Материалдар / Зертханада қолданылатын химиялық ыдыстар және сақтық шаралар

Зертханада қолданылатын химиялық ыдыстар және сақтық шаралар

Материал туралы қысқаша түсінік

Тұрымбетова Жарқынай Тұрымбетқызы

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

02 Маусым 2018

578

0 рет жүктелген

Басқа Ашық сабақ Барлық сыныптар

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдеу, кәдеге жарату жолдары

Кез келген қалдықты қайта өңдеу және жою үшін ең алдымен оның физикалық және химиялық немесе биологиялық құрамын білу керек. Құрамына байланысты қалдықтың уыттылық сыныбы анықталады. Сонан соң ғана қалдықты қайта өңдеу немесе жою тәсілі таңдалады. ТҚҚ құрамында да минералды бөлігі болады. ТҚҚ минералды бөлігі кальций, магний, кремний, аллюминий және темір қосылыстарынан тұрады. Тұнбаларда кальций мөлшерінің көп болуы (50 %-ға жуық) вакуум-сүзгілерінде әк және хлор темірін қосумен механикалық сусыздану технологиясымен шарттасады. Көптеген зертханалық зерттеу нәтижелер ТҚҚ органикалық сипатын (оның құрамында органикалық көміртектің жалпы мөлшерінің 90 % бар, ал көміртектің азотақа қатынасының индексі орташа 14 құрайды) және оның тыңайтқыш ретінде өңдегеннен кейінгі қолданылуын анықтайды.Мысалы, ТҚҚ полигонына тасталған күлдің химиялық құрамы жөнінде 2-кестеден көруге болады.

2-кесте. ТҚҚ полигонында күлдің химиялық құрамы, %.

Күл,құрғақ зат %	SiO2	Al2O3	Fe2O3	CaO	MgO	S03
47,8-55	8,4-12,5	6,4-11,1	3-11,1	44,1-50,4	4,6-14,2	1,8-6,4

3-кесте. ТҚҚ күліндегі биогендік элементтердің құрамы (құрғақ заттан, %)

Азот	Фосфор	Калий
1,9-3,4	0,9-2,5	0,1-0,3

4-кесте. ТҚҚ күліндегі негізгі микроэлементтер құрамы (%).

Мыс	Мырыш	Хром	Қорғасын	Кадмий	Марганец	Стронций
0,3-0,4	0,2-0,6	0,1-0,26	0,03-0,06	0,01-0,003	0,05-0,13	0,1-0,2

5-кесте. Улы органикалық заттар құрамы (ТҚҚ құрғақ затынан, %).

Мұнай тәрізді люминесцирлейтінзаттар	Фосфор-органикалық улы химикаттар	Хлор-органикалық улы химикаттар
Полярлы	Полярсыз
1,2-2,4	0,8-1,5	0,04-1,155	Анықталмаған

Ескерту. Фосфор-органикалық және хлоро-органикалық улы химикаттар топырақ құрамындағы мөлшерден аз болды. Топыраққа енгізген соң ауылшаруашылық өніміне улы әсер тигізуге қабілетті улы органикалық заттар мен микроэлементтер құрамы 4- және 5- кестелерде көрсетілген. 4-кестеде көрсетілмеген микроэлементтер құрамы (мысалы, никель, кремний) зерттеу әдісімен қамтамсыз етілген сезімталдықтан төмен орналасқан. Кез-келген тыңайтқыштың маңызды сипаты - миграция үрдістеріне максималды тартылатын және өсімдіктер жеңіл қабылдайтын суда ерігіш элементтер (калий ионы, натрий ионы, кальций ионы), 6-кесте.

6-кесте. Суда еритін элементтердің құрамы (құрғақ заттан, %)

CaO	Na2O	K2O	Cu	Zn	Cl	SO3	Sr
0,8-5,84	0,065-0,1	0,068-0,082	0,0006-0,027	(0,75-1,5)×10 -4	0,13-0,22	1,17-1,3	0,0075-0,011

7-кесте. ТҚҚ тыңайтқыш ретінде қолдану кезінде топырақтағы микроэлементтер құрамы ( құрғақ заттан, %).

Сынақ	Мыс	Мырыш	Pb	Ni	Cr	Cd
Шымтезекті топырақ (бақылау) Шымтезекті топырақ +ТҚҚ	0,018 0,036	0,009 0,04	Әдіс сезімталдығынан төмен

Сілтілік ортада (pH 8-12) су тартпасына бұл элементтердің аз бөлігі өтетінін ескеру қажет, яғни ТҚҚ тыңайтқыштарын қосумен топырақта өсірілген өсімдіктер оларды жинамайды. Су тартпаларына мыс және мырыштан басқа микроэлементтер де түспейді. Сондықтан ТҚҚ тыңайтылған топырақта өсірілген өсімдіктерді тексеру қажет болды. 20-50 т/га қосу кезінде мыс және мырыш құрамы екі есе өсті, ал басқа микроэлементтер – анықтау сезімталдығының шегінде. ТҚҚ қосумен топырақта өсірілген өнім талдауы тыңайтқышпен топыраққа түскен ауыр металлдар (мыс және мырыш) өсімдіктерге түспейді, ал хром және кадмий бойынша олардың тек іздері анықталды. Әр-түрлі ауылшаруашылық өнімдерінде мыс және мырыш құрамы бойынша айырмашылық байқалмайды. Бұл тұнба құрамындағы әк металдардың өсімдікке миграциясына кедергі келтіретінін көрсетеді. Сөйтіп, өсімдіктер өсу үшін ағынды сулардың термиялық кептірілген тұнбаларда негізгі элементтер және органикалық заттардың болуы жеткілікті екені туралы шешімге келуге болады. Сәйкесінше, ТҚҚ пайдаланудың мұндай әдісі жөнді болып табылады.8-кесте. ТҚҚ қосылған топырақта өсірілген өсімдіктердегі ауыр металдар құрамы (құрғақ заттан, %)

Талданатын ауылшаруашылық мәдениеті	Мыс	Мырыш	Марганец	Күлділік
Арпа: - бақылау-ТҚҚ 50 т/га-ТҚҚ 50 т/га+N180-ТҚҚ 50 т/га P 120-ТҚҚ 50 т/га K 180-ТҚҚ 50 т/га N 180+K 180+P 120	0,00080,0010,0020,0020,0020,0007	0,0020,0030,0040,0030,00170,004	0,0040,00260,0050,0020,00350,003	2,72,25,45,72,22,5
Сұлы: - бақылау- ТҚҚ 10 т/га- ТҚҚ 20 т/га	0,00160,00150,0005	0,0060,0080,006	0,0140,0120,007	43,42,5
Жүгері: - бақылау-ТҚҚ 10 т/га-ТҚҚ 20 т/га	0,010,010,007	0,0160,0080,007	0,0050,0030,005	10,510,710,2
Көпжылдық шөптер: - бақылау- ТҚҚ 10 т/га- ТҚҚ 20 т/га	0,0050,004-	0,0040,0030,005	0,0030,0030,003	4,156

8-кестеде келтірілген нәтижелер бойынша ТҚҚ қосылған топырақта өсірілген өсімдіктердегі ауыр металдардың мөлшері ШРК мөлшерінен аспайтынын көруге болады. Бұл өз кезегінде

9-кесте. Қалалық полигонға қабылданған ТҚҚ-ң морфологиялық құрамы

Қағаз, картон	25-30%	Шыны	5-8%
Тамақ қалдықтары	30-38%	Былғары,резенке	2-4%
Ағаш	1,5-3%	Тастар	1-3%
Қара металл	2-3,5%	Пласмасса	2-5%
Түсті металл	0,2-0,3%	Қалғаны	1-2%
Тоқыма	4-7%	Отсев(15мм)	7-13%
Сүйек	0,5-2%

Қызылорда қаласында қалдықтарды алдын-ала іріктеу дәстүрі болмағандықтан тағам қалдықтары, қара және түсті металлдар сынықтары, пластмасса сынықтары, құрылыс және өндіріс қалдықтары аралас жатады. Қалдықтардың жеке компоненттері бойынша пайыздық есептеу нәтижелері 10-кестеде көрсетілген.Сондай-ақ, тұрмыстық қатты қалдықтардың жеке компонентерінің сипаттамалары (тығыздығы, ылғалдылығы және күлділігі) 11 кестеде көрсетілген.

10-кесте. Тұрмыстық қатты қалдықтардың жеке компонентерінің құрылымдық элементері

Қалдықтар компоненті	Көміртегі	Сутегі	Көміртегі	Оттегі	Азот	Күкірт	Күл
Қағаз	27,7	3,7	28,3	0,16	0,14	15,0	25,0
Тамақ қалдықтары	12,6	1,8	8,0	0,95	0,15	4,5	72,0
Тоқыма	40,4	4,9	23,2	3,4	0,1	8,0	20,0
Ағаш	40,5	4,8	33,8	0,1	-	0,8	20,0
Отсев	13,9	1,9	14,1	-	0,1	50,0	20,0
Пластмасса	55,1	7,6	17,5	0,9	0,3	10,6	8,0
Күл,шлак	25,2	0,45	0,7	-	0,45	63,2	1,0
Былғары,резенке	65,0	5,0	12,6	0,2	0,6	11,6	5,0
Қалғандары	47,0	5,3	27,7	0,1	0,2	11,7	8,0
Шыны,металл,тастар	-	-	-	-	-	100	-

11-кесте. ТҚҚ жеке компоненттерінің сипаттамалары

Компоненттер	Тығыздығы, кг/м3	Ылғалдылығы, %	Күлділігі, %
Қағаздар:
- таза	40-60	20-30	10-20
- ластанған	70-80	40-58	15-23
Картон	50-70	8-25	6-8
Тамақ қалдығы	450-550	70-92	5-40
Ағаш	220	15-25	2,3-10,0
Металл	220	3	98
Тоқымалар:	160-180	20-40	5-10
Таза күйінде	120-160	80-120	2-3

ТҚҚ құрамының алуан түрлілігі өз кезегінде оларды қайта өңдеу, жою мәселелерін қиындата түседі. Мұндай қиындықты болдырмау үшін зерттеу жұмыстарын көптеп жүргізіп, нәтижелерді кең ауқымды көлемде пайдалану арқылы сынақтан өткізіп отыру маңызды. Қоршаған ортаны ТҚҚ-мен ластанудан қорғау, қалдықтарды тауарлы өнімге дейін өңдеу арқылы шикізаттарды тиімді пайдалану кезек күттірмейтін мәселе болғандықтан тұрғындарды, қабілетті білімі бар эколог-мамандарды осы жұмысқа жұмылдыра білу керек.

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!