Ашық сабақ. Ф. Оңғарсынова "Өлең, мен сені аялап өтем"

1 слайд
Алматы облысы, Талдықорған қаласы, “№2 орта мектебі” КММ-нің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Кабидулданова Айжан Алпысбайқызы

1 слайд

2 слайд
• Қазақ әдебиеті • 9-сынып • ІІІ тоқсан • Бөлім атауы: Адам жанының құпиясы • Сабақтың тақырыбы: Ф. Оңғарсынова “Өлең, сені аялап өтем”өлеңі

2 слайд

3 слайд
Оқу мақсаты: 9.1.2.1 Әдеби шығармадағы психологизмді анықтау Бағалау критерийлері: ақынның көңіл- күйі арқылы өлеңдегі психологизмді табу.

3 слайд

4 слайд
Қазақ әдебиетінің падишасы- Фариза Оңғарсынова • 1939 ж.5 желтоқсанда қазіргі Атырау облысы, Новобогат ауданы, Манаш аулында дүниеге келген.23 қаңтар 2014 жылы дүниеден озды. • 1961 ж.Гурьев мемлекеттік педагогикалық институтының тіл-әдебиет факультетін бітіріп, Балықшы ауданының Еркінқала, Октябрьдің қырық жылдығы атты мектептерде ұстаздық еткен. • 1966-1698 ж. Гурьев облыстық “Коммунистік еңбек” атты газетінің әдеби қызметкері болып жұмыс істеген. • 1968-1970 жылдары республикалық “Лениншіл жас” (Жас Алаш) газетінің Ақтөбе, Гурьев, Орал облыстары бойынша меншікті тілшісі, “Қазақстан пионері” газетінің (Ұлан), “Пионер” (Ақжелкен) журналының бас редакторы қызметін атқарды. • Прозалары: “Біздің Кәмшат” (1966) “Шашы ағарған қыз” (1990) • Аудармалары: Орта ғасырдың әдеби ескерткіші “Алып Ер Тұңға”, М. Қашғаридің “Түркі сөздігін” аударды.• Өлең жинақтары: • “ Сандуғаш” (1966) • “ Маңғыстау маржандары” (1966) • “ Асау толқын” (1973) • Мазасыз шақ (1972) • “ Мен сенің жүрегіңдемін” (1975) • “ Сенің махаббатың” (1979) • “ Сұхбат” (1983) • “ Дауа” (1985), Сондай-ақ “Алмас қылыш”, “Қасірет пен елдік”, “Дала тағдыры”, “Жантолының монологы”, “Ақбөбек жырлары”, “Қырдағы айқас” сынды күрделі шығармаларды жазған.

4 слайд

5 слайд
Өлең, мен сені аялап өтем Дара күндерімнің, Нала түндерімнің Серігі болғаның үшін, Сенімі болғаның үшін Мен сені аялаймын. Біреудің пасықтығынан, Біреудің жасып мұңынан, Жүрегім сыздаған кезде, Жаным мұздаған кезде Мен сені саялаймын. Біреудің күлкісін көріп, Бақыттының түр-түсін көріп, Шаттанып қалған шағымда, Жеткендей арман-сағымға, Қуаныштан дірілдеп денем, Алдыңа күлімдеп келем. Ажалмен айқасқан сәтте Қыршын жас көз ілгенін көріп, Өткінші сезімдерді көріп, Кешегі "доспын" дегеннің Минутта жерінгенін көріп, Кімнен өшімді аларымды білмей, Кімдерге кінә тағарымды білмей, Алдыңа лапылдап келем, Арылуға жақындап келем. Өмірдің өткелдерінен Қиындық көп көргеніммен, Өртеніп от басқаныммен, Өзіңмен қоштаспадым мен. Күлкімді, жайлы күнімді, Азапты, қайғы-мұңымды Өзіммен бөліскенің үшін, Қатем мен жеңістерім үшін Менің мынау қиындау тағдырым болып О баста көріскенің үшін Өлең, мен сені аялап өтем!

5 слайд

6 слайд
Ғ. Мүсірепов: “Бұдан недәуір ертерек жылдарда жас та болса қалам ұстасының беріктігіне өзі әбден сенген кезінде Фариза атақты “Өлеңін” жариялаған еді. Ақынның бұл шығармасын мен өмірлік программасы екен деп түсініп едім. Әлденеден мұңайған кезде, біреудің пасықтығынан жүрегі мұздаған кезде, кешегі досының бүгін жерінгенін көргенде, жарылып кетердей болған кезінде, Фаризаның досы, мұңдасы, серігі, сырласы, атар оғы, берер дәрі- дауасы-поэзиясы болмақ-ты.”

6 слайд

7 слайд
Көркем әдебиеттегі психологизм табиғаты - бүгінгі таңдағы әдебиеттану мен сында өте жиі сөз бола бастаған күрделі теориялық тәжірбиелік мәні мол мәселе. Психологизм әр түрлі шамада эпос, драма, лирикаға бірдей тән.Әдебиеттің негізгі қаруы адам болғандықтан, оның рухани әлемін, ой- сезімін, түсінік-түйсігін, дүниетанымын, ішкі қайшылықтарын ашып көрсету – суреткердің негізгі міндеттерінің бірі .

7 слайд

8 слайд
1-тапсырма “6 неліктен”сұрағы арқылы өлең жолдарынан ақынның көңіл-күйін анықтаңыздар • 1.Неліктен ақын өлеңді аялайды? • 2.Неліктен ақын өлеңнен сая табады? • 3. Ақын неліктен күлімдейді? • 4.Ақын неліктен ашуланады? • 5. Ақын неліктен өлеңмен қоштаспады? • 6.Неліктен ақын өлеңді қиын тағдырына балайды? Дескрипторы: Ақынның өлеңдегі көңіл күйін 6 неліктен сұрағы арқылы анықтайды

8 слайд

9 слайд
1 . Ақын өлеңді өмір бойы серігі, сенімі болғаны үшін аялайды. 2 Пасық адамдарға ренжіген кезде өлеңнен сая табады. 3.Айналадағы адамдардың қуанғанын, өзінің бақытты сәттерін басынан өткергенде күлімдейді. 4. Қайғылы сәттерде қасынан табылмаған достар үшін, адамдардың адал болмағаны үшін ашуланады. 5.Қателіктері мен жеңістерін өлеңмен бөліскені үшін өлеңмен қоштаспады. 6. Өлең, өнер жолы да ақын өмірі іспеттес қиын, күрделі.

9 слайд

10 слайд
2-тапсырма: Үзіндіден ақынның эмоциясын, өлеңнің ақын өміріндегі маңызын анықтаңыздар Үзінді Ақынның эмоциясы Өлеңнің ақын өміріндегі маңызы Күлкімді, жайлы күнімді, азапты, қайғы- мұңымды өзіммен бөліскенің үшін.. Жүрегім сыздаған кезде, жаным мұздаған кезде мен сені саялаймын Кешегі "доспын" дегеннің Минутта жерінгенін көріп… Дескрипторы: Өлеңдегі ақынның эмоциясын анықтайды; Өлеңнің ақын өміріндегі маңызы жайлы пікірін білдіреді

10 слайд

11 слайд
2-тапсырма: Ақын мен өлең атты екі кейіпкердің қызметі Үзінді Ақынның эмоциясы Өлеңнің ақын өміріндегі маңызы Күлкімді, жайлы күнімді, азапты, қайғы- мұңымды өзіммен бөліскенің үшін.. Қуаныш, қайғы Қуанғанда, қайғырғанда ақынға өлеңдемеу болады. Жүрегім сыздаған кезде, жаным мұздаған кезде мен сені саялаймын Уайым, жалғызсырау Ақын жалғыз өзі қиналған сәтте өлең жанынан табылады. Кешегі "доспын" дегеннің Минутта жерінгенін көріп… Реніш, көңілі қалу Баянсыз достыққа қатты налып, өлеңді дос етеді. Дескрипторы: Өлеңдегі ақынның эмоциясын анықтайды; Өлеңнің ақын өміріндегі маңызы жайлы пікірін білдіреді

11 слайд

12 слайд
Берілген үзінділерден ақынның мінезін тауып, сәйкестендіріңіздер. Біреудің күлкісін көріп, Бақыттының түр-түсін көріп, Шаттанып қалған шағымда, Жеткендей арман-сағымға, Қуаныштан дірілдеп денем, Алдыңа күлімдеп келем. Кешегі "доспын" дегеннің Минутта жерінгенін көріп, Кімнен өшімді аларымды білмей, Кімдерге кінә тағарымды білмей, Алдыңа лапылдап келем, Жарылуға жақындап келем Біреудің пасықтығынан, Біреудің жасып мұңынан, Жүрегім сыздаған кезде, Жаным мұздаған кезде Мен сені саялаймын

12 слайд

13 слайд
Біреудің күлкісін көріп, Бақыттының түр-түсін көріп, Шаттанып қалған шағымда, Жеткендей арман-сағымға, Қуаныштан дірілдеп денем, Алдыңа күлімдеп келем. Кешегі "доспын" дегеннің Минутта жерінгенін көріп, Кімнен өшімді аларымды білмей, Кімдерге кінә тағарымды білмей, Алдыңа лапылдап келем, Жарылуға жақындап келем Біреудің пасықтығынан, Біреудің жасып мұңынан, Жүрегім сыздаған кезде, Жаным мұздаған кезде Мен сені саялаймын

13 слайд

14 слайд
Төрт сөйлем Пікір . Өлең мәтіні бойынша өз пікірінді бір сөйлеммен жаз. Дәлел .Осы пікіріңді бір сөйлеммен дәлелде. Мысал . Өмірмен байланыстырып, мысал келтір. Қорытынды. Тақырып бойынша қорытынды жаз.

14 слайд

15 слайд
Оқу тапсырмасы Ә. Тәжібаевтың: “Абай бастаған ұлы ақындары бар елде қыздан шыққан Фаризасы болу да қазақ елі үшін керемет жарасым. Мен осы жарасымды көргеніме бақыттымын”,-деген пікірі сендерді қандай ойға жетелейді? Осы пікірді негізге ала отырып, ойтолғау жазыңыздар.

15 слайд