Әдіс тәсілдер баяндама

1 слайд
Абай орта мектебі Бастауыш сынып мұғалімі: Алимова Маржан Сагындыковна 2018-2019 оқу жылы

1 слайд

2 слайд
Жаңартылған білім бағдарламасы бойынша, бастауыш сыныптарда сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер

2 слайд

3 слайд
Баланы оқытудың мақсаты – оны әрі қарай педагогтің көмегінсіз-ақ дамытуға қабілетті ету. Элберт Хаббарт

3 слайд

4 слайд
Бүкіл əлемде білім беру жүйелерінің келешек ұрпаққа қандай білім беретіні туралы мəселе қаралуда. Осы мəселе аясында «Балалар ХХІ ғасырда табысты болу үшін нені үйренуі керек?» жəне «Оқытудың тиімді əдістері қандай?» деген сияқты негізгі сауалдар туындайды. Бұл сауалдар жаңартылған білім беру бағдарламасымен жəне білім беру бағдарламасын жүзеге асыруда қолданылатын педагогикалық тəсілдермен тығыз байланысты. Бастауыш сыныптарға арналған білім беру бағдарламасы оқушыларға тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым, проблемаларды шешу, ғылыми зерттеу жүргізу жəне анықтамалық материалдарды зерделеумен байланысты дағдыларды дамытуға көмектеседі. Оқушылар бастауыш сыныпта оқытылатын əр пəндік саланы түсінетіндігін көрсете отырып, алдағы уақытта осы білімдерін басқа жағдайларда қолдана білулері қажет. Сондықтан оқушыларды өз білімдерін кез-келген жағдайда қалай бейімдеу керектігін біліп, болашақта кездесуі мүмкін кез-келген күрделі тапсырмаларды шешуге икемді болуға баулу маңызды болып табылады.

4 слайд

5 слайд
Білім беру бағдарламаларын жаңартудың басымдықтары рухани құндылық пен дағдыдан тұратындығын білеміз. Рухани құндылық: шығармашылық, жауапкершілік, қарым- қатынас жасай білу, өмір бойы оқуға дайын болу. Ал дағдыларға келетін болсақ, сын тұрғысынан ойлау, білімді шығармашылық тұрғыда қолдана білу, проблемаларды шешу, ғылыми зерттеу, жеке және топпен жұмыс істей білу қабілеті және АКТ саласындағы дағдылар. Ұстаз үшін ең маңызды мақсат – әр сабағын түсінікті, тартымды, тиімді өткізу. Оны жүзеге асырудың бір жолы – оқушыларға білім беру, тәрбиелеу барысында кеңінен қолданылып келген, оқушылардың білім сапасын көтеруге жағдай жасайтын, сабақты тиімді ұйымдастыруға, сабақ уақытын ұтымды пайдалануға, оқушылардың ойлау қабілеттерін дамытуға, сыни ойлауға көп көмегін тигізетін әдіс-тәсілдерді қолдана білуде. Білім беру мазмұнын жаңарту аясында көш бастаған бастауыш сынып мұғалімдері болғандықтан әр пән бойынша педагогикалық үдерісті тиімді ұйымдастыру - барлық бастауыш сынып мұғалімдерінің басты міндеттерінің бірі болып табылады. Олай болса, сабақтың кезеңдерінде қолданылатын тиімді әдіс-тәсілдерге тоқталып көрейік:

5 слайд

6 слайд
Сабақтың үй тапсырмасын сұрау және жаңа сабақты бекіту кезеңдерінде бастауыш сынып мұғалімі бағдарлама көлемінде ғана білім беріп қоймай, жаңа технологиялардың бірі болып саналатын интерактивті тақтаны қолдана отырып, оқушылардың қызығушылығын арттыру бағытында электронды оқулықпен жұмыстанса... Өйткені, бұл заманауи технологияны қолдану - оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып қана қоймай, білімдерінің ілгерлеуіне жол сілтейді. Мысалы: екі таңбалы сандарды қосып, азайтуды өткен кезде, сабақты бастамас бұрын топшамаға жазылған ауызша тапсырмалар берсек, «А» деңгейіндегі оқушы ойланып жауап беруге немқұрайлылық танытады, ойлануға да ұмтылмайды. Ал енді осы секілді тапсырмаларды электронды оқулық арқылы интерактивті тақтада көрсетсек, осы «А» деңгейіндегі оқушы қол көтеріп, жауап беруге ұмтылатынын байқаймыз.

6 слайд

7 слайд
«Ақиқат, жалған» әдісі Қазақ тілі пәні бойынша «Ақиқат, жалған» әдісі үй тапсырмасын сұрау, өткенді бекіту үшін де өте тиімді. Топтағы оқушылардың алдында қызыл және жасыл түсті қағаздан қиылған саусақтар жатады. Мәселен, топ мүшелері: «Мәтін сөйлемдерден құралады; н- дауыссыз қатаң дыбыс» - деп белгілі бір тұжырымды айтқан кезде оқушылар ақиқат болса жасыл түсті саусақты, жалған болса қызыл түсті саусақты тез әрі шапшаң басып қалу керек. Осылай барлық оқушыны қамтимыз, әрі уақытты үнемдеуге де болады. Шатысқан немесе қате жауап берген оқушыны басқа оқушылардың іс-әрекетіне қарап, өз пікірін өзгертеді және бұл тұжырым есінде сақталады.

7 слайд

8 слайд

8 слайд

9 слайд
«Бір минуттық әңгіме» әдісі «Бір минуттық әңгіме» тәсілінде оқушылар қарама-қарсы сызық бойымен қатарға тұрып, жұптық әңгіме жүргізеді. Үйге берілген тапсырма туралы әңгімелесулеріне болады немесе жаңа сабақты бекіту мақсатында өз ойларымен бөліседі.

9 слайд

10 слайд
«Жалғасын тап» әдісі «Жалғасын тап» әдісі үй тапсырмасын сұрауда өте тиімді әдістің бірі. Оны ұйымдастыру үшін сөйлемнің басы жазылған парақшаларды оқушыларға таратып, әрі қарай олар ойды жалғастырып сөйлемді толықтырады. Сөйтіп, мәтін мазмұнын өздері шығарады, барлық оқушы қамтылады.

10 слайд

11 слайд
«Дұрыс, дұрыс емес» әдісі «Дұрыс, дұрыс емес» әдісі де оқушылар үшін, қызықты, тартысты, білімдерін нығайтатын әдістің бірі. Бұл әдісті де кез-келген сабақта үй тапсырмасын сұрауда немесе жаңа сабақты бекітуге қолдануға болады. Тақта алдына «дұрыс», «дұрыс емес» деген жазуды екі отырғышқа жазып қоюға болады. Бірінші топтың оқушылары тақтаға шығады. Ал қалған оқушылар тиісті тақырып бойынша ой- тұжырым айтады. Егер ол оқушының тұжырымы дұрыс болса, тақта алдындағы оқушылар «дұрыс» деген отырғышқа, дұрыс емес болса, «дұрыс емес» деген отырғышқа шапшаң отырулары қажет. Сөйтіп қайталана береді. Бұл әдіс -шапшаң ойлауға, тез шешім қабылдауға оң әсерін тигізсе, тұжырым айтуға да кез-келген оқушы дайындалып жүруі де оларды жауапкершілік пен білімділікке баулиды.

11 слайд

12 слайд
«Кіру билеті» әдісі Жаратылыстану, дүниетану аптасына бір рет қана өтілетін пән болғандықтан балалардың білімін тексеру, тиянақтау мақсатында «Кіру билеті» деген әдісті қолдануға болады. Қоңыраудан соң, оқушылар ішке кірерде, қобдиша ішінен жауабы қысқа, бірақ маңызды болатын билеттер суырып жауап беріп барып отырады. Мысалы: «Өсімдікті топыраққа бекітетін бөлігі қалай аталады?», «Қосмекенді жануарлар деп қандай жануарларды айтамыз?» т.б. Жауабын білмеген оқушының билетін достары сатып алып береді, яғни өздері жауап беріп оқушының отыруына көмектеседі. Ал отырған оқушы келесіде ұялып, тыңғылықты дайындалып жүретін болады.

12 слайд

13 слайд

13 слайд

14 слайд
«Тиісті жауапты тап» әдісі «Тиісті жауапты тап» әдісін барлық пәндерде топтық жұмыстарда қолдануға болады.Мысалы: қазақ тілінен «Сөйлем түрлері» деген тақырыпты бекіткен кезде 3 құтының сыртына сөйлем түрлерін «хабарлы, сұраулы, лепті» деп жазып әр топқа қойып қоямыз. Алдарына осы 3 сөйлемнің түрлеріне бірнеше сөйлем жазылған парақшаларды таратамыз. Оқушылар сөйлемдерді оқып, бүктеп тиісті құтыға салу керек. Бұл әдіс оқушыларды жылдамдыққа, дәлдікке, білімдерін бекітуге, уақытты үнемдеуге өте тиімді.

14 слайд

15 слайд
Лепті сөйлем Хабарлы сөйлем Сұраулы сөйлем

15 слайд

16 слайд
«Неге? Неге? Неге?» әдісі «Неге? Неге? Неге?» әдісі орындалған тапсырмалардың түйінді тұстарымен ой бөлісу және оқушылардың рефлексиялық ойлауын дамытуда таптырмайтын әдістердің бірі. Онда оқушылар шеңбер бойымен тұрады. Бір оқушының атын атап сұрақ қоямыз: «Али, мәтіннің неше түрі бар?», ол: «Мәтіннің 3 түрі бар» дейді де, келесі оқушының атын атап, оған, «неге?» -дейді. Келесі оқушы: « өйткені мәтіннің әңгімелеу, сипаттау, пайымдау деген түрлері бар» - деп жауап береді. Келесі оқушылар да осы әрекеттерді тізбек бойынша жалғастырады. Ойынның соңында оқушылар орындалған тапсырмаларды еске түсіріп, олардың түйінді тұстарымен ой бөліседі.

16 слайд

17 слайд

17 слайд

18 слайд
«Түрлі-түсті қыстырғыш» әдісі «Түрлі-түсті қыстырғыш» әдісі қарапайым болғанмен оны кез-келген пәнде қолдануға болады. бір оқушыны шығарып, оның үстіне 5-6 қыстырғышты қыстырамыз. Мысалы, құлағына, жағасына т.б. содан соң сол оқушыға отырған оқушылар сұрақ қояды. Егер оқушы дұрыс жауап берсе, қыстырғыштар алына береді, ал егер жауап бере алмаса керісінше тағы қыстырғыш үстіне қыстырыла беріледі. Оқушы қыстырғыштан арылуы керек. Бұл әдісті сабақты қорытындылауда, жаңа сабақты бекітуде қолдануға болады.

18 слайд

19 слайд

19 слайд

20 слайд
«Сұрақтар жаңбыры» әдісі «Сұрақтар жаңбыры» топпен жұмыс ретінде қолданылады. Бұнда оқушылар топтарға өз ерік-қалауымен бөлінеді. Әр топ параққа сұрақтар жазып, бір-біріне лақтырады. Алған сұрақтарына жауап жазып, кері лақтырады. Жауап жазылған парақты қағып алған ойыншы, сол жауаптан сұрақ тудырып, ары қарай лақтырады. Ойын осылай жалғаса береді.

20 слайд

21 слайд

21 слайд

22 слайд
«Қара жәшік» әдісі «Қара жәшік» әдісі - сабақты қызықты бастау үшін керемет әдіс. Мәселен, «Өсімдіктер» тақырыбын өткен кезде жәшік ішіне өсімдіктің кез-келген түрін салып, оқушыларға жанама тұжырым беру арқылы: Оған су құю керек; Ол әдемі; Биік болып өседі т.б.оқушылар дәл тапқанша жалғаса береді. Тапқаннан соң, жәшік ашылып, ішіндегі өсімдік көрсетіліп, бүгінгі күннің тақырыбы ашылады.

22 слайд

23 слайд
Оған су құю керек; Ол әдемі; Биік болып өседі; т.с.с

23 слайд

24 слайд
«Миға шабуыл » әдісі Жаңа сабақты меңгерту кезеңінде «Миға шабуыл» әдісін қолданған тиімді. Әртүрлі «ашық», «жабық», «жуан», «жіңішке» сұрақтар қою арқылы жаңа сабақтың тақырыбын ашуға болады.

24 слайд

25 слайд
«Бэкроним» әдісі Оқушылардың ойлау қабілеттері мен шығармашылықтарын дамытуда қолданатын тиімді әдіс-тәсілдер: «Бэкроним» әдісін оқушылардың логикалық ойлау қабілетін, сөз қорын дамыту мақсатында қолданамыз. Сөздегі берілген әр әріптері бойынша мағыналы сөйлем құрылады. Сөздер бастапқы әріптен басталады. Мысалы: тас деген сөз берілсе, «Талғат асығып сөйледі» т.с.с.

25 слайд

26 слайд
Тас Сөз Қар Талғат асығып сөйледі Сабит өте зерек Қанат ағайға ризамыз

26 слайд

27 слайд
«Суретті әңгімеле» әдісі «Суретті әңгімеле» әдісін барлық сыныппен де, жұппен жұмыс ретінде де қолдануға болады. Бұл әдісте интерактивті тақтада суреттің бір бөлігі беріледі. Сұрақ қою арқылы суреттің келесі бөліктерін таптырып, тұтас сурет шығарып, жаңа сабақтың тақырыбын ашуға болады. Сонымен қатар сурет бойынша әңгімелету, болжату арқылы нені өтетіндіктері туралы болжам жасатуға болады. Мәселен: «Жануарлар» тақырыбында оқушыларға түрлі-түсті суреттері бар журналдар беріледі. Олар журналдардан қиып алған жануарлар суреттерін флипчартқа жабыстырып, солар туралы әңгіме құрастыруға, салыстыруға, топтауға, суреттеуге үйренеді.

27 слайд

28 слайд
«Константиполь» әдісі «Константинополь» немесе (Ыстамбул) әдісі де оқушылардың ойлау қабілеті мен сөздік қорларын молайтуда өзіндік мәні бар әдіс. Берілген сөз бойынша сөздің әріптерінен зат есімдер құру. Сөздегі әріптерден асып кетпеу керек. Мысалы: «саңырауқұлақ», «сүйіспеншілік» деген сөздерден бірнеше сөз құрау. Қай оқушы белгілі бір уақыт ішінде ең көп сөз ойлайды, сол оқушы жеңімпаз болады.

28 слайд

29 слайд
«Екі ассоциация» әдісі «Екі ассоциация» әдісінде екі баған сызылады да, оған төрт сөзден жазылады. Бағанға кез-келген адам, жануар, заттардың атын жазады. Оқушылар осы екі жақтағы сөзді байланыстырып, ерекше бір ассоциация ойлап табуы керек. Мысалы, егер бірінші бағанға жапырақ, мата, қоян, Асылан, екіншісіне күн, жел, жылан, тау деп жазылса, екі сөзді қосып «бір жапырақ мата», «Қоян желмен жарыса жүгіреді», «Қоян жыланнан қорқады» т.б. ерекше ұқсастықтар табады. Орындауға 5 минут уақыт беріледі. Жазғандардың ішінен ең қызықты ассоциация таңдалып, оқушы мадақталады.

29 слайд

30 слайд
Асылан тауға барды Қоян жыланнан қорқады •Жапырақ • Мата •Қоян • Асылан •Күн •Жел •Жылан •Тау

30 слайд

31 слайд
Осы және басқа да көптеген әдіс-тәсілдерді пайдалану барысында оқушылар бойынан көптеген нәтижелерді байқауға болады: жеке және жұптасып, топ болып жұмыстануға дағдылану, өздеріне деген сенімнің артуы, заттарды салыстыра отырып, одан қорытынды шығара білу, шығармашылық белсенділіктерінің артуы, бір-біріне көмектесе отырып, қамқорлық сезімдерінің негізінде ынтымақтастық ортаның қалыптасуы... Оқушы оқу үдерісіне белсенді қатысқанда ғана материалды терең меңгеріп, мақсатқа жетуге талпынады. Дегенмен Ахмет Байтұрсыновтың мына сөзін есте ұстаған абзал: «Балаларға көп үйретем деп, асығып шала-шарпы үйретуден гөрі, аз болса да, анықтап нық үйрету абзал».

31 слайд

32 слайд

32 слайд