Бастауыш мектеп оқу жұмысындағы көрнекілік принципінің талаптарын жүзеге асырудың дидактикалық негіздері

1 слайд
  КУРСТЫҚ ЖҰМЫС «Бастауыш сынып математика сабақтарында дарынды балалармен жүргізілетін жұмыстарды ұйымдастыру»   0105000 «Бастауыш білім беру»  Орында ған Абдуламит Маржан   Жетекшісі Садыбекова Ж.К 11«ТҮРКІСТАН ЖОҒАРЫ КӨПСАЛАЛЫ ҚОЛ ӨНЕР КОЛЛЕДЖІ» МКҚК«ТҮРКІСТАН ЖОҒАРЫ КӨПСАЛАЛЫ ҚОЛ ӨНЕР КОЛЛЕДЖІ» МКҚК«ТҮРКІСТАН ЖОҒАРЫ КӨПСАЛАЛЫ ҚОЛ ӨНЕР КОЛЛЕДЖІ» МКҚК«ТҮРКІСТАН ЖОҒАРЫ КӨПСАЛАЛЫ ҚОЛ ӨНЕР КОЛЛЕДЖІ» МКҚК

1 слайд

2 слайд
Курстық жұмыстың мақсаты: Бастауыш сыныпта математика сабақтарында дарынды балалармен жүргізілетін оқу- әдістемелік жұмыстарын басқару және ұйымдастыру. Курстық жұмыстың міндеттері: Дарынды балалардың жеке даралық ерекшеліктеріне сипаттама беру. Дарынды балаларға тәрбие мен білім берудегі мектептер тәжірибелерін жинақтау және талдау. Дарынды балалармен жүргізілетін оқу-әдістемелік жұмыс бағыттарын анықтау. 22

2 слайд

3 слайд
Зерттеу нысанасы: Бастауыш мектептің математика сабақтарындағы оқушылардың дарындылық қабілеттері. Зерттеудің әдістері: Психологялық- педагогикалық, ғылыми теориялық, әдістемелік әдебиеттерге талдау жасау, озат мектеп тәжірибиесін анықтау. Курстық жұмыстың қысқаша мазмұны: Курстық жұмыс кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытынды және әдебиеттер тізімінен тұрады.

3 слайд

4 слайд
44I Бөлім. Бастауыш сыныптарда дарынды балалардың психологиялық ерекшеліктерін есепке алу. 1.1. Дарынды балалардың жеке тұлғалық ерекшеліктері және оларды бастауыш сыныптарда есепке алу да қойылатын педагогикалық талаптар Психология ғылымында бала дүниеге келгенде қайсы бір саладағы қабілеттікке ыңғайлы болып келуді сипаттайтын тұқым қуалаған нышандарымен өмірге келеді. Мәселен, ата-аналардан балаларға дене қалыптасуы мен конституция ерекшеліктері және кейбір басқа дене күші сапаларымен қасиеттері: шаштарының түр -түсі, көздерінің, терілерінің реңі ауыса алады. Осының бәрі туа біткен дене ерекшеліктері де тұқым қуалап ауыса алады, осының негізінде қоршаған шындық өмірмен өзара әрекеттесудің нәтижесінде жоғары нерв қызметінің белгілі бір типі (холериктік, сангвиникалық, флегматикалық, меланхоликалық) дамиды. И.П. Павловтың іліміне сәйкес, адам туған кезде толып жатқан туа біткен қасиеттерге және инстиниктерге ие болады, бұлар шартсыз рефлекстер тобына жатады. Бұлардың ішінде тамақ рефлекстері (асты көргенде сілекейдің бөлінуі), қорғану (ыстықтан қолды тартып алу, шақырайған жарық түскенде көзді жұму т.б.), бағдарлау (дыбыс шыққан жаққа, жарыққа т.б. басты бұру) рефлекстері бар. Бұл қасиеттер жануарларға да, адамдарға да тән болып келеді.I Бөлім. Бастауыш сыныптарда дарынды балалардың психологиялық ерекшеліктерін есепке алу. 1.1. Дарынды балалардың жеке тұлғалық ерекшеліктері және оларды бастауыш сыныптарда есепке алу да қойылатын педагогикалық талаптар

4 слайд

5 слайд
55Германияның любектік төрт жасар дарынды баласы кристиан Гейнрих Хейнекеннің дарындылығы жұртты таң қалдырды. Туғанына он ай толмай жатып кішкентай Гейнрих суретке салынған заттардың көпшілігін айырып айтатын болды. Ол үш жасқа келгенде ертегілерді өзі оқып, математиканың 4 амалын мен есеп шығара алады, көп ұзамай сәби француз тілін үйреніп, географиядан жақсы мағлұмат алады және мыңнан астам латын мәтелін білетін болған. Кибернетиканың атасы Ноберт Винер бес жасында 18 жасар балалармен бірге оқиды. 12 жасында колледжге түсіп оқып, 14 жасында оған ғылыми атақ берілді. Қазақ халқының біртуар ұлдарын аса қабілетті, дарын иесі деп айтуға болады. Не бары отыз-ақ жыл өмір сүрген Ш. Уалиханов та аз ғұмырының ішінде азаматтық ғылымға баға жетпес үлес қосты. Ол музыка, сурет, тіл, география публицистика мен жазушылық әндерде өзін жоғары биіктен көрсете білді. Шоқан жөнінде С. Мұханов былай деп жазды: «Аз өмірде осынша тығыз, зұлымдықпен арпалыса жүріп, атқарып үлгерген еңбегінде қисап жоқ... Шоқанды... 27 жасында өлген Лермонтовтың, 24 жасында өлген Добролюбовтың қатарын қоюға болады. . Ал атақты күйші Дина Нүрпейісованың күйшілік өнері 8 жасында байқалған. Н.Ожеговтың сөздігінде дарындылық «табиғаттан берілетін ерекше қабілет» деп түсіндіріледі. Адами ойлау, ізденімпаздық - табиғаттың адамзатқа берген тамаша сыйы. Бұл қабілет барлық адам бойынан табылары да сөзсіз. Дегенмен табиғат оны бәріне бірдей етіп бөлмей біреуге көптеу, біреулерге мүлдем жарытпай тарататыны да анық. Дарынның дамуына қолайлы жағдай туса, ол ерте көзге түсетін болады. Дарынның дамуына қолайлы жағдай туса, ол ерте көзге түсетін болады. Тарихта болсын, күнбе-күнгі өмірімізде мұндай мысалдар көп. Тарихта болсын, күнбе-күнгі өмірімізде мұндай мысалдар көп. Дарынның дамуына қолайлы жағдай туса, ол ерте көзге түсетін болады. Дарынның дамуына қолайлы жағдай туса, ол ерте көзге түсетін болады. Тарихта болсын, күнбе-күнгі өмірімізде мұндай мысалдар көп. Тарихта болсын, күнбе-күнгі өмірімізде мұндай мысалдар көп.

5 слайд

6 слайд
Американдық ғалым Эдисон дарындылық дегеніміз 98% еңбекшілдік, ал 2 % талантылық деген екенХІХ-ХХ ғасырлар тоғысында ассоциативтік психологияда дарындылық мәселесіне функционалдық көзқарас туындады. А. Бэн, В.Вундт, Д.Милль, Г.Спенсер, Т.Циген сияқты психологтар ой-өріс дарындылығын диагностикалау үшін бес негізгі функцияны өлшеп зерттеу керектігін айтады. Олар: ой, зейн, ерік, қабылдау және есте ұстау ерекшелігін есепке алуда осы қасиеттерге баса назар аудару керек.  Ой - сыртқы дүниені бейнелеудің, танымның ең жоғарығы формасыДарынды оқушылардың ой-өрісі мен ойлау қабілетін дамыту үшін олардан ойланып-толғануды қажет ететін проблемалық ситуация тудыру қажет.  Зейн туралы орыс педагогикасының атасы К. Д.Ушинский былай дейді: «Зейн адам санасынан қорытылып өтетін барлық ойды аңғартатын адам жанының жалғас есігі болып табылады, егер ол есікке ілімнің бірде-бір сөзі соқпай өтсе, онда баланың санасында еш нәрсе қалмайды. Демек, зейін - адам санасының белгілі бір затқа бағыттала тұрақталуын көрсететін құбылыс.  Ойланып істелетін, алға мақсат қоюды қажет ететін, түрлі кедергілерді жеңе білуден көрінетін, қимыл-қозғалыстарды, ерік-амалдарды ерік деп атайды. Яғни, ерік адамның өз мінез-құлқын меңгере алу қабілеті.  Қабылдау - зат пен құбылыстың барлық қасиеттерінің біздің миымыздың толық бейнеленуі. Қабылдау процесінде жеке элементтер бірігіп бейнеленетін заттарға біртұтас құрылымдық сипат беріледі. Қабылдау - түйсіктердегідей бір ғана анализатордың қызметі емес, бірнеше анализатордың өзара байланысып жұмыс істеуінен болады.  Есте ұстау(сақтау ) дегеніміз - естіген, көрген, оқып-білген, өз өмір тәжірибесінде өткерген дүниелердің мерзімді уақыт өткен соң адамның санасында қалуы, қайта жаңғыртылып бейнеленуі.

6 слайд

7 слайд
Ленинградтық ғалым В. Артоновский дәлелдегендей таланттың, дарындылықтың, шығармашылықтың социологиялық әлеуметтік мәні мынадай кезеңдерден тұрады: Доменизация - яғни «Homo Sapiens» ақылды адамның қалыптасу кезеңі. Каннибализмнен адамдық қасиеттердің пайда болуы. тар мағынадағы социолизация – яғни адамның тайпалық рулық, ұлттық қасиет, сапаларының пайда болуы – олар ұлттық тіл, әдет-ғұрып, дәстүр, ұлттық сапалары. Кулотурация – яғни әлемдік мәдениетті тұлғаның меңгеруі. Индивидуализация - тұлғалық индивидке тән әлеуметтік сапалардың қалыптасуы Қазақтың белгілі бір туар тұлғалары – Олжас Сүлейменов, Мұхтар Шаханов, Өмірбек Жолдасбеков т.б. бастауыш сыныптарда дарынды оқушылармен жүргізілетін педагогикалық іс –шаралар : - дарынды оқушылармен жүргізілетін жұмыс жоспарын жүйелеуден басталады. жұмыс жоспарын мына кезеңдерге бөліп қарауға болады. 1 . Ерекше қабілетті оқушыларды анықтау жүйесін құру-олар, қабілетті оқушыларды тұрақты бақылау, тестік сұрақтарды пәндер бойынша деңгейлеп құрастыру, пәндер бойынша бағдарламалық тапсырмалардан бөлек, дарынды балалардың мүмкіндіктерін ескеріп қосымша тапсырмалар даярлау. 2 . Оқушы қабілеттілігінің бағытын анықтау жүйесін құру- олар белгілі бір жеке пәндер бойынша математикалық, филологиялық, музыкалық болуы мүмкін. Осы және басқада бағыттар бойынша терең педагогикалық, психологиялық зерттеулер жүргізу. 3 . Қабілетті оқушылармен жеке жұмыстар жүргізу арқылы оның білім дәрежесін, ой-өрісін әрі қарай дамыта түсу жүйесін құру.

7 слайд

8 слайд
1.2. Бастауыш мектеп мұғалімнің дарынды балалармен жұмыс жүргізуде оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыруының өзіндік ерекшеліктері .. Проблемалы оқыту - бұл ғылым негіздерін оқып білу процесінде жеке адамның жалпы және арнайы қабілетінің дамуы, танымдық қажеттілігінің қалыптасуы. Психологтар адамның ойлағыштық іс-әрекетінің негізгі түрлерін айтады, репродуктивті және продуктивті ,шығармашылық. Репродуктивті іс-әрекеті үлгі, алгоритм бойынша орындалады. Мұғалім жаңа оқу материалын жаңа ұғымдардың мәнін түсіндіреді, тапсырманы орындаудың жолдарын көрсетеді Продуктивті іс-әрекеттің айырмашылығы оқушы белгілі ситуацияда жаңа білімді, әрекет жасаудың жаңа ережесін табады. Оқыту процесі тәрбие процесіне қарағанда анағұрлым оңай басқарылатын, тез іске асырылатын. нәтижесі тез тексерілетін процесс. Мысалы: әрбір сабақ үстінде бақылау,жаттығу жұмыстары және сұрақ- жауап арқылы оқушылардың білімін, іскерлігін, дағдысын тексеріп, тез қорытынды шығаруға болады. Сонымен, оқушылардың әр түрлі шығармашылық оқыту іс-әрекеттерінде мұғалім проблемалық ситуация туғызады, жаңа білімді игеруде оқушылардың ойлау, іздену, іс-әрекетіне, олардың оқыту проблемасын өз бетімен немесе ұжымдасып шешуіне басшылық етеді. Міне проблемалы оқытудың мәні осында. Оқыту процесінің заңдылықтары оның принцптерінде бейнеленеді . Принцип - латын сөзі - негізгі, бастапқы деген ұғымды білдіреді. Л.С.Выготскийдің айтуы бойынша оқыту дамудың алдына шығып отырса, ол бала дамуының «ең таяу даму зонасын» шешіп ішкі процестерін қозғалысқа келтіреді. «Ең таяу даму зонасы» одан эроактуальды даму зонасына көшуі тиіс, яғни бұл зонада оқушы тиісті тапсырмаларды өз бетімен орындайды.

8 слайд

9 слайд
Математиканы оқытудың жалпы білімдік мақсаттары мұғалімнен төмендегі жұмыстар түрлерін жүргізуді талап етеді.  оқушыға математиканың білімнің, біліктің белгілі жүйелерін меңгеру;  болмыстағы ақиқатты танудың математикалық әдістерін меңгерту;  математика тілін, терминалогиясын меңгеру, қалыптастыру;  оқушының математикалық интуициясын дамыту;  Оқу қызыметін ұйымдастыруға қажет болатын математикалық мағлұматтарды тиімді пайдаланудың қарапайым дағдарысын қалыптастыру;

9 слайд

10 слайд
Оқыту, тәрбие жұмыстары нәтижелі болуы үшін: 1. жұмыс жоспарлы түрде, үздіксіз жүргізілуі тиіс; 2. жұмыстарды еріктік, саналық негізде ұйымдастырылып, оқушының оқу қызметін қамтамасыз ету қаДарындылықты дамыту ұстаздарға, мектеп әкімшілігіне, ата-аналарға байланысты. Осы орайда құрылған дарын мектеп-интернаттарының негізгі міндеті: қала облыс көлемінде ерекше қабілетті балаларды іздеу, қабілетінің бағытын анықтау және оны әрі карай дамыта түсу жұмыстарын жүйелі ұйымдастыру. Жұмыс жоспары мынадай жүйелеу кезеңдеріне бөлінеді: 1-кезең. Ерекше қабілетті оқушыларды анықтау жүйесін құру. 2-кезең. Оқушы қабілеттілігінің бағытын анықтау жүйесін құру. 3-кезең. Қабілетті оқушылармен жеке жұмыстар жүргізу арқылы оның білім дәрежесін, ой-өрісін әрі қарай дамыта түсу жүйесін құру. Дарындылықтың дамуы, нәтижелі болуы біріншіден мұғалім еңбегінің көрінісі, ал екіншіден оқу жоспарының дұрыс құрылып жүйелі түрде іске асырылуында. Мұғалімнің оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыруда педагогикалық шеберлігінің маңызы зор. Векслер Равиннің интеллектуалды зерттеуге арналған тестісі бойынша турлі зерттеу жұмыстары жүргізілуде. Дарынды оқушылар мен жұмыс жүргізуде олардың жеке ерекшеліктерін психологиялық тұрғыда бірнеше бөлікке бөліп қарастырады. Оның құрамындағы ең басты бөлік-оның бағыты (өмірлік позициясы, сенім, талғамы, қызығуы); Екінші бөлік- жеке адамның танымдық-психологиялық қасиеттер (зейн, түйсік, қабылдау, ес,ойлау, қиял). Үшінш бөлік- оқушының сезімі мен ерігі. Төртінші бөлік-оқушының темпераменті. Бесінші бөлік-оқушының қабілеті (іс-әрекет мүмкіншілігі).

10 слайд

11 слайд
Дарынды оқушыларды таңдау барысында мына ерекшеліктерге баса назар аударылады: Бірінші - дарынды бала өзгеше ойлайды және шапшаң ойлайды. Яғни, көп көлемде білім меңгереді және оларды ұмытпайды. Түсінік танымы өте жоғары. Екінші- дарынды балалардың ішкі сезімі жағынан өзгешелігі. Өте сезімтал, толыққандылық, ықылас қойған нәрсенің тақырыбын әр жерде негізгі мәселе етіп қояды. Үшінші - дарынды оқушының физикалық тұрғыдан ерекшелігі дамудағы шапшаңдылық, ақындарша сөйлеу жиі- ойға берілу қиял кү...

11 слайд