Баяндама "Эмоционалдық интеллект когнитивті қабілет пен тұлғаның даралық сипаттамасы"

1 слайд
«Эмоционалдық интеллект когнитивті қабілет пен тұлғаның даралық сипаттамасы ретінде» Орындаған: Ислам М.Қ.

1 слайд

2 слайд
ЖОСПАР Когнитивті психологиядағы таным мәселесі Когнитивті қабілеттің дамуы Когнитивті психология бағыттарының дамуы Эмоционалдық интеллект когнитивті қабілет пен тұлғаның даралық сипаттамасы ретінде1 2 3 1

2 слайд

3 слайд
«Когнитивті» термині қазақ тіліне аударғанда «таным» дегенді білдіреді. «Когнитивтік психология» деген терминді 1967 жылы У.Найсер ұсынды. Когнитвті психологияның бір шама бөлігі – білімнің адам санасында қалай жасалатынын қарастырады. Таным - нәтижесі әлем туралы жаңа білім болып табылатын, субъект ойлауындағы шындықтың елесі мен жаңғыруы.

3 слайд

4 слайд
Швейцар психологі Жан Пиаже (1896-1980) «адам шындық дәрежені қалай таниды» деген мақсат қоя отырып, баланың ойлауының даму заңдылығын зерттейді. Сөйтіп, мынадай қорытындыға келеді: “когнитивті даму ол біртіндеп болатын процесс және ол бірізділікте болады және ол бірнеше кезеңнен тұрады. Баланың интеллектілік дамуы баланың не білетіндігі мен сол білуге деген талпысы арасындағы үнемі болатын тепе-теңдік ізденіс нәтижесінде болады. Мұны барлық балалар басынан өткереді. Дегенмен кейбір осы кезеңдердің барлығын басынан өткізгенімен, оларда белгілі бір кезеңде бір немесе бірнеше қажетті фактілерді жетіспеуіне байланысты дамуында тежелу немесе блокодалық болады. Алға жылжу жүйке жүйесінің жетілуі, түрлі заттармен айналысу тәжірибесінен және тіл тәрбие сияқты әлеуметтік факторлардың бірлескен әсерімен белгіленеді”

4 слайд

5 слайд
1960 жылы американдық профессорлар Дж. Миллер мен Дж. Бруннер Гарвард университетінде когнитивтік зерттеудің алғашқы орталығын құрды. 20 ғасырдың аяғында тілді зерттеу адамның танымдық қызметі тұрғысынан қарала басталды. Сөйтіп, когнитивтік лингвистика антропоцентристік парадигма аясында когнитивизм аясында пайда болды. Когниция - когнитивтік лингвистиканың негізгі ұғымы. Ол білім мен ойлаудың тіл арқылы танылуын қарастырады. Сондықтан да когнитивизм тіл білімімен тығыз байланысты. Тіл - мәдениет пен қоғамнан да жоғары дәрежеде адам танымы мен мінез - құлқына жол ашады. Адам санасы мен ойлау процесіндегі құбылыстар тіл арқылы ғана белгілі болады.

5 слайд

6 слайд
Когнитивті психологияның негізгі зерттеу бағыттары Когнитивті психологияҚабылдау Тіл Даму психологиясы психологиясы Мақстатты ойлау мен мақсатты шешу Адам интеллекті (ақылы) Жасанды интеллект (ақылы) Қиял Ес Зейін Образды анықтап тану

6 слайд

7 слайд
Қабылдау - сенсорлық стимулды білдіру мен талдама берумен тікелей байланысты болатын психология қарастыратын сала. Қабылдауға байланысты эксперименттерден байқайтынымыз адам организмінің сенсорлық сигналдарға сезімталдығын білеміз. Ал когнитивті психология осы сенсорлық сигналдардың қалай талдама беретінін қарастырады. Қабылдау

7 слайд

8 слайд
Образды анықтап тану - сыртқы ортадан болған стимулдар бірлі-жарым сенсорлық құбылыс деп қабылданбай, көпшілігіне паттерн мәнді бөлігі деп қарастырылады. Біздің не түйсінгендігіміз (көргеніміз, естігеніміз, тері арқылы түйсіну немесе дәм сезіну) мұның барлығы сенсорлық стимулдан құралатын күрделі паттерн.

8 слайд

9 слайд
Зейін - егер адам мәлімет жинақтаушы тіршілік иесі екендігін ескергеннің өзінде, біз белгілі бір мәліметті беруде берілетін мәліметтің саны мен түрін еске ала отырып, ішіндегі ең маңыздысын ескеріп барып, айтады. Біздің мәліметті өңдеу қабілетсіз екі деңгейде болады: • Сенсорлық; • Когнитивті. Шәкірттің сабақты түсіне қоймауы, есінде дұрыс сақтай алмауы, тапсырманы орындауда қате жіберуі оған дұрыстап зейін қоймаудан болады. Зейін қою, көбінесе, адамның айналысып жатқан іс-әрекетінің сипаты мен маңыздылығына байланысты. Сондай-ақ, ол адамның жеке бас ерекшеліктеріне, оның мүддесіне, талап-тілегіне, мақсат- мұратына, ерік-жігер сапаларына, темпераментіне, мінез бітіміне байланысты болады Зейін

9 слайд

10 слайд
Британ психологтері 1958 жылы зейін жөнінде «зейін және коммуникация» деген еңбегінде: «зейін - шектелген өткізгіштік қабілеттен болатын мәлеметті өңдеу жүйелі жұмысының нәтижесі» деп белгілеп көрсетеді. Сондықтан, келіп түсіп жатқан мәліметті орындау үшін, адамдар өзінің зейінін таңдамалы түрде өзіне қажетті белгілерге ғана тоқтатады екен. Зейіннің іске қосылатын механизмдері төрт түрлі аспектіні қамтиды. • Сана • Өткізгіштік қабілет және таңдамалылық • Зейінді басқару • Қозу деңгейі немесе қызығу Сана - ішкі және сыртқы мәліметті жете түсінуге байланысты оның түрлі деңгейлері еске сақтау жүйесімен байланысты болады. Сананың аноэтикалы, ноэтикалы, автоноэтикалы деңгейлері еске сақтаудың эпизоттық, семантикалық және процедуралық жүйелермен үйлеседі. Таңдамалылық - зейін моделіне кіретін сигнал мен вербольды талдау арасында орналасқан перцептивті фильтрдің болуында; сол фильтрге келіп жатқан мәліметті мұқият қарауымен жатқан және ақпараттың «күштілігін» таңдамалы реттеуімен айналысады.

10 слайд

11 слайд
Ес Ес - адамның бұрын көрген, естіген, білген нәрселері мен бейнелерін ойында ұзақ уақыт сақтап, қажет кезінде қайта жаңғырту қабілеті,жүйке жүйесінің негізгі қызметтерінің бірі.

11 слайд

12 слайд
Есте сақтау түрелрінің 3 негізгі түрі Тыңдау есте сақтау қабілеті Көріп есте сақтау қабілеті Сезу арқылы есте сақтау қабілеті

12 слайд

13 слайд
Қиял - сыртқы дүние заттары мен қүбылыстарының субъективтік образдарын қайтадан жаңартып, өндеп, бейнелеуде көрінетін, тек адамға ғана тән психикалық процесс. Ойша образ құру -когнитивті карта формасына кіреді. Бұл операцияны жүзеге асыруда когнитивті карта ішіндегі ең керекті белгілерді ғана анықталып, ойша белгілі бір реттілікте орналастырып жаңарған образ түрінде береді. Ойша образды жасау кейінгі кезде жиі және нәтижелі эксперименттік зерттеулерде жүзеге асты. Қиял

13 слайд

14 слайд
Тіл - сұраққа жауап беру үшін тілді меңгеру керек. Сөйлеу кезінде сол обекті туралы білімнің болуы және онда пайдаланатын сөздерді белгілі бір байланыстылықтай пайдалануы қажет. Адам филология ғылымының профессоры болмағанмен сөздерді дұрыс пайдалану арқасында, мәліметті нақты бір жүйелікте береді және сөйлеу кезінде белгілі бір грамматиканың қателер кездескеннің өзінде адамдар бірін бірі түсінеді. Даму психологиясы - бұл когнитивті психологияның қарқынды зерттеген саласының бірі. Даму психологиясы адамның интеллектуалды дамуымен шұғылданады, бұл салада швейцар Жан Пиаженің жемісті еңбегін атауға болады. Даму- адамның дүниеге келуінен бастап ғұмырдан өткен дейін болатын күрделі процесс нәтижесі. Даму психологиясында ойлау процесі ерекше рольге ие. Ойлау - жекелеген адамдарда, әлеуметтік ортада, түрлі құбылыстарда келіп түскен мәліметтерге байланысты болатын жауап әрекетін айтамыз. Даму көзқарасы бойынша, адамның бүкіл ғұмырында болатын танымы ойлану сипатының өзгеруімен байланысты. Когнитивті даму мәліметтену тұрғысынан қарағанда зейін мен еске сақтау процестерінің жасына қарай өзгеруіне байланысты болады.

14 слайд

15 слайд
Адам интелекті - түсінікті қалыптастыру, әңгімелесу, топтастырманы шешу және шығармашылық, ес, қабылдау сияқты таным формалары адам интелектімен байланысты. Р. Стенберг (1982) тұлға интеллектісін сипаттап беруді сұрағанда, оған «жақсы және қисынды ойлау», «көп оқу», «ашық ойды сақтап қалу», «оқығанын терең ұғыну» сияқты жауаптарды берген.

15 слайд

16 слайд
Никерсон, Перкинс, Смит адамның мына, төмендегідей интеллектілік қабілеттілігін сипаттап көрсетеді.  Паттернді топтау қабілеттілігі;  Мінез-құлықтың бейімділігін өзгерту қабілеттілігі;  Дедуктивті ойлауға қабілеттілігі;  Индуктивті ойлауға қабілеттілігі;  Тұжырымдық модельдерді жасау және пайдалану қабілеттілігі;  Түсіну қабілеттілігі.

16 слайд

17 слайд
ҚОРЫТЫНДЫ Ақыл парасат, сана - сезім иесі ретінде адамның ең басты қасиеттерінің бірі - өзін қоршаған ортаны танып - білуге деген ерекше ұмтылыс. Басқаша айтқанда, таным барысында адам өзін қоршаған ортаны игереді, ол туралы білім кеңейіп, тереңдей түседі; адамның заттар мен құбылыстар туралы жалпы мәлімет ішкі мәнге қарай ұмтылып, жүйелі, шынайы білімге айналады. Сыртқы әлемді тануы арқылы адамның ішкі танымдық процестері сезімі қалыптасады, дамып отырады. Ендеше, танымды адамның жаңа әрі тың білімді игеріп, рухани баюы деп есептеуге болады.

17 слайд