Әлемнің жеті кереметі

1 слайд
3-бөлім. Әлемнің жеті кереметі Лексикография Сабақтың тақырыбы: Қазақ тілі 6 «Б» сынып Әлемнің жаңа жеті кереметі

1 слайд

2 слайд
Оқу мақсаты: 6.2.6.1. Оқылым стратегияларын қолдану. Комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу. 6.4.1.1. Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу. Сабақ мақсаты: Барлық оқушылар үшін: Оқылым стратегияларын қолдана алады; Көпшілік оқушылар үшін: Комментарий жасап, іріктеп оқиды, рөлге бөліп оқи біледі; Кейбір оқушылар үшін: Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазады

2 слайд

3 слайд
«Миға шабуыл» әдісі. Бейнероликті тамашалап, төмендегі сұрақтарға жауап береді

3 слайд

4 слайд
1. Мысыр пирамидалары қашан салынған? 2. Хеопс пирамидасының биіктігі неше метр? 3.Артемида ғимаратының құрылысы қанша жылда біткен? 4. Зевс мүсінінің биіктігі қанша метр екен? 5.Александрия шамшырағы туралы не білдіңдер ?

4 слайд

5 слайд
«Ойлан, жұптас,бөліс» әдісі 1-топ. Ұлы Қытай қорғаны туралы әтінге комментарий жасай ды Қытай қорғаны  ( дәст. қыт. :  長長 ;  жеңіл. қыт. :  長 長 ;  пінин : Chángchéng, мағынасы "ұзын қала қорғаны") ( дәст. қыт. :  長 長長長 ;  жеңіл. қыт. :  長 長 長 長 ;  пінин : Wànlǐ Chángchéng; дәлме-дәлді «10 000  ли  ұзынды қорған ( 長 ) ¹» ) —  Қытайдың   Миң  әулеті ( 1368 — 1644 ) тұсында салынған қорғаныстық ұзын құрылыс. Қытай Қорғанының шығысы  Ляудұңның   Жолбарыс тауынан  басталып, батысы  Гансудағы   Жяйүйгуанға  дейін барады, жалпы ұзындығы 6700 км артық. VII ғ-дан ХVII ғ-ға дейінгі 1000 жылда, шамамен 10 патшалық әулеті құрылыс салып, осы қорғанды жасаған. Тарихы[ өңдеу  |  қайнарын өңдеу ] Қытай қорғаны Қытайдағы ежелгі қорғаныс құрылысы. Қытай қорғанының құрылысы Қытай тарихындағы Чуньцю («Көктем және күз» б.з.б. 770 – 476 жылы) және Чжаньго («Жауласқан патшалықтар» б.з.б. 475 – 221 жылы) заманында салына бастаған. Ол кезде  Хуанхэ  алқабында жеті шағын патшалық жеке-дара өмір сүрді. Олар өздерінің солтүстігіндегі  ғұн  және  дунху  сияқты көшпелі тайпалардан қорғану үшін өз шекараларына қорғаныс қамалдарын тұрғыза бастады. Б.з.б. 221 жылы тұңғыш император Цинь Шихуанди өзге алты патшалықтың басын біріктіріп, біртұтас Қытай империясын құрды. Ол әр патшалық тұрғызған үзік-үзік қорғаныс қамалдарын бір-біріне жалғастырып салдырды. Оның ұзындығы 5000 километрге жетті. Хань империясы заманында қорған-қамалдар шығыста Ляодун түбегінен батыста Линьтаоға (қазіргі Ганьсу провинциясының жерінде) дейін жеткізілді. Қорғаныс қамалдарының бұзылып, бүлінген жерлерін Қытайды билеген әрбір патшалық жөндеп, қалпына келтіріп отырды. Әсіресе Мин әулеті солтүстігіндегі көршілері – шүршіттер (маньчжур) мен моңғолдардан қорғану үшін сол заманның ең озық техникасын пайдалана отырып, биік тау жоталары мен шатқалдарына және шөл далаға дейін қорғаныс қамалдары мен бекіністерін салдырып, қорғанды ұзарта түсті.    

5 слайд

6 слайд
«Ойлан, жұптас,бөліс» әдісі 2-топ. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі бойынша мәтінді рөлге бөліп оқиды 1396 жылы Орта Азияның билеушісі  Ақсақ Темір   Қожа-Ахмет Яссау идің  ескі мазарының орнына жаңа кесене салу жайлы бұйрық береді. Орта ғасырларда бой көтерген ең керемет сәулет өнерінің бірі саналатын аталмыш кесенеде Қазақтың 21 ханы жерленген деседі. Кесене салынып жатқан кезде қайта-қайта құлап қала берген екен. Сонда Ұлы Билеушінің түсінде бір ақсақал аян беріп, "Қожа-Ахметтің  Арыстан  атты ұстазы болған. Сондықтан әуелі Арыстанға, сосын ғана шәкіртіне кесене салыңдар" депті. Бұл түсті көрген Әмір Темір көріпкелдерін шақыртып алып, түсін жорытады. "Арыстанның қабірін қалай табамын?" деп олардан ақыл сұрайды. Көріпкелдері "Жұма намаздан соң Қожа Ахмет Яссауидің қабірінің басына екі құс келіп қонақтайды, сол құс ұшып, ұстазы Арыстанбабтың басына барады, осылайша табасың" деп айтқан екен. Арыстанбабтың сүйегі жерленген жер осылайша табылғанға ұқсайды. Арыстанбабтың жерленген жері жөнінде тағы да бір қызық аңыз бар. Арыстанбаб қайтыс болмай тұрып, тірі кезінде Қожа Ахмет Ясауиге "Менің саған айтар аманатым, жасым келді, қартайдым. Қайтыс болсам жаназамды сен оқисың. Жас та болсаң сен тегін адам емессің. Пайғамбарымыздың (с. ғ. с) аманат жіберген адамысың. Менің жаназамды оқысымен күн батыс жақтан бір ақ түйе келеді. Соған денемді артып, басын бос қоя сал. Түйе қайда барып шөксе, сол жерге сүйегімді жерле" деп айтыпты. Сол аманат бойынша Арыстанбабтың жаназасына жиылған адамдар ақ түйенің соңынан ереді де отырады. Түйе Отырар өңірінің батыс жағына келіп шөгеді де, сол жерге Арыстанбабтың сүйегі қойылады. Арыстанбаб Түркістанда қайтыс болғанымен Отырарда жерленген. Жоғарыдағы әңгімеге қайта оралайық. Әмір Темір Түркістаннан кірпіштерді тасытып, Арыстанбабтың басына үлкен күмбезді кесене салдырыпты. Содан кейін ғана Қожа-Ахметке арнап салынып жатқан кесене құламапты да, әміршінің тірлігі алға басыпты. Қожа Ахмет Ясауи кесенесі — аса үлкен порталды  күмбезді құрылыс . Оның ені — 46,5 м, ұзындығы — 65 м. Ғимараттың орасан зор порталы (ені — 50 метрге жуық, порталдық аркасының ұзындығы — 18,2 м) және бірнеше күмбезі бар. Оның орталық залының төңірегіне түрлі мақсатқа арналған 35 бөлме салынған.  Жамағатхана  (мұнда қазан тұруы себепті қазандық деп аталған) күмбезінің ұшар басына дейін есептегендегі ғимараттың биіктігі —  37,5 метр . Сыртқы қабырғалардың қалындығы — 1,8—2 м, қазандық қабырғаларының қалындығы — 3 метр. Жалпы тұрқы симметриялы, жеке бөлшектері — ассиметриялы болып келетін бұл зәулім  ғимарат 8 түрлі бөлмелер тобынан тұрады  

6 слайд

7 слайд
«Ойлан, жұптас,бөліс» әдісі 3-топ. Қазақстанның рәміздері туралы мәтінді іріктеп оқиды   Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы Қазақстан Республикасының мемлекеттік туы – ортасында шұғылалы күн, оның астында қалықтап ұшқан қыран бейнеленген тік бұрышты көгілдір түсті мата. Тудың сабының тұсында ұлттық өрнек тік жолақ түрінде нақышталған. Күн, оның шұғыласы, қыран және ұлттық өрнек бейнесі алтын түстес. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік туының авторы – Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері Шәкен Ниязбеков. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасы – дөңгелек нысанды және көгілдір түс аясындағы шаңырақ түрінде бейнеленген, шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап уықтар шаншылған. Шаңырақтың оң жағы мен сол жағында аңыздардағы қанатты пырақтар бейнесі орналастырылған. Жоғарғы бөлігінде – бес бұрышты көлемді жұлдыз, ал төменгі бөлігінде «Қазақстан» деген жазу бар. Жұлдыздың, шаңырақтың, уықтардың, аңыздардағы қанатты пырақтардың бейнесі, сондай-ақ  «Қазақстан» деген жазу – алтын түстес. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының авторлары – белгілі сәулетшілер Жандарбек Мәлібеков пен Шот-Аман Уәлиханов. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік гимні Бұрын «Менің Қазақстаным» әні ретінде танымал болған Қазақстанның гимні Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасы бойынша 2006 жылы 6 қаңтарда еліміздің Парламентінде бекітілді. Бірінші рет ол 2006 жылы 11 қаңтарда Мемлекет басшысының салтанатты ұлықтау рәсімінде орындалды. Әннің авторы Шәмші Қалдаяқов, сөзін жазғандар: Жұмекен Нәжімеденов, Нұрсұлтан Назарбаев.

7 слайд

8 слайд
1-тапсырма. Мәтінді оқы. Бірге, бөлек, дефис арқылы жазылған сөздерді табыңыз. Айша бибі кесенесі Ертеде Қарахан атты батыр өмір сүрген деседі. Ол Айша бибі деген қызға ғашық болыпты. Бірақ Айша бибінің әкесі мен Қарахан батыр бір-біріне қас екен. Сол себептен де қызды қолдан алуға үміт етпеген Қарахан бір күні Айша бибіні алып қашады. Сонда әкесі жендеттерін жіберіп, екеуін де өлтіруге бұйырады. Қос ғашық қуғыннан қашып, ұзақ шабады. Шаба-шаба шаршаған Айша бала кезінен өскен жері Аса өзеніне шомылмақ болып, суға түседі. Осы кезде қыздың әкесі жіберген жендеттер Айшаның сәукелесіне улы жылан салып жібереді. Суға шомылып, көңілі шаттанған Айша сәукелесін киген кезде жылан шағып, есінен танып, әлсірей бастайды. Қарахан Айшаны көтеріп алып, жақын маңдағы ауылға апарып, молдаға некесін қидырады. Айша бибінің демі бітіп, батырдың қолында көз жұмады. Кейін Айша бибінің қайтыс болған жеріне кесене тұрғызылады. Соның қасына батыр да өзіне кесене салғызып, орын қалдыртады. Айша бибі кесенесі XX ғасырдың басында Әулиеата атанған қазіргі Тараз (бұрынғы Жамбыл) қаласының маңында тұр. («Ежелгі Қазақстан аңыздары» кітабынан)

8 слайд

9 слайд
«Өзіңді тексер» Бірге жазылатын сөздер Бөлек жазылатын сөздер Дефис арқылы жазылатын сөздер Қарахан Әулиеата Айша бибі улы жылан XX ғасыр Қос ғашық бір-біріне шаба-шабаДескриптор:  сөздердің жазылу нормасын біледі;  бірге, бөлек, дефис арқылы жазылатын сөздерді ажырата алады.

9 слайд

10 слайд
3-тапсырма. Сөздердің орфографиялық нормаға сай жазылу ережесін сақтай отырып, кестені толтырыңыз. Сөздер Бірге Бөлек Екіаяқты     Жалпыхалықтық     Асхатқызы     Беташар     Ешбір     Ешкім     Ешадам     Тасбақа     БатысҚазақстан     Екібастұз     Әлдеқашан     Төртбұрыш     Қызылорда     Аққасқыр     Жетікеремет     Гүлжан    

10 слайд

11 слайд
Өзіңді тексер! Сөздер Бірге Бөлек Екі аяқты     + Жалпыхалықтық   +   Асхатқызы   +   Беташар   +   Ешбір   +   Ешкім   +   Еш адам   + Тасбақа   +   Батыс Қазақстан     + Екібастұз   +   Әлдеқашан   +   Төртбұрыш   +   Қызылорда   +   Ақ қасқыр     + Жеті керемет     + Гүлжан   +  

11 слайд

12 слайд
Кері байланыс

12 слайд

13 слайд
Қосымша тапсырма Айша бибі кесенесінің сәулет ескерткіші ретіндегі сән салтанаты, құрылыстың даралығы жайлы зерттеу жүргізіп, таныстырылым жасаңыз.

13 слайд

14 слайд

14 слайд