#1 слайд
Ашық сабақ Открытый урок Open lesson Тақырыбы: Вакцинация. Екпе күнтізбесі. Туберкулездің алдын алу. Оқытушы: Ахмадиев С. К.

1 слайд

#2 слайд
* Жоспары: * Екпе түрлері. * Екпе салуды қажет ететін аурулар типі. * Екпе нәтижелері жазылатын негізгі құжаттар.

2 слайд

#3 слайд
* Барлық міндетті екпелер (мемлекеттік емханада немесе бала тіркелген жеке үйде) Қазақстанда балаларға бюджет қаражаты есебінен тегін жасалады. Олардың тізімі ҚР Қаулысымен бекітілген: * - туберкулезден (БЦЖ), * - гепатитке қарсы, * - полиомиелит, көкжөтел, дифтерия және сіреспе (АКДС), * B типті гемофильді инфекция, * - сондай-ақ пневмококк инфекциясына қарсы вакцина, * - қызылшадан, қызамықтан және паротиттен.

3 слайд

#4 слайд
 ҚР жоспарлы вакциналары.     - бірінші болып – перзентханада, өмірінің 1 - 4 күндері – туберкулезден (БЦЖ) және В гепатитінен егулер жасайды.  - 2 айда балалар гепатитке, полиомиелитке, көкжөтелге, дифтерияға және сіреспеге (АКДС) және В типті гемофильді инфекцияға қарсы кешенді егуді, сондай-ақ пневмококк инфекциясына қарсы вакцинаны алады.  - 3 айда көкжөтел, дифтерия және сіреспе (АКДС), полиомиелит және В типті гемофильді инфекциядан қайталап егулер жасайды.  - 4 айда – гепатиттен, полиомиелиттен, В типті гемофильді инфекциядан және көкжөтелден, дифтериядан және сіреспеден вакцинациялаудың 3 кезеңі, сондай-ақ пневмококк инфекциясынан 2- ші егу.

4 слайд

#5 слайд

5 слайд

#6 слайд
 - 9-10 айда қызылшаға, қызамыққа және паротитке (шошқаға) қарсы егу. Бұл вакцинация 2019 жылдың 1 сәуірінен бастап Қазақстан мен әлем бойынша қызылшаның өршуіне байланысты басталды.  - 12-15 ай жасында қызылшаға, қызамыққа және паротитке (шошқаға) егілу керек, полиомиелитке және пневмококкты инфекцияға қарсы вакцинациялауды қайталау керек.;  - 1,5 жаста-АКДС, полиомиелит және В типті гемофильді инфекция ревакцинациясы.:  - 6 жаста (1 сыныпта) тағы да БЦЖ жасалады, қызылшадан, қызамықтан және паротиттен және АКДС егіледі;  - 16 жаста - сіреспе мен дифтериядан (АДС-м) егу, оны одан әрі әр 10 жыл сайын қайталауға болады.

6 слайд

#7 слайд
* Қызылша - бөртпемен жүретін жұқпалы ауру, балаларда жиі кездеседі. Әдетте қызылша пайда болғаннан басталады: жалпы әлсіздік, температура, бас ауруы, ұйқының бұзылуы, тәбеттің жоғалуы. Мұрын, құрғақ жөтел, конъюнктивит, қабақтың ісінуі пайда болуы мүмкін. 3- 8 күннен кейін денеде біртіндеп құйылатын жарқын дақ бөртпе пайда болады. * Қызылша ауа - тамшы жолымен беріледі. Вирус сілекей тамшысымен сөйлескен кезде, жөтелу, түшкіру кезінде бөлінеді, оның бөлшектері оларды тасушы бөлмеден кеткеннен кейін 3-4 сағатқа дейін ауада қалуы мүмкін.

7 слайд

#8 слайд
 БЦЖ егу  БЦЖ (Bacillus Calmette – Guérin - бацилла Кальметта — Герен) – туберкулезден болатын вакцина. Екі рет егеді: 1 - 4 күндері перзентханада және 6 жастағы ревакцинация.  Вакцина иықтың дельта тәрізді бұлшық етіне тері ішіне енгізіледі. Шаншудан кейін тән келоид тыртығы қалады.  Егуге Реакция: БЦЖ енгізілген жерде диаметрі 5- 10 мм папула түріндегі ерекше реакция дамиды. Реакцияның кері дамуы 2-3 айға созылады (кейде көп). Біртіндеп инфильтрат, пустула, папула түрінде диаметрі 1 см-ге дейінгі жергілікті спецификалық реакция дамиды, оның орнында беттік (рубчик) тыртық пайда болуы тиіс.

8 слайд

#9 слайд

9 слайд

#10 слайд
• Реакция орнын механикалық зақымданудан, әсіресе бала шомылғанда сақтау қажет. 18 жасқа дейінгі балаларға БЦЖ - дан басқа жыл сайын туберкулин сынамасын (Манту реакциясы) өткізеді. Манту сынамасы-бұл егу емес, ағзада туберкулез бар екенін көрсететін тері ішіндегі тест. Иммундық жауапты бағалау 2 тәуліктен кейін (бірақ сынама жүргізілгеннен кейін бір аптадан кешіктірмей) жүргізіледі. • Терінің оң реакциясы кезінде (10-15 мм тығыздалуы) қоздырғышпен байланыс жасау болжанады, алайда бұл аурудың бар екенін куәландырады. 5 мм кем Реакция маңызды емес, 5 мм артық-нақты диагностикалық көрініс бермейді. • Қазақстанда қызылшаның ең агрессивті вирустары: Dublin және Kabul.

10 слайд

#11 слайд

11 слайд

#12 слайд

12 слайд

#13 слайд
* Полиомиелиттен егу (ИПВ, ОПВ) * 24 қазан-Дүниежүзілік полиомиелитпен күрес күні. Бұл жоғары жұқпалы, вирустық ауру, бірінші кезекте жүйке жүйесін зақымдайды, (дәлірек айтқанда, жұлын миы), бұлшықеттің салдануын (аяқтың жиірек) туындатады. 5-10% жағдайда тыныс алу бұлшық етінің салынан өлімге әкеледі. * Полиомиелит адамнан адамға беріледі және вакцинация жүргізілмесе, негізінен 5 жасқа дейінгі балаларды зақымдайды. * - нәжіс-ауыз арқылы (лас қолдар, су, тамақ, ойыншықтар) және ауа-тамшы арқылы (түшкүру, жөтел) беріледі. Ағзаға түскеннен кейін вирус ішекте немесе жұтқыншақта көбейеді. Полиомиелитті емдеу мүмкін емес. Алдын алу тек қана көмектесе алады – уақтылы егу.

13 слайд

#14 слайд
 Полиемиелитке қарсы 2 вакцина түрі бар:  - ИПВ-белсенді полиомиелитті вакцина (шаншу), өлген вирустар бар.  - OПВ - тірі оральды полиомиелитті вакцина (ауызға тамшылар) тірі, әлсіреген вирустар бар.  Полиомиелит ресми түрде толық жеңілген елдерде тек ИПВ вакцинасы қолданылады (құрамында өлтірілген вирустар бар).  ИПВ қарсы айғақтарды тек дәрігер анықтайды. Негізінен бұл созылмалы аурулардың асқынуы немесе асқынуы, вакцина енгізуге аллергиялық реакция.  Вакцинацияға Реакция жоқ. Өте сирек жағдайларда екпеден кейін 5-14 күні дене қызуының уақытша көтерілуі мүмкін. ⠀⠀⠀

14 слайд

#15 слайд
 АбКДС екпесі (АКДС)  АбКДС (адсорбцияланған көкжөтел- дифтериялық-сіреспе вакцинасы) - көкжөтел, дифтерия және сіреспе вакцинасы. 3 егуден кейін бір жасқа дейінгі балаларға (2, 3 және 4 айда) және 18 айда 4 егуден кейін тұрақты иммунитет қалыптасады: 10 жасқа- дифтерияға және сіреспеге қарсы, 5-7 жасқа-көкжөтелге қарсы.  АбКДС, қайда қояды. Вакцина бұлшықет ішіне енгізіледі және әдетте санның жоғарғы бөлігіне қойылады.

15 слайд

#16 слайд
* АбКДС қандай реакциялар жиі кездеседі? Олар жергілікті және ортақ болып бөлінеді. * Жергілікті реакциялар-бұл препаратты енгізу саласындағы қызаруы және ісінуі немесе тығыздалуы, қалыпты болып 2,5 см артық емес тығыздалған реакция саналады. * Жалпы реакция ОРИ — әлсіздік, дене температурасының уақытша көтерілуі, кейде 38,5 °C - ге ұқсайды. Жалпы, ауыр емес жанама әсерлер- бұл қалыптасатын иммунитет тиімділігінің белгісі, сондықтан бұл норманың нұсқасы және мұндай реакциядан қорықпау керек.

16 слайд

#17 слайд
 Көкжөтел  Көкжөтел-бұл жіті инфекциялық ауру, ұзақ уақыт бойы (2-3 ай және одан да көп) және аурудың бірнеше ерекше даму кезеңі бар.  Көкжөтел (оның қоздырғышы - Bordetella pertussis көкжөтел таяқшасы) тыныс алу жолдарын зақымдайды және бір айға дейін- қатты спазмалық құрғақ жөтелдің екі ұстамасымен сипатталады. Көкжөтел ауа-тамшы жолымен зақымданады.  Үлкендер мен балалар көкжөтел ауруымен ауырады. Бірақ бұл ауру балаларға, әсіресе бір жасқа дейінгі балаларға өте қиын. Олардың ішінде өліммен аяқталу ықтималдығы бар.

17 слайд

#18 слайд
* Қазақстанда көкжөтел екпелерін қашан жасайды: * - бірінші рет дифтерия мен сіреспе профилактикасымен бірге 2 айда енгізіледі (АбКДС); - екінші рет 3 және 4 айда АбКДС кешенді егу ішінде жасалады. - АбКДС ішінде 18 айда үшінші рет. - тұрақты және ұзақ иммунитетті қалыптастыру үшін 6 жаста (1 сынып) ревакцинация жүргізеді. * Бала жасында тек бұлшықет ішіне препаратты енгізуге жол беріледі. Вакцинаны санның алдыңғы артқы бетіне енгізеді. * Көкжөтел екпесі, басқалары сияқты, әрине, адам / бала ешқашан ауырып қалатынына кепілдік бермейді. Бұл аурудың ауыр жағдайларының және оның асқынуының алдын алу.

18 слайд

#19 слайд
* Көкжөтелге қарсы вакцинаның екі түрі бар: * - тұтас жасушалар (тірі әлсіреген жасушаларды пайдалану арқылы жасалады); * - құрамында көкжөтелге қарсы тұтас жасушалар жоқ ыдыратылған. * * Рұқсат беру үшін міндетті шарт - бала сау болуы керек. * Баланы егу алдында міндетті түрде емдеуші дәрігер - педиатр тексереді. * АКДС алғашқы екпесінің алдында балалар невропатологынан тексеруден өтіп, невропатологтың вакцинацияға рұқсатын алу, сондай-ақ міндетті түрде жалпы несеп пен қан анализін тапсыру қажет.

19 слайд

#20 слайд
* Тұрақты қарсы көрсеткіштер: - АбКДС-сыртартқысындағы құрысулар, ауыр аллергиялық аурулар, басқа вакциналардың асқынулары, неврологиялық патология, ағзадағы ісіктердің анықталуы; - БЦЖ-балаларда АИТВ- инфекциясының болуы, қанның қатерлі аурулары, бастапқы иммунитет тапшылығы, ісіктер, сондай-ақ басқа вакциналарды енгізу кезіндегі күшті реакция немесе асқынулар; - Полиомиелит – егер балаларда АИТВ - инфекциясы, бастапқы иммунитет тапшылығы, неврологиямен байланысты асқынулар, қан аурулары және ағзадағы ісіктер. Уақытша қарсы көрсетілімдер - бұл жіті созылмалы аурулардың асқынуы, аллергия, жақында ауырған жіті суық тию немесе ішек инфекциясы. Сауыққаннан бастап егілгенге дейін кемінде 14 күн өтуі тиіс. Дәрігермен келіскенде бұл кезең 6 аптаға дейін ұзартылуы немесе 1 аптаға дейін төмендетілуі мүмкін. Жеңіл жөтел мен тұмсық қарсы емес. - Қызылшадан, паротиттен және қызамықтан - қатерлі ісік, қан аурулары, ісіктер, аминогликозидтер мен бөдене жұмыртқаларына аллергия, басқа екпелерге күшті реакциялар, алғашқы және айқын иммунитет тапшылығы;

20 слайд