

Қаңлылардың қоғамдық құрылысы

Сабақтың жоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Бағалау түрлері

Басталуы

5 минут

Сәлемдесу.

Топқа бөлемін : «Билеттер арқылы» топқа бөлінеді. Оқушыларды кассадан билеттер алып, 1,2,3 вагондарға бөлініп отрады.

Психологиялық ахуал қалыптастыру: «Қызыл гүлім-ай» би

Сынып реттілігін қадағалау.

Оқушыларды түгелдеу. Оқу құралдарын байқау.

Бір-бірімізді тыңдаймыз десек 1 рет қол шапалақтаймыз!

Ұйымшыл боламыз десек 2 рет

Белсенділік танытамыз десек 3 рет шапалақтаймыз!

1-топ:

«Бақыт» вагоны

2-топ:

«Сүйіспеншілік» вагоны

3-топ:

«Жарқын өмір» вагоны

«Қызыл гүлім-ай» би билету.

Жаңа білім

10 минут

Білу және түсіну

Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.

«Жариялау» әдісі

(Әрбір топ берілген сұрақ бойынша өз позициясын жариялау керек. Бұл үшін топ ішінен спикер берілген уақыт ішінде (5 мину) басқа қатысушылар алдында сөйлеп, топ ұстанымын жеткізеді.)

Зерттеу сұрағы: Үйсіндер мен қаңлылар мәдениетінің ерекшеліктері қандай?

Оқулық,

мәтіндер.

Ортасы

10 минут

Қолдану

Оқулықта берілген тапсырмаларды орындау.

Үйсіндердің материалдық мәдениеті

Ежелгі үйсіндердің материалдық мәдениеті жеткілікті дәрежеде толық зерттелген. Жетісудағы, негізінен алғанда Іле аңғарындағы қоныстар мен қорымдарды қазу айқын да әсерлі материалдар берді, олар үйсіндердің тұрғын жайларының сипатын, олардың ішкі көрінісін елестетуге, керамиканың эволюциясы мен негізгі үлгілерін зерделеуге, үйсін тайпаларының еңбек құралдары мен қаруларын білуге мүмкіндік туғызды.

Қаңлы мемлекеті - Қытай жазба деректерінде канцзюй деген атпен, б.з.д. 2 ғ. айтылады.

Сырдария, Талас өзендері бойында орналасты. Саны 600 мың адам, 120 мың әскерімен Орталық Азиядан келген. Астанасы Битянқаласы. Б. з. б. II ғасырдың екінші жартысындағы «Халықтардың ұлы қоныс аударуы» деп аталмыш кеткен тарихи оқиғалардың нәтижесіңде Орталық Азияда жаңа мемлекеттік бірлестіктер, соның ішінде Үйсін, Янцай, Қаңлы мемлекеттері қалыптасады. Соңғысы Қазақстан тарихында елеулі рөл атқарды.

Тарихнаманың ауқымды болғанына қарамастан, қаңлылардың зерттелуі әлі де қанағаттандырмайды. Бұған жазбаша деректемелердің мейлінше шектеулілігі себеп болды, оның үстіне деректер үздік-создық және қарама-қайшы, мұның езі мәселенің әркелкі түсіндірілуін туғызады. Мемлекеттің аумағы ұланбайтақ жерді: Ташкент жазирасы мен Сырдария, Жаңадария, Қуандария алабының ежелгі арналарын және Жетісудың онтүстік-батыс бөлігін қоса Оңтүстік Қазақстанды алып жатты. Ең құдіретті кезінде оған Сусе, Фумо, Юйни, Цзи, Юйцзянь сияқты бес «шағын иелік», сондай- ақ Янцай бағынды. Алайда олардың орналасуы даулы болып қалып отыр. Айтылған аймақта археологтар сол уақыттағы негізгі үш мәдениетті - қаңлы мәдениетіне баланатын Қауыншы, Отырар-Қаратау, Жетіасар мәдениетін атап көрсетеді. Осы мәдениеттерді 70—80-жылдары белсенді түрде ерістетілген зерттеу қаңлы тұрғындарының материалдық мәдениетінің сипаты, шаруашылығы, қоленері туралы деректерді едәуір толықтыра түседі.

Түсіндіру.

Топтық, жеке жұмыс жүргізу.

Дәптермен жұмыс.

Оқулық,қабырғаға ілінген ватмандар, түрлі-түсті маркерлер

Топтық жұмысқа арналған ресурстар

Сергіту сәті

2 минут

«Қыдырып қайтайық!»

би билеу

Оқушылар би билеп сергіп қалады.

Аяқталуы

Сабақты бекіту

10 минут

Ой қорытыу

БББ кестесі

Таақырып бойынша түйген білімдерін жазады.

Бағалау

5 минут

Кері байланыс

3 минут

«Білім қоржыны» кері байланыс

Сабақтан алған әсерлерін стикерге жазып, қоржындарға жабыстырады.

Қосымша ақпарат

Саралау – Сіз қосымша

көмек көрсетуді қалай

жоспарлайсыз? Сіз

қабілеті жоғары

оқушыларға тапсырманы

күрделендіруді қалай

жоспарлайсыз?

Бағалау - Оқушылардың

үйренгенін тексеруді

қалай жоспарлайсыз?

Пəнаралық байланыс

Қауіпсіздік жəне еңбекті

қорғау ережелері

АКТ-мен байланыс

Құндылықтардағы

байланыс

Рефлексия

Сабақ / оқу

мақсаттары

шынайы ма?

Бүгін оқушылар

не білді?

Сыныптағы ахуал

қандай болды?

Мен жоспарлаған

саралау шаралары

тиімді болды ма?

Мен берілген

уақыт ішінде

үлгердім бе? Мен

өз жоспарыма

қандай түзетулер

енгіздім жəне

неліктен?

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.

Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкес

келетін сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды

жетілдіруге көмектесетін не білдім?