БАЛАНЫҢ МЕКТЕП ӨМІРІНІҢ БАСТАПҚЫ КЕЗЕҢІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

1 слайд
БАЛАНЫҢ МЕКТЕП ӨМІРІНІҢ БАСТАПҚЫ КЕЗЕҢІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІТақырыбы Орындаған:Жеткізгенқызы Райхан Қабылдаған:Иманғалиева.Н.Т Кафедра: Мектепке дейінгі және Бастауыш білім беру 101топ

1 слайд

2 слайд
БАСТАУЫШ МЕКТЕПТІҢ НЕГІЗГІ МІНДЕТІ-БАЛАНЫҢ БАСТАПҚЫ ЖЕКЕ БАСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ, ОНЫҢ ҚАБІЛЕТТЕРІН АНЫҚТАУ ЖӘНЕ ДАМЫТУ. БАЛАНЫҢ БАСТАПҚЫ ЖЕКЕ БАСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ҮШІН БІЗ ЕҢ АЛДЫМЕН БАЛАЛАРДЫ МЕКТЕПКЕ БЕЙІМДЕУМІЗ ҚАЖЕТ. МЕКТЕПКЕ БЕЙІМДЕЛУ- КЕЗ КЕЛГЕН МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫЛАР ҮШІН ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ, АЛ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫ ҮШІН ЕРЕКШЕ МАҢЫЗДЫ. СЕБЕБІ БАЛАНЫҢ БАСТАПҚЫ ІС ӘРЕКЕТІНІҢ ТҮРІ ӨЗГЕРЕДІ, БАЛА СТАТУСЫ ӘЛЕУМЕТТІК СТАТУС АРҚЫЛЫ ӨЗГЕРЕДІ. БАЛА ТЕК ҚАНА СЫНЫБЫНА ҒАНА ЕМЕС, ЖАЛПЫ МЕКТЕБІНЕ, МҰҒАЛІМДЕРІНЕ, СОНДАЙ-АҚ МҰҒАЛІМНІҢ ӨЗІ ЖАҢА ОҚУШЫЛАРЫНА БЕЙІМДЕЛУІНЕ ТУРА КЕЛЕДІ. Бастауыш мектептің міндеті

2 слайд

3 слайд
Бала мектепке 6-7 жасында барғанына қарамастан өзінің дамуының бір сәтінде ол дағдарыстан өтеді.Қатынастар жүйесіндегі өзінің қабылдауы өзгереді, яғни дамудың әлеуметтік жағдайы өзгереді және бала жас кезеңінде болады. 7-жастағы дағдарыс Л.С.Выготскийдің айтуы бойынша уайымдардың ортақтасқан кезеңі.Сәттіліктер мен сәтсіздіктер тізбегін баланың әр кезде уайымдауы тұрақты аффекті кешеннің қалыптасуына алып келеді.Әйтседе келешекте бұл аффектілер өзгеруі, тіпті жойылып кетуі мүмкін. Бірақ олардың кейбіреулері сәйкес келген жағдайлармен нығайып,жеке тұлғаның құрылымында байқалып, баланың өзін-өзі бағалауына ықпал етеді .

3 слайд

4 слайд
Tool 1Дезадаптаци яБастауыш мектеп жастағы мектеп оқушысының жетекші іс- әрекеті оның мінез-құлық мотивтерін елеулі түрде өзгертетін оның танымдық және адамгершілік күштерін дамытудың жаңа көздерін ашатын-оқу болады. Мұндай қайта өзгеріс процесінің бірнеше кезеңдері бар. Ол, әсіресе баланың мектеп өмірінің жаңа жағдайларына алғаш енуінде айқын байқалады.Олар мектепке үймен немесе балабақшамен салыстырғанда, бөлек жаңалықтарды күте отырып қуана барады. Баланың бұл ішкі позициясы екі жағдайда маңызға ие.Алдымен, мектеп өмірінің жаңалығын алдын-ала сезіну және қалау баланың сыныптағы мінез-құлық ережелеріне ,жолдастарымен ерекше қарым- қатынас нормаларына, күн тәртібіне қатысты мұғалімнің талаптарын жылдам қабылдауға көмектеседі. Сонымен қатар, мектеп талаптарына бейімделу процестерінің бұзылыстарыда орын алуы мүмкін. Оларды дезадаптация деп атайды.

4 слайд

5 слайд
Дезадаптацияның жіктелуі Оқу әрекеттерінің элементтерінің қалыптаспауы Оқу мотивациясының қалыптаспауы Мінез-құлқын, зейінін, оқу іс әрекетін ерікті реттеу қабілетсіздігі Мектеп талаптарын меңгерудегі қиыншылықтар

5 слайд

6 слайд
«ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТА БАЛАҒА ҚАРАП ЖЫМИЮ БАЛАМЕН ДИАЛОГТЫҢ ЕҢ ҚАЖЕТТІ ҚҰРАЛЫ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. СӨЙЛЕСЕТІН АДАМЫҢ НЕҒҰРЛЫМ КІШКЕНТАЙ БОЛСА, ОЛ ӨЗІНІҢ ІС-ӘРЕКЕТІНЕ ҮЛКЕНДЕРДІҢ СОҒҰРЛЫМ ҮНСІЗДЕ ЖЫЛЫ ЖЫМИЫСЫНА БАҒА БЕРУІН ҚАЖЕТСІНЕДІ. ТЕК ҚАНА ОҚУ ПРОЦЕСІНДЕ ЕМЕС, ЖАЙ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТАРДА ДА БАСТАУЫШ СЫНЫП ЖАСЫНДАҒЫ БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕРДІ ЖЫЛЫ ЖЫМИЫСПЕН ЫНТАЛАНДЫРУДЫҢ МАҢЫЗЫ ЗОР.

6 слайд

7 слайд
Бала мектеп табалдырығын аттағаннан кейін, оның әлеуметтік жағдайы өзгереді, бірақ ішкі әлемі, психологиясы әлі мектепке дейінгі қалыпта болады. Балаларды мектепте оқытуға даярлау – білім беру жүйесінде қызмет атқаратын педагогтардың және психологтардың негізгі міндеттерінен саналады

7 слайд

8 слайд
ОҚУ-БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ ІС- ӘРЕКЕТІ БОЛЫП КЕЛЕДІ. Бала ішкі позицияға сәйкестілікті меңгергенде ғана шын мәнінде оқушы болады.Ол оқу әрекетінің өзі үшін маңызды екенін түсіне бастайды. Д.Б.Элькониннің ұсынған оқу әрекеттерінің коммоненттері Мотивация Оқу міндеті Оқу операциялары Қадағалау

8 слайд

9 слайд
Бастауыш сынып оқушыларының таным поцестерінің дамуы Бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілеті. Ойлау негізгі функциялардың бірі болып табылады. Осыған байланысты ойлау процестерінің өзі қарқынды түрде дамиды және ақыл ойдан басқа психикалық функциялардың дамуына байланысты болады. Бастауыш сынып оқушыларын оқыту үрдісінде күнделікті тұрмыстық түсініктердің негізінде ғылыми түсініктер қалыптасады. Оқу үрдісі кезінде ғылыми түсініктер жүйесін меңгеру, бастауыш сынып оқушыларының теориялық ойлауының дамуына мүмкіндік береді.

9 слайд

10 слайд
Қазіргі таңда қоғамда жүріп жатқан күрделі өзгерістерге байланысты, әрбір жас адамның жеке тұлға ретінде қалыптасуы үшін оның психикалық даму ерекшеліктерін ескере отырып адамға берілген мүмкіндіктерді толық пайдалану қажеттілігі оқу-тәрбие үдерісінің негізгі бағыты болуы тиіс.Оқу-тәрбие үдерісінде,әсіресе, бастауыш сынып оқушылары үшін ұстаздың алатын орны ерекше.Баланың мектепке келуі және соған байланысты өміріндегі өзгерістер,жаңа бейнелер оның әлеуметтік жағдайын түбегейлі өзгертеді.Бастауыш сынып оқушыларының жеке басының қалыптасуында, әсіресе оның психикалық дамуында негізгі шешуші рольді оқу әрекеті атқара бастайды.Бұл жолда баланың ғылыми білімдерді қарқынды меңгеруі жүреді, ақыл ой және таным үрдістері дамиды.

10 слайд

11 слайд
Жүйке жүйесі жетіле түседі Бастауыш мектеп оқушыларының психика–педагогикалық ерекшеліктері: Психикасы жедел дамуға келеді. Тежелу кемде де,қозуы күшті. Зейіні ырықсыз, тұрақтылығы кем, шектелген Танымдық іс-әрекеті тікелей оқумен байланысты. Қабылдау тұрақсыз, ұйымдаспаған, көрнекі қызығушылық басым. Бала еңбегін ойын үдерісімен байланыстыра ұйымдастырған ұтымды.

11 слайд

12 слайд
Жалпы білім беретін мектептердің 1- сыныбына қабылданған балалар, мектептік оқу жүйесінде айтарлықтай қиындықтарға ұшырайды. Олардың сәтсіздіктерінің басты себебі - мектептік оқуға даяр еместігінде. Оқуға берерде баланың тек биологиялық жасына немесе дене дамуының көрсеткіштеріне сүйенбей, мектепке психологиялық даярлығының өлшемін жасап шығаруға болмайтынын тәжірибе көрсетіп отыр Республика мектептерінде мектепалды сыныптарын тәмамдаған балалар 1-сыныптарға қабылданады. Ал мектепке отбасынан, бала бақшадан келген балалар, аудандық, қалалық білім басқармаларының нұсқауы және тікелей басшылықтарымен, мектептік оқуға даярлық деңгейлерін тексертуден өтеді. Бұл үрдістің қажеттілігі - балаларды қабылдап алатын ұстаз, олардың әрқайсысының білімі, іскерлігі, дағдысының көлемі туралы мағлұмат алуы. Баланың бұдан әрі қарайғы жалпы дамуы мен білім алуы барысында бұл мәліметтер маңыздылығы аса құнды құрал болып табылады.

12 слайд

13 слайд
Жеке адам тек білімділігімен ғана емес, жан-жақтылығымен бүкіл адами қасиеттерінің жиынтығымен ерекшеленеді. Мектепке жаңа оқуға түскен бала даралық сапаларымен таныла отырып, бір ортаға бейімделіп, төселу кезеңін бастан кешіреді. Бұл жолдағы қиындықтар барлық бейімделу сатыларындағы қиындықтармен парапар. Яғни, баланың кұрдастарымен қарым-қатынасы, мұғаліммен қарым-қатынасы; мектепке қатынасы; сыныбына қатынасы, сабаққа қатынасы; өзіндік сана-сезімі, құрдастарымен тіл табысуы; сөйлеу ерекшелігі; түсіну, ұғыну деңгейлері - осының бәрі бала психикасына едәуір күш түсіреді. Мұғалімге оқушы жай-күйін еппен бағдарлап, жаңа ортаға абайлап баулу үшін, алдындағы тәрбиеленушілерінің психикалық ерекшеліктері туралы алғашқы деректер қажет. Бұл деректер баланың мектептегі оқуға психологиялық тұрғыда даярлығын анықтау барысында алынады. Ал психологиялық даярлықты анықтау ісін, тәжірибеден байқағанымыздай, көп жағдайда мектеп психологы жүргізеді. Сауатты ұйымдастырылған психодиагностикалық тексеру мен мектепке психологиялық даярлықты анықтау құралдарын жүргізеді

13 слайд

14 слайд
Мектепке психологиялық даярлық ұғымы құрамына мотивтік, эмоциялық-еріктік, танымдық сапаларды жатқыза отырып, М.Н.Лобанова мектепке психологиялық даярлық нақты тапсырмаларды орындау іскерлігімен емес, мектеп талаптарын орындауға негіз болар алғы шарттардың қалыптасуымен сипатталатынын атап көрсетеді. Және де, «даярлықтың әр құрылымы ырықты түрде емес, балаға мектеп ұсынатын талаптар арқылы анықталады», -дейді.Мектепке психологиялық даярлық

14 слайд

15 слайд
Баланы мектепке психологиялық даярлау мәселесін көтерген К. Д. Ушинский: «Мектепті оқуға дайын бала – оқығысы келу тілегі мен іскерлігімен, ұзақ уақыт бойы зейінін шоғырландыра алу қабілетімен, дағдыланбаған жағдайда баяу меңгерілетін нәрселерді жылдам игеретіндігімен сипатталады», – деген болатын. Ұлы педагогтің бұл көзқарасы, мектепке баратын баланың психикалық қабілетінің сапасын айқын көрсете алуымен ерекшеленеді. Яғни, бұл ғалым осы күнгі мектепке даярлық мазмұнын құрайтын мотивтік даярлықты «оқығысы келу тілегі», танымдық даярлықты «зейінін шоғырландыру», «материалды игеру» ұғымдары арқылы белгілеген.

15 слайд

16 слайд
Оқу іс-әрекеті балаға өзінің есте сақтау үрдісін басқаруды талап етеді. Мектептегі оқу үрдісінің талаптары мен өзіне тән мазмұны бұл үрдісті едәуір дамытады; есте сақтау мықтылығы беки түседі. Есте сақтау деңгейі – есте сақталынатын материалдың мазмұнына, іс-әрекет сипатына, материалды есте сақтау және қайта жаңғырту тәсілдері мен әдістерін меңгеру деңгейіне байланысты болады. Бастауыш мектеп кезеңінде сөздік материалды есте сақтау мүмкіншілігі күрт жоғарылайды, меңгерілетін оқу материалы үнемі оқушыдан елестету үрдісін талап етіп отырады. Есте сақтау мен елестету баланың күш-жігерді керек ететін мотивтерге байланысты өзгеріп отырады. Бастауыш мектеп кезеңінде алған білімдерді бала өз іс-әрекетінде қолдануға машықтанады. Баланың ақыл-ой әрекетінің дамуы үрдісінде орындау практикалық әрекетінен ішкі ақыл-ой әрекетіне көшу көрінеді. Дегенмен, практикалық әрекет жоғалмай, керісінше, оқушылардың жаңа, қиын тапсырмаларды орындау негізінде байқалады. Ойлаудың ішкі жоспарға көшуі арқылы ізденіс, негізгі сипаттағы практикалық әрекетті орындауды үйренеді.

16 слайд

17 слайд
Бала тілінің дамуының мотивтеріне құрбыларымен, ересектермен қарым-қатынас жасау, қоғамның жаңа талаптарына сәйкес нәрселерді білгісі келетіндігі, түсіндіруге тырысушылық, әңгімені эмоциялық тұрғыда жеткізе білуі жатады. Бала бойында кездесетін әр түрлі жағдайларда ішкі сөйлеу қалыптасады. Өзін қоршаған орта туралы, қоғам өзгерістері жайлы, бірқатар ұлттар арасындағы өзара қатынастар мен өзгешеліктер туралы тыңдау, оқу, әңгіме, пікірталас, талдау сияқты түрлерді меңгере бастайды. Бастауыш мектеп жасындағы көркем жазу бала ойына едәуір өзгешелік енгізеді. Көркем жазу сабағы ана тілінің грамматикалық табиғатын ашады және ана тілін еркін меңгеруге мүмкіндік береді. Баланың алғашқы мектеп табалдырығын аттауы – оның бойында күрделі сезімдер туғызады. Бұл балалар арасындағы, әрі үйдегі, әрі мектептегі жаңа талаптарға негізделеді.

17 слайд

18 слайд
Қоғамдық талаптардың өзгеруі баланың жеке басындағы адамгершілік, жауапкершілік, әділдік, қайырымдылық, еңбекқорлық сияқты қасиеттерді ашады. Бастауыш мектеп оқушысының ерік сапаларының дамуы: біріншіден, жетістіктерге жету мақсаттарының мазмұны мен көлемінің ұлғаюына және өзгеруіне, екіншіден, ішкі және сыртқы қиыншылықтарды жеңе алуына, үшіншіден, ұзақ уақыт күш жұмсай алуына, төртіншіден, өзін ерікті тежеу барысында өзін-өзі меңгеру, тоқтамға келуінде қалыптасады. Бастауыш мектеп жасындағы балалардың жеке басының дамуы – оқуы мен танымдық әрекеттерінің қалыптасуында оқу іс-әрекетіндегі белсенділігі мен адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуындағы қарқынды кезең. Олардың өзгелермен қарым-қатынас жасау белсенділігінің күшті кезеңі деп аталады. Мұғалім мен тәрбиешілердің үнемі бақылауында болатын балалардың психикалық даму кезеңдері айтарлықтай сапалы өзгерістерге ұшырайды.

18 слайд

19 слайд
Tool 1Бұл жастағылардың негізгі әрекеті бұрын ойын болса, оқуға кіргеннен кейін оқу қызметі шешуші роль атқарадаы. Сөйтіп, оқу негізгі қызметке айналып баланың психикалық дамуын билейтін болады. Осыған орай бала психикасы елеулі өзгерістерге ұшырайды. Мұның себебі ойынға қарағанда оқу талабының бала үшін қиындығында. Әуелгі уақытта мектептегі жаңа жағдайға бала әлі беймделе алмағандықтан, оқу үстінде мына қиындықтарға кезігеді: 1-ші: баланың мектеп жағдайына бейімделуі; -2-ші: мұғалім, құрбы-құрдастарымен қарым-қатынасы; 3-ші: 1 сынып оқушыларына беретін тапсырмалар Алайда, барлық қиындықтар бала психикасы дамуына байланысты шешіледі, жаман- жақсыны ажырата бастайды.

19 слайд

20 слайд
Бастауыш мектептегі оқу жұмысының әр саласына бейімделу балада бірден қалыптаспайды. Оған біраз мерзім үйрену керек. Жеке пәндерден сабақтарды ойдағыдай үлгеру үшін алдымен баланың осыған ықыласы болуы шарт. Оқу ойынға қарағанда қиын болғандықтан балалардың кейбіреулерінің оқуға ықыласы болып жарымайды. Оларды оқуға үгіттеу арқылы тар...

20 слайд