«Ұлылардың ұлысы-Абай әдеби-музыкалық қойылым

«Ұлылардың ұлысы-Абай" әдеби-музыкалық қойылым

Әдеби шара атасы мен немересінің диалогы арқылы басталады.

Атасы –  ,немересі –

-Шығарма жаза алмай қиналып отырған 5 - сынып оқушысы. Теледидар қарап отырған атасы, қолында газет.

Теледидардан дауыс: Абайдың «Қыс» өлеңінен үзінді оқылады:
Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті - басы – ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап келіп қалды...

Немересі қаламын тастай сала атасының қасына келіп:
- Мен бұл өлеңді білемін, ата! Кеше ғана әдебиет сабағынан өткен болатынбыз. Абайдың өлеңі.

Атасы:
- «Өткірдің жүзі, кестенің бізі, өрнегін сендей сала алмас» (немересіне жақындай түсіп). Иә, бұл – Абайдың жазған өлеңі. Қатал табиғаттың сүреңін тамаша суреттеген. Сен біледі екенсің. Ендеше Абайдың кім екенін білетін шығарсың.

Немересі:

- Иә, бірақ толық білмеймін.

Атасы:

- Олай болса, ендігі жерде Абайды «Абай атам», «Абай атаның өлеңі» деп сөйле. Ол өте данышпан кісі, бүкіл қазақтың Абайы ғой. Оны білмеген адам қазақ емес.

Немересі:

-Ата! Бізге шығарма - эссе жазуға қосымша ізденіс жұмысы тапсырылып еді. Соған біраз қиналып отырмын. Қайтсем екен? Жарысқа қалайда қатысуым керек.

Атасы:
- Абай туралы көп дерек айтсам, тыңдар ма едің, балам?

Немересі:
- Иә, сіз оны көрдіңіз бе? Ол туралы қайдан білесіз?

Атасы:
- Жүр, балам. Мен сені бір жақсы кешке алып барайын. Дәл сол Абай атаң туралы, жүре ғой !(Ертіп алып, шығып кетеді).

1-жүргізуші::
-Қайырлы күн, құрметті ұстаздар, оқушылар, құрметті әдебиет сүйер қалың көпшілік! Қазақтың біртуар ұлдарының бірі, данышпан ақын, ойшыл, дана ғұламаларының бірі, қазақ әдебиетінің шоқтығы биік ірі тұлғасы Абай Құнанбайұлының 175 жылдық мерейтойы мен шығармашылығына арналған "Ұлылардың ұлысы-Абай" атты әдеби-музыкалық өойылым кешіне қош келдіңіздер!

2-жүргізуші:

Абай  туған елін, жерін, тілін, дінін жанындай жақсы көрген нағыз ұлтжанды дана 

ақын. Абай қолына қалам алып, ғылым мен білімнің ауыр азабын арқалап, өз халқын өркениетті елдердің қатарына қосуға тырысқан, қазақтың рухын жоғары көтерген дана қолбасшымыз болғандығы баршамызға мәлім. Сондықтан, Абайды ұлттық жазба әдебиетіміздің атасы деп танып білуіміз керек. Бұл кеште Абайдың өлеңдері, әндері мен шығармаларының үзінділерімен танысасыздар.


1-қойылым:

Выбегает мальчик и кричит:

«Сүйінші, сүййінші, сүйінші, в семье Кунанбая мальчик родился».

Открывается занавес, на сцене в колыбели укачивают ребенка бабушка Зере, мама Улжан под колыбельную песню (звучит песня Карины Абдуловой)

К ним подходит Кунанбай, берет на руки ребенка, поднимает его ввысь со словами

«Нарекаю тебя Абаем, нарекаю тебя Абаем, нарекаю тебя Абаем».

«ШАШУ»

1-жүргізуші:
Көп адам дүниеге бой алдырған,
Бой алдырып, аяғын көп шалдырған,
Өлді деуге бола ма, ойлаңдаршы,
Өлмейтұғын артына сөз қалдырған, -
деп төрелігін өзі шешкен Абай бүгін жарқын бейнесімен де, жалынды жырымен де бізбен бірге жол алып келеді.

2-жүргізуші:
- Абай ізінің кіршіксіз ақ жүрегін тербеткен сансыз ойларын тамаша шығармалары мен жалынды жырларының бетінен әр жолынан, әрбір сөзінен бізге соншама ыстық, соншама жарқын леп еседі. Ол өткен заманның, кешегі түркі дүниесінің соққан тынысы болса да бізге түсінікті, жүрегімізге қонымды Абай –лебі, Абай - үні, дала тынысы - заман тынысы, халық үні. Абайдың жарқын бейнесі, жалынды жыры бізбен бірге мәңгі жасап келеді.

2-қойылым:

Спустя время Абаю 13 лет он возвращается домой. Рядом с ним скачут Байтас и старый Жумабай.

Переглядываясь: «Бедняга! Видно сильно соскучился по дому, раз так спешит, эй, Абай да не торопись ты , подожди нас», «Догоняйте, а я поскакал вперед».

У большой юрты толпились люди, в большом ожидании томилась Улжан ожидая сына. Появились путники. Увидев мать он бросился к ней, но она остановила его со словами:

«Свет сой , сынок, посмотри - вон стоит твой отец! Сперва отдай салем ему!»

Повернувшись Абай направился к отцу, который стоял в толпе стариков. Кунанбай принял приветствие, но не двинулся с места. Он только окинул Абая быстрым взглядом и сказал:

«Ты вырос и возмужал. Выросли ли твои знания, как ты сам?» .

В ответ ему Абай сказал:

«Слава богу, отец, -и помолчав добавил: - Занятия еще не кончились, но вы прислали за мной, хазрет благословил, и я вернулся домой.

Рядом стоял Майбасар (младший брат Кунанбая), довольный ответом Абай он сказал: «Взрослый совсем стал»…

Но, Кунанбай прервав его коротко сказал: « Ступай, сынок, поздоровайся с матерями!»

Абай бежит к матери, та нежно обнимая целует его,

«Ты мой родной, совсем взрослый стал, иди к бабушке, она тебя заждалась».

Старая Зере опираясь на палку, уже ворчала на Абая. «Негодный, не прибежал ко мне сразу, а пошел к отцу, солнышко мое, ягненочек мой, сердечно мое», обнимая, целует его. (подошли все родственники и засыпали разными вопросами)

1-жүргізуші :
Жүрегіңнің түбіне терең бойла,
Мен бір жұмбақ адаммын, оны да ойла.
Соқтықпалы, соқпақсыз жерде өстім,
Мыңмен жалғыз алыстым, кінә қойма,-
деп ақынның өзі айтқандай, «соқтықпалы, соқпақсыз жерде өсіп», тар жол, тайғақ кешу өмір кешкен, өкініш пен өксігі көп, қайғысы мен қасіреті мол қараңғы қапас өлкеде де, ел мұңдарын «асау жүрегінен» ағыта, шабытты жыр ғып төккен алып Абай атамыздың өмірін тыңдайық.

Енді сөз кезегін мектебіміздің кітапханашысы Кристина Владимировнаға береміз.

Презентация «Ұлы халықтың- ұлы Абайы»

Ән. : «Желсіз түнде жарық ай»

3-қойылым

После совета Абай был в оцепенении, мысли не давали ему покоя.

(Абай пишет стихи)

Пока не знаешь - молчи.

Пока блуждаешь - молчи.

В бесцельных днях и в ночи

Пустых забав не ищи.

1 - жүргізуші :
- Орыстар үшін – Пушкин, ағылшындар үшін – Шекспир, грузиндер үшін – Руставели қандай ұлы құбылыс болса, қазақтар үшін Абай да сондай теңдессіз құбылыс

Аудармасы (Никитинских З)

2-жүргізуші:
Туғаннан дүние есігін ашады өлең,
Өлеңмен жер қойнына кіреді денең
Өмірдегі қызығың бәрі өлеңменен...
деп, Абай атамыз айтқандай келесі сөз кезегін өлең оқушы оқушыларға берейік:

«Ғылым таппай мақтанба»(3-сынып)

«Қалың елім,қазағым»(Алпыспаева Д)

«15 қара сөзі»(Камила,Ярослав,Диана,Самал Б)

1-жүргізуші:
Абай – қазақ әдебиетіндегі ұлы тұлға, маңдай алды ақын екені таңдаулы туындылары дүние жүзі поэзиясының озық үлгілері мен деңгейлес тұрғаны - білген адамға айқын шындық. Ахмет Байтұрсынов «Қазақтың бас ақыны» мақаласында «Абайдан асқан бұрынғы соңғы заманда қазақ даласында біз білетін ақын болған жоқ»,- деп аса жоғары баға қояды.

2- жүргізуші :
Құлақтан кіріп, бойды алар,
Жақсы ән мен тәтті күй.
Көңілге түрлі ой салар,
Әнді сүйсең менше сүй.

1-жүргізуші:
Әннің де естісі бар, есері бар.
Тыңдаушының құлағын кесері бар,
Ақылдының сөзіндей ойлы - күйлі.
Тыңдағанда көңілдің өсері бар, -
деп жырлаған Абайдың өлеңге, әнге қояр талабы мен талғамы өте жоғары болды.

«Көзімнің қарасы» (Алихан)

Абай встает на край сцены , одна рука позади спины, глазами смотрит в даль:

Не знаю, как я жил до нынешнего дня,

И пройдено, и видено не мало.

В любви и в спорах сердце отпылало.

Покой в душе моей. Былого нет огня.

Что в этой жизни остается для меня?

Мне, грешному поэту, не пристало

Себя Аллаху посвятить, стихи кляня;

Аллаха мое сердце не искало.

Приумножать стада, увольте, не хочу.

И степью управлять, увы, не по плечу.

Не облегчить людские мне страданья.

И свои мысли, и живую свою речь -

Все это в слово остается мне облечь.

Тебе, о человек, мои признанья!.....

Би «Көзімнің қарасы».