#1 слайд
Биосферада ғы заттар айналымы

1 слайд

#2 слайд
Жоспар : . .І Кіріспе . . ІІ Негізгі бөлім • Заттар айналымы • Геологиялық зат айналымы • Биогеохимиялық зат айналымдары . ІІІ Қорытынды

2 слайд

#3 слайд

3 слайд

#4 слайд

4 слайд

#5 слайд
Үлкен зат айналымы

5 слайд

#6 слайд
- Үлкен зат айналым мың миллиондаған жылдар бойы . жүреді Бұл аралықта тау жыныстары үг і , , тіліп мүжіліп . ондағы сумен араласады Оның еритін бөлігі ерітінді , . түзіп әр түрлі өзгерістерге ұшырайды Бұл процестердегі басты рөлді су мен топырақ бетінің : термиялық қасиеті Күн сәулелерінің сіңірілуі мен , шағылуы жылу өткізгіштігі мен жылу сыйымдылығы . атқарады Литосфераның негізгі химиялық : , , , , , элементтері оттегі кремний алюминий темір магний , . . натрий калий және т б жоғарғы мантияның тереңдігі бөліктерінен литосфераның беткі қабатына дейін өтіп . үлкен айналымға қатысады Магманың кристалдануы кезінде пайда болған магмалық жыныстар Жер тереңдігінен литосфераның беткі қабатына түскен соң , . ыдырауға үгілуге ұшырайды Үгілу өнімдері сумен , , , шайылып желмен бірге өзен теңіз мұхиттарға . жиналып қуатты тұнбалық жыныстар түзеді Олар , уақыт өте тереңге батып температура мен қысым « ». жоғары жерлерде қайта балқытылады Одан жаңа , жыныстар пайда болып жер бетіне қайта шығып тағы . да заттар айналымына ұшырайды

6 слайд

#7 слайд

7 слайд

#8 слайд
Кіші айналым Кіші айналым кезінде зат айналымы биоценоз . , деңгейінде жүреді Мысалы топырақ құрамындағы , , қоректік заттар су көміртегі қосылыстары . , өсімдіктер дүниесін құрайды Ал өсімдіктер өзге . - тіршілік иелерінің денесін құрауға қажет Жан , - жануарлар тіршілігі таусылған соң құрт құмырсқа , бактериялар нәтижесінде ыдырап қайтадан . минералды заттарға айналады Минералдық , заттарды өсімдіктер дүниесі қайта пайдаланып . тіршілік сөйтіп жалғаса береді Күн сәулесімен энергиясын пайдалану , нәтижесінде бейорганикалық заттардың , - , өсімдіктер жан жануарлар дүниесіне айналып қайтадан бейорганикалық заттарға өту барысындағы химиялық реакциялар тізбегімен - жүретін өзгерістер биогеохимиялық цикл деп . аталады

8 слайд

#9 слайд
К ү кірт айналымы

9 слайд

#10 слайд
, Бұл цикл суды топырақты және . - атмосфераны қамтиды Күкірттің негізгі қоры . топырақта және тұнбаларда Табиғатты күкірт айналымы барысында төмендегідей химиялық реакциялар орын : алады CaS + CO 2 + H 2 O = CaCO 3 + H 2 S 2H 2 S + O 2 = 2H 2 O + 2S 2S + 3O 2 + 2H 2 O = 2H 2 SO 4 CaCO 3 + H 2 SO 4 = CaSO 4 + CO 2 + H 2 O CaSO 4 + CH 4 = CaS + CO 2 + 2H 2 O – CaCO 3 + H 2 S + H 2 O

10 слайд

#11 слайд
Оттег і айналымы • Атмосферадағы бос оттек табиғатта фотосинтез . процесі кезінде түзіледі . Оттексіз тіршілік жоқ • Оттек - . нағыз активті газ Биосфера шегінде оттектің тірі организмдермен немесе олар шірігеннен кейінгі қалдықтарымен алмасуы . жүреді Оның биологиялық 250 / . айналымы т жыл Ал 1014 . биосферада массасы т

11 слайд

#12 слайд
Табиғаттағы оттек айналымы О 2Фотосинтез Тірі организмдер – 68%Тыныс алу Жану, тотығу Литосфера- 49% Гидросфера – 89%Атмосфера – 21%

12 слайд

#13 слайд
Көміртегі айналымы

13 слайд

#14 слайд

14 слайд

#15 слайд
• , i Продуценттер атмосферадағы көмірқышқыл газды сіңіріп түрл , органикалық қосылыстарға алмастырады консументтер i , i органикалық затты қорек рет нде пайдаланып қорект к i i. т збектер түзед Редуценттер органикалық қосылыстарды , минералдап атмосфераға көмірқышқыл газы түрінде . i қайтарады Ал Дүниежүзілік мұхиттардағы көм ртегі айналымы , қиындау ондағы өлі организмдердің құрамындағы көміртегі , мұхиттың түбіне шөгеді де шөгінді жыныстар түрінде . i , жиналады Бұл көм ртегі биологиялық айналымнан шығып . геологиялық зат айналымына ауысады Көміртегінің – , 500 биологиялық негізгі резервуары ормандар олар млрд т осы 2/3 . элементті түзеді және атмосферадағы оның қорын құрайды ( , Көміртегі айналымына адамдардың араласуы мұнайдың , , ) газдың көмірдің жануы дегумификация процесі атмосферадағы СО 2 , мөлшерінің жоғарылауына алып келеді ол . парникті эффектінің дамуын тудырады СО 2 айналымының , жылдамдығы яғни атмосферадағы барлық көмірқышқыл газы , 300 . тірі зат арқылы өтеді оған шамамен жыл кетеді

15 слайд

#16 слайд
Фосфор айналымы

16 слайд

#17 слайд
• Фосфордың негізгі массасы көптеген тау жыныстарының i, i құрамында кездесед бұл жыныстардың бұзылуы нәтижес нде - ол құрлықтық экожүйелерге немесе жауын шашынмен , i. шайылып ең соңында гидросфераға түсед • Жер бетіндегі экожүйеде өсімдіктер фосфорды топырақтан ( алады негізінен РО 4 3- ), формасында ол органикалық қосылыс ( , , құрамына белок нуклеин қышқылдарында фосфолипидтерде . .) . ж б кіреді немесе бейорганикалық форма күйінде қалады Ары i i i. қарай фосфор қорект к т збектерге түсед Тірі организмдер өлгеннен кейін олардың қалдықтарынан шыққан фосфор i , . топыраққа түсед де қайта зат айналымына қатысады • , Фосфор тыңайтқыштарын дұрыс пайдаланбаудан топырақтың су және жел эрозиясынан топырақтан фосфордың көп мөлшері . , , жоғалады Бұл бір жағынан фосфор тыңайтқыштарын артық пайдалануға және фосфор рудаларының қорының сарқылуына ( , . .). , алып келеді фосфориттер апатиттер ж б Екінші жағынан топырақтан су қоймаларына көп мөлшерде биогенді ( , , . .) элементтердің фосфор күкірт азот ж б түсуі жасыл , балдырлардың және басқа да су өсімдіктерінің күрт дамуын ( суқоймаларының эвтрофикациялануын тудырады судың « »). гүлдеуі

17 слайд

#18 слайд
Азот айналымы

18 слайд

#19 слайд
• . Азот табиғатта өте көп тарған элементтің бірі Ол 78 атмосфералық ауаның %- . ын құрайды Азот барлық . белоктардың құрамына кіреді Жер бетіндегі оны негізгі түрлері литосферадағы байланысқан және атмосферадағы . молекулалық азот Атмосферадағы бос азотты жоғары . сатыдағы өсімдіктер өздігінен сіңіре алмайды • Органикалық заттар шірігенде ондағы азоттың біраз бөлігі . аммиакқа айналады Топырақтағы нитрлеуші бактериялардың көмегімен сол аммиак азот қышқылына . дейін тотығады Өз кезегінде топырақтағы карбонаттар СаСО 3 , қышқылмен реакцияға түсіп нитратқа айналады да . өсімдікке сіңеді Шіру процесі кезінде азоттың біраз бөлігі . атмосфераға бос күйінде бөлініп отырады Табиғи жағдайда , . топырақтағ ы байланысқан азоттың мөлшері кемімейді Азоттағы бос азот та түрлі себептермен толықтырылып . , , , отырады Мысалы ағаш шым тезек тас көмірді жаққанда . органикалық заттар шірігенде атмосфераға азот бөлінеді Топырақта тіршілік ететін кейбір бактериялар да ауа жетіспеген жағдайда нитраттардан оттекті өзіне тартып . атмосфераға бос азот бөледі

19 слайд

#20 слайд
Таби ғаттағы су айналымы

20 слайд

#21 слайд
• Бүкіл Жер шарын Атмосфера арқылы құрлық пен мұхит арасындағы су айналымы . үлкен геологиялық айналымға жатады Әлемдік , , - мұхиттан су буланып құрлыққа ауысады да атмосфералық жауын , i i , шашын болып түседі қайтадан жер бет л к және жер астылық . i ағызынды сулар арқылы мұхитқа түседі Табиғатқа антропогенд к - i, , әсерлер климаттың өзгеру топырақ құрылымы жасанды су , i i , , . . i. қоймалары өс мд ктер ластанулар т б су айналымына әсер етед i 500 Судың Жердег айналымы жыл сайын мың км 3 аса су . пайдаланылады Біздің планетамызда табиғи жағдайлардың . қалыптасуына су айналымының атқаратын рөлі зор Жердегі судың барлық қоры өсімдіктердің суды транспирациялауы мен 2 биохимиялық циклде оның сіңіруіне бөлінеді және млн жылда . қалпына келеді

21 слайд

#22 слайд

22 слайд

#23 слайд
• - . Табиғатта заттардың тепе теңдігі сақталуы тиіс . Бірақ олардың тұрақтылығы шексіз емес Соңғы жылдары Жер шарында атмосфера құрамындағы , оттек азайып СО 2 . артуы байқалуда Бұл апаттарға . - әкеліп соқтырады Мұндай тепе теңдіктің бұзылуын реттеу - . , адамзаттың борышы Алайда өкінішке орай - адам іс әрекетінің нәтижесінде биогеохимиялық , айналымда ақырында қайтымсыз жағымсыз жағдайларға душар етуі мүмкін үлкен өзгерістер ! жүріп жатыр Биологиялық зат айналым Геологиялық айналым Органикалық қосылыстардың түзілуі және бұзылуы М инералдық заттардың су ерітінділері жерінде механикалық бөлшектер ретінде жай орын ауысуы жүреді

23 слайд

#24 слайд
Қорытынды •   • Экология ғылымының негізгі мақсаты - биосферадағы тепе - теңдікті сақтау , оның бұзылу себептерін болжау және алдын алу . О - сы жұмыстың мақсаты биосферадағы заттар айналым , - дарын олардың тепе теңдігін көрсету .

24 слайд