Шығыс Қазақстан облысы білім басқармасы

Катонқарағай ауданы бойынша білім бөлімінің

«Рыков атындағы орта мектебі» КММ

Токтаганова Кульжан Нуркамзиновна

сынып жетекші

Ұлттық тәрбие беру арқылы бастауыш сынып оқушыларын адамгершілікке баулу

Ұлттық тәрбие беру – жас ұрпақты адамгершілікке, отансүйгіштікке және өз халқының мәдениетін құрметтеуге баулудың тиімді жолы. Әсіресе, бастауыш сынып оқушыларын тәрбиелеуде ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңызы зор. Бастауыш сынып оқушылары – әлі де болса тәрбие мен білім негіздерін үйрену кезеңінде болғандықтан, оларға ұлттық мәдениет пен құндылықтарды меңгерту адамгершілікке баулудың басты шарттарының бірі. Бұл мақалада ұлттық тәрбие арқылы оқушылардың адамгершілік қасиеттерін қалыптастырудың маңыздылығы мен әдістері қарастырылады.

1. Ұлттық тәрбиенің маңызы

Ұлттық тәрбие – балалардың рухани және адамгершілік дамуына үлкен әсер етеді. Балалар ұлттық құндылықтарды біліп, құрметтеген сайын өз мәдениетін түсініп, адамгершілік қасиеттерді бойына сіңіреді. Ұлттық тәрбие:

• Балаларды патриотизмге, отансүйгіштікке тәрбиелейді;

• Өзіндік мәдениетті құрметтеуге үйретеді;

• Рухани байлықты бағалай білуге баулиды;

• Адамгершілік, адалдық, әділеттілік сияқты қасиеттерді қалыптастырады.

2. Бастауыш сынып оқушыларын адамгершілікке баулу әдістері

Бастауыш сыныптарда адамгершілікке тәрбиелеу оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып жүргізілуі тиіс. Мұнда ұлттық тәрбиені оқу үдерісіне енгізудің бірнеше тиімді тәсілдері бар:

a. Ұлттық әдебиет пен ауыз әдебиетін пайдалану:
Қазақ халқының ертегілері, мақал-мәтелдері, аңыз-әңгімелері – адамгершілік тәрбиенің маңызды құралы. Бастауыш сынып оқушыларына осы әдеби шығармаларды оқу арқылы оларды жақсылыққа, қайырымдылыққа, шыншылдыққа баулуға болады. Мысалы, ертегілерде жақсылық пен жамандықтың күресін, әділеттілік пен батырлық сияқты қасиеттерді насихаттайтын сюжеттерді талқылау оқушыларға оң әсер етеді.

b. Ұлттық мерекелер мен дәстүрлерді дәріптеу:
Наурыз мейрамы, Құрбан айт, қазақтың дәстүрлі салт-жораларын таныстыру арқылы оқушыларды ұлтжандылыққа тәрбиелеуге болады. Мерекелер мен дәстүрлер арқылы балаларға бірлік, қонақжайлық, достық сияқты құндылықтарды түсіндіру оңай.

c. Өнер және қолөнер сабақтары:
Бастауыш сыныптарда өнер мен қолөнерге баулу арқылы балалардың шығармашылық қабілетін арттырумен қатар, ұлттық мәдениетке құрметін қалыптастыруға болады. Мысалы, ою-өрнектер, киіз үй жасау, ұлттық киімдерді тану және жасауды үйрену балалардың ұлттық дәстүрлерге деген қызығушылығын арттырып, сабырлылық пен шыдамдылыққа баулиды.

d. Дәстүрлі ойындар мен спорт түрлері:
Қазақ халқының ұлттық ойындары – асық ату, тоғызқұмалақ, арқан тарту – балаларды адамгершілікке, әділдікке және тәртіпке үйрететін құрал. Бұл ойындар балаларды достық қарым-қатынасты бағалауға, ережелерді сақтауға, сыйластық пен жауапкершілікке тәрбиелейді.

3. Ұлттық тәрбие беруде мұғалімнің рөлі

Мұғалім ұлттық тәрбиені беруде жетекші рөл атқарады. Ол ұлттық құндылықтарды меңгерту үшін өз үлгісін көрсетіп, балаларға дұрыс бағыт беруі тиіс. Мұғалімдер:

• Әрбір сабақты ұлттық тәрбие беру бағытында құруы қажет;

• Оқушылардың бойына өз мәдениетін сіңіру үшін өздері де ұлттық құндылықтарды жақсы білуі тиіс;

• Адамгершілікке тәрбиелеу барысында ізеттілік, қайырымдылық және адалдық сияқты қасиеттерді өзі үлгі ретінде көрсетуі қажет.

4. Ұлттық тәрбие беру арқылы адамгершілік қасиеттерін қалыптастырудың нәтижесі

Ұлттық тәрбие беру арқылы қалыптасқан адамгершілік қасиеттер балалардың бойында жауапкершілік, достыққа адалдық, ата-ананы құрметтеу сияқты мінез-құлықтарды қалыптастырады. Мектепті бітіргенде олар:

• Қоршаған ортаға мейіріммен қарап, адамдармен қарым-қатынаста адал болуға ұмтылады;

• Ұлтжандылық пен азаматтық қасиеттерге ие болады;

• Ұжымда достық қарым-қатынасты бағалауды үйренеді;

• Өзіндік болмысын мақтан тұтады және өз еліне қызмет етуді мақсат етеді.

Қорытынды

Бастауыш сынып оқушыларына ұлттық тәрбие беру – адамгершілікке баулудың ең тиімді әдісі. Ұлттық мәдениет пен құндылықтарды насихаттау арқылы балалар өз елінің рухани байлығын түсініп, қоғамның жауапты және адал мүшелері болып қалыптасады. Сондықтан мұғалімдер мен ата-аналар ұлттық тәрбиені оқу үдерісіне жүйелі түрде енгізіп, жас ұрпақтың рухани дамуына жан-жақты қолдау көрсетуі қажет.