Бастауыш сыныпта ертегілерді оқыту әдістемесі
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
Көптеген ғалымдар, психологтар, мұғалімдер зерттеулері, пікірлер бойынша,
оқушыларды көркем шығарманы оқытуға баулу, оны оқырман ретінде
қалыптастыру бірнеше сатыдан тұрады.
Кіші жастағыларға 5-7 сыныптардағы 10-12-дегі жасөспірімдер.
Ересек жастағыларға 8-9 сыныптардағы 13-14-тегі жасөспірімдер.
Үлкен жастағыларға 9-11 сыныптардағы 15-17-дегі жастар жатқызылды.
Балаларды топқа бөлу, әрине, қатып қалған дүние емес.
Қабілеті, дарыны, ынтасы, еске ұстауы,
алғырлығы, ойлылығы жағынан бір
сыныптағы бір жастағы балалардың өзі
әр түрлі болып келетіні тәжірибеден
белгілі.
1 слайд
Көптеген ғалымдар, психологтар, мұғалімдер зерттеулері, пікірлер бойынша, оқушыларды көркем шығарманы оқытуға баулу, оны оқырман ретінде қалыптастыру бірнеше сатыдан тұрады. Кіші жастағыларға 5-7 сыныптардағы 10-12-дегі жасөспірімдер. Ересек жастағыларға 8-9 сыныптардағы 13-14-тегі жасөспірімдер. Үлкен жастағыларға 9-11 сыныптардағы 15-17-дегі жастар жатқызылды. Балаларды топқа бөлу, әрине, қатып қалған дүние емес. Қабілеті, дарыны, ынтасы, еске ұстауы, алғырлығы, ойлылығы жағынан бір сыныптағы бір жастағы балалардың өзі әр түрлі болып келетіні тәжірибеден белгілі.
2 слайд
Кіші жастағылар – психологиясы, мінез-құлқы, физиологиялық жағынан
балалықтан кетсе де, әлі де қалыптасып, толысып жетпегендер. Олар – қимыл-
қозғалысы жағынан шапшаң, өте әсершіл, әрі не нәрсеге де сенгіш, барлығын
шындық деп қабылдайтын, жақсылыққа да, жамандыққа да құлай берілетіндер.
Бұл жастағыларды ертегілер әлі қызықтырады, фантастикалық, қиял-ғажайып
оқиғалары бар шығармаларды беріле оқиды. Кино, көгілдір экран алдынан
кетпейтіндер де осылар.
2 слайд
Кіші жастағылар – психологиясы, мінез-құлқы, физиологиялық жағынан балалықтан кетсе де, әлі де қалыптасып, толысып жетпегендер. Олар – қимыл- қозғалысы жағынан шапшаң, өте әсершіл, әрі не нәрсеге де сенгіш, барлығын шындық деп қабылдайтын, жақсылыққа да, жамандыққа да құлай берілетіндер. Бұл жастағыларды ертегілер әлі қызықтырады, фантастикалық, қиял-ғажайып оқиғалары бар шығармаларды беріле оқиды. Кино, көгілдір экран алдынан кетпейтіндер де осылар.
3 слайд
Ертегіні оқытуда аса көңіл аударатын
мәселелер төмендегідей:
-ертегінің жанрлық ерекшелігін таныту, әдеби-
теориялық ұғымдар беру;
-сюжет пен композициядағы бір тұтастық;
-шығарманың ұйқаспен келуі, баяндау, суреттеу,
портретпен келуі;
-шығармадағы бейнелі сөздердің мол кездесуі;
-ертегідегі сөздердің ұлтымыздың салт-санасымен,
әдет-ғұрпымен бірге жасасып келе жатқан
көнерген сөздердің кездесуі;
-ертегдегі психологиялық кейіпкердің арман-тілегі,
жақсылықты, мәнді де, сәнді өмірді армандауы;
-ертегі кейіпкерлерінің қарапайымдылығы,
ақылдылығы, данышпандылығы;
-адамдарға табиғат құбылысының жақтастығы
сияқты мәселелерге аса көңіл бөлгенде ғана
оқырман ертегіні бар жан дүниесімен сезіне
алатындығына шүбә жоқ.
3 слайд
Ертегіні оқытуда аса көңіл аударатын мәселелер төмендегідей: -ертегінің жанрлық ерекшелігін таныту, әдеби- теориялық ұғымдар беру; -сюжет пен композициядағы бір тұтастық; -шығарманың ұйқаспен келуі, баяндау, суреттеу, портретпен келуі; -шығармадағы бейнелі сөздердің мол кездесуі; -ертегідегі сөздердің ұлтымыздың салт-санасымен, әдет-ғұрпымен бірге жасасып келе жатқан көнерген сөздердің кездесуі; -ертегдегі психологиялық кейіпкердің арман-тілегі, жақсылықты, мәнді де, сәнді өмірді армандауы; -ертегі кейіпкерлерінің қарапайымдылығы, ақылдылығы, данышпандылығы; -адамдарға табиғат құбылысының жақтастығы сияқты мәселелерге аса көңіл бөлгенде ғана оқырман ертегіні бар жан дүниесімен сезіне алатындығына шүбә жоқ.
4 слайд
Қазақ ертегілерін тақырыбына қарай бірнеше топқа бөлуге болады.
Олар:
1) мифологиялық ( қиял – ғажайып) ертегілер
2) хайуанаттар ( жан – жануарлар) жайындағы ертегілер
3) реалистік (тұрмыс-салт) ертегілер .
Ертегілердің тәрбиелік маңызы өте зор. Ертегілерді оқу арқылы балалар
қарапайымдылық, кішіпейілділік, қайырымдылық, адалдық сияқты
қасиеттерді бойына сіңіреді. Ертегінің тілі түсінікті, қанатты сөздер мен
бейнелі тіркестерге бай болып келеді. К.Д.Ушинскийдің сөзімен айтқанда,
ертегі оқушыны халық қазынасына ендіреді, халық рухымен араластырады.
4 слайд
Қазақ ертегілерін тақырыбына қарай бірнеше топқа бөлуге болады. Олар: 1) мифологиялық ( қиял – ғажайып) ертегілер 2) хайуанаттар ( жан – жануарлар) жайындағы ертегілер 3) реалистік (тұрмыс-салт) ертегілер . Ертегілердің тәрбиелік маңызы өте зор. Ертегілерді оқу арқылы балалар қарапайымдылық, кішіпейілділік, қайырымдылық, адалдық сияқты қасиеттерді бойына сіңіреді. Ертегінің тілі түсінікті, қанатты сөздер мен бейнелі тіркестерге бай болып келеді. К.Д.Ушинскийдің сөзімен айтқанда, ертегі оқушыны халық қазынасына ендіреді, халық рухымен араластырады.
5 слайд
Ертегілерді оқуда мыналар ескерілуі керек:
Ертегіні оқу барысында “бұл ойдан
шығарылған, өмірде кездеспейді” деудің
қажеті жоқ, балықтың жан-жануарлардың
сөйлемейтінін балалардың өздері де біледі,
бірақ ертегіде кездесетіндерді қиялдау
оларды көңілдендіреді,
армандауға үйретеді.
Оқушыларды кейіпкерлерге қарапайым
мінездеме үйретудің пайдасы мол. Ертегі
кейіпкерлеріне берілетін мінездеме әдетте
бір екі айқын белгілерді көрсетіп, айқын
түсінікті болып келеді.
Қара сөзбен жазылған ертегілер текстке
жақын үлгімен мазмұндалады. Кейде
ертегіні оқымай-ақ, мұғалім оның
мазмұнын қызықты етіп айтып береді.
5 слайд
Ертегілерді оқуда мыналар ескерілуі керек: Ертегіні оқу барысында “бұл ойдан шығарылған, өмірде кездеспейді” деудің қажеті жоқ, балықтың жан-жануарлардың сөйлемейтінін балалардың өздері де біледі, бірақ ертегіде кездесетіндерді қиялдау оларды көңілдендіреді, армандауға үйретеді. Оқушыларды кейіпкерлерге қарапайым мінездеме үйретудің пайдасы мол. Ертегі кейіпкерлеріне берілетін мінездеме әдетте бір екі айқын белгілерді көрсетіп, айқын түсінікті болып келеді. Қара сөзбен жазылған ертегілер текстке жақын үлгімен мазмұндалады. Кейде ертегіні оқымай-ақ, мұғалім оның мазмұнын қызықты етіп айтып береді.