Балалар мен жасөспірімдердің ғаламторға тәуелділігінің анықтау әдісі Баяндама

1 слайд
Балалар мен жас өспірімдердің ғаламторға тәуелділігінің анықтау әдісіҚАЛАЛЫҚ БІЛІМ БӨЛІМІНЕ ҚАРАСТЫ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН Қ. СМАҒҰЛОВ АТЫНДАҒЫ ОРТА МЕКТЕП Педагог-психолог: А. Сарбасова

1 слайд

2 слайд
Мазмұны: 1.Кіріспе: 2.Ғаламторға тәуелділік 3.Интернет-тәуелділігін анықтау әдістері 4.Қорытынды

2 слайд

3 слайд
Қазіргі заманда ғаламтор өміріміздің ажырамас бөлігіне айналды. Ғасырдың ең озық жетістігі әрі сырқаты болып саналатын ғаламтордың жастарымызға пайдасы мен зияны қатар тиюде. Әлеуметтік желіде көрген-білгендерін қызықтап, қажетті ақпараттармен бөлісіп, фото орнату, лайк басу, пікір білдіру, селфи жасау үрдісі қалыпты дағдыға айналды. Бүгінде интернетке тәуелділіктің салдарынан жастардың денсаулығы ғана емес, ойлау, сөйлеу, жазу мәдениеті де төмендеп барады . Интернет-тәуелділігі мәселесі (синонимі – компьютерлік тәуелділік, интернет-аддикция, виртуалдық тәуелділік) күрделі, көп аспектілі және технологиялық тәуелділіктер сияқты әлі толық зерттелмеген. Интернет-тәуелділік 6 жасар балаларда анықталады. Алайда ол 12-15 жасар жасөспірімдерде аса жиі пайда болады. Жасөспірімдік шақ – бұл өмірлік мақсаттар қалыптастыру, моральдық адамгершілік бағдарлар жасау, әлеуметтік байланыстарды кеңейту кезеңі. Интернетке тәуелді жасөспірім өзінің қарым-қатынас шеңберін интернетпен шектейді. Салдарынан – өмірлік тәжірибенің болмауы, маңызды мәселелерді шешудегі бойкүйездік, әлеуметтік бейімделудегі қиындықтар. Кіріспе:

3 слайд

4 слайд
Компьютерлік тәуелділік – бұл баланың өмірдегі қызығушылықтардан алыстап, қатарластарымен қарым-қатынастан тыйылып, виртуалды кеңістікке кетуі. Бұл балаларға аса қуіпті. Себебі олардың қоршаған ортамен қарым-қатынасы енді ғана қалыптасып жатыр және психикасы да орнықпаған. Ғаламторға тәуелділік — аддикцияның бір түрі; « off-line» режимде отырып ғаламторды пайдалануға деген құлшыныс, немесе « online» режимде ғаламтордан шыға алмай қалу қабілеті. Қазіргі таңда «ғаламторға тәуелділік» әлемдегі ең басты мәселелердің біріне айналып отыр. Ғаламторға тәуелділік

4 слайд

5 слайд
Тәуелділік симптомдары • бала бұрынғы хоббилерінен бас тартады; • қатарластарымен, туыстарымен араласуға қызықпайды; • уақытты ұмытып, компьютерде ұзақ уақыт отырады; • тұйықталып, ашушаң бола бастайды; • виртуалды достары көбейеді; • ата-анасына ғаламторда не істеп отырғанын айтқысы келмейді.

5 слайд

6 слайд
Әдістер арнайы таңдалған және тексерілген тесттерден тұрады, оған 3 міндетті және ұсынылған 4 әдіс кіреді, олар сәйкесінше мектеп жасындағы балалардың ғаламторға тәуелділігіне баға береді. 5-7 сынып оқушылары үшін міндетті тестілеу әдістері: Компьютерлік тәуелділіктің скринингтік диагностикасының әдісі Юрьева Л.Н., Больбот Т.Ю. (5-7 сыныптар) Өзіндік қатынасты тексеруге арналған сауалнама (В.В. Столин, С.Р. Пантелеев) Балалық алаңдаушылықты көпвариативті бағалаудың психодиагностикалық әдістемесі КОМПЬЮТЕРЛІК ТӘУЕЛДІЛІКТІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ КРИТЕРИЙЛЕРІ

6 слайд

7 слайд
• 8-11 сынып оқушылары үшін міндетті тестілеу әдістері: Интернетке тәуелділік шкаласы (С. Чен) ( Chen Интернет-тәуелділік шкаласы- CIA (S.-H. Cnen, 2003) ( В.Л.Малыгин, К.А. Феклисовтың бейімделуі Өзіндік қатынасты тексеруге арналған сауалнама бейімделуі Балалық алаңдаушылықты көпвариативті бағалаудың психодиагностикалық әдістемесі

7 слайд

8 слайд
• Педагог-психологтарға ұсынылатын қосымша әдістемелер: Г.Айзенктің EPI тесттік сауалнамасы. Бейімделген А.Г. Шмелев Т. Лири тұлға аралық қатынастарды диагностикалау әдістемесі К.Леонхардтың акцентуацияны анықтау әдістемесі Ю.Л.Ханиннің бейімделуіндегі Ч.Д.Спилбергтің мазасыздық деңгейін анықтауға арналған тест

8 слайд

9 слайд
Мақсаты :  Мектеп жасындағы балалардағы ғаламторға тәуелділікті анықтау . Ғаламторға тәуелділіктің зиянын айқындап, оның белгілерін айыра білу.

9 слайд

10 слайд
Ченнің Интернетке тәуелділік шкаласы» әзірлеушісі: S.-H. Cnen, 2003, Қытай Тестке 5 бағалау шкаласы кіреді Компульсивтті симптомдардың шкаласы Толеранттылық шкаласы Симптомды алу шкаласы Уақытты бақылау шкаласы Дененің ішкі және денсаулық мәселелерінің масштабы

10 слайд

11 слайд
Интернетке тәуелділік мінезқұлықтың жалпы индикаторы • Осылайша, бес осьтік модельге ие бола отырып, икотомдық бөлуде Интернетке тәуелді мінезқұлықтың болжамды болуын / болмауын диагноз қоюға ғана емес, тәуелді мінез-құлық үлгісін сипаттайтын кейбір белгілердің ауырлық дәрежесін де анықтауға болады. • Chen тестінің ерекше артықшылығы, оның жанжақтылығында, Интернет-ресурстармен байланысты жүріс-тұрыстың үздіксіздігін бірнеше нүктеден өлшеу мүмкіндігінде

11 слайд

12 слайд
Чен шкаласы • Сіз соңғы 6 айда интернетті қолдандыңыз ба? • ИӘ (Тест тапсырмаларды толтыруды жалғастырыңыз) ЖОҚ (тоқтаңыз, өтінемін). • Нұсқаулық: Төменде ннтернетте-тәжірибесі бар адамдар келісуі мүмкін әрекеттер нұсқалары немесе интернет жағдайларының сипаттамалары келтірілген. Олардың әрқайсысын мұқият оқып шығыңыз және соңғы 6 айдағы сіздің интернетте болуыңыздың сипатын дәл көрсететін () құсбелгіні қойыңыз. Сізге 4 жауап нұсқасы ұсынылады: ең азынан ең қолайлыға дейін. Әр элемент үшін тек бір жауапты белгілеңіз және ешбір элементті өткізіп жібермеңіз. • 1: мүлдем жарамсыз; • 2: аздап қана сәйкес келеді; • 3: ішінара сәйкес келеді; • 4: толық сәйкес келеді

12 слайд

13 слайд
1. Маған интернетте көп уақыт өткізетіндігім туралы бірнеше рет айтылды. 2. Мен белгілі бір уақыт аралығында интернетте отырмасам өзімді жайсыз сезінемін. 3. Мен өзімді интернетте өте көп уақыт өткізетінімді сеземін. 4. Интернет ажыратылған немесе қол жетімсіз болған кезде мен мазасызданамын және ашуланамын. 5. Мен шаршағаныма қарамай, өзімді ғаламторда энергияға толы сезінемін 6. Мен «бір минутқа кіруді» жоспарлағаныммен интернетте ұзақ уақыт отырамын. 7. Интернетті пайдалану менің басқа адамдармен қарым-қатынасыма кері әсерін тигізсе де, интернеттегі уақыт мөлшерімді өзгертпеймін. 8. Бірнеше рет (> 1) мен интернетте жылжымай отырып қалғаныма байланысты төрт сағаттан аз ұйықтадым. 9. Соңғы семестрде (немесе соңғы 6 айда) мен желіде көп уақыт өткіздім. 10. Егер белгілі бір уақыт аралығында Интернетті пайдалануды тоқтату қажет болғанда өте қатты мазасызданамын

13 слайд

14 слайд
11. Интернетке деген құлшынысымды жоя алмаймын. 12. Мен достарыммен жеке кездесудің орнына интернетте отырғанды жөн көремін. 13. Интернетте ұзақ отырғаннан кейін менің арқам ауырады және қолайсыздық тудырады. 14. Таңертең ұйқыдан оянғанда ең алдымен интернетке кіру туралы ой келеді. 15. Интернетті жиі пайдалану менің жұмысымда немесе оқуымда қиындықтар туғызды. 16. Белгілі бір уақытта желіден тыс бола қалсам, бірнәрседен құр қалғандай сезінемін. 17. Интернетте көп отырғанымның әсерінен отбасымның мүшелерімен қарымқатынасымыз азайып бара жатыр. 18. Мен интернетті қолданғандықтан аз демаламын. 19. Интернеттен шығып кетсем де желіге қайта кірмеуге күшім жетпейді. 20. Интернет болмаса менің өмірім қызықсыз болар еді.

14 слайд

15 слайд
21. Интернетте көп отыру менің денсаулығыма кері әсер етті. 22. Мен интернетте аз уақыт өткізуге тырысамын, бірақ нәтиже жоқ. 23. Интернетте көп уақыт өткізу үшін аз ұйықтау мен үшін үйреншікті жағдайға айналды. 24. Мен қанағат ету үшін интернетте көбірек уақыт отыруым керек. 25. Кейде мен интернетте отыра беруіме байланысты уақтылы тамақтана алмаймын. 26. Мен түнде интернетті көп қарағандықтан күндіз өзімді шаршаңқы сезінемін.

15 слайд

16 слайд
Тест тәуелділіктің нақты белгілерімен қатар сондай-ақ мыналарды өлшеуге мүмкіндік береді Толеранттылық, тоқтату белгілері, компульсивтілік және сонымен бірге тек психологиялық аспектілер, мысалы: өз уақытын басқару қабілеті және тұлғаның ішкі проблемаларының болуы. Өлшемдердің қосындысы интегративті индикаторлардың, шкаладан тыс сипаттың және жалпы көрсеткіштің болуымен көрінеді. Осылайша, тест тәуелділік мінез-құлқының жүйені құрайтын факторларын ескереді және диагностикалық әлеуеті жоғары

16 слайд

17 слайд
Чен Тест Шкаласы • ( CIAS) Com ( компульсивті симптомдар): 11, 14, 19, 20, 22 • Wit ( бас тарту симптомы): 2, 4, 5, 10, 16 • Tol ( толеранттылық симптомы): 3, 6, 9, 24 • IH ( жеке тұлғалық және денсаулығына қатысты мәселелер): 7, 12, 13, 15, 17, 18, 21 • TM ( уақытты басқару проблемалары): 1, 8, 23, 25, 26 • әрбір сұрақ келесі сандармен бағаланған 1,2,3,4 шкаланы бағалау: Шкаланың барлық пункттерін қосып шығу;

17 слайд

18 слайд
1. Интернет-тәуелділіктің негізгі симптомдары 2. IA-Sym = Com( компульсивті симптомы + Wit( бас тарту симптомы) + Tol( толеранттылық симптомы)  3. Интернет-тәуелділікке қатысты проблемалар  4. IA-RP= IH( жеке тұлғалық және денсаулығына қатысты мәселелер) + TM( уақытты басқару мәселелері)  5. 3. Жалпы CIAS баллы = Com + Wit + Tol + IH + TM біріншілік анализ бен адаптацияның нәтижесіне қарай Ченнің келесі бағалау шкаласы ұсынылады:

18 слайд

19 слайд
1-деңгей: Интернет тәуелділіктің аздаған қаупі Негізгі шкала бойынша көрсеткіштердің мәні (орта баллы): 1. Компульсивті симптомдар шкаласы ( Com): 7.5 2. 2. Бас тарту симптомдарының шкаласы ( Wit): 7.875 3. 3. Толеранттылық шкаласы ( Tol): 6.5 4. 4. Жеке тұлғалық және денсаулығына қатысты мәселелер шкаласы ( IH): 8.875 5. 5. Уақытты басқару шкаласы ( TM): 7.25 6. Интернет тәуелділіктің негізгі симптомдары(КСИЗ): 21,875 7. Интернетке тәуелділік мәселелері (ПИЗ): 16, 125 8. Жалпы CIAS баллы =( Com + Wit + Tol + IH + TM) от 27 до 42.

19 слайд

20 слайд
2-деңгей: Интернетке тәуелді болуға бейімділік Негізгі шкала бойынша көрсеткіштер мәні (орта баллы): Компульсивті симптомдар шкаласы: 9.78947 Бас тарту симптомы шкаласы: 11, 52632 Толеранттылық шкаласы: 7, 89474 Жеке тұлғалық және денсаулығына қатысты мәселелер шкаласы: 11, 89474 Уақытты басқару шкаласы: 10, 63158 Интернет тәуелділіктің негізгі шкалалары (КСИЗ): 29, 47368 Интернетке тәуелділік проблемалары (ПИЗ): 22, 84211 • Жалпы CIAS баллы=( Com+Wit+Tol+IH+TM) от 43 до 64

20 слайд

21 слайд
3-ДЕҢГЕЙ: Интернетке тәуелді мінез-құлықтың көрсетілген тұрақты үлгісі • Негізгі шкала бойынша көрсеткіштер мәні (Орта баллы): • Симптомның компульсивтік шкаласы: 13.5 • Шығу симптомы: 17.5 • Толеранттылық шкаласы: 11.667 • Жеке тұлғалық және денсаулық проблемалары шкаласы: 17, 167 Уақытты басқару шкаласы: 15, 834 • Интернетке тәуелділіктің негізгі белгілері ( KSID): 42, 667 Интернетке тәуелділікке байланысты проблемалар ( ISP): 33.00 CIAS жалпы баллы = ( Com + Wit + Tol + IH + TM) 65 ЖӘНЕ ОДАН ЖОҒАРЫ..

21 слайд

22 слайд
Ішкі құрылымы • Сауалнама адамның компьютердегі немесе интернеттегі эмоционалдық жағдайының көріністеріне, жоспарларды іске асыруға және ләззат алуды алдын-ала сезінуге, компьютерде өткізетін уақыттың мөлшеріне және осыған байланысты материалдық шығындарға, ерікті қасиеттерге, компьютерлік бос уақыттағы сезімдерге, ассоциативтерге қатысты 11 мәлімдемеден тұрады. Алынған ләззатты қабылдаудың табиғаты, компьютерлік қызығушылықтың әлеуметтік және тұрмыстық міндеттерге әсері, әлеуметтік міндеттемелердің күнделікті өмірдегі рөлі, компьютердің психофизикалық күйге, ұйқы мен сергектікке әсері. Әрбір мәлімдеме келісімнің 4 дәрежесімен бірге жүреді. Мүмкін жауаптар «ешқашан», «сирек», «жиі» немесе «өте жиі» болып табылады және оларға сәйкесінше 1, 2, 3 және 4 ұпайлары беріледі. • Әдістің бірыңғай шкаласы бойынша максималды балл-44балл

22 слайд

23 слайд
Юрьева Л. Н., Больт Т. Ю. Компьютерге тәуелділіктің скринингтік диагностика әдісі. Стимулды материал Мәлімдеме • Сіз компьютерде(желіде) отырған сәтте өзіңізді қаншалықты жайлы әрі жеңіл сезінесіз? • Сіз компьютерде(желіде) отырғаныңызды, белгілі сайтты ашып, қажетті ақпаратты табуыңызды, жаңа таныстықты қаншалықты жиі күтесіз? жайлылықты скзіну үшін сізге желіде қаншалықты уақыт өткізу немесе ақша жарату керек? • Өз бетіңізден компьютердегі жұмысыңызды доғаруыңыз қаншалықты іске асады? Компьютерден(желіден) тыс болғанда қаншалықты жағымсыз әсер сезініп, көңіл-күйіңіз түседі?

23 слайд

24 слайд
• Көңіл-күйіңізді көтеру үшін немесе өмірлік проблемалардан құтылу үшін компьютердің қажеттілігін қаншалықты жиі сезінесіз? • Компьютерде жиі жұмыс істеуге байланысты (желіде болу) сіз отбасылық, әлеуметтік міндеттер мен оқуды қаншалықты жиі елемейсіз? • Компьютерде(желіде) отырған уақытыңызды жасыру үшін ата- анаңызға немесе мұғалімдерге қаншалықты жиі өтірік айтуға тура келеді? • Компьютерде(желіде болудың) жиі жұмыс жасаудың достық және отбасылық қатынастың бұзылуына, қаржылай тұрақтылықтың өзгеруіне, оқудағы үлгерімнің өзгеруіне деген қауіптілігін қаншалықты жиі сезесіз? • Сіз мынадай физикалық белгілерді қаншалықты жиі байқайсыз: мысалы, қолдың ұйып қалуы және ауыруы, бел ауруы, көздің құрғауы, бас ауруы; жеке гигиенаны ескермеу, компьютер жанында тамақтану? • Компьютерде(желіде) жиі отырғандықтан пайда болған ұйқы режимінің бұзылуын қаншалықты жиі байқайсыз?

24 слайд

25 слайд
Әрбір мәлімдеменің қаншалықты келісу/келіспеу қатары 4 нұсқадан тұрады. Мүмкін болған жауаптары «ешқашан», «сирек», «жиі» болмаса «өте жиі» сәйкесінше 1, 2, 3 және 4 деген баллға ие. Методикалық шкалаға байланысты максимальді балл 44 баллды құрайды. • Интерпретация барлық жоғарыдағы мәлімдемелер тура мағынада айтылған. Жалпы ұпай саны барлық көрсеткіштерге сай анықталады. • егер ұпай саны 16-дан кем болса, интернет-қауіптілікті...

25 слайд