Мектебі: Қ.Мырзалиев атындағы жалпы білім беретін орта мектеп

Ұзақмерзімдіжоспарбөлімі:

7.3B Сауда, өндіріс және әлемді игеру

Сабақ тақырыбы:

Зерттеу сұрағы:

Ұлы географиялық ашулардың нәтижесінде әлемде қандай өзгерістер орын алды

Ұлы географиялық ашылуларсыз отарлық басқыншылық болар ма еді?

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Нугманова Гулдана Максимовна

Класы: 7

Қатысқандар:

Қатыспағандар:

Осы сабақта қол жеткізілуі тиісті оқытудың мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме жасау)

6.2.4.3 – картада XV-XVI ғасырлардағы саяхатшылардың негізгі

бағыт – бағдарларын белгілей отырып,Ұлы географиялық жаңалықтардың адамдардың әлем туралы түсінігіне ықпалын анықтау;

6.3.2.7 – «отаршылдық саясат» ұғымын түсіндіру (Испания және Португалияның жаулап алуының мысалында)

Сабақмақсаттары:

Барлық оқушылар:

ХV-ХVІ ғасырлардағы саяхатшыларды атай отырып, бағыт-бағдарларын анықтайды;

Оқушылардың басым бөлігі:

Ұлы географиялық ашулардың нәтижесінде орын алған жаһандық өзгерістерді талқылайды;

Кейбіроқушылар:

Ұлы географиялық ашылулар әлем үшін оң және теріс әсерлерін дәлелдейді, қорытындылайды;

Ойлау дағдыларының деңгейлері

Білу, түсіну, талдау,бағалау.

Тарихи концепт

Маңыздылық: Ұлы географиялық ашулардың адамзат үшін қосқан үлесі.

Бағалау критерийлері

• Саяхатшылардың бағыт-бағдарын анықтай отырып, кескін картаға түсіреді;

• Географиялық ашулардың нәтижесінде орын алған өзгерістерді саралайды;

• Ұлы географиялық ашулардың әлем үшін оң және теріс әсерлерін салыстырып, бағалайды.

Тілдік мақсат

Пәндік лексика мен терминология:

Құбылнама, астролябия, каравелла,

Диалогқа/жазылымғақажетті сөзтіркестері:

-Ұлы географиялық ашулар әлемді қалай өзгетті?

Сіз неліктен.......екенін айта аласыз ба?

Құндылықтарғабаулу

- Толеранттылық сананы қалыптастыру;

-Өзгелердің мәдениетіне құрметпен қарау;

- Сыни ойлау дағдыларын дамыту;

- Азаматтық жауапкершілікті, ашықтық пен ынтымақтастықты қалыптастыру

Пәнаралықбайланыс

География

АКТ қолданудағдылары

Слайдтар, бейнеролик

Алдыңғыбілім

Теңіз саяхаттарына қытай мен еуропалық билеушілердің көзқарастары қандай болды?

«Бұл мәлімет ШЫНДЫҚ па немесе ЖАЛҒАН ба?» әдісі

Жоспар

Жоспарлағануақытесебі

Жоспарланған

Ресурстар

басы

4минут

Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру:

«Шаттық шеңбері»

( Сабақ басталар алдында қолданамыз. Оқушылар үлкен шеңберге тұрады, кезектесіп тілек айтады.)

Топқабөлу

4минут

Класты топқабөлу:

1 – топ:желкендікеме

2 – топ:карта

3 – топ: құбылнама

4 – топ: дүрбі

«Миғашабуыл»таңдалғансуреттерарқылытоптарданшығутарихытуралы қысқаша ақпарат сұрап, бүгінгітақырыптыашыпаламын.

Қалыптастырушы бағалау: «Мадақтау»

Кеме, карта, құбылнама, дүрбі суреттері

https://afisha.bz/sites/default/files/24051_nature_big_8_0.jpg

https://w-dog.ru/wallpapers/2/69/462674794945734/san-gabriel-takogo-klassa-na-korabli-korablyax.jpg

https://www.bookvoed.ru/files/1836/27/54/08/7.png

https://cdn.iz.ru/sites/default/files/Content/media/3/news/2012/12/541240/truba.jpg

Сабақтың басы

6минут

« Христофор Колумб» бейнебаян көрсету. Фильмнен кейін оқушылар Х.Колумб жайлы не білетіндерін ортаға салады. Христофор Колумб ( 1451 ж. Генуяда туылған ) Христофор Колумбқа дейін Америкаға саяхатшылар келгенін айту, оның әрі қарай зерттелмей ашылусыз қалғанын түсіндіріп, әрі қарай қызығушлықтарын арттыру. Сұрақтарымен бейнебаянға шолу жасалады және сабақ тақырыбы, зерттеу сұрағы нақтыланып, сабақтың мақсаты, бағалау критерийлерімен таныстырылады.

Ұлы географиялық ашылулар

https://youtu.be/t23meuZRjH8

Ортасы

22минут

1)Топтық жұмыс «Ментальдық карта»

1-топ:Христофор Колумбтың ашулары

2-топ: Америго Веспуччи ашулары

3-топ:Васко да Гама ашулары

4-топ: Фернан Магеллан ашулары

Дескриптор:

• Христофор Колумбтың саяхатының барысы мен жүріп өткен жолын белгілейді;

• Америго Веспуччидің саяхатының барысы мен жүріп өткен жолын белгілейді;

• Васко да Гаманың саяхатының барысы мен жүріп өткен жолын белгілейді;

• Фернан Магелланның саяхатының барысы мен жүріп өткен жолын белгілейді;

Қалыптастырушы бағалау: «бағдаршам»

Мысалы:

·Оқушыларда қызыл, жасыл және сары түсті карточкалар бар, оны олар өз парталарына қояды немесе жоғары көтереді (қызыл = түсінбеймін, жасыл = барлығы түсінікті).

·Оқушылар бағдаршамның түстерін пайдалана отырып, өздерін бағалайды.

2) «Көрнекіліктер стратегиясы»

Қосымша ақпарат көздерін қолданып суреттерді Ұлы географиялық ашулармен байланысын әңгімелеңіз.

1-топ:

Еуропалықтардың Америкаға келгеніне дейін мұнда майялар, ацтектер, инктер, ольмектер, тольтектер сияқты үндіс тайпалары өмір сүрді.Олар осы күнге дейін өз бойына бірегей құпия мен жұмбақ жасырған мәдениет жасады. Майялар өркениеті VI-VIII ғ.ғ. өз дамуының шырқау шыңына жетті.Колумбқа дейінгі Американың халқы тәжірибелі инженер – құрылысшылар болды. Олар керемет қалалар мен ғибадатханалар тұрғызып, суландыру жүйелері мен жолдарды ретке келтіріп кетті.Үндістер тігінші , көзеші болып қолөнерде , алтын , күміс , мыс, қола балқытып металлургияда үлкен жетістіктерге жетті.Теотиуакан (құдайлар қаласы) ежелгі американ өркениеті астаналарының бірі болды.Қала орталығын ұзындығы 4 м. жететін , екі жағын ала сарайлар , пирамидалар мен ғибадатханалар орналасқан басты көше қиып жатты.Олардың ішінде биіктігі 42 м. жететін Ай пирамидасы мен 64,5 м. жететін Күн пирамидасы бар. Жалпы еуропалықтардың келуі жергілікті үндіс тайпаларының өркениетінің жойылуына әкеп соқты.

2-топ:

Оңтүстік Американың батысында инктер елі - Перу жатыр. Инктер көрші тайпаларды бағындырып, олардың еңбегін пайдаланды. Каналдар қазып, егінекті, аспалы көпірлер салды. Қоладан балта, орақ, пышақ, түйреуіш, ине, қоңыраушалар, найзаның ұшысияқтызаттардықұйып, алтын мен күмістен әшекей бұйымдар жасады. Инктерде 4 жылдық мектеп болған, онда бірінші жылы кечуа тілін үйретіп, екінші жылы дінге оқытып, үшінші және төртінші жылдары өмірге қажетті білім берген. Сөйтіп еуропалықтар келгенге дейін-ақ Америка халықтары өздерінің бай мәдениетін жасаған. Алайда еуропалықтардың басып алуы бұл елдердің табиғи дамуына кедергі жасады. Франсиско Писсаро 1475-1541 жылдар аралығында Инктер империясын жаулап алып Лима каласының негізін калады.

3-топ:

Географиялық ашулар сауданың бұрын болып көрмеген дәрежеде ұлғаюына себепкер болды. Жеке материктер арасында байланыс орнап, дүниежүзілік сауда өріс алды. Отар елдерден еуропалықтар көптеген өнеркәсіп тауарын, қару-жарак, мата және басқа да бұйымдар алып тұрды. Еуропаға енді Америкадан темекі мен какао, Азиядан шай мен кофе әкеле бастады. Отарлардан Еуропаға көптеген алтын мен күміс әкелінді. Осы бағалы заттардың көбі Испания мен Португалия корольдері мен феодалдарына тиді. Бірақ бұл елдермешеуболатын, олардың өз өнеркәсібі жоқтың қасы еді. Сондықтан алтын феодалдардың басқа елдерден сатып алған бұйымдарының төлеміне жұмсалып жатты.

Ұлы географиялық ашулар отарлардан тоналып алынған бағалы заттар көпестердің, банкирлердің, аса дамыған Еуропа елдерінің ірі кәсіпорын иелерінің қалталарына түсті.

Географиялық ашулар және отарлық басқыншылық Еуропада тауар өндіруді жеделдетуге біршама ықпал етті. Алайда Американың, Азия мен Африканың халықтары үшін бұл отарлық езгіге түсудің бастамасы еді.

4-топ:

1452 жылы Рим папасы V Николай өзінің булласымен(рим папасының грамотасы)Португалдықтарға Африкадағы жерлерді басып алуға және оның тұрғындары құлдыққа алуға рұқсат берді. Құлдарды Африкадан алып кету, оларды Оңтүстік Америкаға барып сату, алынған ақшаға қант және Солтүстік Америка отарларындағы ром мен өзге тауарларға айырбастау мақсатында өзге де шикізатты сатып алу, содан кейін экспортталатын тауарларды Еуропада сату өте табысты іс болды.Осындай схема«Алтын үшбұрыш бойынша сауда жасау» деп аталды. Осындай сауда тізбесінің әр бөлігінде кез келген тауардың құны (ол құл немесе ром, қант болсын) жеткізілгеннен кейін он есеге дейін артып отырған. Ол өз кезегінде кеткен шығындарды толық өтеп қана қоймай, саудагерлердің баюын қамтамасыз етті.

Дескриптор:

• Америка үндістерінің өркениетін сипаттайды;

• Инктер өркениетінің жойылуын сипаттайды;

• Ескі және Жаңа Жердің тауыр алмасуын сипаттайды;

• «Алтын үшбұрыш бойынша сауда жасау» схемасын сипаттайды;

Қалыптастырушы бағалау: «Екі жұлдыз, бір тілек»

3) Сергіту сәті: «Би терапиясы»

4)Ж/ж: «Болжау кестесі» географиялық ашылулар әлем үшін оң және теріс әсерлерін салыстырып, қорытынды шығарады

Дескриптор:

• Ұлы географиялық ашылулардың 3 оң әсерін;

• Ұлы географиялық ашылулардың 3 теріс әсерін жазады.

• Қорытындылайды.

Қалыптастырушы бағалау: «Басбармақ»

Оқушылардың басбармақтарын көрсету арқылы. Олардың ұғу деңгейін тексеремін.

Басбармақ жоғарыға қарай = Мен түсінемін.

Басбармақ көлденең = Мен түсінгендеймін.

Басбармақ төмен қарай = Мен түсінбедім.

Оқулық, плакат, маркер, қарындаштар

А3кескін карта

https://kk.wikipedia.org/wiki/XV-XVI_ғасырлардағы_Ұлы_географиялық_ашулар#Майя

Сабақтың соңы

4 минут

Ж/ж: «Серпілген сауал»

Доп.

Үйге тапсырма

1. Ұлы саяхатшылар туралы сабақта алған білімдерің бойынша кестені толтырыңдар

Қосымша ақпарат: ғаламтор, баспасөз деректері

Сабақ барысында мақсат бойынша, қарым-қатынас бойынша, диалог бойынша,ресурс бойынша, оқушыға жеке қолдау көрсету саралаулары бойынша саралау жүргізілді.

Топтық, жұптық жұмыстар арқылы өзара қолдау жүзеге асырылады. «Бортты журнал», «Ментальдық карта», «Көрнекіліктер стратегиясы», «Болжау кестесі» әдістері арқылы зерттеу сұрақтарын жүргізуді және шешімдерін табуды ұсындым.

Әдіс-тәсілдерге тілідк дағдыларының қалыптасуын дамыттым.

2.Оқушылардың білімін саралау мақсатында ізденіс, зерттеушілік, дәйектер келтіру дағдыларын дамытуды мақсат еттім.

Бағалау – сабақ барысында қолданылған бағалау түрлері: «Мадақтау», «Бағдаршам», «Екі жұлдыз, бір тілек» , «Басбармақ», «Бессаусақ» әдісі.

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

Денсаулық сақтау технологиясы бойынша: «би терапиясы» жаттығуы жасалды.

1.Топтық, жеке жұмыстар арқылы өзара қолдау, көмек көрсету жүзеге асырылады.

Рефлексия

5 минут

«Бессаусақ» әдісі.

Басбармақ: -Бүгін сабақта не үйрендім?

Балаңүйрек: -Мен топта қалай жұмыс жасадым?

Ортантерек: -Мен қандай маңызды нәрсені білдім?

Шылдыршүмек: -Сабақ маған ұнады ма?

Кішкенебөбек: -Сабақта мен өзімді қалай сезіндім?

Сабақ / оқу мақсаттары мен міндеттері орындалды ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сабақ қалай, қандай деңгейде өтті? Жоспарлаған шаралар тиімді болды ма?

Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды

Жетілдіруге көмектесетін не білдім?